آیا به آپنه خواب دچارم | مهمترین نشانه های وقفه تنفسی در خواب

آپنه خواب یا وقفه تنفسی در خواب در برخی کودکان و بزرگسالان بروز پیدا می کند و اگر شدید و مداوم باشد می تواند زندگی عادی فرد را دچار اختلال کند. تانما در این مطلب ضمن بیان علل و علائم انواع آپنه خواب، روش های رفع آپنه خواب را برایتان بازگو می کند؛

آپنه خواب چیست ؟

آپنه یا وقفه ی تنفسی خواب به شرایطی گفته می شود که فرد در هنگام خواب دچار وقفه تنفسی می شود. تنفس افراد مبتلا به آپنه هنگام خواب دچار وقفه های مکرر شده و قطع می شود.

انواع آپنه خواب

• آپنه خواب انسدادی
• آپنه خواب مرکزی
• سندروم آپنه خواب مختلط

علل آپنه خواب

علل آپنه انسدادی

آپنه انسدادی زمانى رخ می دهد که عضلات پشت گلو ى شما شل شوند. این ماهیچه ها از کام نرم، مثلث آویزان شده از کام نرم، لوزه ها، دیواره های جانبی گلو و زبان پشتیبانی می کنند. هنگامی که ماهیچه ها شل می شوند، راه های هوایی در حین نفس کشیدن تنگ یا بسته می شوند و شما نمی توانید نفس کافی دریافت کنید. این امر ممکن است سطح اکسیژن را در خون شما کاهش دهد. مغز این ناتوانی در تنفس را متوجه شده و شما را از خواب می کند تا راه هاى هوایی باز شوند . این بیداری معمولا خیلی کوتاه است که شما آن را به یاد نمی آورید.

علل آپنه مرکزی

آپنه مرکزى کمتر رایج است و زمانی رخ می دهد که مغز شما قادر به انتقال سیگنال به عضلات تنفسی شما نیست. به این معنی است که شما برای مدت کوتاهی نفس نمی کشید. ممکن است با تنگی نفس بیدار شوید یا زمان زیادی خوابتان نبرد .

ریسک فاکتورهای آپنه خواب

عوامل خطر آپنه انسدادی خواب

• اضافه وزن
• اندازه دور گردن
• راه هوایی باریک
• مرد بودن
• سن بالا.
• سابقه ى خانوادگی
• مصرف الکل یا آرام بخش ها
• سیگار کشیدن
• گرفتگی بینی

عوامل خطر آپنه مرکزی

• سن بالا
• اختلالات قلبى
• استفاده از داروهای ضد درد
• سکته ى مغزی

نشانه های آپنه خواب

• خروپف با صدای بلند، که معمولا در آپنه انسدادی بیشتر است.
• قطع موقت تنفس در خواب که توسط فرد دیگرى دیده شده باشد.
• بیداری ناگهانی همراه با تنگى نفس، که احتمالا نشان دهنده ى آپنه مرکزی است.
• بیدار شدن با دهان خشک یا گلودرد
• سردرد صبحگاهی
• بی خوابی
• خواب بیش از حد در طول روز
• مشکلات توجه
• زود رنجی

عوارض آپنه خواب

• خستگی در طول روز
• مشکل در خوابیدن
• مشکل در تمرکز
• فشار خون بالا یا مشکلات قلبى
• افزایش خطر حمله ى قلبى با آپنه انسدادى
• دیابت نوع 2
• سندرم متابولیک
• عوارض دارو و جراحی
• مشکلات کبدی
• محروم ماندن همسر از خواب به علت خروپف

تشخیص آپنه خواب

پلی سومنوگرافی شبانه

در طول این تست، شما به دستگاهی وصل می شوید که فعالیت قلب، ریه، مغز، الگوهای تنفس، حرکات دست و پا و سطوح اکسیژن خون شما را در حین خواب تحت نظر می گیرد.

تست های خواب خانگی

در برخی از موارد، پزشک تان تست های ساده ای را برای تشخیص آپنه خواب در اختیار شما قرار می دهد که می توانید در خانه از آنها استفاده کنید. این تست ها معمولا شامل اندازه گیری ضربان قلب، سطح اکسیژن خون، جریان هوا و الگوهای تنفسی شما هستند. اگر آپنه خواب داشته باشید، نتیجه ی آزمایش ها، اُفت سطوح اکسیژن در طول آپنه ها و افزایش متعاقب آنها با بیدار شدن را نشان می دهد.

