بهترین و موثرترین روش های درمانی خار پاشنه | علل + نشانه ها

خار پاشنه یک عارضه ی دردناک در پاشنه ی پا است که حتی می تواند فرد را در موارد شدید از انجام فعالیت های عادی و روزمره باز دارد . البته خوشبختانه این مشکل قابل درمان و کنترل است و روش های خوبی برای پیشگیری از عوارض خار پاشنه وجود دارد. تانما در این مطلب نکات خوب و مهمی را در خصوص علل، علائم و درمان های اولیه خار پاشنه مطرح می کند؛

خار پاشنه چیست ؟

خار پاشنه یک زائده ی استخوانی است که روی سطح زیرین استخوان پاشنه ی پا (کالکانئوس) تشکیل می شود. خار پاشنه بر اثر رسوب کلسیم در قسمت تحتانی استخوان پاشنه ایجاد می شود. تشکیل این خار استخوانی یک فرآیندی است که دوره ای طولانی مدت دارد. علت آغاز شدن این پروسه ی تشکیل زائده ی استخوانی، می تواند کشیدگی یا پارگی رباط یا عضلات یا کشیدگی فاسیای پلانتار (رباط پهن کف پا) باشد.

شیوع خار پاشنه

خارپاشنه به لحاظ جنسیتی در زنان شایع تر است.بیشترین میزان شیوع خار پاشنه در سنین ۴۰ تا ۶۰ سالگی است اما از مهمترین علل بروز این بیماری در سنین پایین تر انجام فعالیتهایی مانند دویدن طولانی، باله و انجام ورزشهای هوازی بوده که موجب میشود تا فشار زیادی به پاشنه و بافت های متصل به آن وارد شود. افراد مستعد خار پاشنه دارای شرایطی چون صافی کف پا، زیاد بودن قوس کف پا، راه رفتن با الگوی غلط و نامناسب، افزایش وزن و راه رفتن با پای برهنه هستند.

علل خار پاشنه

خار پاشنه به دلیل التهاب مزمن آرنگ (رباط) کف پا به وجود می آید. آرنگ کف پا نوار الیافی ضخیمی از بافت متصل است که از سطح زیرین کالکانئوس (استخوان پاشنه) شروع می شود و در امتداد کف پا به سمت انگشت های پا ادامه می یابد. آرنگ کف پا به مثابه حد کنش پذیری در برابر مسطح کردن بیش از اندازه کمان پا عمل می کند. زمانی که در آرنگ کف پا پارگی های بسیار کوچکی به وجود آید یا ملتهب گردد، التهاب آرنگ کف پا رخ می دهد.

در صورت به تأخیر افتادن درمان این التهاب یا از بین نرفتن آسیب، بدن این بافت نرم آسیب دیده و ضعیف را با استخوان ترمیم می کند. معمولاً آرنگ صدمه دیده با فعالیت فیبروبلاستی ظرف دست کم شش هفته التیام خواهد یافت. اگر زخم پس از گذشت این مدت همچنان باقی ماند یاخته های استخوان ساز به آن ناحیه فرستاده می شوند.

یاخته های استخوان ساز تشکیل استخوان می دهند و نتیجه نهایی پدید آمدن استخوان (یا کلسی شدن یعنی انباشت نمک های کلسیم در بافت) درون آرنگ کف پا یا در زائده پاشنه است. این شکل گیری های استخوانی به خار پاشنه معروف هستند. علت خار پاشنه پا در صدمه های از نوع کششی بسیار رایج است. زائده استخوانی اضافی با نام خار پاشنه یا خار کالکانئوس شناخته می شود.

عوامل خطر خار پاشنه

• سفت بودن عضلات ساق پا که باعث می شوند که فرد نتواند به راحتی پشت پایش را بالا ببرد.
• چرخش کف پا به خارج در نتیجه افزایش فشار به فاشیا
• چاقی و وزن بالا
• صافی کف پا
• ضربه های مکرری که به کف پا وارد می شود
• راه رفتن روی زمین ناهموار و سخت
• استفاده از کفش نامناسب
• افزایش سن و تغییر یافتن جنس بافت فاشیای پلانتار
• باردار بودن
• دیابت داشتن
• آرتروز داشتن

عوارض و علائم خار پاشنه

• درد شدید همچون فرو کردن چاقو در پاشنه پا که هنگام صبح و با ایستادن روی پا آغاز می شود
• درد خفیف در پاشنه پا که در باقی ساعات روز رخ می دهد
• التهاب و تورم که در قسمت جلوی پاشنه پا به وجود می آید
• حرارتی که در بخش درگیر و آسیب دیده به وجود می آید
• برآمدگی استخوان کوچک که در زیر پاشنه پا که قابل مشاهده می باشد
• حساسیت در کف پاشنه ی پا که موجب سخت شدن راه رفتن در حالت پا برهنه می شود.

