علل کاهش و افزایش ضربان قلب جنین در بارداری چیست+ اقدامات اورژانسی

ضربان قلب جنین نشان دهندهی سلامت او در طول بارداری است و پزشک طی هفته های بارداری، ضربان قلب جنین را اندازه گیری می کند تا در صورت آریتمی قلب جنین، بررسی ها و درمان های لازم صورت گیرد. تانما در این مطلب علاوه بر علل کاهش و افزایش ضربان قلب، روش های شنیدن و اندازه گیری ضربان قلب جنین را نیز مطرح می کند؛

زمان شنیدن ضربان قلب جنین

قلب جنین در هفته ی پنجم بارداری شروع به تشکیل شدن، می کند و شما حدودا از هفته ششم بارداری می توانید صدای ضربان قلب جنین را در سونوگرافی، از هفته دوازدهم بارداری می توانید صدای قلب جنین را با داپلر و از هفته هیجدهم بارداری می توانید صدای ضربان قلب او را با گوشی های پزشکی یا استتوسکوپ بشنوید. تمام این موارد می تواند دیرتر باشد و طبیعی است برای هر کسی باتوجه به خصوصیات او و جنین متفاوت است.

علل شنیده نشدن ضربان قلب جنین

گاهی ممکن است که در اولین جلسه سونوگرافی نتوان صدای ضربان قلب جنین را شنید. معمولا دلیل این اتفاق این است که اولین جلسه سونوگرافی در همان اوایل بارداری صورت می گیرد و ممکن است که این زمان برای شنیدن صدای قلب جنین خیلی زود باشد.

لذا نشنیدن صدای ضربان قلب جنین لزوماً به معنای مشکل دار بودن شرایط نیست. در این شرایط معمولا پزشک توصیه می کند که پس از گذشت ۱ الی ۲ هفته، سونوگرافی مجددا انجام گیرد. برخی دیگر از دلایل دیگری که ممکن است ضربان قلب جنین شنیده نشود عبارتند از:

• دیواره نفوذناپذیر رحم
• بزرگ بودن شکم مادر
• اشتباه در محاسبه تاریخ لقاح جنین

در صورتی که صدای ضربان قلب جنین در سونوگرافی شنیده نشود پزشک معیارهای اندازه گیری جنین را بررسی می کند. اگر طول فرق سر تا کفل در جنین بزرگتر از ۵ میلی متر باشد اما صدای ضربان قلب وی در سونوگرافی شنیده نشود جای نگرانی است.

همچنین اگر بعد از هفته ششم بارداری کیسه حاملگی وجود نداشته باشد بایستی این قضیه را جدی گرفت. گاهی در این شرایط برای تأیید بارداری نیاز به انجام آزمایش خون است و یا شاید هم لازم باشد که پس از گذشت چند روز مجددا به پزشک مراجعه کرده و دوباره سونوگرافی انجام شود.

بر اساس یک مطالعه طولی که در سال ۱۹۹۹ بر روی ۳۲۵ زنی که سابقه سقط جنین داشتند صورت گرفت اگر در هفته ششم بارداری صدای ضربان قلب شنیده شد ۷۸ درصد احتمال ادامه بارداری وجود دارد. در هفته ۸ بارداری، ۹۸ درصد شانس بارداری وجود دارد و بعد از هفته ۱۰ این احتمال به ۹۹.۴ درصد افزایش می یابد.

ضربان قلب و جنسیت جنین

نمی توان از روی ضربان قلب جنین جنسیت آن را تعیین کرد. داستان ها و قصه های قدیمی زیادی پیرامون بارداری وجود دارد. شاید شنیده باشید که می توان از روی ضربان قلب جنین جنسیت آن را در اوایل سه ماهه اول پیش بینی کرد. مثلا اگر تعداد ضربان قلب جنین بیش از ۱۴۰ ضربان در دقیقه باشد در این صورت جنین داخل شکم شما دختر است اما اگر این تعداد زیر ۱۴۰ باشد فرزند درون شکم شما پسر است.

