کمبود ویتامین دی در کودکان می تواند عوارض جدی بر سلامتی آن ها در آینده بگذارد بنابر این باید والدین نسبت به کمبود این ویتامین در فرزندشان آگاه باشند و تحت نظر پزشک آن را برطرف سازند. تانما در این مطلب ضمن بیان علل و علائم کمبود ویتامین دی، خطرات کمبود ویتامین دی در کودکان را نیز بیان می کند؛

ویتامین دی چیست؟

ویتامین D یک ویتامین محلول در چربی است که بدن زمانی آن را تولید می کند که در معرض تابش مستقیم نور خورشید قرار داشته باشد. این ماده در تعداد کمی از مواد غذایی از جمله مواد غذایی غنی شده وجود دارد. زمانی که ویتامین D وارد بدن شد، هنوز غیر فعال است. برای اینکه بدن از آن استفاده کند باید به فرم فعالش یعنی 25 – هیدروکسی ویتامین D (25-hydroxyvitamin D [25(OH)D]) یا کلسی دیول تبدیل کند.

علل کمبود ویتامین دی در کودکان

  • مصرف ناکافی از مواد مغذی
  • پوشیدن لباس های به رنگ تیره.
  • قرار نگرفتن در معرض اشعه آفتاب
  • عدم استفاده از غذاهای حاوی ویتامین d مثل تخم مرغ
  • رشد بسیار سریع کودک؛ مثلا :کودکانی که با وزن کم ( کمتر از 2500 گرم) متولد می شوند و پس از تولد رشد سریعی دارند ،کودکانی که در دوران بلوغ هستند و رشدشان بسیار سریع می شود، در صورت عدم دریافت ویتامین d به مقدار کافی دچار کمبود این ویتامین می شوند.
  • کودکان دارای بیماری های خاص که به علت عدم جذب ویتامین D دچار کمبود این ویتامین می شوند. مثلا در انواع بیماری هایی که با سوء جذب چربی همراه هستند.
  • مصرف برخی از داروها مانند داروهای ضد تشنج که در انواع صرع یا در تشنج های دیگر مصرف می شوند، مثل فنوباربیتال یا فنی توئین نیز به علت مداخله در متابولیسم ویتامین d، بیمار را دچار کمبود این ویتامین می کند.

علل کمبود ویتامین دی در نوزادان

فقر ویتامین دی در مادر

ویتامین دی از طریق مادر و از راه جفت وارد بدن جنین می گردد. کاهش ذخیره ویتامین دی در بدن مادران با کمبود ویتامین دی در نوزادان ارتباط دارد.

نارس بودن نوزاد

مقدار ویتامین دی در نوزادان نارس اندک می باشد زیرا آن ها زمان کمتری برای ذخیره ویتامین دی از بدن مادر داشته اند. سه ماهه سوم بارداری زمان مهمی برای انتقال ویتامین دی از بدن مادر به جنین می باشد زیرا در این زمان استخوان بندی جنین تقویت می گردد.

کمبود مقدار ویتامین دی در شیر مادر

محتوی ویتامین دی در شیر مادر اندک می باشد و این کمبود در مادرانی با مقدار ویتامین دی کافی نیز صادق می باشد.

