مهمترین نشانه های سندروم پیش قاعدگی چیست + تسکین عوارض PMS

سندروم پیش قاعدگی عارضه ای است که قبل از شروع پریود در زنان اتفاق می افتد و در بسیاری مواقع خفیف و ملایم است و علائم جدی خاصی ندارد اما در برخی خانم ها امکان دارد با عوارضی همراه باشد که حتی نیاز به درمان توسط پزشک پیدا می کنند. تانما در این مطلب علاوه بر علل سندروم پیش قاعدگی در زنان ، روش های تسکین عوارض سندروم پیش قاعدگی را نیز مطرح می کند.

سندروم پیش قاعدگی چیست؟

Premenstrual syndrome یا سندرم پیش از قاعدگی (PMS) به گروهی از علائم جسمی و رفتاری اطلاق می شود که به صورت دوره ای و در نیمه ی دوم چرخه ی قاعدگی اتفاق می افتد. سندرم PMS یا قبل از قاعدگی خفیف، مشکلی شایع است و در ۷۵ درصد از زنانی که قاعدگی ماهانه دارند، دیده می شود، اما فقط ۳ تا ۸ درصد زنان به اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی دچارند. زنان از هر طبقه ی اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و نژادی ممکن است به این سندرم مبتلا باشند.

اینکه زمان دقیق شروع سندرم پیش از قاعدگی را اعلام کنیم، تقریبا کاری غیر ممکن است. این زمان در بین زنان، متفاوت است. زودترین آن از روز چهاردهم سیکل شروع شده و دیرترین آن نیز، ۴ روز مانده به پریودی، آغاز می شود.

به چه دلیل دچار سندروم پیش از قاعدگی می شویم؟

بافت های مختلف بدن زنان نسبت به تغییرات هورمونی چرخه ی قاعدگی، حساس است. تحقیقات نشان می دهد که افزایش و کاهش سطح هورمون هایی نظیر استروژن و پروژسترون، ممکن است در مواد شیمیایی موجود در مغز (از جمله ماده ای به نام سروتونین که بر خلق و خو مؤثر است) نیز تأثیر بگذارد. با این حال، هنوز مشخص نیست که چرا برخی زنان به سندروم PMS یا اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی (PMDD) مبتلا می شوند و برخی دیگر نه.

سطح استروژن و پروژسترون در زنان مبتلا و غیرمبتلا به این بیماری مشابه است. بر اساس پژوهش های مختلف، محتمل ترین توضیح برای این شرایط، این است که زنان مبتلا به اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی، نسبت به تغییرات طبیعی هورمون ها بسیار حساسند. از جمله عوامل خطر سندرم پیش از قاعدگی عبارتند از:

• سابقه افسردگی یا اختلالات خلقی، مانند افسردگی پس از زایمان یا اختلال دو قطبی
• سابقه خانوادگی PMS
• سابقه خانوادگی افسردگی
• خشونت خانگی
• سوء مصرف مواد
• آسیب فیزیکی
• ضربه عاطفی

سندروم پیش از قاعدگی چه نشانه هایی دارد؟

علائم معمولاً به صورت الگوی قابل پیش بینی عود می کنند. اما تغییرات جسمی و عاطفی سندرم پیش از قاعدگی ممکن است از خفیف تا شدید متفاوت باشد؛ از جمله تغییرات خلقی، حساسیت سینه، ولع مصرف مواد غذایی، خستگی، تحریک پذیری و افسردگی. لیست جزئی علائم سندرم پیش از قاعدگی طولانی است، اما اکثر خانم ها فقط تعدادی از این مشکلات را تجربه می کنند.

نشانه های فیزیکی سندروم پیش از قاعدگی

• درد مفصل یا عضله
• سردرد
• خستگی
• افزایش وزن مربوط به احتباس مایعات
• نفخ شکم
• حساسیت سینه
• آکنه
• یبوست یا اسهال
• عدم تحمل الکل

نشانه های روانی سندروم پیش از قاعدگی

• تنش یا اضطراب
• حالت افسردگی
• گریه
• نوسانات خلقی و تحریک پذیری یا عصبانیت
• تغییر اشتها و هوس های غذایی
• مشکل خواب(بی خوابی)
• کناره گیری اجتماعی
• ضعف تمرکز
• تغییر در میل جنسی

تشخیص سندروم پیش از قاعدگی به چه صورت است؟

هیچ آزمایش مشخصی وجود ندارد که بتواند سندروم پیش از قاعدگی (PMS) یا اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی (PMDD) را تشخیص دهد. علائم این بیماری فقط باید در نیمه ی دوم (مرحله لوتئال) چرخه ی قاعدگی و اغلب در طی پنج تا هفت روز پیش از قاعدگی رخ دهد. همچنین، باید علاوه بر علائم جسمی با علائم رفتاری نیز همراه باشد. اگر زنان مبتلا به سندرم پیش از قاعدگی یا اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی باشند، نباید این علائم را در روزهای چهارم تا دوازدهم چرخه ی ۲۸ روزه قاعدگی خود تجربه کنند.