روش های درمان آپنه خواب

الف) روش های جراحی آپنه خواب

خارج کردن بافت

در این روش که اوولوپالاتوفارینگوپلاستی نامیده می شود، پزشک تان بافتی را از پشت دهان و بالای گلوی شما خارج می کند. لوزه ها و آدنوئیدهای شما نیز معمولا برداشته می شوند. این جراحی می تواند مانع از لرزیدن ساختارهای حلق و درنتیجه پیشگیری از خروپف شود. این روش تأثیر کمتری نسبت به CPAP دارد و درمان مطمئنی برای آپنه خواب انسدادی درنظر گرفته نمی شود. برداشتن بافت ها در پشت گلو با انرژی رادیوفرکانسی (قطع رادیوفرکانسی) می تواند گزینه ی خوبی برای آنهایی باشد که نمی توانند CPAP یا ابزارهای دهانی را تحمل کنند.

جابه جایی فک

در این روش، استخوان فک شما به سمت جلو حرکت داده می شود. این کار، فضای پشت زبان و کام نرم را بزرگ می کند و احتمال انسداد را کاهش می دهد. به این روش، توسعه ی ماگزیلا مندیبولار گفته می شود.

کاشت

پس از آنکه شما بی حسی موضعی دریافت کردید، میله هایی پلاستیکی از طریق عمل جراحی در داخل کام نرم جای گذاری می شوند.

ایجاد یک مسیر هوایی جدید (تراکئوستومی)

اگر سایر روش های درمانی برای شما مؤثر واقع نشوند و شما مبتلا به آپنه خواب شدید و خطرناک باشید، ممکن است که به این جراحی نیاز پیدا کنید. جراح در این روش، سوراخی در گردن شما ایجاد می کند و یک لوله ی پلاستیکی یا فلزی را در آن قرار می دهد که شما می توانید از طریق آن نفس بکشید.

شما باید این سوراخ را در طول روز بپوشانید اما درهنگام خواب، پوشش آن را بردارید تا بتوانید از طریق آن نفس بکشید. با این کار مجبور نیستید تا برای نفس کشیدن از راه هوایی بسته شده در گلوی خود استفاده کنید و به جای آن با ریه هایتان نفس می کشید. عمل های جراحی دیگری نیز هستند که به وسیله ی پاک سازی یا بزرگ کردن مسیر هوایی به کاهش خروپف و درمان آپنه خواب کمک می کنند:

• جراحی بینی برای برداشتن پولیپ ها یا صاف کردن تیغه ی خم (کج) بین سوراخ های بینی (انحراف تیغه ی بینی)
• جراحی برای برداشتن لوزه ها یا آدنوئیدهای بزرگ شده
• جراحی کاهش وزن

ب) روش های غیر جراحی آپنه خواب

1)آپنه خواب انسدادی

فشار مثبت مداوم راه هوایی (CPAP)

اگر آپنه خواب متوسط تا شدید داشته باشید، می توانید از دستگاهی استفاده کنید که هوا را از طریق ماسکی که درهنگام خواب روی بینی تان قرار می گیرد، وارد بینی تان می کند. فشار هوایی که این دستگاه ایجاد می کند، کمی بیشتر از فشار هوای اطراف است و به اندازه ای است که مسیرهای هوایی فوقانی شما را باز نگه دارد و از این طریق از آپنه و خروپف جلوگیری کند.

ممکن است که لازم باشد تا برای پیدا کردن ماسکی که با آن احساس راحتی می کنید، بیش از یک نوع ماسک را امتحان کنید. استفاده از دستگاه رطوبت ساز به همراه دستگاه CPAP برای برخی از افراد مفید است. اگر در استفاده از این دستگاه به مشکل برخوردید، آن را کنار نگذارید. در این باره با پزشک تان مشورت کنید و از او بپرسید که انجام چه تغییراتی می تواند به راحتی بیشتر شما در حین استفاده از دستگاه کمک کند.

سایر دستگاه های فشار راه هوایی

اگر استفاده از دستگاه CPAP همچنان برای شما مشکل است، می توانید از دستگاه دیگری استفاده کنید که درهنگام خواب، فشار هوا را به طور اتوماتیک تنظیم می کند (Auto-CPAP). دستگاه دیگری به نام BiPAP یا فشار مثبت راه هوایی از نوع دوسطحی نیز وجود دارد. این دستگاه ها درهنگام دم، فشار هوای بیشتر و درهنگام بازدم، فشار هوای کمتری را فراهم می کنند.

