کیست آراکنوئید چیست | نشانه ها و علل ایجاد

کیست آراکنوئید جزء کیست های مغزی است که بیشتر در کودکان و به طور مادرزادی به وجود می آید. خوشبختانه این کیست قابل درمان است و در بسیاری موارد حتی نیاز به درمان ندارد و می توان با چکاپ منظم آن را کنترل کرد. تانما در این مطلب علاوه بر علل و علائم کیست آراکنوئید، روش های درمان گیاهی کیست آراکنوئید مغز و روش های جراحی آن را بیان می کند؛

کیست آراکنوئید چیست ؟

کیست آراکنوئید (Arachnoid cyst) یکی از شایع ترین کیست های مغزی است که به دلیل تجمع مایع نخاعی به وجود می آیند. این کیست ها جزو تومورهای مغزی به حساب نمی آیند. کیست آراکنوئید در بین مغز یا نخاع و غشای آراکنوئید (عنکبوتیه) به وجود می آید. این کیست ها معمولاً در زمان تولد وجود دارند اما گاهی هم بر اثر ضربه به سر ، جراحی، عفونت سر و … به وجود می آیند.

انواع کیست آراکنوئید جنین کدامند؟

کیست آراکنوئید جنین اصطلاحی است که هنگامی که کیست آراکنوئید در رحم تشخیص داده می شود، نامیده می شود. آنها می توانند با عنوان اولیه یا ثانویه طبقه بندی شوند.

کیست های آراکنوئید اولیه (مادرزادی)

ناشی از انباشت خوش خیم مایع شفاف بین دورا و مواد مغزی در سراسر محور مغزی نخاعی در ارتباط با غشای آراکنوئید است و با فضای ساب آراکنوئید ارتباط برقرار نمی کند.

کیست آراکنوئید ثانویه (اکتسابی)

ناشی از خونریزی، تروما و عفونت است و معمولا با فضای ساب آراکنوئید ارتباط برقرار می کند.

شیوع کیست آراکنوئید

کیست های آراکنوئید بیشتر در کودکان دیده می شوند. سازمان ملی اختلالات نادر گزارش داده که احتمال ایجاد کیست آراکنوئید، در مردان و پسران بیشتر از دختران و زنان است و در گزارشی گفته شده شیوع کیست های آراکنوئید در پسران چهار برابر بیشتر از دختران است. همچنین اغلب، در افراد زیر بیست سال وجود دارد؛ اما در هر رده سنی و در همه نژادها و مکان های جغرافیایی مشاهده شده اند.

علل ایجاد کیست آراکنوئید چیست؟

کیست های آراکنوئید عموما به علت رشد غیرطبیعی مغز و ستون فقرات جنین در داخل رحم اتفاق می افتند. البته علت دقیقی برای این رشد غیرطبیعی یافت نشده است اما اتفاق نظر بر این امر است که این کیست ها بیشتر ارثی و ژنتیکی باشند. در برخی از موارد کیست ها به علت های غیرمادرزادی بروز می کند و علت های گوناگونی دارد. از علت های ایجاد کیست آراکنوئید می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مننژیت
• تومورهای مغزی
• تروما یا آسیب به سر
• عوارض ناشی از جراحی مغز یا نخاع

عوامل خطرزا

فرد ممکن است در معرض خطر ابتلا به کیست آراکنوئید اولیه باشد اگر:

• دارای سابقه خانوادگی کیست مغزی باشد
• ژنهای ارثی داشته باشد که خطر را افزایش می دهد
• جنس مذکر

فرد ممکن است در معرض خطر ابتلا به کیست آراکنوئید ثانویه باشد، اگر:

• آسیب به سر
• عفونت مغزی
• تومور مغزی
• عمل جراحی مغز

علایم وجود کیست آراکنوئید کدامند؟

کیست های آراکنوئید کیسه هایی پر از مایع مغزی نخاعی هستند و جزو شایع ترین نوع کیست های مغزی به حساب می ایند. این کیست ها اغلب به صورت مادرزادی در بسیاری از افراد وجود دارند اما گاهی وارد آمدن ضربه به سر باعث بروز آن ها می شوند. کیست های آراکنوئید اغلب بدون علائم است و فرد متوجه آن نمی شود. اما زمانی که این مشکل دارای علائم باشد، با توجه به محل کیست و اندازه آن، علائم متفاوت است. از میان نشانه های ابتلا به کیست آراکنوئید می توان به موارد زیر اشاره کرد:

