هنگام "سوختگی با آب جوش" چه باید کرد+ نکات مراقبت از تاول

سوختگی با آب جوش سطح بندی دارد یعنی بر اساس شدت و درجه ی سوختگی، علائم و درمان نیز متفاوت خواهد شد. تانما در این مطلب علاوه بر علل و علائم سوختگی با آب جوش، روش های مؤثر برای درمان آن را نیز بیان می کند؛

سوختگی با آب جوش چیست؟

اگر تا به حال یک فنجان نسکافه داغ درست کرده باشید یا ظرف های منزل را با آب گرم شسته باشید، ممکن است سوختگی با آب جوش را تجربه کرده باشید. طبق اعلام بنیاد سوختگی آمریکا، سالانه بیش از 500000 سوختگی با آب جوش در ایالات متحده اتفاق می افتد. کودکان زیر 5 سال و افراد بالغ بالای 65 سال بیشترین خطر این سوختگی را دارند.

درجات سوختگی با آب جوش

سوختگی لایه اپیدرم

این نوع سوختگی تنها لایه سطحی پوست یا همان اپیدرم را درگیر می کند، و با علائمی مانند قرمزی، التهاب و درد همراه می باشد.

سوختگی لایه درم

این نوع سوختگی با درگیری لایه میانی پوست یا همان درم، بر روی پایانه های عصبی، رگ های خونی و فولیکول های مو نیز تاثیر می گذارد. درد و ظاهر شدن تاول، از علائم این نوع سوختگی می باشد.

سوختگی جزئی اما وخیم

در این نوع سوختگی نیز لایه های میانی پوست آسیب می بیند و ممکن است با درد همراه باشد.

سوختگی های وخیم

این نوع سوختگی بسیار شدید بوده و تمامی لایه های پوست را درگیر می کند. شدت این سوختگی ها مشابه سوختگی های درجه سه می باشد و شاهد سیاه شدن بافت و پوست خواهیم بود.

علل و عوامل خطر سوختگی با آب جوش

• فراموش کردن بررسی دمای آب قبل از حمام یا دوش گرفتن.
• رعایت نکردن اصول استفاده از زودپز ها و بررسی نکردن هوای خروجی و دمای آن ها
• استفاده نکردن از دستمال رطوبت دار برای بلند کردن قابلمه هایی با دسته های یک تکه فلزی
• انتخاب نکردن سطح مناسب برای سماور در آشپزخانه پر کردن بیش از حد آن از آب که وزن آن را سنگین می کند و هنگام بلند کردن احتمال وقوع حادثه را بیشتر می کند
• مخازن آب داغی که ترموستات یا دریچه های خنک کننده نداشته باشند می توانند باعث بوجود آمدن آب بسیار گرم شوند.
• تنها گذاشتن کودکان یا سالمندان بدون مراقبت در وان حمام که می تواند باعث سوختگی با آب گرم شود.

نشانه های سوختگی با آب جوش

علائم رایج

• پوست به رنگ قرمز یا سیاه دیده شود.

• جدا شدن لایه های پوست (اپیدرم یا درم)
• احتمال ایجاد تاول در منطقه آسیب دیده وجود دارد. تاول ها می توانند کوچک یا بزرگ باشند
• احتمال آماس و تورم در اطراف ناحیه آسیب دیده آب وجود دارد.

علائم اورژانسی

• اگر ناحیه سوخت شده / زخم بشدت دردناک یا بد بو شود.
• اگر فرد آسیب دیده، تب داشته باشد.
• اگر از زخم ناشی از سوخته شدن با آب داغ ترشح وجود داشته باشد لباس در اثر این ترشحات خیس شود.
• اگر بعد از دو هفته، زخم بهبودی نداشته باشد.