علل کمبود ویتامین دی در کودکان

کمبود ویتامین دی در نوزادان

عوامل خطرزا

  • کودکانی که پوست بسیار تیره دارند؛ رنگ تیره پوست آنها (ملانین) به عنوان یک ضد آفتاب طبیعی عمل می کند. این زمان مورد نیاز قرارگرفتن در معرض آفتاب را برای ساخت طبیعی ویتامین D افزایش می دهد.
  • کودکانی که پوست آن ها به ندرت در معرض آفتاب قرار می گیرد؛ به عنوان مثال کودکانی که بیشتر مواقع در خانه هستند و یا از لباس هایی استفاده می کنند که تمام بدن آنها را پوشش می دهد.
  • شیرخوارانی که مبتلا به یک یا چند مورد از موارد بالا هستند. شیر مادر بهترین نوع تغذیه برای نوزادان است، اما حاوی ویتامین دی چندانی نیست. کودک اولین ذخیره ویتامین دی خودرا از مادر دریافت می کند. اگر مادر کمبود ویتامین D و یا پوست تیره ای داشته باشد، شیرخوار هم در معرض کمبود ویتامین دی قرار خواهد گرفت.
  • کودکانی که مبتلا به بیماری هایی هستند که بر جذب و کنترل ویتامین D تأثیر می گذارد. از جمله این بیماری ها می توان به بیماری کبد، بیماری های کلیوی ، اختلال در جذب مواد غذایی (به عنوان مثال فیبروز کیستیک، بیماری سلیاک ، بیماری التهابی روده) و برخی از داروها (مانند برخی از داروهای صرع) اشاره کرد.
  • نوزادانی که نارس متولد شده اند.

نشانه های کمبود ویتامین دی در کودکان

  • گرفتگی عضلات ، تشنج و مشکلات تنفسی
  • تأخیر در رشد دندان ها
  • گریه های اذیت کننده کودکان
  • مستعد بودن به عفونت های مختلف تنفسی
  • مشکلات تنفسی به علت نرمی قفسه سینه
  • رشد ضعیف و وزن کم
  • تضعیف ماهیچه های قلب
  • علائم معمولی نرمی استخوان مانند جمجمه نرم، پرانتزی بودن استخوان های پا ، پرش شدید پاها، درد مکرر ماهیچه های پا و ضعف عمومی بدن.
تشخیص کمبود ویتامین دی در کودکان

نشانه های کمبود ویتامین دی کودکان

عوارض کمبود ویتامین دی در کودکان

در اثر كمبود ویتامین D در بدن، بیماری نرمی استخوان( راشیتیسم یا( Rickets ایجاد می شود. وقتی در اثر كمبود ویتامین D، جذب كلسیم از روده ها متوقف شود، برای نگه داری سطح كلسیم خون در حد طبیعی، هورمونی به نام پاراتورمون از غده پاراتیروئید ترشح می شود. این هورمون، كلسیم را از استخوان ها برمی دارد و وارد خون می كند. از این رو سطح كلسیم خون در حد طبیعی باقی می ماند، اما فسفر كه از طریق ادرار دفع می شود، در خون پایین می آید.

اثرات كمبود ویتامین D در بدن، چند ماه بعد ظاهر می شود. این علائم در كودكان شیرخواری كه مادرانشان كمبود این ویتامین را دارند، در عرض 2 ماه پس از تولد ظاهر می شود؛ اما در بقیه موارد در اواخر سال اول و در حین سال دوم زندگی، علائم مزبور بروز می كنند. در سایر دوران كودكی( به جز سن شروع بلوغ) كمبود این ویتامین نادر است.

پیشگیری از کمبود ویتامین دی در کودکان

  • تجویز ویتامین D با دوز روزانه 400 واحد از راه خوراكی
  • استفاده از زرده تخم مرغ بعد از سن 7 ماهگی
  • استفاده از آفتاب مستقیم كه اگر روزانه به مدت 10-5 دقیقه به مناطق باز بدن مثل سر، صورت و دست ها از آرنج تا انگلشتان دست و زانو تا انگشتان پا بتابد، كافی است.

تشخیص کمبود ویتامین دی در کودکان

برای بررسی مقدار ویتامین D در خون می توان سالانه آزمایش خون انجام داد. مقدار ویتامین D در مقیاس نانو مول در لیتر (nanomoles/liter) اندازه گیری می شود. نتایج آزمایش سرم ویتامین D به این شکل توصیف می شود:

  • خیلی زیاد و احتمالاً خطرناک: 125 nmol/l یا بیش تر
  • طبیعی: 50 تا 125 nmol/l
  • در معرض خطر: 30 تا 49 nmol/l
  • در معرض خطر کمبود: 30 nmol/l یا کم تر
درمان کمبود ویتامین دی در کودکان

