اثرات کرونا بر مغز | معرفی روش های پیشگیری و درمان

اثر کرونا بر مغز متأسفانه در مدت شیوع این بیماری به انواع مختلف دیده شده است که از جمله آن می توان به سکته مغزی، عفونت و التهاب مغزی و آسیب های عصبی اشاره کرد. تانما در این مطلب قصد دارد ضمن بیان اثرات کرونا بر مغز، روش های پیشگیری و درمان ضایعات مغزی کرونایی را مطرح کند؛

ویروس کرونا چیست؟

کرونا ویروس ها خانواده بزرگی از ویروس ها هستند که می توانند حیوانات و انسان ها را بیمار کنند. تعداد زیادی از ویروس های کرونا که تاکنون شناخته شده اند، موجب ابتلا به طیفی از عفونت‎های دستگاه تنفسی در انسانها می شوند. که از سرماخوردگی تا ابتلا به بیماری های شدیدتری مثل سندروم تنفسی خاورمیانه (مرس-MERS) و سندروم تنفسی حاد (سارس-SARS) متغیر هستند.

ویروس کرونایی که به تازگی کشف شده است موجب بیماری عفونی کووید 19 میشود. این ویروس نوظهور و بیماری ناشی از آن، تا قبل از شروع طغیان اخیر در دسامبر سال 2019 در شهر ووهان،کشور چین، ناشناخته بود.

انواع کرونا

انواع متفاوتی از ویروس های کرونا وجود دارند که شدت بیماری و شیوع آنها مختلف است. تا کنون 7 نوع از این ویروس یافت شده است که می توانند بر سیستم ایمنی انسانها اثر بگذارند و آن را درگیر کنند. رایج ترین ویروسها به شرح زیر هستند:

• 229E (ویروس کرونا آلفا)
• NL63 (ویروس کرونا آلفا)
• OC43 (ویروس کرونا بتا)
• HKU1 (ویروس کرونا بتا)

در موارد نادرتر، ویروس MERS-CoV نیز می تواند شیوع پیدا کند که بسیار خطرناکتر از ویروسهایی است که در بالا ذکر گردیدند. این ویروس سبب بروز سندروم دستگاه تنفسی خاورمیانه (MERS ) می شود. ویروس SARS-CoV مشابه همین ویروس است که سبب بروز بیماری سندروم حاد دستگاه تنفسی (سارس) می شود.

در سال 2019، نوع خطرناک و جدید این ویروس شیوع پیدا کرد که هنوز نامی رسمی بر روی آن گذاشته نشده است. عموم به این بیماری که از طریق این ویروس جدید انتقال پیدا می کند، بیماری کرونا می گویند. مقامات بهداشت و سلامت این ویروس را 2019nCov- (ویروس جدید کرونا 2019) می نامند.

نشانه های کرونا

علائم شایع

• تب
• سرفه ­ی خشک
• خستگی
• کوفتگی و درد
• گلودرد
• اسهال
• ورم
• سردرد
• از دست دادن بویایی یا چشایی
• جوش زدن پوست یا رنگ­ پریدگی انگشتان دست و پا

علائم جدی و خطرناک

• به سختی نفس کشیدن یا کم ­آوردن نفس
• درد یا فشار روی قفسه­ ی سینه
• از دست دادن توانایی حرکت یا تکلم

نشانه های کرونا در مغز

مایکل زندی، مشاور در انستیتو و اتحادیه بنیاد NHS دانشگاه کالج لندن می گوید: "یکی از نگرانی ها این است که ویروس می تواند اقلیتی از جمعیت را با آسیب های خفیف مغزی که فقط در سال های بعد آشکار می شود، مواجه کند، همانطور که به دلیل همه گیری آنفولانزای سال 1918، به نظر می رسید بالغ بر یک میلیون نفر مبتلا به بیماری مغزی شدند."

اثر کرونا بر مغز و سایر ارگان های بدن متنوع است. کرونا در بسیاری از بیماران آسیب های جسمی و مغزی درازمدت می زند. آنها حتی مدت طولانی پس از بهبودی به سختی نفس می کشند و خسته اند. سایر افرادی که بهبود یافته اند از بی حسی، ضعف و کاهش حافظه رنج می برند.

