فشار خون ریوی چیست و چه نشانه هایی دارد | عوارض +روش های درما

فشار خون ریوی به دلایل مختلفی بروز پیدا می کند و عوامل مختلفی در ایجاد فشار خون ریوی در افراد مؤثر است. برای بررسی علل فشار خون ریوی حتما نزد متخصص ریه بروید و درمان های لازم را دریافت کنید تا دچار خطرات فشار خون ریوی در آینده نشوید. تانما در این مطلب ضمن بیان انواع فشار خون ریوی، روش های درمان و پیشگیری از فشار خون ریوی را بیان می کند؛

فشار خون ریوی چیست ؟

سندرم آیزنمنگر نوعی بیماری مادرزادی قلبی است که باعث فشار خون ریوی بالا می شود. این حالت معمولاً به دلیل وجود یک حفره بزرگ در قلب شما بین دو محفظه تحتانی قلب (بطن ها) ایجاد می شود که به آن نقص تیغه بطنی می گویند.

این حفره در قلب شما باعث جریان اشتباه خون در قلب شما می شود. خون حامل اکسیژن (خون قرمز) با خون فاقد اکسیژن (خون آبی) مخلوط می شود. سپس خون به ریه های شما برمی گردد (به جای اینکه به قسمت دیگر بدن برود) و باعث افزایش فشار در رگ های ریوی و ایجاد فشار خون ریوی می شود.

مراحل فشار خون ریوی

مرحله اول

این وضعیت فعالیت بدنی شما را محدود نمی کند. در دوره های فعالیت بدنی عادی یا استراحت، علائم قابل توجهی را تجربه نمی کنید.

مرحله دوم

این وضعیت فعالیت بدنی شما را کمی محدود می کند. شما در دوره های فعالیت بدنی معمولی علائم قابل توجهی را تجربه می کنید، اما در دوره های استراحت این علائم را ندارید.

مرحله سوم

این وضعیت فعالیت بدنی شما را به طور قابل توجهی محدود می کند. شما در دوره هایی از فعالیت بدنی جزئی و فعالیت بدنی معمولی علائمی را تجربه می کنید اما در دوره های استراحت این علائم را ندارید.

مرحله چهارم

شما قادر به انجام هر نوع فعالیت بدنی بدون علائم نیستید. علائم قابل توجهی را حتی در دوره های استراحت تجربه می کنید. علائم نارسایی سمت راست قلب در این مرحله مشاهده می شود.

شیوع فشار خون ریوی

شیوع و همه گیری شناسی بیشتر در بالغین جوان 30-40 ساله رخ می دهد. در زنان بیشتراز مردان وجود دارد. فشار خون ریوی اولیه جزء بیماری های نادر بوده و میزان بروز آن 2 تا 3 در یک میلیون نفر تخمین زده می شود. این بیماری در کودکان تظاهر پیدا کرده و در زنان سه برابر مردان مشاهده میشود. از کل بیماران افزایش فشار ریوی 95-90درصد ثانویه و 10-5درصد اولیه میباشد .

علل انواع فشار خون ریوی

فشار خون شریانی ریوی (PAH)

• علت ناشناخته (فشار خون شریانی ریوی ایدیوپاتیک)

• جهشی ژنتیکی که از طریق خانواده ها منتقل می شود (فشار خون شریانی ریوی وراثتی)
• استفاده از برخی از داروهای رژیمی تجویز شده یا داروهای غیرقانونی مانند مت آمفتامین و داروهای دیگر
• مشکلات قلبی در بدو تولد (بیماری مادرزادی قلبی)
• سایر موارد، مانند اختلالات بافت همبند (اسکلرودرمی، لوپوس و سایر موارد) عفونت HIV یا بیماری مزمن کبدی (سیروز)

فشار خون ریوی ناشی از بیماری قلبی سمت چپ

• بیماری دریچه سمت چپ قلب ، مانند دریچه میترال یا دریچه آئورت
• نارسایی محفظه پایینی سمت چپ قلب (بطن چپ)

فشار خون ریوی ناشی از بیماری ریه

• بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD)
• فیبروز ریوی، وضعیتی که باعث ایجاد زخم در بافت بین کیسه های هوای ریه ها (بینابینی) می شود
• آپنه انسدادی خواب (وقفه تنفسی در هنگام خواب)
• قرار گرفتن مدتی طولانی در ارتفاعات در افرادی که ممکن است در معرض خطر بالاتر فشار خون ریوی باشند.