تشخیص خار پاشنه

معمولا بعد از سوال در مورد سوابق پزشکی بیمار و گرفتن شرح حال او و انجام معاینه فیزیکی، ابتلا به خار پاشنه قابل تشخیص است. یعنی عمدتا تشخیص خار پاشنه به کمک معاینه انجام می شود . البته اگر شک به مشکلات کمر داشته باشیم باید نوار عصب و عضله انجام شود. معاینه بیمار خار پاشنه جهت پیشگیری و درمان شامل موارد زیر می شود:

• ارزیابی قدرت عضلات پا
• ارزیابی دامنه حرکتی پا
• بررسی وضعیت قرارگیری پا (در هنگام ایستادن یا راه رفتن)
• ارزیابی نحوه ی راه رفتن بیمار
• ارزیابی توانایی و تحمل بیمار در حین انجام تست تحریک درد

در صورتی که شخص به خار پاشنه دچار شده باشد، می توان این زائده ی استخوانی را در تصاویر ساده ی رادیو گرافی مشاهده کرد، اما التهاب فاسیت پلانتر در این تصاویر قابل رؤیت نیست و این مورد در تصاویر اولتراسوند که از بافت نرم پا گرفته می شود، قابل رؤیت است.

پیشگیری از خار پاشنه

• کفش های مناسب با پاشنه ای اندازه، انتخاب کنید. از پوشیدن کفش های کاملا تخت و بدون قوس یا با پاشنۀ بسیار بلند برای طولانی مدت خودداری کنید.
• کفش شما باید مناسب برای هر فعالیتی باشد مثلا در زمان ورزش کفش مناسب ورزشی بپوشید.
• قبل از انجام تمرینات ورزشی بدن را گرم کنید و تمرینات کششی قبل از هر فعالیت داشته باشید.
• اگر اضافه وزن دارید، کم کردن وزن می تواند از خار پاشنه جلوگیری کند.

روش های درمانی خار پاشنه

درمان خانگی خار پاشنه

پابرهنه راه نرفتن

وقتی بدون کفش راه می روید، فشار و نیروی بی مورد و اضافی را به آرنگ کف پا وارد می کنید.

اصلاح و تغییر شکل کفش

کفش های بپوشید که از کمان پا به خوبی حمایت می کنند و پاشنه بسیار کوتاهی دارند که فشار وارده بر روی آرنگ کف پا را کاهش می دهد.

محافظ شب

استفاده از محافظ شب موجب می شود تا آرنگ کف پا شب هنگام و در زمان خواب نیر همچنان تحت کشش باشد و به این ترتیب از میزان درد صبحگاهی بیمار کاسته شود.

پک یخ

یک روش درمان سریع خار پاشنه استفاده از پک یخ است. یک بطری آب را بگذارید تا یخ بزند و آن را زیر پای خود برای 10 تا 15 دقیقه قرار دهید.این کار را بعد از انجام فعالیت شدید و احساس درد فوری انجام دهید. البته یخ را مستقیما به پوست خود نزنید، تا از یخ زدگی جلوگیری شود.

نمک اپسوم یا سولفات

نمک اپسوم می تواند پاشنه شما را تسکین دهد و آرام کند و همچنین می تواند التهاب را کاهش دهد. 2 تا 3 قاشق غذا خوری نمک اپسوم را در یک وان آب گرم بریزید. پاشنه آسیب دیده را در ظرف حاوی این محلول به مدت 10 تا 15 دقیقه قراردهید و به آرامی پاشنه خود را برای کاهش فشار ماساژ دهید، سپس کمی مرطوب کننده بزنید و بخوابید.

گرم نگه داشتن موضعی

پیشنهاد ما آن است که به جای استفاده از پدهای معمول، تکّه ای پشم در کفش خود و زیر پاشنه پا قرار دهید و اثرات درمانی فوق العاده آن را مشاهده کنید. پوشیدن جوراب پشمی، استفاده از کرسی در فصل سرما و ایستادن روی آجر داغ هم راه های مناسب دیگری هستند.