دستگاه فشار مثبت بازدمی راه هوایی (EPAP)

این دستگاه های کوچک و تک کاربره، قبل از خواب روی هر سوراخ بینی قرار داده می شوند. این دستگاه، دریچه ای است که اجازه ی ورود آزادانه ی هوا را درهنگام دم می دهد، اما درهنگام بازدم، هوا باید از سوراخ های کوچکی که در دریچه تعبیه شده اند، عبور کند. این امر، فشار موجود در راه هوایی را افزایش می دهد و آن را باز نگه می دارد.

ابزارهای دهانی

گزینه ی دیگر، پوشیدن ابزاری دهانی است که برای باز نگه داشتن گلوی شما طراحی شده است. مطمئنا CPAP مؤثرتر از ابزارهای دهانی است، اما استفاده از ابزارهای دهانی راحت تر است. برخی از آنها طوری طراحی شده اند که با جلو آوردن فک، راه گلو را باز نگه می دارند؛ که گاهی اوقات می تواند در کاهش خروپف و آپنه خواب انسدادی خفیف مؤثر باشد.

شما می توانید این ابزار را از دندان پزشک تان بخواهید. ممکن است که لازم باشد تا قبل از پیدا کردن ابزار مناسب، ابزارهای مختلفی را امتحان کنید. هنگامی که ابزار مناسب خودتان را پیدا کردید، باید در طول سال اول و پس از آن نیز به طور مرتب با دندان پزشک تان در ارتباط باشید و با او تمرین کنید تا طرز استفاده از آن را کاملا یاد بگیرید، مطمئن شوید که دستگاه همچنان مناسب شماست و همچنین علائم و نشانه هایتان را مجددا ارزیابی کنید.

2) آپنه خواب مرکزی و مختلط

درمان مشکلات پزشکی مرتبط با آپنه

علل احتمالی آپنه خواب مرکزی عبارتند از اختلالات قلبی یا عصبی -عضلانی، که درمان این بیماری ها ممکن است در کاهش آپنه خواب مؤثر باشد. به عنوان مثال درمان نارسایی قلبی ممکن است آپنه خواب مرکزی را رفع کند.

اکسیژن مکمل

استفاده از اکسیژن مکمل درهنگام خواب ممکن است به تسکین علائم آپنه خواب مرکزی کمک کند. فرم های متنوعی از اکسیژن و همچنین دستگاه های مختلفی برای رساندن اکسیژن به ریه های شما وجود دارند.

تهویه ی تطبیقی سِروو (ASV)

این دستگاه جریان هوا که به تازگی موردتأیید قرار گرفته است، الگوی تنفس طبیعی شما را به دست می آورد و اطلاعات مربوط به آن را در یک کامپیوتر توکار ذخیره می کند. این دستگاه پس از به خواب رفتن شما از فشار هوا برای طبیعی کردن الگوی تنفسی تان و جلوگیری از بروز وقفه در تنفس استفاده می کند. به نظر می رسد که در برخی موارد، دستگاه ASV در درمان آپنه خواب مختلط موفق تر از سایر فرم های فشار مثبت راه هوایی عمل می کند.

فشار مثبت مداوم راه هوایی (CPAP)

این روش که در آپنه خواب انسدادی نیز به کار می رود، شامل قرار دادن یک ماسک فشار مداوم روی بینی، در حین خواب است. CPAP ممکن است خروپف را ازبین ببرد و از آپنه خواب جلوگیری نماید. درست مانند درمان آپنه خواب انسدادی، مهم است که طبق دستور پزشک تان از این دستگاه استفاده کنید. اگر ماسک تان شما را اذیت می کند یا فشار هوا برای شما بیش ازحد قوی است، با پزشک تان صحبت کنید تا تنظیمات لازم را انجام دهد.

فشار مثبت راه هوایی از نوع دوسطحی (BiPAP)

برخلاف CPAP که فشار مثبت و مداومی را در حین تنفس برای راه هوایی فوقانی شما فراهم می کند، در BiPAP، فشار هوا درهنگام دم بالاتر است و درهنگام بازدم کاهش می یابد.د هدف از این درمان، کمک به الگوی تنفس ضعیف در آپنه خواب مرکزی است. برخی دستگاه های BiPAP می توانند به گونه ای تنظیم شوند که در صورت تشخیص توقف تنفس برای چند ثانیه، به طور اتوماتیک به شما اکسیژن برسانند.

درمان خانگی آپنه خواب

• سعی کنید که به پهلو بخوابید.
• از الکل استفاده نکنید.
• از داروهای آرام بخش استفاده نکنید.
• اگر خواب آلود هستید، رانندگی نکنید
• در شب، مسیر تنفسی بینی تان را باز نگه دارید؛برای کمک به باز نگه داشتن راه بینی ، از اسپری بینی سالین (نمکی) استفاده کنید.
• اگر سیگاری هستید، سیگار را ترک کنید.
• وزن اضافه ی خود را کم کنید.
• ورزش کنید.