پیشگیری از سوختگی با آب جوش

• نظارت مناسب برای جلوگیری از سوختن با آب گرم برای کودکان در طول زمان حمام ضروری است. مهم است که قبل از ورود به حمام، تمام لوازم مورد نیاز برای حمام را آماده کنید تا فرد بتواند به طور مناسب موقعیت را تحت نظارت خود داشته باشد.
• ترموستات بخاری باید 46 درجه یا کمتر تنظیم شود.
• اتصالات مقاوم درپوش، شیر مخلوط کننده ترموستات یا سوپاپ خنک کننده باید نصب و مرتبا بررسی شود. این گزینه در جلوگیری از سوختن آب گرم بسیار مفید است.
• قبل از ورود به وان، ابتدا درجه حرارت آب وان را با مچ دست خود آزمایش کنید. توصیه می شود تا زمانی که دمای آن به سطح مورد نظر شما برسد صبر کنید.
• استفاده از قابلمه هایی با دسته های فلزی یکسره خودداری کنید یا حداقل بوسیله عایقی آنها را بلند کنید
• سماور آشپزخانه را به هیچ وجه بلند و تا آخر پر نکنید
• هنگام جا به جا کردن سینی چای از گذاشتن تعداد زیاد استکان بروی سینی خودداری نمایید حتی شده دو مرحله ببرید ولی با خیال راحت و تسلط بیشتر.
• به کودکان خود همیشه آموزش و تذکر بدهید که دور از سماور قابلمه گاز آب جوش و حتی چای باشند.

اولین اقدام بعد از سوختگی با آب جوش

نچسبیدن لباس به ناحیه سوختگی

اگر سوختگی در قسمتی از بدن بوده که در مجاورت لباس است، مانع چسبیدن لباس به آن ناحیه شوید. این نکته مربوط به بعضی از سوختگی های درجه دوم و تمام سوختگی های درجه سوم است.

جدا کردن تمام زیورآلات از محل سوختگی

اگر ناحیه سوختگی در حال ورم کردن و تاول زدن بود، زیورآلات و یا چیزهای دیگر را بلافاصله از محل سوختگی جدا کنید.

خنک کردن محل سوختگی با آب سرد

محل سوختگی را تمیز کرده و 10 الی 20 دقیقه زیر آب خنک (نه آب خیلی سرد) نگه دارید؛ زیرا با خنک نگه داشتن محل سوختگی، حرارتی که به پوست نفوذ کرده کاهش پیدا کرده و کم تر به پوست آسیب می زند.

مراقبت از تاول

یکی از اولیه ترین روش درمان تاول سوختگی این است که از دستکاری آن پرهیز و تا حد امکان از ترکاندن تاول ها خودداری کنید به جز در مواردی که اندازه تاول ها بزرگ بوده و باعث ایجاد ناراحتی شود در این صورت خالی کردن تاول ها باید تحت نظر پزشک انجام شود. پزشک با استفاده از یک سرنگ استریل اقدام به خالی کردن تاول می کند.

در صورتی که پوست تاول دچار آسیب یا خراش شد، از کندن باقی مانده پوست خودداری کرده تا باعث عفونت نشود. در این شرایط با استفاده از یک پماد ضدعفونی کننده و پارچه استریل تاول را ببندید تا در معرض هوای محیط قرار نگیرد. بانداژ آن را مرتبا تعویض کنید و آن را به صورت شل روی تاول ببندید تا از وارد شدن فشار و ترکیدن آن جلوگیری شود. اطراف تاول و روی آن باید خشک و تمیز باشد بنابراین تا حد امکان از تماس مواد مرطوب با تاول خودداری کنید.

از فشار دادن تاول پوستی خودداری کنید. اگر تاول بر روی پا می باشد تا حد امکان باید مراقب راه رفتن و فشار وارد بر آن باشید. می توانید از مقداری نمد یا اسفنج برای پوشاندن اطراف تاول پا استفاده کنید. این کار از ترکیدن تاول جلوگیری می کند. همچنین پوشیدن کفش مناسب نیز باعث جلوگیری از زدن تاول و یا ترکیدن آن می شود.

اگر تاول ترکید با استفاده از گاز وازلین سطح آن را بپوشانید و با گاز استریل نیز آن را باند پیچی کنید. همچنین قبل از عوض کردن بانداژ و یا دست زدن به تاول حتما دستها را با آب و صابون بشویید.

از آنجایی که تعداد زیادی از سوختگی ها و تاول های ناشی از آن در محیط خانه اتفاق می افتد بنابراین ابتدایی ترین درمان ها نیز باید در منزل انجام شود. معمولا اکثر این تاول ها از این طریق درمان می شوند. یکی از درمان هایی که در کاهش سوزش نیز موثر است استفاده از آب ولرم است.

روش های خانگی در درمان سوختگی با آب جوش

کمپرس سرد

با کمپرس سرد یا قرار دادن یک پارچه مرطوب تمیز روی ناحیه سوختگی می توان درد و تورم را کاهش داد. توجه کنید کمپرسی که استفاده می کنید بیش از حد سرد نباشد، زیرا سرد بودن زیاد کمپرس ممکن است باعث تحریک بیشتر سوختگی شود.

