اثرات کرونا بر ریه | معرفی روش های پیشگیری و درمانی

اثر کرونا بر ریه می تواند تا مدت ها ماندگار باشد و فرد را دچار اضطراب ناشی از عوارض کووید 19 کند. از جمله نشانه های کرونا در ریه می توان به عفونت ریه ، ذات الریه و سندرم درد تنفسی شدید اشاره کرد. تانما در این مطلب نکاتی را در خصوص عوارض و اثر کرونا بر ریه بیان می کند؛

ویروس کرونا چیست؟

کرونا ویروس ها خانواده بزرگی از ویروس ها هستند که می توانند حیوانات و انسان ها را بیمار کنند. تعداد زیادی از ویروس های کرونا که تاکنون شناخته شده اند، موجب ابتلا به طیفی از عفونت‎های دستگاه تنفسی در انسانها می شوند. که از سرماخوردگی تا ابتلا به بیماری های شدیدتری مثل سندروم تنفسی خاورمیانه (مرس-MERS) و سندروم تنفسی حاد (سارس-SARS) متغیر هستند.

ویروس کرونایی که به تازگی کشف شده است موجب بیماری عفونی کووید 19 میشود. این ویروس نوظهور و بیماری ناشی از آن، تا قبل از شروع طغیان اخیر در دسامبر سال 2019 در شهر ووهان،کشور چین، ناشناخته بود.

انواع کرونا

انواع متفاوتی از ویروسهای کرونا وجود دارند که شدت بیماری و شیوع آنها مختلف است. تا کنون 7 نوع از این ویروس یافت شده است که می توانند بر سیستم ایمنی انسانها اثر بگذارند و آن را درگیر کنند. رایج ترین ویروسها به شرح زیر هستند:

• 229E (ویروس کرونا آلفا)
• NL63 (ویروس کرونا آلفا)
• OC43 (ویروس کرونا بتا)
• HKU1 (ویروس کرونا بتا)

در موارد نادرتر، ویروس MERS-CoV نیز می تواند شیوع پیدا کند که بسیار خطرناکتر از ویروسهایی است که در بالا ذکر گردیدند. این ویروس سبب بروز سندروم دستگاه تنفسی خاورمیانه (MERS ) می شود. ویروس SARS-CoV مشابه همین ویروس است که سبب بروز بیماری سندروم حاد دستگاه تنفسی (سارس) می شود.

در سال 2019، نوع خطرناک و جدید این ویروس شیوع پیدا کرد که هنوز نامی رسمی بر روی آن گذاشته نشده است. عموم به این بیماری که از طریق این ویروس جدید انتقال پیدا می کند، بیماری کرونا می گویند. مقامات بهداشت و سلامت این ویروس را 2019nCov- (ویروس جدید کرونا 2019) می نامند.

نشانه های کرونا

علائم شایع

• تب
• سرفه ­ی خشک
• خستگی
• کوفتگی و درد
• گلودرد
• اسهال
• ورم
• سردرد
• از دست دادن بویایی یا چشایی
• جوش زدن پوست یا رنگ­ پریدگی انگشتان دست و پا

علائم جدی و خطرناک

• به سختی نفس کشیدن یا کم ­آوردن نفس
• درد یا فشار روی قفسه­ ی سینه
• از دست دادن توانایی حرکت یا تکلم

اثرات کرونا بر ریه

کرونا و عفونت ریه

هر کدام از ریه ها از چند بخش تشکیل شده است، در حالت عادی هنگامی که تنفس می کنیم هوا آزادانه درون نای و لوله های تنفسی حرکت می کند و سپس وارد کیسه های هوایی می شود. این کیسه های هوایی خاصیت ارتجاعی دارند و هر کدام از آنها ساختاری مانند یک بادکنک کوچک دارد که کار تبادل اکسیژن تازه و کربن دی اکسید در این محل و بین رگ ها و کیسه های هوایی انجام می شود. لایه موجود در مجاری تنفسی بیشتر میکروب هارا به خود جذب می کند.

در بدن یک فرد سالم مژک هایی در مجاری تنفسی وجود دارند که مدام میکروب های درون مجاری تنفسی را به بیرون هدایت می کنند و در نهایت فرد با یک سرفه آنها را از بدن خارج می کند. از طرفی سلول های دستگاه ایمنی بدن میکروب ها و ویروس هایی که به کیسه های هوایی رسیده اند را نابود می کند.