تشخیص کمبود ویتامین دی در کودکان

درمان کمبود ویتامین دی در کودکان

درمان دارویی کمبود ویتامین دی در کودکان

قرص های ویتامین دی در دوز های کم (که معمولا به صورت روزانه مصرف می شوند) و دوز های بالا ( که به صورت ماهانه مصرف می شوند، در بازار موجودند. اگر فرزندتان قبلا از قرص های ویتامین D استفاده کرده است، حتما با متخصص اطفال در میان بگذارید.چرا که مصرف بیش از حد ویتامین دی هم مشکلاتی را برای فرزند شما ایجاد خواهد کرد،بعضی از این قرص ها بسیار قوی هستند.
پس همیشه قرصی که فرزندتان مصرف کرده را به پزشک معالج او نشان دهید.

کمبود ویتامین دی یک مشکل دراز مدت است. پس از درمان کمبود ویتامین D، باید سطح نرمال ویتامین در بدن حفظ شود. اگر فرزند شما با مشکل کمبود ویتامین دی مواجه است، ممکن است نیاز به مکمل های مادام العمر نیز داشته باشد همچنین، اطمینان حاصل کنید که فرزند شما زمان کافی را در بیرون از خانه و در زیر نور آفتاب سپری می کند.

درمان کمبود ویتامین دی در کودکان با تغذیه

تخم مرغ

زرده تخم مرغ یک منبع غنی از ویتامین D است و می توانید برای تأمین روزانه این ویتامین روی آن حساب کنید. به همین دلیل توصیه می شود زرده و سفیده تخم مرغ را حتما با هم مصرف کنید.

جگر گاو

جگر گاو نیز منبع سرشار از ویتامین D به همراه بسیاری دیگر از مواد مغذی ماننده ویتامین A، آهن و پروتئین است و می تواند منبع مناسبی برای جبران کمبود این مواد باشد.

مواد غذایی غنی شده

مواد غذایی مختلفی مانند شیر، آب پرتقال و غلات هم به تازگی توسط ویتامین D و به شکل صنعتی غنی شده اند که به قیمت مناسبی در دسترس هستند و می توانند این کمبود را مرتفع کنند.

قارچ های حاوی ویتامین دی

گونه هایی از قارچ ها هم به خاطر تماس با نور خورشید مقادیر زیادی ویتامین D دارند. قارچ هایی که در تاریکی پرورش می یابند، عاری از این ویتامین هستند ولی قارچ هایی که زیر نور ماوراء بنفش رشد کرده و پرورش یافته اند حاوی ویتامین D هستند و می توانند منبع خوبی برای تامین این ویتامین باشند.

درمان کمبود ویتامین دی در کودکان با طب سنتی

درمان کمبود ویتامین دی در کودکان با تغذیه

درمان کمبود ویتامین دی در کودکان در طب سنتی

  • برای درمان کمبود ویتامین دی می توان از روش های طب سنتی و داروهای گیاهی نیز استفاده کرد اما بهتر است قبل از انتخاب این درمان با پزشک مشورت کنید تا عوارضی نداشته باشد:
  • برگ هلو و زردآلو سرشار از ویتامین D. و مناسب برای جلوگیری از اختلالات تیروئید بوده و استفاده از آن به عنوان تنقلات مناسب برای کودکان توصیه می شود.
  • عرق یا دمونش یونجه به همراه عسل حجم بالایی از ویتامین D را به بدن می رساند، همچنین استفاده از عرق بابا آدم و عرق مخلصه برای کسانی که از کمبود این ویتامین رنج می برند، فوق العاده موثر است.
  • مصرف یک قاشق غذاخوری داروی گیاهی قائوت چهل گیاه به همراه شیر برای تقویت استخوان ها و دریافت ویتامین D بسیار مفید است.
  • مصرف تخم کتان قرمز آسیاب شده به همراه ماست محلی و آویشن یک میان وعده مناسب و سرشار از ویتامین D محسوب می شود.
  • استفاده از ارده شیره به عنوان یک صبحانه کامل انرژی زا، مقوی، خونساز و منبع غنی از ویتامین D توصیه می شود.
آیا این مطلب مفید بود؟
نظر خود را بنویسید! لطفا کلیک کنید