درمان خار پاشنه با تغذیه

پرهیز از مصرف غذاهای سردی

خار پاشنه بیماری سردی است؛ بنابراین اگر بیمار در حدّ امکان از غذاهای گرمی در رژیم غذایی خود استفاده کند؛ خار پاشنه سریعتر بهبود خواهد یافت. برای مثال، تداوم در مصرف سیر، درد خار پاشنه را بهبود خواهد داد. بنابر همین استدلال، مصرف غذاهای سردی – از جمله بیشتر لبنیات – برای بیمار مضرّ خواهد بود.

استفاده از کلسیم های طبیعی

بهترین روش هم آن است که روزی ۲-۱ بار و هر بار نصف قاشق چایخوری پودر پوست تخم مرغ آسیاب شده را با کمی عسل روی زبان خود ریخته و ببلعید. مصرف روزی یک قاشق مربّاخوری پودر سنجد در نصف استکان عرق زیره هم می تواند شما را به نتیجه مطلوب برساند.

درمان خار پاشنه در طب سنتی

سرکه سیب

یک حوله را به شکل پای خود ببرید و آن را در سرکه سیب فرو ببرید. حوله خیس شده را در کفش خود قرار دهید. حتما حوله را در طول روز مرطوب نگه دارید. حداقل یک هفته این درمان را دنبال کنید. در روشی جایگزین، 1/2 فنجان سیب سرکه را در یک تابه گرم کنید و آن را در یک ظرف کوچک که با آب گرم پر است، اضافه کنید. پای خود را در ظرف به مدت 5 تا 10 دقیقه قرار دهید، 2 بار در روز برای 1 یا 2 هفته این درمان را تکرار کنید.

جوش شیرین

1/2 قاشق چای خوری جوش شیرین و کمی آب را مخلوط کنید تا خمیری تهیه شود. این خمیر را روی پاشنه خود قرار دهید و آن را با باند گاز استریل ببندید. دو بار در روز این درمان را تکرار کنید. در روشی دوم، 1 قاشق چای خوری جوش شیرین و 2 قاشق غذاخوری سرکه سیب را در یک لیوان آب گرم مخلوط کنید. آن را یک بار در روز به مدت 2 هفته بنوشید تا PH بدنتان متعادل شود.

روغن نارگیل

منطقه آسیب دیده را با روغن نارگیل گرم ماساژ دهید و بگذارید چند ساعت بماند تا از درد و التهاب راحت شوید. این کار را هر روز قبل از رفتن به رختخواب برای جلوگیری از ناراحتی در صبح انجام دهید. شما همچنین می توانید 1 قاشق غذا خوری روغن نارگیل را هر روز صبح بخورید.

زردچوبه

1 قاشق چایخوری پودر زردچوبه را در یک فنجان شیر مخلوط و سپس روی حرارت کم گرم کنید. نوشیدن این محلول دو بار در روز برای بهبود سریع مفید است. شما همچنین می توانید 500 تا 1000 میلی گرم کورکومین را 3 بار در روز برای حدود 6 هفته مصرف کنید. قبل از شروع یک رژیم مکمل، با پزشک خود مشورت کنید.

درمان خار پاشنه با ورزش

تمرین شماره ی ۱

رو به دیوار بایستید و بدن خود را به سمت جلو متمایل کنید. یکی از پاهای خود را صاف نگه دارید به طوری که پاشنه ی پا کاملا روی زمین باشد. زانوی پای دیگر شما باید خم باشد. هرچقدر که شما بدن خود را به سمت دیوار متمایل می کنید، پشت پاشنه ی پای شما و کف پای شما بیشتر کشیده می شود. این حالت را برای ۱۰ ثانیه نگه دارید و سپس عضلات خود را شل کنید و صاف بایستید. این تمرین را برای هر پا ۲۰ بار تکرار کنید.

به خاطر داشته باشید که اگر در پاشنه ی پای خود درد شدیدی حس کردید تمرین را فورا متوقف کنید. بهتر است همیشه هر تمرین را در ابتدا بسیار سبک و به آرامی آغاز کنید و به تدریج که تحمل و مقاوت و قدرت عضلانی شما بیشتر می شود، شدت تمرین را افزایش دهید.

تمرین شماره ی ۲

در تمرین دوم باید به سمت جلو خم شوید و دستان خود را روی یک کانتر (مانند میز یا لبه ی اُپِن) قرار دهید. پاهای خود را کمی از هم فاصله دهید، به طوری که یک پا جلوتر از پای دیگر باشد و هر دو زانوی خود را خم کنید اما باید سعی کنید تا جای ممکن پاشنه ی هر دو پا را روی زمین نگه دارید . همچنان که زانوی خود را خم می کنید در پشت ساق پا و کف پای خود کشش را احساس می کنید. این حالت را برای ۱۰ ثانیه نگه دارید و سپس عضلات خود را شل کنید و صاف بایستید. این تمرین را ۲۰ بار تکرار کنید.

