تاندون یا زردپی چیست | انواع آسیب ها + روش های درمان آسیب دیدگی

تاندون ها یک بافت مهم در قسمت های مختلف بدن هستند که اگر آسیب ببینند ، کیفیت زندگی فرد دچار نقص خواهد شد. همپنین اگر تاندون آسیب دیده به موقع درمان نشود، عوارض بدی بر سلامت فرد خواهد داشت. تانما در این مطلب ضمن بیان وظایف تاندون ها، نکاتی را در خصوص آسیب دیدگی تاندون ها که "تاندونیت" نام دارد، بیان می کند؛

تاندون چیست ؟

تاندون Tendon بافتی محکم و قابل انعطاف به رنگ سفید متمایل به زرد و به شکل طناب یا نوار است. این بافت میتواند تحت کشش بسیار شدیدی قرار گرفته و بخوبی مقاومت کند. به تاندون زردپی هم میگویند. تاندون مانند رباط (لیگامان) Ligament و فاسیا ((Fascia از پروتئین خاصی به نام کلاژن ساخته شده است. با این حال کارکرد این سه بافت متفاوت است.

آناتومی تاندون

تاندون بافتی است که عضله را به استخوان متصل میکند. قسمت عمده این بافت از پروتئین خاصی به نام کلاژن Collagen درست شده است. این پروتئین رشته های ظریفی را به نام فیبریل Fibril میسازد. فیبریل ها در کنار هم قرار گرفته و فیبر Fiber را میسارند. با کنار هم قرار گرفتن چند فیبر یک ساب فاسیکل Subfascicle درست میشود. چند ساب فاسیکل یک فاسیکل Fascicle را درست کرده و چند فاسیکل یک دسته Bundle و چند دسته یک تاندون را درست میکنند.

بنابراین تاندون ها مانند کابل های تلفن هستند که در آنها واحد های اصلی رشته های ظریفی هستند که مرتبا با ایجاد دسته ها و چند بار تکرار این کار تاندون اصلی را میسازند.کلاژن و مواد تشکیل دهنده تاندون به توسط سلول های آن ساخته میشوند. سلول های تاندون را تنوسیت Tenocyte میگویند. تاندون حاوی عروق خونی است و در اطراف آن اعصابی وجود دارد.

مواد تشکیل دهنده تاندون

تاندون ها از پروتئین خاصی به نام کلاژن ساخته شده اند. از دیگر مواد تشکیل دهنده تاندون می توان به آب، الاستین، پروتئوگلیکان، مس، منیزیم، کلسیم و منگنز نیز اشاره کرد.

محل قرارگیری تاندون ها

به طور معمول تاندون ها در ناحیه انتهایی ماهیچه بافت های همبند به صورت متراکم قرار می گیرند و مانند یک پل، موجب اتصال ماهیچه به استخوان می شوند. محل قرار گیری تاندون ها در نواحی مختلف بدن، متفاوت می باشد. دسته بندی تاندون های مهم نواحی مختلف بدن :

• تاندون های پا: انگشتان پا، کف پا، مچ پا، ساق پا، زانو و ران
• تاندون های دست: انگشتان دست،کف دست، مچ دست، ساعد، آرنج و بازو
• تاندون های شانه: مهم ترین آن ها تاندون های روتاتور کاف می باشند.
• تاندون های کمر و لگن: تاندون ایلیوپسواس

وظایف تاندون ها

وظیفه اصلی تاندون انتقال نیروی عضله به استخوان و حرکت دادن آن است. تاندون بجز این وظیفه مانند یک فنر هم عمل میکند و در حین حرکت مفصل در بعضی لحظات نیرو را مانند فنر در خود ذخیره کرده و در لحظه دیگر آن نیرو را آزاد میکند. این پدیده بیشتر در تاندون آشیل دیده میشود.

