برق گرفتگی امکان دارد برای هر فردی پیش بیاید اما کودکان به علت عدم آگاهی از مسائل ایمنی و بزرگسالانی که در محیط خانه و کار نسبت به مسائل ایمنی دقت لازم ندارند بیشتر در معرض برق گرفتگی قرار می گیرند. تانما در این مطلب ضمن بیان علل و علائم برق گرفتگی، نکات کلیدی و مهمی را در خصوص کمک های اولیه هنگام برق گرفتگی برایتان بازگو می کند؛

برق گرفتگی چیست ؟

برق گرفتگی، هنگامی رخ می دهد که شخص با منبع انرژی الکتریکی در تماس باشد و انرژی الکتریکی در بخشی از بدن جریان پیدا کند و باعث ایجاد شوک شود. این می تواند هم بافت داخلی و هم بافت بیرونی بدن را بسوزاند و باعث آسیب اعضای بدن شود.

مراحل برق گرفتگی

  • آستانه احساس
  • آستانه انقباض

عبور جریان کم آستانه احساس و گذشتن از حد معین جریان و عکس العمل عضلانی بدن، آستانه انقباض را بسیار خواهد داشت. آستانه احساس برای قسمت های مختلف بدن متفاوت است.

بطور مثال آستانه احساس زبان ۰٫۴۵ mA و آستانه احساس برای پوست بدن در حدود ۱ mA که آستانه احساس پوست هر یک از اعضا متفاوت است. آستانه انقباض اعضا با هم یکی نیستند، در شدت جریان حدود ۹ mA دست ها به سختی تکان می خورند، ولی ۹۹٫۵ درصد افراد سالم می توانند سیم برق دار را رها کنند.

وقتی شخصی دچار برق گرفتگی می شود، عبور جریان الکتریکی از طریق بدن ممکن است وی را از هوش برده، منجر به توقف تنفس و حتی ضربان قلب وی شود.

انواع برق گرفتگی

برق گرفتگی در اثر تماس مستقیم

برق گرفتگی در اثر تماس مستقیم یا تماس با هادی برقدار هنگامی که سیستم الکتریکی سالم است و انسان بر اثر سهل انگاری یا بی توجهی، با هادی برقدار در یک یا دو نقطه تماس می گیرد، برق گرفتگی رخ می دهد. شدت برق گرفتگی به اختلاف پتانسیل بستگی دارد و در ولتاژ های بالا یا پایین ممکن است رخ دهد. اگر اختلاف پتانسیل پایین باشد فقط در صورتی که تماس مستقیم با هادی برقدار اتفاق بیفتد برق گرفتگی اتفاق می افتد. اما اگر ولتاژ بالا باشد در هر دو صورت فرد دچار برق گرفتگی می شود.

برق گرفتگی در اثر تماس غیرمستقیم

برق گرفتگی در اثر تماس غیر مستقیم یا تماس با بدنه های دستگاه های الکتریکی وقتی اتفاق می افتد که در اثر خراب شدن عایق بندی یا هر علت دیگری، یک هادی برقدار با سطوح فلزی (یا بدنه هادی) دستگاه تماس یابد و انسان با همان سطح فلزی در تماس باشد، به آن برق گرفتگی غیر مستقیم می گویند.

علل برق گرفتگی

انواع برق گرفتگی

انواع آسیب های ناشی از برق گرفتگی

فلش زدن

این نوع از آسیب معمولاً باعث سوختگی سطحی پوستی می شود. این نوع از آسیب ناشی از ترکش های الکتریکی است و معمولا به قسمت های عمقی پوست نفوذ نمی کند.

شعله زدن

در این نوع از آسیب برق گرفتگی باعث شعله ور شدن لباس فرد شده و ممکن است سوختگی به قسمت های عمقی تر پوست هم نفوذ کند.

رعد و برق

در این نوع از آسیب در مدت زمان بسیار کوتاهی جریان الکتریکی بسیار پر فشاری به فرد وارد می شود. این جریان الکتریکی پر فشار معمولاً در تمام بدن فرد منتشر می شود.

واقعی

در این نوع از برق گرفتگی، شخص بخشی از جریان الکتریسیته می شود. جریان برق به بدن فرد وارد شده و از آن خارج می شود.

علل برق گرفتگی

  • کودکان کابل یا سیم برق، شارژر موبایل و… را با دندان خود گاز بگیرند.
  • تماس با ظروف یا سایر اشیاء فلزی متصل به پریز برق مانند یک توستر.
  • قبل از انجام تعمیرات منزل یا نصب لوازم برقی و لامپ، منبع برق (فیوز) خاموش نشود.
  • وسیله برقی به درون آب بیفتد.
  • تماس فرد با یک جسم رسانا در تماس با برق فشار قوی.

