قبل و بعد واکسن کرونا چه بخوریم چه نخوریم؟

واکسن کرونا یک روش موثر برای کنترل بیماری کووید است و دانستن برخی ملاحظات و مراقبت های بهداشتی و تغذیه ای می تواند در بهتر نتیجه گرفتن از واکسیناسیون مؤثر باشد. تانما در این مطلب نکات مهمی را در خصوص رژیم غذایی قبل از واکسن کرونا و رژیم غذایی بعد از واکسن کرونا بیان می کند؛

کرونا ویروس چیست؟

کرونا ویروس ها خانواده بزرگی از ویروس ها هستند که می توانند حیوانات و انسان ها را بیمار کنند. تعداد زیادی از ویروس های کرونا که تاکنون شناخته شده اند، موجب ابتلا به طیفی از عفونت‎های دستگاه تنفسی در انسانها می شوند. که از سرماخوردگی تا ابتلا به بیماری های شدیدتری مثل سندروم تنفسی خاورمیانه (مرس-MERS) و سندروم تنفسی حاد (سارس-SARS) متغیر هستند.

ویروس کرونایی که به تازگی کشف شده است موجب بیماری عفونی کووید 19 میشود. این ویروس نوظهور و بیماری ناشی از آن، تا قبل از شروع طغیان اخیر در دسامبر سال 2019 در شهر ووهان،کشور چین، ناشناخته بود.

انواع متفاوتی از ویروسهای کرونا وجود دارند که شدت بیماری و شیوع آنها مختلف است. تا کنون 7 نوع از انواع کرونا ویروس یافت شده است که می توانند بر سیستم ایمنی انسانها اثر بگذارند و آن را درگیر کنند.

قبل از واکسن کرونا چه کنیم؟

توصیه های قبل از واکسن کرونا

در صورتی که فردی به دارو حساسیت دارد لازم است با پزشک مشورت کرده و توضیحات ضروری را دریافت کند. در چنین شرایطی باید فاکتور شمارش کامل خون یا هموگرام با عنوان اختصاریِ CBC (به مفهوم اطلاعات کلی درخواستی پزشک درباره سلول های خون بیمار)، پروتئین واکنش پذیر سی (CRP) یا ایمونوگلوبولین-ای (IgE) تحت نظر پزشک بررسی شود.

پیش از واکسیناسیون فرد باید غذای کافی و داروی تجویزی را مصرف کند. تا حد امکان آرامش داشته باشد و لازم به ذکر است که مراجعه به مشاور برای افرادی که مضطرب هستند، کمک کننده است.

افراد مبتلا به دیابت یا فشار خون بالا باید شرایط جسمی خود را با مشورت پزشک تحت کنترل داشته باشند. بیماران مبتلا به سرطان، به ویژه بیمارانی که تحت شیمی درمانی قرار دارند نیز باید طبق توصیه های پزشک و تحت نظر متخصص عمل کنند.

همچنین به افرادی که به عنوان بخشی از روند درمان کووید-۱۹ پلاسما یا آنتی بادی مونوکلونال دریافت کرده اند یا افرادی که در یک ماه و نیم گذشته آلوده شده اند، توصیه می شود که در حال حاضر واکسن تزریق نکنند.

شب قبل از واکسیناسیون خواب خوب و راحتی داشته باشید و بهداشت خواب را رعایت کنید. خواب کافی و آرام یکی از رازهای سلامت و طول عمر انسان همراه با زندگی با نشاط است و نقش مهمی در آماده سازی سیستم ایمنی بدن و تقویت آن ایفا می کند. خواب خوب، آرام و پیوسته به دفع مواد زاید از بدن کمک می کند.

شب قبل واکسیناسیون از کار کردن با هرگونه دستگاه الکترونیکی همچون گوشی همراه و کامپیوتر و تماشای طولانی مدت تلویزیون از حداقل یک ساعت قبل از خواب تا حد امکان پرهیز کنید. این کار باعث می شود بتوانید خواب راحت و عمیقی داشته باشید و بدن شما در آرامش کامل تا صبح استراحت کند.

توصیه های تغذیه ای قبل از واکسن کرونا چیست؟

تغذیه مناسب قبل از واکسن کرونا شامل موارد زیر است:

مصرف غذاهای ساده و سبک می تواند زمینه ساز یک خواب خوب باشد. سعی کنید بین مصرف شام و زمان خواب حدود دو ساعت فاصله باشد. همچنین مصرف یک لیوان شیر گرم به داشتن یک خواب راحت کمک می کند.

بهتر است افراد شب قبل از واکسیناسیون و صبح، وعده غذایی سبک مصرف کنند اما به هیچ وجه ناشتا برای تزریق واکسن نروند، به ویژه کسانی که ترس از آمپول دارند ممکن است دچار عوارض نامناسبی شوند.