فشار خون ریوی ناشی از لخته شدن خون مزمن

• لخته شدن خون مزمن در ریه ها (آمبولی ریوی)
• سایر اختلالات لخته شدن خون

فشار خون بالا در ریه که توسط سایر بیماری ها ایجاد می شود

• اختلالات خونی، از جمله پلی سیتمی ورا و ترومبوسیتمی ضروری
• اختلالات التهابی مانند سارکوئیدوز و واسکولیت
• اختلالات متابولیکی، از جمله بیماری ذخیره گلیکوژن
• بیماری کلیوی
• فشار تومورها به شریان های ریوی

عوامل خطر فشار خون ریوی

• سابقه خانوادگی این بیماری
• اضافه وزن داشتن
• اختلالات لخته شدن خون یا سابقه خانوادگی لخته شدن خون در ریه ها
• قرار گرفتن در معرض آزبست (پنبه کوهی)
• اختلالات ژنتیکی، از جمله بیماری مادرزادی قلبی
• زندگی در ارتفاعات بالا
• استفاده از داروهای خاص برای کاهش وزن
• استفاده از مواد مخدر غیرقانونی مانند کوکائین
• استفاده از مهارکننده های جذب مجدد سروتونین (SSRI) که برای درمان افسردگی و اضطراب استفاده می شود.

نشانه های فشار خون ریوی

• تنگی نفس، ابتدا هنگام ورزش و در نهایت در حالت استراحت
• خستگی مفرط
• سرگیجه یا غش (سنکوپ)
• فشار قفسه سینه یا درد
• تورم (ورم) در مچ پا و در نهایت در شکم (یا به اصطلاح آب آوردن شکم)
• رنگ مایل به آبی لب و پوست (سیانوز)
• ضربان قلب یا تپش قلب

عوارض فشار خون ریوی

• لخته شدن خون
• آریتمی ضربان قلب نامنظم (آریتمی)
• خون ریزی در ریه ها و سرفه خونی
• بزرگ شدن بطن راست و نارسایی قلبی

تشخیص فشار خون ریوی

1)تاریخچه و معاینه

در این بیماری، تشخیص زودرس دشوار است زیرا اغلب در معاینه معمولی جسمی تشخیص داده نمی شود. در شرایط پیشرفته تر بیماری، علائم و نشانه های آن شبیه به سایر بیماری های قلبی ریوی است. برای تشخیص، پزشک ممکن است تاریخچه پزشکی و خانوادگی بیمار را بررسی کرده، در مورد علائم با بیمار صحبت کند و معاینه جسمی را انجام دهد.

2)آزمایشات

اکوکاردیوگرام

پزشک ممکن است از این روش برای اندازه گیری فشار در شریان های ریوی استفاده کنند. در بعضی موارد، پزشک یک تست ورزشی را توصیه می کند تا عملکرد قلب و ریه ها را در هنگام ورزش بررسی کند.

تصویر برداری اشعه ایکس قفسه سینه

اشعه ایکس قفسه سینه می تواند تصاویری از قلب، ریه ها و قفسه سینه بیمار را نشان دهد. این آزمایش می تواند بزرگ شدن بطن راست قلب یا شریان های ریوی را نشان دهد. حتی برای شناسایی سایر بیماری هایی که ممکن است باعث فشار خون ریوی شوند، استفاده می شود.

الکتروکاردیوگرام یا نوار قلب

آزمایش غیر آسیب زننده برای بررسی الگوهای الکتریکی قلب می باشد که می تواند ریتم های غیرطبیعی قلب را تشخیص دهد.

کاتتریزاسیون قلب راست

این آزمایش اغلب می تواند در تأیید بیماری مؤثر بوده و شدت وضعیت بیمار را تعیین کند. در طی این روش، متخصص قلب یک لوله نازک و انعطاف پذیر (کاتتر) را داخل ورید در گردن یا کشاله ران شما قرار می دهد. سپس کاتتر به بطن راست و شریان ریوی شما منتقل می شود. کاتتریزاسیون قلب راست به پزشک اجازه می دهد فشار مستقیم روی شریان های اصلی ریوی و بطن راست را اندازه گیری کند.

آزمایش خون

پزشک می تواند آزمایش خون را برای بررسی برخی از مواد موجود در خون که ممکن است فشار خون ریوی یا عوارض آن را نشان دهد، تجویز کند.

3) آزمایشات جانبی

پزشک احتمال دارد علاوه بر اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) وتصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) آزمایش های جانبی دیگری را برای بررسی وضعیت ریه ها و شریان های ریوی و تعیین علت بیماری انجام دهد، از جمله:

تست عملکرد ریوی

آزمایش غیر آسیب زننده ای که میزان هوای ریه ها و جریان هوا در داخل و خارج از ریه های بیمار را اندازه گیری می کند. در طول آزمایش، بیمار در یک ابزار ساده به نام اسپیرومتر تنفس می کند.