انواع تاندون های مهم بدن

• تاندون پرونئال ساق پا
• تاندون پاتلار زانو
• تاندون اکستانسور یا باز کننده دست
• تاندون فلکسور یا خم کننده
• تاندون دوسر بازو
• تاندون روتاتور کاف(سوپرااسپیناتوس، اینفرااسپیناتوس، ساب اسکاپولاریسترس و مینور)

انواع آسیب های تاندون

تاندون ها می توانند به دلیل ضربه های شدید، فشارهای پیاپی و مکرر، انجام حرکات تکراری ورزشی و نرمشی و یا فعالیت های شغلی و همچنین در اثر بیماری های مختلف و عارضه های مزمن دچار آسیب های خفیف و یا شدیدی شوند. این آسیب ها عبارتند از:

پارگی تاندون ها

در اثر ضربه یا فشار، بافت محکم طنابی شکل دچار پارگی می شود. گاهی این پارگی خفیف بوده و گاهی کاملا بافت به دو قسمت تقسیم می شود. کشیدگی تاندون گاهی در اثر فعالیت ورزشی و کشش و حرکت ناگهانی عضلات، تاندون ها دچار کشیدگی شده و در نهایت موجب درد و تورم آن ناحیه می شوند.

تاندونیت

گاهی تاندون ها به دلیل انجام حرکات ورزشی مکرر و یا استفاده بیش از حد از عضلات، دچار کشیدگی و یا پارگی شده و به دنبال این اتفاق ملتهب و متورم می شوند که به این پدیده، تاندونیت می گویند.

انواع تاندونیت

تاندونیت روتاتور کاف

این عارضه به دلیل التهاب تاندون های روتاتور کاف (سوپرااسپیناتوس، اینفرااسپیناتوس، ساب اسکاپولاریسترس و مینور)، در شانه ایجاد شده و موجب تورم، درد، گرفتگی و عدم حرکت مفصل شانه می شود.

تاندونیت دوسر بازو

این عارضه در ناحیه عضلات و تاندون های دوسر بازو اتفاق افتاده و با التهاب تاندون ها، ناحیه جلوی شانه دچار درد می شود.

تاندونیت تیبیال خلفی

این عارضه بیشتر در سنین بالا و افراد سالمند اتفاق افتاده و به دنبال آن شخص دچار التهاب و تورم تاندون شده و همچنین ممکن است دچار عارضه صافی کف پا نیز شود.

تاندونیت اکستانسورهای پا

این عارضه به علت تورم و التهاب تاندون های پا ایجاد شده و در پشت پا درد و تورم ایجاد می کند.

تاندونیت فلکسور های پا

این عارضه به دلیل التهاب و تورم در تاندون های خم کننده انگشتان پا ایجاد شده و باعث ایجاد درد در ناحیه کف پا می شود.

تاندونیت آشیل

این عارضه در ناحیه آشیل پا یا همان محل اتصال تاندون آشیل به استخوان پاشنه پا ایجاد شده و موجب درد و همچنین تورم در پشت مچ پا و بر روی تاندون آشیل می شود.

تاندونیت پرونئال

این عارضه به دلیل تورم و التهاب تاندون های پرونئال و همچنین در قسمت خارجی مچ پا اتفاق می افتد و باعث ایجاد درد و تورم در مچ پا می شود.

تاندونیت پاتلار

این عارضه با التهاب تاندون پاتلار همراه بوده و معمولا در افرادی اتفاق می افتد که ورزش هایی از قبیل دو، جهش و پرش انجام می دهند. این عارضه موجب درد و تورم در کشکک زانو و جلوی زانو شده و به آن تاندونیت زانوی دوندگان نیز می گویند.