علائم وجود کیست آراکنوئید در مغز چیست؟

• سرگیجه
• سردرد
• حالت تهوع و استفراغ
• بیحس شدن
• بروز اختلالات شنیداری و بینایی
• عدم تعادل در راه رفتن
• تأخیر تکاملی رشد در کودکان
• حرکات غیرعادی و دیوانگی
• تشنج

علائم وجود کیست آراکنوئید در نخاع چیست؟

• بروز درد در ناحیه کمر
• اسکولیوز (کژپشتی)
• ضعف در ناحیه عضله و یا اسپاسم عضلانی
• بی حس شدن دست ها یا پاها و کمبود احساس
• اختلال در کنترل ادرار و مدفوع

عوارض کیست آراکنوئید چیست؟

کیست های آراکنوئید درمان نشده، هنگام بزرگ شدن ممکن است در هنگام توسعه ی جلو رونده کیست (ها) منجر به آسیب عصبی شدید دائمی شوند، یا خونریزی داخل کیست به مغز و طناب نخاعی آسیب می زند.

همچنین ممکن است با فشرده سازی مجاور مغز باعث ایجاد علائم شوند. با این حال، آنها باعث ایجاد ناهنجاری مغزی نمی شوند و اگر قبل از رخ دادن آسیب تغییر ناپذیر مغز درمان شوند، ممکن است نتیجه ی خوبی پیش بینی شود.

خونریزی ممکن است گاهگاهی آنها را در داخل یا در مجاورت کیست وخیم تر کند. کیست های آراکنوئید در مناطقی مانند quadrigeminal cistern یا suprasellar cistern ممکن است به علت فشار ساختارهای مجاور و آسیب زنی تخلیه مایع مغزی نخاعی، باعث ازدیاد غیر عادی مایع شوند.

روش های تشخیص کیست آراکنوئید به چه صورت است؟

تشخیص ممکن است بر اساس تاریخچه کامل بیمار، یک معاینه کامل بالینی و انواع آزمایش های تخصصی، به ویژه مطالعات تصویربرداری پیشرفته مانند توموگرافی کامپیوتری سی تی اسکن و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا ام ار آی انجام گیر .CT اسکن یا MRI به جراح مغز کمک خواهد کرد که محل و ویژگی های این کیست را ببیند و سپس مناسب ترین درمان را تعیین می کند.

همچنین پزشکان معمولا با استفاده از مطالعات تصویربرداری به عنوان بخشی از تست عصبی، کیست های بزرگتری را با علائم تشخیص می دهند. ام آر آی تکنیک ترجیحی است، زیرا این اسکن ها می توانند کیست های پر از مایع را به صورت متمایز از سایر کیست ها ظاهر کنند.

کیست های جمجه ای

هیدروسفالی : کیست های آراکنوئید جمجمه ای ممکن است به هیدروسفالی یا گردش غیر طبیعی مایع مغزی نخاعی مربوط باشند.

GAT ۱: کیست های آراکنوئید Bitemporal، ممکن است با یک اختلال متابولیکی مادرزادی، GAT ۱ همراه باشند، که ممکن است به علت بحران متابولیکی ناشی از بیهوشی، جراحی را پرخطر کنند.

کیست های فقراتی

التهاب : کیست ها ممکن است ناشی از مایع مغزی نخاعی ثانویه متمرکز به اثر زخم و التهاب از خونریزی یا عفونت باشند.

سندرم های مرتبط : شیوع در ارتباط با سندرم داون، موکوپلی ساکاریدوز، شیزنسفالی و نوروفیبروماتوز دیده می شود.

تروما : کیست ها ممکن است پس ضربه ای باشند.

بهترین روش های درمان کیست آراکنوئید کدامند؟

عموما اکثر کیست های آراکنوئید به صورت اتفاقی تشخیص داده می شوند و اندازه آن ها تغییری نمی کند. به همین دلیل عموما پزشکان درمان معمولی و متعادل را پیشنهاد می دهند. اگر این کیست ها بدون علامت باشند به درمان هم نیاز ندارند، تنها کاری که فرد باید انجام دهد این است که باید هر چند وقت تحت نظر قرار بگیرد. در صورتی که علائم خود را نشان دهند وضعیت کیست باید بررسی شود. در صورتی که به درمان نیاز باشد پروسه درمان براساس علائم، اندازه کیست و محل آن در جمجمه مشخص خواهد شد.