گذشته از منبع شوك، چند عامل دیگر در میزان آسیب و جراحات وارده ناشی از برق گرفتگی تاثیر دارند، از جمله:

  • ولتاژ
  • نوع جریان
  • سلامت کلی فرد
  • مسیر برق در بدن
  • مدت زمان تماس با منبع

همچنین تقریباً نیمی از وقایعی که منجر به برق گرفتگی می شود در محیط های کاری رخ می دهد. افراد شاغل در این حرفه ها، بیش از سایرین در معرض برق گرفتگی های غیر مرگبار قرار دارند:

  • افراد مشغول در ساخت و ساز
  • افراد شاغل در حرفه های مربوط به سرگرمی و هتل داری
  • آموزش و خدمات بهداشتی
  • صنایع غذایی
  • افراد شاغل در کارخانه ها
نشانه های برق گرفتگی

علل برق گرفتگی

نشانه های برق گرفتگی

  • تشنج
  • سردرد
  • سوختگی
  • اسپاسم عضلانی
  • مشکلات تنفسی
  • ضربان قلب نامنظم
  • از دست دادن هوشیاری
  • مشکلات بینایی یا شنوایی
  • بی حسی یا سوزن سوزن شدن

برق گرفتگی همچنین می تواند باعث سندرم محفظه شود. سندرم محفظه زمانی رخ می دهد، که آسیب عضله باعث التهاب اندام می شود. به نوبه خود، این می تواند شریان ها را فشرده و منجر به مشکلات جدی سلامتی شود. ممکن است بلافاصله پس از شوک، سندرم محفظه قابل تشخیص نباشد، بنابراین به دنبال یک شوک، فرد باید به بازوها و پاهای خود توجه کند.

عوارض ناشی از برق گرفتگی

اختلالات قلبی

نوع شایع برق گرفتگی است که ممکن است پس از چند هفته یا ماه حتی چند سال بعد بروز کند و مهمترین آنها ناراحتی دریچه های قلب ، انبساط قلب و حتی ترمبوز (لخته شدن خون) که خطرناک و کشنده است می باشد و چنانچه شخص قبلا دچار ناراحتی قلبی بوده باشد، مسلما عوارض ناشی شدیدتر خواهد بود.

اختلالات در حس شنوایی و بینایی

اینگونه اختلالات اغلب بلافاصله پیدا می شود. ولی آب مروارید ، ناراحتیهای اعصاب چشم ، تورم عصب و بالاخره ورم پای چشم ممکن است مدتها پس از برق گرفتگی عارض گردد. در مورد اختلالات شنوایی هم باید از کم شدن حس شنوایی و یا کری نام برد.

اختلالات عصبی

خوشبختانه در مواردی که ولتاژ زیاد نباشد عوارض عصبی زود گذر است، ولی گاهی اختلالات عصبی پس از مدتی بروز می کند، که واقعا تأسف انگیز است. مانند اختلالات مشاعر هذیان ، از دست دادن حافظه پتکهای عصبی و سایر تظاهرات دیگر عصبی.

تشخیص برق گرفتگی

در بخش اورژانس، دغدغه اصلی پزشک این است که آیا برق گرفتگی باعث آسیب دیدگی قابل توجهی شده است یا آسیب دیدگی سطحی می باشد. ممکن است در اثر برق گرفتگی، عضله، قلب، مغز یا استخوان ها یا اندام های دیگر از بدن آسیب ببیند. پزشک بسته به سابقه و معاینه جسمی ممکن است آزمایشات مختلفی را انجام دهد. آزمایشات جانبی برای تشخیص آسیب دیدگی ناشی از برق گرفتگی می تواند شامل موارد زیر باشد:

  • سی تی اسکن
  • آزمایش شمارش کامل خون
  • الکتروکاردیوگرام یا نوار قلب برای بررسی قلب
  • آزمایش ادرار برای آنزیم های عضلانی (نشان دهنده آسیب دیدگی شدید عضلات)
  • اشعه ایکس، برای تشخیص شکستگی یا جابجایی، که هر دو ممکن است در اثر برق نزدیک ایجاد شود.
پیشگیری از برق گرفتگی