پلی سومنوگرافی

پلی سونوگرام، فعالیت مغز، ضربان قلب، فشار خون، میزان اکسیژن و سایر فاکتورها را در هنگام خواب مشخص کرده کند و به تشخیص اختلال خواب مانند آپنه انسدادی خواب کمک کند.

اسکن تهویه پرفیوژن (V / Q)

در این آزمایش، ردیاب به رگ در بازوی بیمار تزریق می شود. ردیاب، جریان خون و هوا را به ریه ها اندازه گیری می کند. از این آزمایش می توان برای تعیین اینکه آیا لخته های خون باعث بروز علائم شده اند، یا خیر استفاده کرد.

بیوپسی ریه باز

به ندرت ممکن است پزشک بیوپسی ریه باز را توصیه کند. بیوپسی ریه باز، نوعی جراحی است که تحت بیهوشی عمومی یک نمونه کوچک از بافت ریه های خارج می شود تا علت ثانویه احتمالی فشار خون ریوی بررسی گردد.

آزمایشات ژنتیکی

اگر یکی از اعضای خانواده بیمار افزایش فشار خون ریوی داشته باشد، پزشک ممکن است او را برای ژن هایی که با بیماری مرتبط است، غربال گری کند. در صورت مثبت بودن نتایج، پزشک توصیه می کند که سایر اعضای خانواده برای همین جهش ژنتیکی مورد معاینه قرار گیرند.

درمان فشار خون ریوی

الف) درمان خانگی فشار خون ریوی

• به اندازه کافی استراحت کنید.
• سیگار نکشید.
• از باردار شدن و نیز مصرف قرص های ضدبارداری خوراکی خودداری کنید.
• به برنامه غذایی و کنترل وزن خود بیش از پیش اهمیت بدهید.
• کاملا واضح است که پزشک شما یک رژیم کم نمک را به شما توصیه می کند تا هم فشار خون و هم شدت تجمع آب و ادم در بدن شما کاهش پیدا کند.
• غیر از نمک باید به میزان چربی غذاها هم دقت داشته باشید.
• فراموش نکنید چاقی می تواند یک عامل خطر برای انواع فشار خون و نیز تشدید کننده علائم فشار خون بالای ریوی باشد.

ب) درمان فشار خون ریوی در طب سنتی

محققان با معرفی این دو هورمون تعدیل کننده به برگ های گیاه تنباکو و سپس کشت آن، پس از خشک کردن به وسیله سرمایش، آنها را به شکل کپسول درآورده و برای آزمایش به موش های صحرایی خوراندند. سلول های این گیاهان، داروهای پروتئینی را از خطر تخریب و هضم توسط اسیدها و آنزیم های معده، محافظت می کند ولی ماده مورد نظر را در روده آزاد می کند تا جذب خون شود. نکته حائز اهمیت این است که این روش می تواند در دیگر درمان های خوراکی برای حفظ خواص داروهای پروتئینی نیز به کار گرفته شود. گفتنی است درمان های گذشته فشار خون ریوی را تا 10درصد کاهش می داده، درحالی که روش نوین از کاهش 32 درصدی فشار خون موش های صحرایی مورد آزمایش خبر می دهد.

ج) درمان دارویی فشار خون ریوی

گشاد کننده های عروق خونی (وازودیلاتور ها)

وازودیلاتور ها ، عروق خونی تنگ شده را باز می کنند. یکی از وازودیلاتور هایی که بیشترین آمار تجویز را برای فشار خون بالای ریوی دارد اپوپروستنول (ولتری، فلولان) می باشد. از معایب این دارو می توان به این اشاره کرد که تنها برای چند دقیقه دوام دارد.

آنتاگونیست های گیرنده اندوتلین

این دارو ها اثر اندوتلین را معکوس می کنند. اندوتلین ماده ای در دیواره های عروق خونی است که سبب تنگ شدن آن ها می گردد. این داروها می توانند سطح انرژی و علائم فرد را بهبود بخشند. این داروها شامل بوزنتان (تراکلیر)، ماسیتنان (اوپسومیت) و آمبریسنتان (لتایریس) می شوند.

سیلدنافیل و تادالافیل

سیلدنافیل (رواتیو، ویاگارا) و تادالافیل (سیالیس، آدسیرکا) گاهی برای درمان فشار خون بالای ریوی استفاده می شوند. این داروها با گشاد کردن عروق خونی ریه ها امکان ورود آسان تر جریان خون را فراهم می کنند.