درمان آپنه خواب با تغذیه

تریپتوفان

یک اسید آمینه است که هنگام بلع منجر به تبدیل سروتونین به ملاتونین می شود.در محصولات لبنی مانند شیر ، ماست ، پنیر و نیز در غذاهای دریایی ، آجیل ، حبوبات ، غلات و انواع خاصی از میوه ها مانند موز، سیب ، شلغم یافت می شود.

کلسیم

رژیم غذایی حاوی کلسیم بالا برای افراد مبتلا به مشکلات بی خوابی توصیه می شود. کلسیم همچنین در سبزیجات برگ تیره مانند اسفناج و کلم پیچ ، نان غنی شده ، آب میوه و غلات ، حبوبات وجود دارد. ماست و شیر هم سرشار از تریپتوفان هستند که خواب را تحریک می کنند.

غذاهای غنی از ملاتونین

ملاتونین به فرم قرص یا مکمل هم وجود دارد و به آرامش قبل از خواب کمک می کند.میوه و سبزیجات حاوی ملاتونین عبارتند از: گیلاس، ذرت ، مارچوبه ، گوجه فرنگی ، انار ، زیتون ، انگور ، کلم بروکلی ، خیار ، غلات و انواع آجیل و دانه ها حاوی مقادیری از ملاتونین هستند.

منیزیم

اسفناج ، کلم پیچ ، آجیل ، ماهی ، سویا ، موز ، آووکادو ، ماست حاوی مقادیر زیاد منیزیم است.

ویتامین ب۶

آجیل و دانه ها مانند پسته ، تخمه آفتابگردان ،حاوی این ویتامین هستند .ضمن اینکه ماهی تن ، ماهی آزاد ، آووکادو ، موز نیز ویتامین ب۶ دارند.

درمان آپنه خواب در طب سنتی

فلفل سیاه و عسل

بگذارید آب بجوشد بعد به آن فلفل سیاه اضافه کنید پس از 10 دقیقه وقتی خنک شد با عسل آن را شیرین کنید این ترکیب را 30 یا 40 دقیقه قبل از خوابیدن بخورید تا مشکل آپنه خواب شما درمان شود.

اسطوخودوس

آب را بجوشانید و داخل کاسه ای بزرگ بریزید و به آن روغن بیفزایید و چند ثانیه ای مخلوط کنید .صورت را بطرف کاسه بیاورید ، مراقب باشید نسوزید بخار را تنفس کنید بعد با حوله صورت را بپوشانید ؛ اینکار را هرشب قبل از خواب انجام دهید تا نتیجه ی آن را به خوبی متوجه شوید.

سیر

اجازه دهید آب بجوشد هنگامی که جوش آمد سیر خرد شده را به آن اضافه کنید و بعد از 2 دقیقه از روی حرارت بردارید اجازه دهید 10 دقیقه خنک شود وبه آن عسل اضافه کنید . چای سیر را 15 دقیقه قبل از اینکه بخوابید بنوشید .

زنجبیل و دارچین

زنجبیل را داخل آب بریزید و بگذارید بجوشد وقتی آب جوش آمد آن را از روی حرارت بردارید و دارچین را اضافه کنید ، اجازه دهید 10 دقیقه خنک شود. حالا چای را صاف کنید و 30 دقیقه قبل از خواب بنوشید .

درمان آپنه خواب در کودکان

در حالت خفیف آپنه خواب پزشک ممکن است خواب کودک را برای مدتی زیر نظر بگیرد تا علائم او را پیش از تصمیم گیری برای درمان بررسی کند. سپس براساس علت به وجود آمدن آپنه روش درمانی مناسب را پیشنهاد دهد. هنگامی که لوزه بزرگ علت آپنه خواب باشد، پزشکان خانواده کودک را به یک پزشک گوش، حلق، بینی ارجاع می دهند. این متخصصان اغلب راهکار های زیر را توصیه می کنند:

• جراحی برداشتن لوزه
• برداشتن آدنوئید های بزرگ

در مورد سایر علل آپنه خواب پزشک ممکن است استفاده از ماسک های CPAP را پیشنهاد کند. در این روش درمانی، فرد یک ماسک در طول خواب روی بینی یا دهان می گذارد و این دستگاه هوا را به راه های تنفسی کودک پمپاژ می کند. در صورتی که وزن زیاد علت آپنه خواب باشد، بسیار مهم است که برای ایجاد تغییرات در رژیم غذایی، ورزش و سایر روش های کاهش وزن با یک پزشک مشورت کنید.