به گفته زندی طیف کامل همه بیماری های مغزی و تأثیرات دیررس ناشی از ویروس کووید SARS-CoV-2 هنوز ثبت یا روشن نشده است، زیرا وضع بسیاری از بیماران در بیمارستان ها وخیم تر از آن است که بتوان از آنها اسکن مغزی گرفت یا آزمایش های دیگری روی آنها کرد.

الف) کرونا و التهاب مغز

اثر کرونا بر مغز متنوع است، نتیجه مطالعه دانشگاه کالج لندن نشان می دهد از زمان شیوع کووید ۱۹، افزایش نگران کننده ای در مورد شیوع التهاب مغزی نادر ناشی از عفونت های ویروسی ظاهر شده است.

همچنین متخصصان مغز و اعصاب انگلیسی بیان کرده اند که عوارض بیماری کرونا شامل التهاب مغز و روان آشفتگی (دلیریوم) تا آسیب عصبی و سكته مغزی نیز است. در بعضی موارد، مشکل عصبی اولین و اصلی ترین علامت بیمار بوده است.

این موارد، که در ژورنال Brain منتشر شده است، حاکی از افزایش آمار شرایط تهدیدآمیز برای سلامتی به نام التهاب حاد منتشره ی مغزی (Adem) است، زمانی که اولین موج عفونت ها در بریتانیا رخ داد، در انستیتوی نورولوژیUCL ، موارد Adem از یک مورد در ماه قبل از این بیماری همه گیر به دو یا سه مورد در هفته در ماه آوریل و ماه می افزایش یافت.

۱۲ بیمار مبتلا به التهاب سیستم عصبی مرکزی، 10 نفر مبتلا به بیماری مغز با روان آشفتگی یا روان پریشی، هشت نفر دچار سكته مغزی و هشت نفر دیگر نیز دارای مشکلات عصبی محیطی بودند كه بیشتر در آنها تشخیص Guillain-Barré داده شده بود (یك واكنش سیستم ایمنی كه به اعصاب حمله می كند و فلج شدن را به همراه دارد). این مساله در 5٪ موارد کشنده است.

مایکل زندی، نویسنده ی ارشد این مطالعه و مشاور در انستیتو و اتحادیه بنیاد NHS دانشگاه کالج لندن گفت: "ما مواردی را روی مغز تحت تأثیر Covid-19 می بینیم که قبلاً در مورد ویروس های دیگر ندیده بودیم."

ب)کرونا و عفونت مغزی

اینکه ویروس چگونه وارد مغز شده و یا هر چند وقت یک بار باعث از بین رفتن سلول ها می شود، مشخص نیست. عفونت مغز احتمالاً نادر است، اما ممکن است برخی از افراد به دلیل زمینه های ژنتیکی، بار ویروسی زیاد یا دلایل دیگر در معرض ابتلا باشند. در مطالعهٔ جدید، دکتر ایوازاکی و همکارانش عفونت مغز را به سه روش مستند کردند:

• در بافت مغز فردی که به علت بیماری کووید ۱۹ درگذشت
• در نمونهٔ موش
• در اندام واره (ارگانوئیدها)، خوشه های سلول های مغز در یک ظرف آزمایشگاهی به منظور تقلید ساختار سه بعدی مغز.

سایر عوامل بیماری زا – از جمله ویروس زیکا – به عنوان آلوده کنندهٔ مغز شناخته شده اند. سلول های ایمنی به مکان های آسیب دیده رفته و با تخریب سلول های آلوده سعی در پاک سازی مغز دارند.

ویروس کرونا بسیار مخفیانه تر عمل می کند: این ویروس از دستگاه سلول های مغز برای تکثیر سوءاستفاده می کند، اما آن ها را از بین نمی برد. در عوض، اکسیژن سلول های مجاور را قطع کرده و باعث ضعیف شدن و مرگ آن ها می شود. محققان هیچ مدرکی در مورد پاسخ ایمنی برای رفع این مشکل پیدا نکردند. دکتر ایوازاکی گفت: “این نوعی عفونت خاموش است. این ویروس سازوکارهای زیادی برای فرار دارد.”