چای کیسه ای

چای کیسه ایی مورد استفاده باید سرد باشد. زیرا حرارت باعث سوزش و التهاب بیشتر می شود. بنابراین توصیه می شود برای درمان تاول سوختگی چای کیسه ایی را در یک لیوان آب سرد قرار داده و سپس آن را روی محل سوختگی بگذارید.

سیب زمینی

ابتدا سیب زمینی را پوست گیری کرده،بشویید و رنده کنید. سپس آب و تفاله های آن را از هم جدا کنید. تفاله های سیب زمینی را روی ناحیه سوختگی بگذارید و با یک گاز استریل بانداژ کنید.

پوست خیار

خیار با نگه داشتن خنکی درون خود و داشتن طبع سرد می تواند انتخاب مناسبی برای کاهش سوزش و گرمای پوست دچار سوختگی باشد. در همان لحظات اولیه سوختگی یک تکه پوست خیار را روی قسمت آسیب دیده قرار دهید.

ماست

در این روش درمان چند قاشق ماست را روی محل سوختگی با آب جوش قرار داده و بعد از گذشت ۲۰ دقیقه آن را بشویید.

شیر

در این روش توصیه می شود که با استفاده از پنبه تمیز به محل سوختگی مقداری شیر چرب آغشته کنید. البته در صورتی که سوختگی باز بود و یا تاول های آن ترکیده بود از این روش نباید استفاده شود.

توصیه های طب سنتی برای درمان سوختگی با آب جوش

جوش شیرین

چند قاشق جوش شیرین را در مقداری آب سرد اضافه کرده تا خمیری به دست آید. از این خمیر روی نواحی که دچار سوختگی شده است آغشته کنید. می توان از این روش چندبار نیز استفاده کرد.

گیاه آلوئه ورا

با قرار دادن مقداری از ژل آلوئه ورا در محل سوختگی، التهاب و سوزش ناشی از سوختگی کاهش می یابد. برای سوختگی های درجه سوم از این گیاه استفاده نکنید.

عسل

در هنگام سوختگی با آب جوش کافی است بسته به میزان سوختگی مقداری عسل را روی یک پانسمان استریل یا پارچه تمیز ریخته و روی پوست قرار دهید. همچنین می توانید مقداری عسل را روی ناحیه سوخته ریخته، کمی ماساژ داده و سپس روی آن را پانسمان کنید.

روغن نارگیل

اگر ناحیه سوخته پوست تاول زده کافی است برای درمان آن مقداری آب لیمو را با روغن نارگیل ترکیب کرده و بر روی تاول های پوستی ماساژ دهید. خواص اسیدی آب لیمو کمک می کند تا این عارضه از بین رفته و زخم زودتر بهبود پیدا کند.

درمان دارویی سوختگی با آب جوش

مسکن

اگر در اثر سوختگی درد زیادی دارید، می توانید از یک مسکن مانند قرص ایبوپروفن یا استامینوفن مصرف کنید.

پماد و کرم های آنتی بیوتیک

این نوع پماد ها و کرم ها را می توان برای جلوگیری از ایجاد عفونت و کم کردن التهاب استفاده کرد. بعد از استفاده از پماد آنتی باکتریال روی سوختگی، محل سوختگی را با یک پارچه استریل یا بانداژ (غیر کُرکی) بپوشانید.

البته برخی روغن ها یا پمادها ممکن است اثر بدی داشته و باعث بیشتر شدن عفونت بافت ها شود. در ضمن برای سوختگی های درجه اول، ابتدا ۲۴ ساعت منتظر بمانید و سپس از پماد های سوختگی استفاده کنید. چرا که اعمال زود هنگام پماد سوختگی ممکن است از بهبود سوختگی جلوگیری کند.

درمان سوختگی با آب جوش در کودکان

ابتدا باید لباس کودک را در آورید و او را زیر دوش آب سرد قرار دهید و از موادی چون یخ، سیب زمینی یا خمیر دندان برای کاهش سوزش و التهاب محل سوخته استفاده نکنید. همچنین نباید از از کرم، پماد یا لوسیون هایی که مطابق موازین علمی تهیه نشده باشد، استفاده کرد.