اما وقتی دستگاه ایمنی بدن ضعیف باشد، مثل موارد ابتلا به کرونا ویروس، ویروس ها می توانند دستگاه ایمنی بدن فرد را احاطه کرده و تحت تاثیر قرار دهند. در چنین حالتی کیسه های هوایی ملتهب شده و دستگاه ایمنی شروع به حمله به ویروس های در حال تکثیر می کند و در نتیجه این التهاب کیسه های هوایی پر از مایع می شوند و کار تبادل اکسیژن سخت می شود. بنابر اعلام کانال خبری سازمان نظام پزشکی، عفونت ویروسی ایجاد شده می تواند حتی هر دو ریه فرد مبتلا را آلوده کند که به دنبال بروز این عفونت، تنفس فرد سخت شده و درد سینه احساس خواهد کرد.

سرفه، تب و لرز ، پریشانی، سر درد، درد و کوفتگی بدن، احساس خستگی از علائم عفونت ریه است، اما عوارض این مشکل گاها جدی تر هم می شود. وقتی تنفس برای فرد مبتلا به بیماری سخت شود نارسایی تنفسی ایجاد شده و در آن شرایط فرد برای تنفس نیاز به دستگاه های کمک تنفسی یا ونتیلاتور خواهد بود. البته شدت بروز علائم در هر فرد وابسته به عوامل مختلفی همچون سن، شرایط ایمنی بدن و... است.

ذات الریه کووید 19

در ذات الریه به عنوان اثر کرونا بر ریه، ریه ها کاملا از مایعات پر و ملتهب شده و باعث می شوند که نفس کشیدن خیلی سخت شود. برای برخی از افراد، این مشکلات تنفسی می تواند به اندازه ای سخت باشد که نیاز به درمان در بیمارستان با اکسیژن یا حتی دستگاه های تهویه هوا(ونتیلاتور ها) باشند.

ذات الریه به دلیل کووید ۱۹ در هر دو ریه تمایل به نگه داشتن دارد. کیسه های هوا در ریه ها کاملا با مایعات پر شده و در نتیجه محدودیت توانایی برای گرفتن اکسیژن حاصل شده و همین امر سبب تنگی نفس، سرفه و سایر علائم می شود.

در حالی که بیشتر مردم از ذات الریه بدون هرگونه آسیب های پایدار ریوی ریکاوری و بهبود پیدا می کنند، اما ذات الریه های همراه با کووید ۱۹ می تواند خیلی سخت تر باشد. حتی بعد از عبور از این بیماری، صدمات ریه می تواند تا چند ماه باعث مشکلات تنفسی خیلی سخت شود که ممکن است ماه ها طول بکشد تا بهبود یابد.

در برخی بیمارستان ها در آمریکا و برزیل، پزشکان با بیماران بسیاری مبتلا به ذات الریه خاموش که حال عمومی آنها خوب به نظر می رسید، مواجه شده اند. این در شرایطی بود که آزمایش سطوح اکسیژن خون یا تصویربرداری پرتو اکس از سینه به شناسایی بیماری در این افراد کمک کرده بود.هیپوکسی (افت اکسیژن خون) بدون این که بیمار از آن آگاه باشد می تواند پیشرفت کند و این مساله ای جدی است. در نتیجه، افراد بسیاری به طور ناگهانی با مرگ ناشی از عفونت کروناویروس مواجه شده اند.

سندرم درد تنفسی شدید (ARDS)

با پیشرفت ذات الریه کووید 19 به عنوان اثر کرونا بر ریه، کیسه های هوا بیشتر با تراوش و نشت مایعات از رگ های ریز درون ریه پر می شوند که در نهایت باعث تنگی نفس و سندرم درد تنفسی شدید و از دست رفتن (نارسایی) ریه ها خواهد شد. بیماران با ARDS اغلب اوقات ناتوان در نفس کشیدن به تنهایی خواهند بود و نیازمند دستگاه های حمایتی تنفسی از جمله ونتیلاتورها هستند تا چرخش اکسیژن در بدن را داشته باشند.

چه این اتفاقات در منزل بیفتد و چه در بیمارستان، ARDS می تواند کشنده باشد. کسانی که از ARDS زنده باقی مانده اند و از کووید ۱۹ بهبود و ریکاوری پیدا خواهند کرد، ممکن است زخم ریوی ماندگاری را داشته باشند.

مسمومیت عفونی حاصله در اثر جذب باکتریها و مواد فاسد به خون (SEPSIS)

دیگر اثر کرونا بر ریه، مسمومیت عفونی حاصله در اثر جذب باکتریها و مواد فاسد به خون (SEPSIS) است SEPSIS .زمانی اتفاق می افتد که عفونت به جریان خون منتهی شود و از طریق آن سرایت کند و باعث آسیب رسیدن به بافت در هر مکانی از بدن شود.