مصرف شیر، میوه، تخم مرغ، لقمه نان و پنیر (همراه با سبزیجات مثل گوجه فرنگی یا خیار و ...) به عنوان صبحانه یا میان وعده قبل از تزریق واکسن توصیه می شود.

ممنوعیت های غذایی قبل از واکسن کرونا

مصرف فست فودها، غذاهای چرب، سنگین، پرنمک و تنقلات شور و نوشیدنی های خیلی شیرین قبل واکسیناسیون موجب تضعیف سیستم ایمنی شده و زمینه را برای ابتلا به بیماری ها از جمله کرونا فراهم می کند و همواره باید از مصرف بی رویه آنها اجتناب شود.

بعد از واکسن کرونا چه کنیم؟

توصیه های بعد از واکسن کرونا

ضرورت دارد فرد واکسینه شده پس از تزریق در مرکز درمانی تحت کنترل باشد تا از هر گونه واکنش شدید آلرژیک مصون بماند و پس از آنکه تشخیص داده شد که بدن به واکسن حساسیت نشان نداده، فرد می تواند محل را ترک کند.

عوارض جانبی مانند احساس درد در محل تزریق و تب شایع است و جای نگرانی نیست. برخی عوارض جانبی دیگر مانند لرز و خستگی نیز ممکن است مشاهده شود اما طی چند روز برطرف می شود.

رعایت نکات پیشگیری از ابتلا به بیماری باید حتی پس از واکسیناسیون رعایت شود. استفاده از ماسک، رعایت بهداشت دست و حفظ فاصله فیزیکی در مکان های عمومی نباید به دلیل تزریق واکسن کنار گذاشته شود.

توصیه های تغذیه ای بعد از واکسن کرونا

تغذیه مناسب بعد از واکسن کرونا نیز شامل موارد زیر است:

مصرف مایعات فراوان

بعد از واکسیناسیون مقدار زیادی آب و مایعات بنوشید، تأمین آب بدن به میزان کافی قبل و بعد از تزریق واکسن کووید-۱۹ بسیار مهم است. آب را با چند قطره لیمو یا عسل آب بنوشید. بهترین نوشیدنی آب است. مصرف آب میوه تازه و طبیعی، دوغ کم نمک و بدون گاز، شربت های خانگی کم شیرین نیز برای تامین آب بدن مناسب هستند.

حتما میوه مصرف کنید و پالوده میوه هایی مثل طالبی و سیب بسیار مفید است، اما چای و مواد ادرارآور زیاد مصرف نشود. سعی کنید کاهو را هم حتما در برنامه غذایی خود داشته باشید تا بهترین نتیجه را از تزریق واکسن داشته باشید.

افرادی که مبتلا به بیماری های قلبی- عروقی، فشار خون بالا یا بیماری های ریوی هستند در خصوص میزان مصرف مایعات باید با پزشک خود مشورت کنند. مواد غذایی آبدار مانند میوه ها، سبزی ها، انواع سوپ و آبگوشت علاوه برکمک به تامین آب بدن، سیستم ایمنی بدن را نیز تقویت می کنند.

مصرف غذاهای ضد التهاب

مصرف بیشتر غذاهای تازه و طبیعی مانند میوه ها، سبزی ها، ماهی های چرب، آجیل و مغز دانه ها به کارکرد بهتر سیستم ایمنی کمک کرده زیرا التهاب کمتری در بدن ایجاد می کند. مصرف غذاهای ضد التهاب قبل و پس از تزریق واکسن می تواند کمک کننده باشد.

اضافه کردن چاشنی هایی مثل زنجبیل، نعناع فلفلی، دارچین، فلفل، زرد چوبه، سیر و پیاز در تهیه غذا به دلیل خاصیت ضد التهابی توصیه می شود. زردچوبه را می توان به چای نیز اضافه کرد. همچنین ماهی نوعی غذای ضد التهاب محسوب می شود.

ماهی های چرب مانند ماهی آزاد، ساردین، شاه ماهی، قزل آلا، کپور و روغن کبد ماهی بیشترین امگا ۳ را بعنوان عامل ضد التهابی دارند. آجیل و انوع مغزها و دانه ها (بادام، گردو، پسته، فندق، بادام زمینی و کنجد)، روغن کنجد و روغن زیتون نیز از مواد غذایی ضد التهاب محسوب می شوند.

مصرف سبزیجات و میوه ها

مصرف روزانه ۵-۳ واحد از گروه سبزی ها و ۴-۲ واحد از گروه میوه ها، آنتی اکسیدان ها شامل روی، سلنیم، ویتامین A و ویتامین C را که برای عملکرد بهتر سیستم ایمنی لازم هستند را تامین می کند. مصرف کافی سبزی، سالاد و میوه قبل و پس از واکسیناسیون همراه با وعده های غذایی و در میان وعده ها توصیه می شود.