همچنین محققان نیاز به تجزیه و تحلیل بسیاری از نمونه های کالبدشکافی دارند تا ارزیابی کنند که عفونت مغز چقدر شایع است و اینکه آیا این عفونت در افراد با بیماری خفیف تر یا کسانی که برای مدتی طولانی علائم دارند (که بسیاری از آن ها علائم عصبی زیادی دارند) وجود دارد یا خیر.

ج) آسیب های عصبی کرونایی

دکتر زندی و همکارانش تحقیقاتی را در ماه ژوئیه منتشر کردند که نشان می دهد برخی از بیماران مبتلا به کووید ۱۹ دچار عوارض عصبی جدی از جمله آسیب عصبی می شوند. هنوز هم حدود نیمی از بیماران، علائم عصبی، از جمله سردرد، گیجی و هذیان را گزارش می کنند، که نشان می دهد ویروس ممکن است به مغز نیز حمله کند.

در مقاله ای گزارش شده که یک بیمار کرونایی که یک خانم 55 ساله می باشد که سابقه بیماری روانی ندارد، اما روز بعد از مرخص شدن از بیمارستان شروع به انجام اعمال عجیب و غریب کرده است. او بارها و بارها کت خود را درآورده و دوباره پوشیده است و صحبت از این توهم کرده که میمون ها و شیرهایی را در خانه ی خود دیده است. وی در بیمارستان بستری شد و به تدریج با داروهای ضد روانپریشی بهبود یافت.

اگر تغییر در عملکرد فکری، احساسی، روانی و شخصیتی خود را تجربه می کنید که به طور معمول با تغییرات رفتاری همراه است، ممکن است به انسفالوپاتی مبتلا شده باشید. انسفالوپاتی اصطلاحی در برگیرنده شرایطی است که بر مغز تاثیر می گذارد.

به عنوان مثال، یک بیمار مبتلا به کووید-19 دچار سردرگمی شده و از سردرد شکایت داشت. وی تنها می توانست موارد معدودی مانند نام خود را به پزشکان بگوید و با گذشت زمان میزان پاسخگویی وی هرچه بیشتر کمتر می شد. اسکن های مغزی تورم غیرعادی و التهاب در چند بخش مغز وی و همچنین مرگ سلول ها در بخش هایی کوچک تر را نشان دادند. بنابراین اثر کرونا بر مغز شامل آسیب های عحصبی هم می شود.

د) کرونا و روان آشفتگی

یکی از اثرات کرونا بر مغز ، کرونا و روان آشفتگی است. بنابراین اگر با روان آشفتگی مواجه هستید که با بی قراری، توهم و عدم انسجام فکر و گفتار تعریف می شود، مراجعه به پزشک بهترین گزینه است زیرا ممکن است با یکی از نشانه های کووید-19 مواجه باشید. در برخی موارد، بیماران روان آشفتگی را حتی پیش از شکل گیری تب یا بیماری تنفسی تجربه کرده اند.

محققان دانشگاه آکسفورد انگلیس نیز پس از تحقیقات گسترده اعلام کردند: فراتر از مشکلات جسمانی، یک خطر دیگر که بهبود یافتگان از کووید ۱۹ را تهدید می کند، ابتلا به اختلالات روانی است. یک تحقیق که بر روی بیش از ۶۲ هزار بیمار مبتلا به کرونا پس از بهبودی انجام گرفته است، نشان می دهد این افراد به شدت در معرض ابتلا به اختلالات روانی قرار دارند.

و) کرونا و سکته مغزی

در برخی بیماران، سکته مغزی اثر کرونا بر مغز است زیرا کرونا با مکانیزم های مختلف می تواند میزان لخته سازی در عروق را افزایش داده و منجر به سکته های مغزی و قلبی می شود. همچنین این بیماری آسیب های جدی تری را در رابطه با سکته مغزی ایجاد می کند و اگر بیمار دچار عوارض شدید کرونا شد، باید از داروهای ضد لخته به عنوان پیشگیری استفاده کند.

ه) کرونا و مه مغزی

همچنین تحقیقات درباره علائم بالینی بهبود یافتگان از کرونا نشان می دهد دو علامت شامل خستگی و ضعف و مه مغزی (اختلالات فکری) حتی پس از بهبودی نیز در آن ها مشاهده می شود. مه مغزی به حالتی اطلاق می شود که فرد دچار اختلالات فکری می شود و فرد احساس می کند، فرآیند تفکر کردن و یادگیری اش به درستی کار نمی کند. حافظه، پردازش اطلاعات، مهارت های دیداری و شنیداری و توانایی درک زبانی از جمله مواردی است که در این زمینه دچار اختلال می شوند.