نکته بسیار مهم آن است که در سوختگی های در جه یک سطحی در حد آفتاب سوختگی می توان از یخ استفاده کرد، اما در سوختگی های درجه 2 که پوست تاول می زند، فقط باید از آب سرد بهره گرفت و یک باند استریل روی تاول گذاشت سپس آن را با پنبه و چسب پوشاند و هرگز نباید تاول ها را دستکاری کرد، زیرا بسرعت عفونت می کند. متاسفانه سوختن با غذا یا شیر داغ به دلیل داشتن مواد مغذی احتمال عفونت های ثانویه را در پی خواهد داشت و باید بسرعت تحت اقدامات درمانی تخصصی قرار بگیرد.

متخصصین بیماری های عفونی اطفال تاکید می کنند؛ میزان آسیب تا دو سه روز پس از بروز سوختگی نیز حتی برای متخصصان مشخص نیست و برای تعیین عمق سوختگی و ماهیت آن باید حداقل سه تا چهار روز منتظر ماند و کودک سوخته را در موارد سوختگی بالای 15 درصد در مراکز درمانی تحت مراقبت قرار داد.

اما در مواردی که سوختگی زیر 15 درصد از سطح بدن باشد، می توان از کودک در منزل نگهداری کرد و با نوشاندن مایعات به او از کم آبی بدن کودک که از عوارض اولیه پس از سوختگی است، جلوگیری کرد. همچنین در این مدت باید از داروهای آنتی بیوتیک خوراکی و کرم های موضعی برای کاهش درد و سوزش محل سوختگی استفاده کرد.

متخصصان کودک تاکید می کنند که استفاده از شربت و شیاف استامینوفن یا ترکیبات آنتی هیستامینی موثرترین روش برای کاهش درد کودک در موارد مختلف، همچنین پس از بروز سوختگی های سطحی است. در چنین مواردی می توان از پماد زینک اکساید یا پماد ویتامین AD یا وازلین برای کاهش درد محل سوختگی استفاده کرد البته استفاده از این ترکیبات باید با تائید پزشک و تائید او مبنی بر سطحی بودن سوختگی و مراقبت از کودک در منزل صورت بگیرد.

نکات مهم در درمان سوختگی با آب جوش

تاول های ناشی از سوختگی را نترکانید

مایعی که درون تاول است تا زمانی که باز نشده، استریل بوده و یک پوشش مناسب برای زخم است. با ترکاندن تاول ممکن است باعث ایجاد عفونت شوید؛ پس به شدت از این کار اجتباب کنید.

ناحیه سوختگی در معرض آفتاب قرار نگیرد

سعی کنید تا حد ممکن ناحیه سوخته را در معرض نور خورشید قرار ندهید؛ زیرا پوستی که دچار سوختگی شده نسبت به نور خورشید حساس تر است.

از کره استفاده نکنید

از کره روی ناحیه سوخته شده استفاده نکنید. هیچ تحقیق علمی وجود ندارد که ثابت کند کره به عنوان یک درمان اثربخش برای سوختگی با آب جوش است. کره نه تنها به سوختگی کمکی نمی کند بلکه با حفظ کردن گرما ممکن است باعث تشدید سوختگی شود. علاوه بر آن احتمال دارد که کره دارای باکتری هایی باشد که باعث آلوده شدن ناحیه سوخته شود.

از روغن ها استفاده نکنید

از انواع روغن های گیاهی پخت و پز، مانند روغن زیتون استفاده نکنید. چرا که هم مانند کره حامل گرما هستند و هم می توانند باعث شدید تر شدن سوختگی شوند. می توانید از برخی روغن های گیاهی که حامل گرما نبوده و خاصیت خنک کنندگی دارند، در درمان سوختگی های درجه اول استفاده کنید؛ از جمله این روغن ها می توان به روغن اسطوخودوس یا بابونه اشاره کرد.

سفیده ی تخم مرغ استفاده نکنید

استفاده از سفیده تخم یک نسخه قدیمی بوده که علاوه بر ایجاد عفونت باکتریایی در ناحیه سوختگی و واکنش آلرژیک در فرد هیچ فایده ای برای بهبود سوختگی ندارد. همچنین استفاده از خمیر دندان در درمان سوختگی با آب جوش یک نسخه قدیمی و باور غلط دیگری بوده که هنوز رایج است.

از یخ استفاده نکنید

آب بسیار سرد و یخ می تواند سوختگی شما را تحریک کرده و عمق سوختگی را زیاد کند. بنابراین استفاده نادرست از یخ ممکن است فرد را دچار سوختگی سرد کند.