مصرف انواع پروتئین ها

مصرف روزانه مقادیر کافی از منابع غذایی پروتئین و جایگزین های آن شامل انواع حبوبات، تخم مرغ، انواع گوشت به ویژه گوشت سفید (مرغ، ماهی) نیز برای عملکرد طبیعی سیستم ایمنی بدن توصیه می شود. منابع غذایی پروتئینی حاوی ریز مغذی هایی مانند روی و سلنیوم هستند که با خاصیت آنتی اکسیدانی به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می کنند. شیر و لبنیات شامل ماست، پنیر و کشک نیز علاوه بر تامین کلسیم و فسفر، از منابع تامین پروتئین نیز هستند.

مصرف ویتامین دی

ویتامین D تنها ویتامینی است که به مقدار لازم از منابع غذایی تامین نمی شود و براساس دستورالعمل های وزارت بهداشت، لازم است ماهانه یک عدد مکمل ۵۰ هزارواحدی برای تقویت سیستم ایمنی بدن (جز در مادران باردار که دوز روزانه ۱۰۰۰ واحدی دریافت می نمایند) مصرف شود.

توصیه های تغذیه ای برای "رفع تب" بعد از واکسن

در صورت ایجاد تب، مایعات و غذاهای آبدار به میزان فراوان نوشیده و میل شود، رژیم غذایی حاوی میوه (موز، آلو، زرد آلو، طالبی، کیوی، پرتقال)، سبزی ها (اسفناج، جعفری)، حبوبات، نان و غلات سبوس دار، هویج، کدو حلوایی ، گوجه فرنگی و سیب زمینی برای تامین پتاسیم ناشی از تعریق زیاد در تب توصیه می شود.

همچنین مصرف منابع غذایی ویتامین های گروه B از جمله سبزی ها به ویژه برگ سبز و میوه ها، شیر و لبنیات (ماست، پنیر، دوغ، کشک)، گوشت، دل و جگر، زرده تخم مرغ، غلات سبوس دار، حبوبات و مغزها فراموش نشود.

توصیه های تغذیه ای برای "رفع بدن درد" بعد از واکسن

در صورت مواجهه با بدن درد و خستگی مصرف منابع غنی از امگا ۳ مانند ماهی بویژه ماهی های چرب، گردو، تخمه آفتابگردان و سایر مواد غذایی که خاصیت ضد التهابی دارند و مصرف منابع غذایی منیزیم شامل سبزی های برگ سبز، تخمه کدو، غلات کامل و حبوبات، بادام زمینی، شکلات تلخ و کاکائو توصیه می شود. مصرف ترکیبات حاوی کافئین مانند چای سیاه، چای سبز و قهوه، در حد دو فنجان در روز به رفع خستگی و دردهای منتشر بدن کمک می کند.

توصیه های تغذیه ای برای رفع "بی حالی" بعد از واکسن

در صورت ضعف و بی حالی پس از واکسیناسیون، منابع غذایی حاوی B۱، B۶ و B۱۲ شامل غلات کامل، گوشت، تخم مرغ و شیر و لبنیات و شربت عسل با کنترل قند خون در افراد دیابتیک و بیماران سرپایی، به کنترل ضعف و بی حالی کمک می کنند. افزودن دارچین و زنجبیل و سیاهدانه به غذاها در این موارد توصیه می شود.

توصیه های تغذیه ای برای رفع "تهوع " بعد از واکسن

اگر پس از تزریق واکسن تهوع یا استفراغ دارید، از خوردن و آشامیدن هر ماده غذایی یا نوشیدنی پرهیز کنید. پس از توقف استفراغ، می توانید کمی مایعات رقیق مانند آب مرغ یا گوشت، آب سیب یا ژلاتین میل کنید. با گذشت ۸ ساعت از قطع استفراغ، می توانید مصرف غذاهای جامد را شروع کنید.

غذا باید بی بو، کم چرب و کم فیبر باشد؛ کمپوت سیب بدون شکر، مرغ پخته، موز، عصاره رقیق گوشت، نان تست و برشته، تخم مرغ آب پز و سفت، انواع آب میوه و سبزی، سیب زمینی، چوب شور، کراکر، برنج، غلات پخته، شربت و ماست؛ بعد از توقف استفراغ، بزرگسالان و کودکان بالاتر از ۳ سال می توانند تکه های کوچک یخ را هر ۱۰ تا ۲۰ دقیقه مک بزنند.

صرف تکه های میوه یخ زده یا آب میوه های رقیق شده همراه با یخ می تواند در کنترل تهوع مفید باشد. تعداد وعده های غذایی را افزایش و حجم غذا در هر وعده را کاهش دهید و از مصرف غذای سنگین خودداری کنید. از قرار گرفتن در معرض بوی غذاهایی که رایحه تندی دارند اجتناب کنید.