حقیقت این است که قلب جنین شما احتمالاً در حدود هفته ششم بارداری شروع به تپیدن می کند. حتی می توانید در این هفته سوسو زدن نور را بر روی سونوگرافی مشاهده و اندازه گیری کنید. در ابتدا میزان ضربان قلب با سرعت کند ۹۰ تا ۱۱۰ تپش در دقیقه شروع می شود و روز به روز این میزان افزایش می یابد. تعداد این تپش های قلب کماکان افزایش می یابد و در هفته نهم بارداری به اوج خود می رسد و به صورت مشابه در دختران و پسران به ۱۴۰ تا ۱۷۰ ضربان در دقیقه می رسد.

علل کاهش ضربان قلب جنین

برادیکاردی قلب جنین به زمانی اطلاق می شود که تعداد ضربان قلب کمتر از ۱۱۰ باشد که می تواند به علت:

• مصرف داروهای بتا بلاکر( مثل پروپرانولول ) در مادر
• دمای کمتر از ۳۵ درجه
• هیپوگلیسمی ( افت قند خون )
• کم کاری تیروئید یااختلال هدایتی قلب جنین
• قطع اکسیژن رسانی به جنین

علل افزایش ضربان قلب جنین

تاکی کاردی قلب جنین به زمانی اطلاق میشود که تعداد ضربان قلب جنین بالای ۱۶۰ باشد که می تواند به علت:

• تب مادر
• عفونت
• داروها
• پرکاری تیروئید
• کاتکول آمین های بالا
• کم خونی جنین
• آریتمی (ضربان نامنظم ) قلب
• قطع اکسیژن رسانی به جنین

عوامل مؤثر بر ضربان قلب جنین

• ضربان طبیعی قلب
• جریان های الکتریکی قلب
• سیستم اتونوم ( دستگاه عصبی غیرارادی ) مادر و جنین
• ترکیبات هورمونی طبیعی (کاتکول آمین ها: دوپامین، آدرنالین ، نورآدرنالین ...)
• عوامل بیرونی مانند مصرف داروها
• فاکتورهایی مثل مقدار کلسیم و پتاسیم خون

تأثیر استرس مادر بر ضربان قلب جنین

مطالعات نشان داده است که استرس و اضطراب می تواند منجر به تغییر در ضربان قلب و فشار خون مادر باردار شود که به نوبه خود می تواند بر ضربان قلب جنین اثر بگذارد. همچنین مطالعاتی صورت گرفته است که استرس را با کمبود وزن هنگام تولد نوزاد و تولد زودرس در نوزادان مرتبط می کند.

استرس در دوران بارداری همچنین ممکن است تاثیر ماندگاری بر عملکرد و رشد شناختی جنین در اواخر زندگی داشته باشد. بسیاری از زنان باردار در دوران بارداری دچار استرس می شوند. آنها دائما از رشد جنین و نتیجه بارداری به عنوان یک عامل استرس زا یاد می کنند. غالبا این مادران با نظارت بر ضربان قلب و سلامتی جنین با استفاده از داپلرهای جنین می توانند بر این استرس غلبه کنند.

علل دیگر آریتمی ضربان قلب جنین

سایر شرایط که به طور بالقوه باعث تغییر حداقلی در ریتم قلبی جنین می شود شامل:

• چرخه خواب جنین
• آریتمی قلب
• داروها
• نارسایی شدید جنین
• ناهنجاری های مادرزادی یا آسیب عصبی پیش بینی شده

عوامل مؤثر بر مشکل شدن اندازه گیری ضربان قلب جنین

• چاقی مادر
• موقعیت جنین یا مادر
• مایع دور جنین زیاد ( پلی هیدرامنیوس)
• دهانه ی رحم باز نشده و یا کیسه ی اب پاره نشده.