علل تاندونیت

حالت بد بدن به هنگام کار کردن در محل کار یا خانه و یا کشش ضعیف بدن و یا آماده نبودن ماهیچه ها قبل از ورزش یا بازی های ورزشی نیز باعث افزایش خطر تاندونیت می شود. فاکتورهای دیگری نیز وجود دارد که می تواند خطر تاندونیت را افزایش دهد، مثل:

استخوان و یا مفصلی که شکلی غیر طبیعی و ناهنجار دارد، مثلا پاهایی که دارای اختلاف طول هستند و یا التهاب و تورم مفاصل که باعث ایجاد فشار بر بافتهای نرم بدن می شود. فشار ناشی از بیماری هایی مثل آرتریت روماتوئید، نقرس، پسوریاتیک آرتریت، اختلالات تیروئیدی و یا واکنش های غیر طبیعی به داروها.

فعالیت بدنی بیش از حد معمول به خصوص زمانی که ماهیچه ها آمادگی کافی ندارند و مدت هاست که در حالت کم تحرکی قرار داشته اند. تاندونیت در افرادی که فقط آخر هفته ها به ورزش و فعالیت بدنی می پردازند بسیار شایع است. گاهی اوقات عفونت نیز باعث تاندونیت می شود، بخصوص عفونت ناشی از گاز گرفتن سگ و یا گربه در ناحیه دست و پا.

عوامل خطرساز تاندونیت

سن

با افزایش سن، تاندون ها انعطاف خود را به تدریج از دست می دهند و بیشتر مستعد وارد آمدن آسیب خواهند بود.

شغل

فردی که شغلشان شامل حرکات تکراری، شکل بدنی نامناسب، بالا آوردن متناوب دستان، لرزش یا وارد آمدن فشار زیاد هستند، در خطر بیشتری از ابتلا به این مشکل قرار دارند. نقاشی کردن سقف می تواند باعث عود این مساله شود.

ورزش ها

ورزشهایی که دارای حرکاتی تکراری هستند می توانند تاندونیت را به همراه داشته باشند، و برای مثال از آن جمله می توان دویدن، تنیس، شنا، بسکتبال، گلف ، بولینگ و بیسبال اشاره نمود.

برخی مشکلات پزشکی

افراد مبتلا به دیابت یا آرتریت روماتویدی بیشتر در معرض وقوع تاندونیت قرار دارند. اگر درد به شکلی ناگهانی بدتر شد و یا اگر امکان حرکت مفصلی از بین رفت، فرد باید به دنبال مراقبت های پزشکی باشد.

علائم تاندونیت

نشانه ها در نقاطی که تاندون به استخوان متصل می شوند، رخ می دهد و نشانه های تاندونیت ممکن است از چند روز تا چند هفته یا ماهها باقی بماند. این نشانه ها معمولا عبارتند از :

• دردی که با حرکت بدتر می شود.
• احساسی همانند صدا خوردن تاندون ها به هنگام حرکت
• تورم، گرمی و قرمزی
• ممکن است با یک برآمدگی در طول تاندون مواجه شوید.
• اگر دچار پارگی تاندون شده باشید، با یک خطی خالی در تاندون مواجه خواهید شد و حرکت به سختی ممکن خواهد بود.

عوارض تاندونیت

بیماری دکرون

این عارضه به دلیل تاندونیت و التهاب تاندون های اکستانسور و ابدکتور در شست دست ایجاد شده و باعث ایجاد درد در ناحیه مچ دست می شود.

انگشت ماشه ای

عارضه انگشت ماشه ای یا تریگر فینگر در انگشتان دست و به دلیل تاندونیت و التهاب تاندون های خم کننده ایجاد می شود. این عارضه می تواند موجب ناتوانی و همچنین عدم حرکت دادن انگشتان دست شود.

اپی کندیلیت خارجی

این عارضه تنیس البو یا آرنج تنیس بازان نیز نام داشته و بر اثر تاندونیت و التهاب تاندون ها، در نقطه اتصال مشترک تاندون ها یا اپی کندیل خارجی و در اکستانسور های مچ دست و همچنین انگشتان دست ایجاد می شود.

اپی کندیلیت داخلی

این عارضه همان گلف البو یا آرنج گلف بازان بوده و به علت تاندونیت و التهاب در اپی کندیل داخلی یا همان محل اتصال فلکسور مچ دست به انگشتان دست اتفاق می افتد.