درمان خار پاشنه با لیزر

درمان با لیزر سرد مؤثرترین درمان برای التهاب تاندون است چون ترمیم بافت را در سطح سلولی (نظیر غضروف) تحریک می کند. ضمناً این روش جریان خون رسیده به محل آسیب مزمن یا حاد را تحریک و از نو پایه ریزی می نماید؛ و به این ترتیب “باقی مانده های” ملتهب انباشته شده را از محل آسیب دور می کند و مواد مغذی التیام بخش را به آنجا می آورد.

در مورد تشکیل خار پاشنه، با وجود باقی ماندن خار، لیزر سرد به نحو کارآمدی محل دردناک را درمان می کند و التهاب مربوطه را از بین می برد و به این ترتیب غالباً درد برای همیشه تسکین می یابد. مزایای درمان با لیزر برای بیماران مبتلا به التهاب آرنگ کف پا عبارتند از:

• ایمنی روش
• کاهش ورم و درد
• کاهش وابستگی به دارو
• بهبود آنی عارضه
• امکان انجام کارهایی که پیش از این با درمان دارویی یا دیگر روش های درمانی ناسازگار بودند.

درمان خار پاشنه با شاک ویو تراپی

شاک ویو درمانی فناوری است که به بهترین شکل در افراد دارای خارهای استخوانی مزمن اثر بخش است. شاک ویو تراپی با تحریک تولید فیبروبلاست و تنوسیت به فرایند خود درمانی بدن سرعت می بخشد و با تهییج زیاد عصب ها درد خار پاشنه را کاهش می دهد. درمان شاک ویو غیرتهاجمی است و نیاز به انجام عمل جراحی ندارد. به دلیل ریسک پایین، این روش قبل از جراحی های تهاجمی مورد استفاده قرار می گیرد.

درمان خار پاشنه با فیزیوتراپی

پزشک شما با توجه به میزان آسیب دیدگی شما، یک برنامه ی درمانی مناسب برای شما تدوین می کند. این برنامه ی درمانی احتمالا شامل انجام برخی تمرینات، ماساژ و دارودرمانی برای تسکین درد و رفع التهاب می شود. نواحی که در برنامه ی درمان هدف قرار می گیرند، فاسیای پلانتار(رباط کف پا) و ساق پاها هستند.

لازم است طی همین برنامه ی درمانی برخی ملاحظات خاص مانند پوشیدن کفش مناسب را رعایت کنید. شما باید در تمام مدت از کفش هایی استفاده کنید که به خوبی از پای شما حمایت می کند و طراحی آن به نحوی است که کف آن کاملا نرم و ضخیم است و فشار های وارده به کف پا را جذب می کند. استفاده از کفی های طبی مخصوص و اسپلینت شبانه نیز می تواند در کاهش فشار های وارده و درد خار پا موثر باشد.

درمان دارویی خار پاشنه

داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی مانند ایبوبروفن می تواند به کنترل درد کمک کند. شما در صورتی می توانید از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی استفاده کنید که، به بیماری یا شرایط خاصی که موجب منع مصرف این دارو ها می شود، دچار نباشید. بنابراین هر چند این داروها به صورت غیر تجویزی نیز قابل تهیه می باشند، اما بهتر است در مورد مصرف این دارو ها محتاط باشید و قبل از مصرف آن ها حتما راهنمای دارو را مطالعه کرده و دوز مناسبی را مصرف کنید.

توجه داشته باشید که ممکن است این داروها با داروهای دیگری که مصرف می کنید، تداخل دارویی داشته باشند و موجب بروز مشکلات بسیار جدی برای شما شوند. این داروها می توانند کمک کنند که در حین روند بهبودی التهاب فاسیت پلانتار، شما درد کمتری داشته باشید.

در صورتی که به نظر می رسد مصرف این دارو تأثیری در تسکین درد شما ندارد مصرف آن ها را متوقف کنید. در صورتی که به بیماری خاصی مبتلا هستید، باردار هستید یا قصد باردار شدن دارید یا قبلا از داروی ضدالتهاب غیر استروئیدی استفاده کرده اید و نتیجه نگرفتید، می توانید این موضوع را با پزشک خود درمیان بگذارید تا داروی جایگزین مناسبی را برای درمان خار پاشنه شما تجویز کند.