ریه ها، قلب و دیگر اعضای سیستم بدن با یکدیگر مانند یک ابزارهای یک ارکستر هستند. در SEPSIS هماهنگی بین ارگان های بدن از هم جدا می شوند. سیستم ارگان بدن شامل ریه ها و قلب یکی پس از دیگری شروع به از کار افتادن می کند. حتی اگر از SEPSIS نیز نجات پیدا کرده و جان سالم به در ببرید، اما می تواند باعث آسیب های پایدار به ریه و دیگر ارگان های بدن شود.

محافظت از ریه در مقابل کرونا

رعایت پروتکل های بهداشتی

تنها راه شکست کرونا رعایت اصول و دستورالعمل هایی است که مکررا اطلاع رسانی و گوشزد می شود و مهمترین آنها استفاده از ماسک و رعایت فاصله گذاری اجتماعی است. شستشوی مرتب دست ها و رعایت بهداشت فردی و همچنین رعایت اصول قرنطینه برای افراد مبتلا به بیماری کووید ۱۹ از دیگر ضرورت ها برای شکست کروناست.

مراقبت های ویژه در روزهای آلوده

در این ایام شماری از روزها با پدیده آلودگی هوا مواجه خواهیم شد و مردم باید مراقبت دو چندانی از ریه های خود داشته باشند. افراد دارای بیماری های زمینه ای قلبی و ریوی به هیچ وجه در فضاهای آلوده تردد نکنند و در صورت اضطرار حتما از ماسک استفاده کنند.

هشدار به مبتلایان به آسم و بیماری های ریوی!

به بیماران مبتلا به آسم و بیماری های ریوی توصیه می شود که درمان خود را به طور کامل انجام دهند و بیماری آن ها کاملا کنترل شده باشد و مراقبت های ریوی دوچندانی را نسبت به بقیه افراد داشته باشند.

پرهیز از سیگار کشیدن

پزشکان در دوره شیوع بیماری همه گیر «کووید ۱۹» توصیه می کنند که افراد از هرگونه اقدامی که می تواند به ریه ها آسیب برند پرهیز کنند. ترک سیگار در این دوره می تواند به محافظت از ریه ها کمک کند. افراد سیگاری اگر ترک سیگار نمی کنند باید تلاش کنند تا افراد دیگر را در معرض دود سیگار خود قرار ندهند.

هشدار به افرادی که سابقه آلرژی دارند!

افرادی که از منشاء حساسیت (آلرژی) خود آگاهی دارند بهتر است که در دوران شیوع ویروس جدید کرونا از هر آنچه باعث تحریک ریه های آنها می شود پرهیز کنند.

تقویت سیستم ایمنی بدن

کاهش استرس، بهبود کیفیت خواب و نگه داشتن سطح ویتامین دی بدن در حد مطلوب می تواند به تقویت سیستم ایمنی کمک کند.

پرهیز از مصرف الکل

پزشکان به افراد توصیه می کنند که در دوره شیوع بیماری همه گیر «کووید ۱۹» از مصرف الکل بپرهیزند تا سیستم ایمنی بدن آنها تضعیف نشود.

رژیم غذایی مناسب

از سوی دیگر افراد در دوره شیوع ویروس جدید کرونا باید تلاش کنند تا رژیم غذایی متوازنی داشته باشند. مصرف فراوان میوه و سبزیجات عامل مهمی در حفظ رژیم غذایی متوازن محسوب می شود. با این حال شواهد چندانی مبنی بر مفید بودن مصرف مکمل های ویتامین و مواد معدنی در دست نیست.

ویتامین دی

افراد اگر بتوانند هر روز خود را در معرض نور آفتاب قرار دهند به افزایش سطح ویتامین دی در بدن خود کمک زیادی می کنند.

تمیز نگه داشتن محیط خانه

خانه ی شما امن ترین مکان محافظت شده ای است که در این پاندمی می توانید داشته باشید. بنابراین بهتر است در خانه بمانید و با تمیز کردن مرتب خانه و نگهداری گیاهان آپارتمانی، محیطی سالم و آرامش بخش برای خود داشته باشید. گیاهانی مانند آلوئه ورا و بامبو از دسته گیاهانی هستند که می توانند هوای داخل را تصفیه کنند.

بخور گرفتن

استنشاق بخار دو بار در روز نیز برای کاهش التهاب راه های هوایی توصیه می شود.