تشخیص برق گرفتگی

پیشگیری از برق گرفتگی

  • تعمیرات وسایل الکتریکی را به افراد ماهر و متخصص بسپارید.
  • در صورت آتش سوزی وسایل الکتریکی از آب استفاده نکنید و قبل از شروع اطفای حریق، جریان برق را قطع کنید.
  • در حمام از وسایل برقی استفاده نکرده و از نصب کلید و پریز جدأ خودداری کنید.
  • استفاده از وسایل برقی فاقد دو شاخه، بسیار خطرناک و حادثه ساز است.
  • از یک پریز برای روشن کردن هم زمان چند وسیله ی برقی استفاده نکنید.
  • برای جلوگیری از برق گرفتگی در آشپزخانه، بدنه فلزی تمام وسایل الکتریکی مانند یخچال، فریزر و ماشین لباسشویی را با نظر متخصص مربوطه به زمین حفاظتی(ارتینگ) متصل کنید.
  • هنگام شستشوی آشپزخانه، وسایل برقی را از برق جدا کنید.
  • وسایل الکتریکی را پس از استفاده، از برق جدا کنید و دور از دسترس کودکان قرار دهید.
  • در صورتی که می خواهید وسایل الکتریکی مثل چای ساز، پلوپز و ... را تمیز کنید، ابتدا آن را از پریز جدا کنید و سپس از خشک بودن کامل آن ها مطمئن شوید.
  • حتما از درپوش برای پوشاندن پریزهایی که نزدیک کف زمین قرار دارند،استفاده کنید.
  • از داخل کردن جسم فلزی به داخل وسایل برقی مثل توستر، اجاق برقی و پریز برق خودداری کنید.
  • از قرار دادن اشیای سنگین و برنده روی سیم ها خودداری کنید.
  • کودکان علاقه زیادی به جویدن سیم های برق دارند. هیچ سیم برقی نباید در دسترس کودکان باشد، سه راهی های سیمدار را از دسترس کودکان دور نگه دارید
  • اگر در ساختمان های مرتفع زندگی می کنید و سیم های تیر برق از جلوی پنجره شما رد شده است، حتمأ جهت ایمن سازی و رفع حریم به شرکت توزیع برق ناحیه خود مراجه فرمائید

اقدامات اورژانسی هنگام برق گرفتگی

  • ابتدا سعی کنید جریان الکتریسیته را قطع کنید، دستگاه را از برق جدا کنید و در اولین فرصتی که پیش آمد فیوز را قطع کنید.
  • اگر موفق به قطع الکتریسیته نشدید با استفاده از وسیله ی عایق مانند یک جارو، صندلی یا طی فرد برق گرفته را از منبع جریان جدا کنید.
  • در صورت امکان روی یک سطح خشک و عایق مانند یک قالیچه، چوب یا لایه های روزنامه بایستید.
  • از وسایل مرطوب و فلزی استفاده نکنید.
  • به محض جدا کردن فرد مصدوم از منبع جریان، علائم حیاتی مانند تنفس و نبض او را چک کنید.
  • اگر نبض او از کار افتاده و یا به طرز خطرناکی کند کار می کند، کمک های اولیه را شروع کنید.
  • اگر فرد آسیب دیده دچار سوختگی شده، لباس های او را درآورید و محل سوختگی را با آب سرد شستشو دهید تا درد او فروکش کند.
  • اگر فرد مصدوم دچار شوک شده، او را روی زمین خوابانده و سرش را به سمت بالا قرار دهید.
  • سپس او را در یک پتو گرم نگه دارید تا کمک برسد.
  • اگر فردی دچار برق گرفتگی با ولتاژ بالا شده است، تا زمانی که جریان قطع نشده حداقل ۶ متر از او فاصله بگیرید.
درمان پزشکی برق گرفتگی

اقدامات اورژانسی هنگام برق گرفتگی

راه های خود مراقبتی در خانه بعد از برق گرفتگی

اگر برق گرفتگی با ولتاژ پایین رخ داده باشد و در نتیجه هیچ آثاری از سوختگی روی پوست مشاهده نشود، نیازی به انجام هیچ اقدام درمانی نیست. اما اگر برق گرفتگی با جریان برق با ولتاژ بالاتر رخ داده باشد و فرد در پوست دچار سوختگی شده باشد، باید به مراکز درمانی مراجعه کند. میزان سوختگی دهان در کودکان باید توسط پزشک مورد ارزیابی قرار گیرد.

درمان های پزشکی برای برق گرفتگی

شوک های کم ولتاژ که منجر به علائم و سوختگی پوست نمی شود، معمولاً به مراقبت پزشکی نیاز ندارند. درمان برق گرفتگی بستگی به شدت سوختگی یا ماهیت سایر آسیب های احتمالی دارد:

  • سوختگی ها با توجه به شدت آن ها درمان می شوند.
  • سوختگی جزئی می تواند با پماد موضعی و پانسمان های آنتی بیوتیکی برطرف گردد.
  • سوختگی شدید تر ممکن است نیاز به عمل جراحی برای تمیز کردن زخم ها یا حتی پیوند پوست داشته باشد.
  • سوختگی های شدید در بازوها، پاها یا دست ها احتمال دارد نیاز به عمل جراحی برای از بین بردن ماهیچه آسیب دیده یا حتی قطع عضو داشته باشد.
  • آسیب دیدگی چشم نیاز به معاینه و درمان توسط چشم پزشک و متخصص چشم خواهد داشت.
  • استخوان های شکسته برای تثبیت استخوان ها به اسپلینت، گچ گرفتن یا جراحی نیاز دارند.
  • آسیب های داخلی ممکن است نیاز به بررسی بیشتر یا عمل جراحی داشته باشد.
آیا این مطلب مفید بود؟
لینک های مرجع
نظر خود را بنویسید! لطفا کلیک کنید