غذاها را ترجیحا سرد یا هم دما با حرارت اتاق مصرف کنید. از تنقلات و غذاهای خشک، نشاسته ای و پرنمک مانند چوب شور، کراکر و سیب زمینی استفاده کنید. از آبنبات هایی با طعم نعناع یا لیمو استفاده کنید و در نهایت بیشتر استراحت کنید.

توصیه های تغذیه ای برای رفع "اسهال" بعد از واکسن

در مواجهه با اسهال، موز رسیده به دلیل داشتن املاح مفید به ویژه پتاسیم و فیبر پکتین که به تامین الکترولیت های از دست رفته در طول اسهال و جذب مایعات داخل روده ها کمک می کند. برنج سفید و سیب پخته/ کمپوت سیب بدون شکردر صورت اسهال مناسبند البته در صورت ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر، کمپوت سیب بهتر است مصرف نشود.

در زمان اسهال، مصرف نان سفید بهتر از نان سبوسدار یا نان کامل یا نان قهوه ای است همچنین پوره سیب زمینی آب پز یا بخارپز و نرم شده همراه با کمی نمک بدون افزودن روغن، جوجه آب پز یا بخار پز مناسب هستند.

ماست پروبیوتیک حاوی پروبیوتیک های ترمیم کننده سلول های جدار روده های آسیب دیده در طول اسهال است؛ سوپ مرغ غذای مناسبی برای زمان اسهال است که الکترولیت ها و مواد مغذی از دست رفته در اسهال را جبران می کند.

توصیه های تغذیه ای برای رفع "یبوست" بعد از واکسن

همچنین در صورت رخداد یبوست، مصرف غلات کامل که سبوس فراوان دارند مانند نان گندم کامل، برنج قهوه ای، جودوسر و غلات پرک شده و انواع حبوبات مانند عدس، انواع لوبیا، نخود و دانه سویا، مغزها مانند بادام، بادام زمینی، گردو و پسته، فندق، مغز تخمه ها و میوه ها مانند انواع توت، سیب، پرتقال و گلابی، کیوی، انجیر، انگور، انواع آلو و زردآلو توصیه می شود

انواع دانه های گیاهی نظیر تخم شربتی ، خاکشیر و اسپرزه همراه با آب یا شربت کم شیرین، انواع سبزی ها مانند هویج، بروکلی، نخودفرنگی، کلم برگ سفید و قرمز، گل کلم، کاهو، سبزی خوردن، اسفناج، برگ چغندر، هویج یا زردک آب پز، کدوحلوایی آب پز، شلغم آب پز، به آب پز با اضافه کردن کمی عسل و زعفران ساییده، خشکبار بویژه آلو بخارا، برگه آلو و انجیر خیسانده که قبل از خواب می توان دو سه عدد آن را با مقداری آب میل کرد، توصیه می شود.

توصیه های تغذیه ای برای رفع " بی اشتهایی" بعد از واکسن

در مواجهه با بی اشتهایی، مصرف میوه ها و سبزی ها با تاکید بر سیب (بصورت پالوده)، انار، پرتقال، انجیر، لیموترش، انبه و کدو حلوایی، چای لیمو زنجبیل، ادویه ها و گلپر (اضافه کردن در غذا)، سمنو، جوانه گندم و جوانه نخود، شیر برنج با سیاه دانه و کمی دارچین، شله زرد با خلال بادام و پسته، مغزها و خشکبار شامل فندق، گردو، پسته، بادام، توت خشک، نخود و کشمش، مویز و برگه میوه ها، اضافه کردن آرد برنج به انواع سوپ یا غذا فراموش نشود.

ممنوعیت های غذایی بعد از واکسن کرونا

• مصرف غذاهای بسیار فرآوری شده، فست فودها، غذاهای چرب، سنگین و پرنمک و تنقلات شور و نوشیدنی های خیلی شیرین موجب تضعیف سیستم ایمنی شده و زمینه را برای ابتلا به بیماری ها از جمله کرونا فراهم می کند و همواره باید از مصرف بی رویه آنها اجتناب شود.
• از مصرف روغن های نباتی جامد و نیمه جامد، روغن ها و چربی های حیوانی به دلیل تحریک و ایجاد التهاب پرهیز کنید.
• از مصرف خوراکی هایی مانند چیپس، سیب زمینی یا کلوچه ها پرهیز کنید.
• اگر قصد دارید سیستم ایمنی بدن خود را تقویت کرده و از آن پشتیبانی کنید، بهتر است از مصرف الکل پرهیز کنید. الکل می تواند به طور مستقیم سیستم ایمنی بدن را سرکوب کند. به بیان دیگر، بدن شما عملکرد موثر و کارآمد در مبارزه با ویروس ها و بیماری را نخواهد داشت.