میزان استاندارد ضربان قلب جنین

ضربان قلب طبیعی جنین بین 120 تا 160 ضربان در دقیقه است. اما این ممکن است مطابق با حرکت جنین، متفاوت باشد. ضربان قلب کودک ممکن است در طول روز نوسان داشته باشد و حتی تا 180 یا 190 افزایش پیدا کند. این برای نوزادان طبیعی است. با این حال، در صورت نگرانی از ضربان قلب کودک، می توانید برای اطمینان به پزشک مراجعه کنید.

روش های شنیدن ضربان قلب جنین

استتوسکوپ

یکی از ساده ترین راه های گوش دادن به ضربان قلب کودک، استفاده از استتوسکوپ است. یک استتوسکوپ با کیفیت خوب می تواند به شما در شنیدن ضربان قلب جنین در حدود هفته 18 تا 20 بارداری کمک کند. تقریبا در این زمان ضربان قلب جنین به اندازه کافی قوی خواهد بود که بتوانید با استتوسکوپ بشنوید.

تمام کاری که شما باید انجام دهید این است که استتوسکوپ را روی شکم خود قرار دهید و آن را به آرامی حرکت دهید تا اینکه ضربان قلب قووی را بشنوید. در ضمن برای امتحان کردن این روش باید صبور باشید. اگر ضربان قلب جنین به اندازه کافی قوی نباشد، ممکن است به اندازه کافی قوی نباشد.

اپ موبایل

این فناوری باعث شده است که والدین راحتتر ضربان قلب جنین را گوش دهند. اکنون صدها برنامه در دسترس است که می توانید در تلفن هوشمند خود دانلود کنید و این امکان را برای شما فراهم می کند که ضربان قلب جنین را بشنوید. برخی از برنامه ها گزینه ضبط ضربان قلب را نیز ارائه می دهند.

می توانید ضربان قلب جنین را ضبط کرده و آن را برای خانواده یا دوستان تان پخش کنید. هنگامی که ضربان قلب جنین قوی تر است در مراحل بعدی بارداری برنامه ها قابل اطمینان تر هستند. با این حال، برخی از والدین از این روش اجتناب می کنند زیرا اشعه تلفن همراه می تواند برای سلامت جنین مضر باشد.

مانیتور جنین

حتی می توانید یک مانیتور ضربان قلب جنین خریداری کنید تا به ضربان قلب او در خانه گوش دهید. شما می توانید یکی از انواع ارزان قیمت را انتخاب کنید تا بتوانید بین قرارهای معاینه پزشکی نیز در خانه صدای قلب جنین را بشنوید.

با وجود این تا پنجمین ماه بارداری شما قادر به ضربان قلب نخواهید بود زیرا این مانیتورها به اندازه دستگاه های مورد استفاده پزشکان قوی نیستند. قبل از خرید مانیتور ضربان قلب جنین برای استفاده در خانه می توانید با پزشک مشورت کنید.

داپلر جنین

پزشک ممکن است از یک داپلر جنین برای تشخیص ضربان قلب در هنگام معاینه منظم استفاده کند. این دستگاه از یک پروب کوچک است که پزشک روی شکم شما قرار می دهد و پس از تشخیص ضربان قلب، ضربان قلب را با استفاده از امواج صوتی تقویت می کند. این روند کاملا بدون درد است.

داپلر می تواند ضربان قلب جنین در رحم را در اوایل هفته 9 یا 10 بارداری تشخیص دهد. با این حال حتی ممکن است در برخی موارد تا هفته 12 بارداری طول بکشد.

سونوگرافی

پزشک شما ممکن است یک سونوگرافی اولیه تعیین کند تا به شما کمک کند ضربان قلب جنین را در هفته هشتم بارداری بشنوید. این کار معمولا در صورت داشتن بارداری پرخطر انجام می شود تا عوارض زودهنگام تشخیص داده شده و براساس آن درمان انجام شود.

روش های اندازه گیری ضربان قلب جنین

• NST (nonstress test )اندازه گیری ضربان قلب جنین در هنگام حرکت جنین
• CST (contraction stress test ): اندازه گیری ضربان قلب جنین در هنگام انقباض رحمی
• BPP ( biophysical profile) : اندازه گیری ضربان قلب جنین با سونوگرافی