آزمایش خون

برای تشخیص پی ام اس یا اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی نیازی به آزمایش خون ندارید. ممکن است برای غربالگری و تشخیص سایر بیماری ها که باعث ایجاد احساس خستگی مفرط می شوند، از جمله کم خونی، از آزمایش شمارش گلبول های خون استفاده شود.

تست عملکرد تیروئید نیز کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) یا پرکاری تیروئید (هایپرتیروئیدیسم) را تشخیص می دهد. علائم و نشانه های این دو اختلال، مشابه سندرم قبل از قاعدگی و اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی است.

ثبت علائم

ممکن است علائمی که تجربه می کنید نشان دهنده ی اختلال ناخوشی قبل از قاعدگی باشد، اما گاهی پزشک از شما می خواهد که این علائم را به طور روزانه و به مدت دو دوره ی کامل قاعدگی ثبت کنید.

روش های درمان سندروم پیش از قاعدگی کدامند؟

برای درمان سندروم پیش از قاعدگی بسته به شرایط جسمی و علائم خود از روش های مختلف می توانید استفاده کنید که اثرگذارند و تا حدودی علائم شما را تشکین می بخشند. در زیر روش های خانگی را می خوانید:

درمان خانگی سندروم پیش قاعدگی

بعضی اوقات می توانید با ایجاد تغییر در نحوه غذا خوردن، ورزش و رویکرد زندگی روزمره خصوصاً حین قاعدگی، علائم PMS را کنترل کرده یا کاهش دهید. این نکات را امتحان کنید:

• به حداقل رساندن مصرف نمک به منظور جلوگیری از نفخ، احتباس آب و در نتیجه ورم بدن
• به حداقل رساندن مصرف قند و مواد شیرین برای جلوگیری از اشتهای کاذب و جوش و آکنه
• به حداقل رساندن مصرف غذاهای آماده و کنسروی، چیپس، سوسیس و کالباس، حبوبات و سس ها
• به حداقل رساندن مصرف الکل و مواد حاوی کافئین (چای، قهوه و نوشابه، شکلات) برای کاهش درد سینه و همچنین جلوگیری از تغییر در سطح انرژی و در نتیجه تشدید علائم
• افزایش مصرف غذاهای غنی از کلسیم از جمله شیر و پنیر برای به حداقل رساندن دردهای ناشی از انقباضات عضلانی
• افزایش مصرف غذاهای غنی از پتاسیم مانند موز، انجیر، آلو، گوجه فرنگی و کشمش سیاه برای کاهش ورم ناشی از تجمع آب در بدن
• افزایش مصرف غذاهای غنی از کلسیم و منیزیم مانند سبزی های برگ سبز پهن، نان تهیه شده از آرد کامل جو و گندم، سبوس گندم، سیب زمینی و مواد لبنی برای بهبود عملکرد هورمون ها و عضلات و کاهش دردهای عضلانی
• افزایش مصرف منابع غذایی حاوی ویتامین B6 (پیریدوکسین) مانند ماهی، جگر، سبزیجات سبز رنگ، سیب زمینی، موز، عدس و اسفناج برای جلوگیری از بروز افسردگی با افزایش میزان سرتونین مغز

سایر درمان های خانگی و تغذیه ای برای سندروم پیش از قاعدگی شامل موارد زیر است:

• اضافه نمودن مواد غنی از ویتامین Eمانند جوانه گندم برای کاهش عوارض این سندرم، خصوصأ حساسیت و درد سینه ها
• افزایش مصرف میوه و سبزیجات به دلیل غنی بودن از ویتامین ها و مواد معدنی
• افزایش مصرف آب برای جلوگیری از کم آبی بدن و در نتبجه سردرد و خستگی
• اضافه نمودن سبوس (نان سبوس دار) به برنامه غذایی در صورت یبوست
• در پیش گرفتن رژیم غذایی کم چرب و غنی از کربوهیدرات (میوه ها، سبزیجات و غلات سبوس دار)
• کاهش حجم وعده های غذایی و به جای آن افزودن تعداد دفعات مصرف غذا به منظور جلوگیری از نفخ و واکنش های عصبی ناشی افت قند خون
• ورزش منظم روزانه (حداقل نیم ساعت) برای جلوگیری از افسردگی، کاهش سطح استرس و کمک به خواب راحت . از جمله ورزش های مناسب پیاده روی، شنا، دوچرخه سواری، یوگا و پیلاتس هستند.
• در صورت متأهل بودن بهره گیری از معاشقه و رابطه زناشویی برای کاهش تنش ها
• ترک مصرف سیگار
• خواب کافی
• تمرینات آرامش عضلانی پیش رونده یا تمرینات تنفس عمیق برای کمک به کاهش سردرد، اضطراب یا مشکل خواب (بی خوابی)
• یوگا یا ماساژ برای آرامش و از بین بردن استرس
• مکمل های ویتامین کلسیم، منیزیم، ویتامین ای و ویتامین ب ۶ در بهبود علائم موثر هستند.
• طب سوزنی؛در این روش سوزن های نازک استریلی به نقاط مخصوصی از بدن تزریق می شود. برخی از زنان بعد از طب سوزنی از کاهش شدت علائم خود خبر می دهند.

درمان سندروم پیش قاعدگی با طب سنتی

زنجبیل

برای برطرف کردن حالت تهوع و استفراغ ناشی از سندروم پیش از قاعدگی باید 3-4 گرم (معادل یک قاشق مرباخوری) زنجبیل را در یک لیوان آب جوش دم و بعد از صاف کردن استفاده کرد. همچنین ترکیب زنجبیل با چای و دارچین هم مناسب است.
یک دم نوش مفید دیگر را هم می توان با زنجبیل درست کرد، برای این منظور کافی است یک برش زنجبیل تازه را به همراه لیموترش، نعنا (7-10 عدد برگ نعنای تازه) و یک قاشق مرباخوری عسل در یک قوری آب جوش به مدت 20 دقیقه دم کرد.

این دم نوش علاوه بر اینکه خوشمزه است خاصیت آرام بخش نیز دارد و می تواند حالت عصبی بودن، تحریک پذیری و حساس بودن را در خانم ها از بین ببرد. ضمن اینکه خستگی ناشی از کار را برطرف می کند و برای این خانم ها مناسب است.

گل مغربی

بدن برای عملکرد بهتر به اسید چرب ضروری نیاز دارد و در صورتی که اسید چرب ضروری به مقدار مناسب در بدن وجود نداشته باشد فردا با مشکلات زیادی مواجه می شود.

اگر اسید چرب ضروری به مقدار کافی در بدن وجود نداشته یا از بین رفته باشد، فرد با مشکلات سندروم پیش از قاعدگی مواجه شده یا اینکه مشکلات سندروم پیش از قاعدگی تشدید می شود برای رفع این مشکل و تامین اسید چرب ضروری می توان از گل مغربی و روغن آن استفاده کرده. علاوه بر این باید از خوردن غذاهای چرب پرهیز کرد.

گل قاصدک

سندروم پیش از قاعدگی باعث جمع شدن آب در زیر پوست بدن و اندام ها می شود و همین مسئله تورم اندام ها و دردناک شدن آنها را به وجود می آورد. برای رفع ورم ناش از سندروم قاعدگی، در وهله اول باید خوردن نمک را کاهش داد.

گل قاصدک به دفع نمک اضافی موجود در بدن و رفع تورم کمک می کند. برای این منظور باید یک قاشق مرباخوری یا یک قاشق غذاخوری از گل قاصدک را در یک استکان آب جوش بریزند تا به مدت 10-15 دقیقه دم بکشد و از این دم نوش به صورت ناشتا بنوشند.

بهار نارنج

یکی از مشکلاتی که خانم های مبتلا به سندروم پیش از قاعدگی به آن دچار می شوند، اضطراب، عصبی بودن و افسردگی است. برای رفع این مشکلات می توان از گیاه و عرق بهار نارنج کمک گرفت. استفاده از بهار نارنج باعث تقویت اعصاب می شود. این گیاه ضدتشنج عصبی است.

برخی از خانم هایی که به سندروم پیش از قاعدگی مبتلا هستند با اختلال خواب و به ویژه بی خوابی مواجه می شوند که مصرف این گیاه به درمان بی خوابی کمک می کند. 2گرم (معادل یک قاشق چای خوری) از گیاه بهارنارنج را باید در یک استکان آب جوش دم کرد. افزودن عسل و آویشن به این دم نوش تاثیر آن را بهبود می بخشد.