تشخیص تاندونیت

پزشک از شما راجع به نشانه هایتان خواهد پرسید و آزمایشاتی بر روی شما انجام خواهد. وقتی که پزشک سعی در حرکت دادن تاندونتان دارد، ممکن است صدای غژغژ بشنوید. این به آن دلیل رخ می دهد که غشاء تاندون ضخیم و ملتهب شده است. اگر در نقطه بخصوصی از تاندون با حساسیت روبرو بودید، نمانده تاندونیت است.

اگر این مشکل با استراحت، اعمال یخ و مصرف داروهای بدون نسخه (OTC) بهبود پیدا نکرد، انجام برخی آزمایشات توسط پزشک توصیه می شود. تصویر اشعه ایکس که نشان دهنده ذخیره کلسیم در اطراف تاندون خواهد بود و در تشخیص کمک خواهد نمود. آزمایشات تصویربرداری دیگری مانند سونوگرافی یا MRI نیز می تواند تورم غشاء سلولی را نشان دهد.

پیشگیری از تاندونیت

ورزش و کار را آسان بگیرید

در صورت ایجاد درد در مفاصل وتاندون ها به بدن استراحت بدهد واز انجام حرکات تکراری که فشار زیادی به تاندون وارد می کند پرهیز شود.

ورزش ها بطور یکنواخت انجام نشود

اگر فعالیت و ورزش باعث درد مداوم می شود آنرا رها کرده وبرای مدتی به ورزشهای دیگر بپردازد یا ورزشها را مخلوط انجام دهد.مثلا اگر ورزشکار دونده است علاوه بر دو،می تواند دوچرخه سواری وشنا را با ورزش اصلی بصورت مخلوط در هر جلسه انجام دهد.

بهبود تکنیک ورزشی و کاری مهم است

پیش از شروع فعالیت ورزشی ،حرکات وتمرین های کششی انجام دهد تا ومفاصل آمادگی لازم را (با افزایش دامنه حرکتی) کسب کنند. پس از پایان ورزش هم ورزش کششی(stretch) انجام شود.

در محل کار از ارگونومی مناسب استفاده شود

فضای محل کار وصندلی باید ارگونومی مناسب داشته باشد یعنی برای جلوگیری از آسیب به بدن حین انجام کار مشخصات مناسبی داشته باشد.صندلی ،میز کار وکیبورد رایانه باید با وضعیت اندام فرد از لحاظ بلندی تناسب داشته باشند. رعایت ارگونومی از استرس فزاینده به مفاصل پیشگیری می کند.

عضلات برای فعالیت آمادگی کسب کنند

تقویت قدرت عضلات برای پیشگیری از وارد آمدن آسیب استرس کمک کننده است.

روش های درمانی تاندونیت

درمان خانگی تاندونیت

استراحت

از فعالیتهایی که درد و تورم را بیشتر می کند خودداری نمایید. وقتی که درد دارید، از کار یا ورزش بپرهیزید. استراحت برای درمان بافت ضروری است، اما این به معنای استراحت مطلق تیست. می تواند فعالیتها و تمارین دیگری را که فشار بر تاندون های آسیب دیده را به همراه نداشته باشد، را انجام دهید. شنا و ورزهای آبی را می توان به خوبی تحمل نمود.

اعمال یخ

اعمال یخ تا 20 دقیقه و چند مرتبه در روز در کاهش درد، گرفتگی های عضلانی و تورم بسیار موثر خواهد بود. بسته های سخ، ماساژ توسط یخ و ون آب و یخ همگی می تواند کمک شایانی به شمار رود. در ماساژ با یخ، یک فنجان پلاستیکی را پر از آب و سپس منجمد نمایید تا بتوانید به هنگام اعمال آن بر محل آسیب دیده، در دست نگاه دارید.

کمپرس

از آنجاییکه تورم می تواند محدودیت حرکتی مفصل را به همراه داشته باشد، آن را تا کاهش تورم کمپرس نمایید. پیچیدن و کمپرس توسط باند کشی، بهترین گزینه به شمار می رود.