ورزش کردن

همان ورزش هایی که به سلامت قلب کمک می کنند برای ریه هایتان نیز مفیدند. فعالیت های هوازی مانند پیاده روی تند، دوی آهسته، یوگا و تمرینات تنفسی می توانند سرعت تنفس تان را بالا ببرند و شما را وادار به تنفس عمیق کرده و ریه هایتان را پاکسازی کنند.

تمرینات قدرتی نیز می توانند میان تنه را تقویت کرده و وضعیت بدنی تان را بهبود دهند تا عضلات تنفسی تان عملکرد بهتری داشته باشند. البته اگر حالتان خوب نیست نباید به خودتان فشار بیاورید. نرمش های هوازی (ایروبیک) نیز به تقویت ریه ها کمک می کند.

درمان عفونت ریه کرونایی

اگر فرد مبتلا به بیماری کووید ۱۹ در مراحل اولیه ابتلا و روزهای نخستین به پزشک مراجعه کند و روند درمانی او آغاز شود احتمال اینکه عوارض بیماری برای او قابل برگشت و کوتاه مدت باشد بیشتر است، چرا که اقدامات و مصرف داروهای تجویز شده بیمار را در کنترل عوارض کمک خواهد کرد و اگر بیمار دیر مراجعه کند، احتمال بروز عوارضی می رود که غیرقابل برگشت بوده و تنها می توان عوارض را کنترل کرد.

افرادی که مبتلا به بیماری کروناویروس و درگیری ریوی ناشی از آن می شوند، حتی پس از طی پروسه درمان و بهبودی لازم است به پزشک متخصص ریه مراجعه کرده و به صورت دوره ای معاینه شوند و هرگونه علائم ریوی را جدی تلقی کنند تا عوارض کمتری را تجربه کنند.

بیماران مبتلا به کروناویروس در صورت درگیری دستگاه تنفسی شان با این بیماری برای اینکه عوارض کمتری را تجربه کنند باید ورزش و تغذیه مناسب را در دستور کار روزانه خود قرار داده و با کمک متخصصان فیزیوتراپیست مستقر در بیمارستان و کلینیک های تخصصی ریه، آموزش های لازم در خصوص فیزیوتراپی تنفسی و بازتوانی ریه را ببینند تا سریع تر به زندگی عادی خود برگردند.

آیا تمرینات تنفسی در بهبود بیماری مؤثر است؟

هر چند ثابت شده بعضی از این تکنیک ها به برخی از عوارض مرتبط با ریه کمک می کنند، ما هنوز نمی دانیم در مورد علائم کووید 19 کدام یک از این تمرینات تنفسی کاربرد دارد و مؤثر است. یعنی تکنیک های تنفسی وجود دارند که به طور کلی برای ریه ها خوب هستند و اگر ریه هایتان از سلامت بهتری برخوردار باشند، شما وضعیت بهتری از جهت مبارزه با عفونت یا بیماری از جمله COVID-19 خواهید داشت.

هدف این است که ریه هایتان بتوانند از تمام ظرفیت خود استفاده کرده و به شما اجازه دهند از سلول های مرده و موکوس اضافی به واسطه ی بازدم خلاص شوید. به گفته پزشکان در هر صورت افراد اگر به هر دلیل (ابتلا به نوع جدید ویروس کرونا یا دلایل دیگر) مشکل تنفسی دارند نباید در خانه به تمرین تنفسی بپردازند بلکه باید به پزشک مراجعه کنند.

اثرات خوابیدن بر روی شکم

پرستاران بخش مراقبت های ویژه (آی سی یو) بیماران مبتلا به بیماری «کووید ۱۹» را که با دستگاه تنفس مصنوعی نفس می کشند بر روی شکم می خوابانند. این موقعیت به بهبود روند تنفس مبتلایان به این بیماری کمک می کند. هرچند تاکنون به طور رسمی به بیماران مبتلا به ویروس جدید کرونا توصیه نشده است که در خانه خود به این وضعیت بخوابند اما پزشکان بر این باور هستند که این کار می تواند به تنفس آنها کمک کند.

البته باید در نظر داشت که بر روی شکم دراز کشیدن در تخت تنها به افرادی توصیه می شود که سن بالایی ندارند و از مشکل حرکتی رنج نمی برند. زنان باردار نیز در صورت ابتلا به نوع جدید ویروس کرونا نباید بر روی شکم در تخت دراز بکشند.

تغذیه و هیدارتاسیون

تغذیه مناسب به طور کلی برای سلامتی مهم است. هیدارتاسیون مناسب باعث حفظ حجم خون مناسب و غشاهای مخاطی سالم در دستگاه تنفسی می شود که می تواند به مقاومت بهتر در برابر عفونت ها و آسیب بافت کمک کند.