اسطوخودوس

مصرف اسطوخودوس برای خانم هایی که به مشکل بی خوابی و افسردگی پیش از قاعدگی مبتلا هستند پیشنهاد می شود. اسطوخودس همچنین می تواند مشکلات گوارشی را برطرف کند و نفخ شکم و گاز ناشی از آن را از بین ببرد. بسیاری از خانم های مبتلا به سندروم پیش از قاعدگی با مشکلات گوارشی مواجه هستند، در نتیجه استفاده از اسطوخودوس به آنها پیشنهاد می شود.

اسطوخودوس مقوی معده هم است. ریختن گل تازه اسطوخودوس در بالش خاصیت آرام بخش دارد. 2 گرم اسطوخودوس را باید به مدت 10 دقیقه در یک استکان آب جوش دم کرد و قبل از خواب نوشید.

هوفاریقون (گل راعی)

خیلی از خانم هایی که به سندروم پیش از قاعدگی مبتلا هستند از بی حوصلگی و کسالت رنج می برند. بی انگیزه بودن، داشتن حالت تهاجمی، احساس خستگی دائمی و… از دیگر مشکلاتی است که برخی از خانم ها پیش از قاعدگی دچار آن می شوند.

گاهی احساس گناه و افکار منفی به صورت دائمی قبل از قاعدگی به سراغ این خانم ها می آید و این مشکل بسیار ناخوشایند است ومی توان برای برطرف کردن تمامی این مشکلات از یک دم نوش دیگر کمک گرفت.

نوشیدن دم نوش هوفاریقون به این دسته از خانم ها کمک می کند تا روحیه بهتری داشته باشند و کمتر به مسائل منفی فکر کنند. برای درست کردن این دم نوش کافی است 2 گرم از گیاه هوفاریقون را در یک استکان آب جوش دم کرده و نوشید.

گیاه پنج انگشت

بهترین گزینه برای درمان مشکلات سندرم قبل از قاعدگی گیاه پنج انگشت است. این گیاه نام های دیگری چون فلفل بیابانی و ویتاگنوس دارد و به دلیل تاثیرات شگفت انگیزی که در بدن خانم ها می گذارد به آن «گیاه زنان» می گویند.

ویتاگنوس در قالب قرص هم به فروش می رسد که باید قرص را قبل از غذا مصرف کرد. آن دسته از افرادی که تمایل به استفاده از نوع کارخانه ای ندارند می توانند دمنوش گیاه پنج انگشت با ویتاگنوس را در منزل درست کنند.

برای این منظور باید یک قاشق مرباخوری از گیاه خشک شده را با آبجوش ترکیب و پس از دم کشیدن به مدت ۱۰ دقیقه صاف کرد و نوشید. در صورت تمایل می تواند در زمان مصرف به دمنوش، عسل اضافه کرد.

درمان دارویی سندروم پیش قاعدگی

در بسیاری از موارد تغییر سبک زندگی کمک کننده است. اما پزشک با در نظر گرفتن شدت علائم یک یا چند دارو را تجویز خواهد کرد درصد موفقیت مصرف داروها در زنان مختلف متفاوت است. داروهای معمول تجویزی برای سندروم پیش از قاعدگی عبارتند از:

داروهای ضد افسردگی

مهارکننده های بازجذب سروتونین (Selective serotonin reuptake inhibitors) که شامل فلوکستین (fluoxetine)، پاروکستین (paroxetine)، سرترالین (sertraline) و دیگر داروهای مشابه در کاهش علائم موثر است. این گروه از داروها خط مقدم درمان PMS یا اختلال ناخوشی پیش قاعدگی است. این داروها به صورت روزانه مصرف می شوند. اما در گروهی از زنان تنها دو هفته پیش از شروع عادت ماهیانه این داروهای ضد افسردگی باید مصرف شود.

داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی

این داروها قبل و یا در شروع عادت ماهیانه مصرف می شوند و شامل ایبوپروفن (ibuprofen) یا ناپروکسن سدیم (naproxen sodium) است. این داروها گرفتگی عضلات و درد سینه ها را کاهش می دهند.

داروهای ادرار آور

زمانی که ورزش و محدود کردن مصرف شکر برای کاهش وزن، تورم و نفخ ناشی از PMS کافی نباشد، مصرف داروهای ادرار آور کمک می کند تا کلیه آب اضافی بدن را از طریق ادرار خارج کند. داروی اسپیرونولاکتون دارویی ادرار آور است که در بهبود علائم سندروم پیش از قاعدگی نقش موثری دارد.

داروهای هورمونی ضد بارداری

این داروها تخمک گذاری و علائم سندروم را متوقف می کنند.