مقادیر بالای مسدود کننده های کانال کلسیم

این داروها به شل کردن عضلات دیواره عروق خونی کمک می کنند. چنین دارو هایی شامل آمیلودیپین (نورواسک)، دیلتیازم (کاردیازم، تیازاک و…) و نیفیدیپین (پروکاردیا و…) می شوند.

محرک های گوانیلیل سیکلاز محلول

این موارد با نیتریک اکسید تعامل داشته و به استراحت شریان های ریوی و کاهش فشار درون شریان ها کمک می کنند.

ضد انقعادها

امکان دارد، پزشک جهت کمک به پیشگیری از تشکیل لخته های خونی در شریان های ریوی کوچک ضد انعقاد وارفارین (کومادین، جانتوون) را برای بیمار تجویز کند. از آنجایی که ضد انعقاد ها از لخته شدن خون به صورت عادی جلوگیری می کنند، خطر ابتلا به عوارض خونریزی را افزایش می دهند.

دیگوکسین (لانوکسین)

این دارو می تواند به تپش قوی تر قلب و پمپاژ خون بیشتر کمک کند. در صورت ابتلا به آریتمی، دیگوکسین می تواند در کنترل ضربان قلب مفید باشد.

دیورتیک ها (ادرار آور)

این دارو ها معمولا به داروهای مدر شناخته شده و به دفع مقادیر اضافی مایعات بدن کمک می کنند. این داروها مقدار بار قلب را کاهش داده و می توانند برای محدود ساختن تجمع مایعات در ریه ها استفاده شوند.

د) درمان فشار خون ریوی با اکسیژن درمانی

ممکن است، پزشک در بعضی مواقع تنفس اکسیژن خالص (اکسیژن درمانی) را برای فرد توصیه کند تا به درمان فشار خون بالای ریوی مخصوصا در صورت زندگی در ارتفاعات یا ابتلا به تنگی نفس در خواب کمک شود. برخی افراد مبتلا به فشار خون بالای ریوی در نهایت به اکسیژن درمانی مداوم نیاز پیدا می کنند.

ه) درمان فشار خون ریوی با جراحی

سپتوستومی دهلیزی

در صورتی که دارو ها قادر به درمان فشار خون بالای ریوی نباشند، این جراحی قلب باز می تواند یک گزینه درمانی باشد. در سپتوستومی دهلیزی، جراح یک شکاف بین حفرات بالایی و پایینی سمت چپ قلب ایجاد می کند تا فشار در سمت راست قلب کاهش یابد. سپتوستومی دهلیزی می تواند عوارضی خطرناک از جمله ناهنجاری های ضربانی قلب (آریتمی) را به همراه داشته باشد.

پیوند قلب یا ریه

در برخی موارد مخصوصا در افراد جوان مبتلا به فشار خون بالا و ایدیوپاتیک شریان ریوی پیوند ریه یا قلب می تواند یک گزینه درمانی باشد. خطرات عمده هر گونه پیوند شامل رد عضو پیوندی و عفونت جدی است. همچنین، فرد باید جهت کاهش احتمال رد پیوند تا آخر عمر دارو های سرکوب کننده سیستم ایمنی مصرف کند.

توصیه ها به مبتلایان فشار خون ریوی

• افرادی که در معرض خطر ابتلا به فشار خون ریوی هستند و مبتلایان به فشار خون ریوی مرحله ۱ ، باید از نظر بروز علائمی که ممکن است به درمان نیاز داشته باشند تحت نظر قرار گیرند.
• در صورت امکان، افراد مبتلا به فشار خون ریوی باید قبل از شروع درمان در یک مرکز پزشکی که در تشخیص فشار خون ریوی تخصص دارند ارزیابی شوند.
• افراد مبتلا به فشار خون ریوی باید در زمینه بیماری های مرتبط دیگری که دارند درمان شند.
• افراد مبتلا به فشار خون ریوی باید علیه آنفولانزا و ذات الریه پنوموکوکی واکسینه شوند.
• افراد مبتلا به فشار خون ریوی باید از باردار شدن خودداری کنند. اگر باردار شوند، باید از یک تیم پزشکی که شامل متخصصانی با مهارت در زمینه فشار خون ریوی است استفاده کنند.
• افراد مبتلا به فشار خون ریوی باید از جراحی های غیرضروری اجتناب کنند. اگر مجبور به جراحی شوند، باید از تیم پزشکی که شامل متخصصانی با مهارت در زمینه فشار خون ریوی است استفاده کنند.
• افراد مبتلا به فشار خون ریوی باید از قرار گرفتن در ارتفاعات از جمله مسافرت های هوایی خودداری کنند. اگر آنها مجبورند در معرض ارتفاعات قرار بگیرند، باید در صورت لزوم از اکسیژن مکمل استفاده کنند.