درمان ، در صورتی که به آن نیازی باشد ، شامل تخلیه کردن کیست ها از مایع به کمک عمل جراحی یا شانتینگ اتفاق می افتد. در اصل هدف اصلی درمان ، تخلیه مایع از کیست و کاهش فشار است. اگر کیست آراکنوئید کوچک باشد، بافت محیطی مزاحمی وجود نداشته باشد و سبب بروز علائم نشود، برخی پزشکان از برداشتن آن خودداری می کنند.

در گذشته، پزشکان از قرار دادن شانت در کیست برای تخلیه مایع درون آن استفاده می کردند اما امروزه با پیشرفت تکنیک های میکروسرجری و ابزارهای آندوسکوپی که برای جراحی کم تهاجم طراحی شده اند، اغلب جراحان ترجیح می دهند که غشای کیست را برداشته و یا کیست را باز کرده و مایع آن را به مایع مغزی-نخاعی تخلیه کنند.

شانت گذاری ساده ترین روش جراحی برای درمان کیست آراکنوئید است. متخصص جراح یک لوله را به داخل کیست وارد می کند که در جای خود باقی می ماند و مایع را تخلیه می کند. این مایع در جاهای دیگر بدن جذب می شود. با این حال، بیمار ممکن است برای جلوگیری از بازگشت نشانه ها وابسته به شانت باشد و زندگی کردن با یک شانت می تواند عوارضی مانند انسداد یا عفونت ایجاد کند. در نتیجه درمان می تواند به صورت یکی از موارد زیر انجام شود:

سوراخ کردن با مته

این روش جزء ساده ترین ، سریع ترین و کم تهاجمی ترین روش ها برای درمان کیست آراکنوئید است. در این روش احتمال بازگشت و عود کیست وجود دارد.

کرانیوتومی

از این روش برای برداشتن دیواره کیست استفاده شده و امکان برقراری ارتباط با مایع نخاعی را فراهم می آورد. روش کرانیوتومی از روش های تهاجمی بوده که پزشک به طور مستقیم به کیست دسترسی پیدا خواهد کرد.

عمل جراحی کم تهاجمی اندوسکوپی

امروزه جراحی مغز و جمجمه کم تهاجمی که مبتنی بر روش های آندوسکوپی هستند جایگزین روش های تهاجمی شده اند. این روش مدت زمان کمتری برای جراحی نیاز دارد، همینطور عوارض جانبی آن کم و دوره نقاهت و زمان بهبودی آن نیز کوتاه می باشد. روش درمان به اندازه و محل کیست های آراکنوئید متفاوت است. روش جراحی اندوسکوپیک کیست های درون مغز را به صورت دقیق و سریع تخلیه می کند.

شنت گذاری

شنت گذاری جزء ساده ترین روش های جراحی برای درمان کیست آراکنوئید می باشد که جراح مغز و اعصاب توسط یک سوزن مایع درون کیست را تخلیه می کند. البته در برخی از موارد که عمل جراحی و برداشتن کامل کیست های آراکنوئید امکان پذیر نیست، در این شرایط، روزنه گذاری کیست یا شانتینگ آن نیاز خواهد بود.

درمان کیست مغزی در طب سنتی

• دو قاشق غذاخوری مرزنجوش را در ۲ لیوان آب بجوشانید تا بشود یک لیوان. سپس یک قاشق غذاخوری تباشیر آسیاب شده را در آن حل کنید و میل کنید و یک قطره از آن را داخل هر سوراخ بینی بچکانید.
• دو قاشق غذاخوری سداب را در ۲ لیوان آب بجوشانید تا بشود یک لیوان. سپس یک قاشق غذاخوری تباشیر آسیاب شده را در آن حل کنید و میل کنید و یک قطره از آن را داخل هر سوراخ بینی بچکانید.
• صاف کننده خون
• طریفل
• بلغمزدا
• حجامت؛ منظور از حجامت، حجامت موضع است. بهتر است حجامت انجام شود تا در سرعت درمان کمک موثری بکند. از آنجا که ممکن است کیست از بلغم و یا آب بوجود آمده باشد حتما از بلغم زدا و طریفل استفاده کنید.