بالا قرار دادن

اگر تاندونیت در زانو رخ داده، پای اسیب دیده را بالاتر از تراز قلب قرار دهید و این به کاهش تورم کمک خواهد نمود.اگرچه استراحت عاملی کلیدی در درمان تاندونیت به شمار می رود، با اینحال عدم تحرک برای طولانی مدت نیز می توان به سختی مفاصل منجر شود. پس از چند روز استراحت کامل ناحیه آسیب دیده، به آرامی آن را تا بازه کامل حرکتی اش حرکت دهید تا انعطاف مفصل باقی بماند.

درمان تاندونیت در طب سنتی

زردچوبه

یک تا دو قاشق پودر زردچوبه را در نیم لیتر آب جوش ریخته و زمانی که به دمای قابل تحمل رسید دستمالی را به آن آغشته کرده و روی منطقه مورد نظر قرار دهید. اجازه دهید حدود 15 تا 20 دقیقه روی ناحیه مورد نظر بماند و سپس آن را بردارید. روزانه دو مرتبه این کار را تکرار کنید.

سرکه سیب

سهم مساوی سرکه سیب و آب ولرم را مخلوط کرده و آن را به صورت کمپرس روی منطقه دردناک مورد نظر قرار دهید. اجازه دهید کمپرس به مدت 20 دقیقه روی محل بماند و سپس آن را بردارید. روزانه سه مرتبه این کار را تکرار کنید.

پوست درخت بید

یک قاشق کوچک پوست درخت بید سفید را در یک لیوان آب جوش ریخته و اجازه دهید 10 دقیقه بماند. سپس آن را صاف کرده و به محض بروز اولین نشانه های درد، مصرف کنید.

درمان تاندونیت با دارو

مسکن درد

استفاده از آسپیرین، سدیم ناپروکسن (آلو) یا ایبوپروفن (ادویل، موترین IB و …) می تواند درد ناشی از تاندونیت را کاهش دهد. کرم های موضعی حاوی همراه داروهای ضدالتهاب می تواند روشی موثر در کاهش درد و بدون بروز عوارض جانبی ناشی از مصرف داروهای خوراکی ضدالتهاب به شمار رود.

کورتیکو استروئید

گاهی اوقات پزشک از تزریق داروی کورتیکواستروئید در اطراف تاندون و به منظور کاهش تاندونیت بهره می گیرد. تزریق کورتون، التهاب را کاسته و به کاهش درد کمک می نماید. کورتیکواستروئید برای تاندونیت های طولانی تر از سه ماه (تاندونیت مزمن) توصیه نمی شود، چرا که تکرار تزریق می تواند به تضعیف تاندون و افزایش احتمال پارگی آن بیانجامد.

پلاسمانی غنی از پلاکت (PRP)

درمان توسط PRP شامل گرفتن نمونه ای از خون خودتان و چرخاندن آن تا جداسازی پلاکت ها و دیگر فاکتورهای عامل درمان است. محلول بدست آمده سپس به ناحیه دارای درد تاندون حاد تزریق خواهد شد. اگرچه هنوز این حوزه تحت تحقیق تا دستیابی به روش استفاده بهینه آن است، تزریق PRP در ناحیه دارای تاندونیت مزمن نشان دهنده امید به درمان بسیاری از مشکلات به وجود آمده برای تاندون است.

درمان تاندونیت با فیزیوتراپی

می توانید از برنامه تمرینی بخصوصی که برای ایجاد کشش و تقویت تاندون-عضله آسیب دیده طراحی شده، بهره مند شوید. برای مثال تمارین برونگرا – که بر انقباض عضله به هنگام کشیدگی اش تاکید دارد – درمان بسیار موثری در بسیاری از مشکلات تاندونی به شمار می رود و اکنون به عنوان اولین برنامه های درمانی تاندونیت در نظر گرفته می شود.