محافظت از مغز در مقابل کرونا

شستن مرتب دست ها

مرتباً دستان خود را با دستمال حاوی الکل تمیز کنید یا آنها را با آب و صابون بشویید.چرا؟ شستن دستان خود با صابون و آب یا استفاده از مالش دست الکل باعث از بین رفتن ویروس هایی می شود که ممکن است روی دستان شما باشد.

حفظ فاصله اجتماعی

حداقل فاصله ۱ متری (۳ فوت) بین خود و هر کس که سرفه می کند یا عطسه می کند ، حفظ کنید.چرا؟ هنگامی که فرد سرفه می کند یا عطسه می کند ، قطرات مایع کوچکی از بینی یا دهان خود که ممکن است حاوی ویروس باشد ، می پاشند. اگر خیلی نزدیک هستید ، در صورت سرفه شدن فرد مبتلا به این قطرات ، می توانید قطرات از جمله ویروس COVID-19 را تنفس کنید.

خودداری از لمس چشم ، بینی و دهان

چرا؟ دست ها بسیاری از سطوح را لمس می کنند و می توانند ویروس را انتخاب کنند. پس از آلوده شدن ، دستها می توانند ویروس را به چشم ، بینی یا دهان منتقل کنند. از آنجا ویروس می تواند وارد بدن شما شود و شما را بیمار کند.

تمرین بهداشت تنفس

اطمینان حاصل کنید که شما و اطرافیان ، بهداشت تنفسی خوبی را دنبال می کنید. این به معنای پوشاندن دهان و بینی شما با آرنج یا بافت خم شده هنگام سرفه یا عطسه است. سپس بلافاصله بافت مورد استفاده را دور بریزید.چرا؟ قطره ها ویروس را گسترش می دهند. با رعایت بهداشت مناسب تنفسی ، از افراد اطراف خود در برابر ویروس هایی مانند سرماخوردگی ، آنفولانزا و COVID-19 محافظت می کنید.

پیروی از توصیه های ارائه دهنده خدمات بهداشتی

از آخرین تحولات مربوط به COVID-19 آگاه باشید. توصیه هایی را که ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی ، سازمان بهداشت عمومی ملی و محلی یا کارفرمای شما ارائه داده است در مورد نحوه محافظت از خود و دیگران از COVID-19 پیروی کنید.چرا؟ مقامات ملی و محلی بیشترین اطلاعات را در مورد پخش COVID-19 در منطقه شما دارند. آنها به بهترین وجه برای مشاوره در مورد آنچه مردم منطقه شما باید برای محافظت از خود انجام دهند توصیه می کنند.

درمان ضایعات مغزی کرونایی

اگر احساس ناخوشایندی کردید ، حتی در صورت علائم خفیف مانند سردرد و آبریزش جزئی تا زمان بهبودی ، در خانه بمانید. چرا؟ جلوگیری از تماس با دیگران و مراجعه به مراکز درمانی به شما امکان می دهد تا این امکانات موثرتر عمل کرده و به شما و دیگران در برابر COVID-19 و سایر ویروس ها کمک کند.

اگر دچار تب ، سرفه و مشکل در تنفس هستید ، سریعاً به پزشک مراجعه کنید زیرا این امر ممکن است به دلیل عفونت تنفسی یا بیماری جدی دیگر باشد. تماس از قبل به شما امکان می دهد تا خدمات درمانی شما را سریعاً به سمت مراکز درمانی صحیح هدایت کنند. این همچنین به جلوگیری از شیوع احتمالی COVID-19 و سایر ویروس ها کمک می کند.

با توجه به اثر کرونا بر مغز، این مهم است که متخصصان شروع به تهیه ی برنامه های توانبخشی بعد از کووید 19 کنند. زیرا ممکن است برخی از افراد مبتلا به Covid-19 به یک دوره ی توان بخشی طولانی مدت، توانبخشی جسمی مانند ورزش و توانبخشی مغزی نیاز داشته باشند. البته نیاز است درباره تأثیر این عفونت بر مغز اطلاعات بیشتری کسب شود.