علایم فتق در کودکان چیست و چه روش های درمانی دارد؟

فتق کودکان و فتق نوزادان دارای علائم مشخصی است و والدین در صورت مشکوک شدن به نشانه های فتق در فرزندشان باید سریعا او را نزد پزشک ببرند تا اگر نیاز باشد درمان های لازم را دریافت کنند و کودک دچار عوارض نشود. تانما در این مطلب علاوه بر علل و انواع فتق کودکان، مراقبت های درمانی فتق نوزادان و کودکان را نیز مطرح می کند؛

فتق کودکان چیست؟

هنگامی که یک عضو یا بافت از بدن نوزادان از طریق یک لایه عضله ضعیف، معمولاً در کشاله ران یا شکم بیرون می زند، به آن فتق گفته می شود. فتق شکمی به بیرون آمدن بخش حلقه مانند روده کوچک کودک از دیواره شکم او اشاره دارد؛ به عبارت دیگر، قسمتی از روده کوچک یا بزرگ بدن بیمار، دیواره شکم را پاره کرده و به بیرون می آید. این شرایط باعث ایجاد برآمدگی خارجی بر روی شکم نوزاد می شود که کاملاً قابل مشاهده خواهد بود. هنگامی که روده در اطراف ناحیه کمر، در نزدیکی ناف کودک قرار می گیرد، به آن "فتق ناف" گفته می شود. هنگامی که این شکاف در اطراف خط کمر یا کشاله ران نوزاد باشد، به آن "فتق" اینگوینال گفته می شود.

شیوع فتق کودکان

بر اساس نتایج تحقیقات اخیر دانشمندان در مرکز هرنیا انگلیس، فتق اینگوینال در 3-5٪ از نوزادان کامل و در 30٪ از نوزادان نارس مشاهده می شود. در فتق اینگوینال نسبت ابتلا پسران به دختر 3 به 1 بوده و در 60 درصد موارد سمت راست، 30 درصدسمت چپ و 10 در صد نیز به صورت دو طرفه بروز می کند. فتق ناف نیز ممکن است در بدن یکی از پنج نوزاد رخ دهد، اما این بیماری در نوزادان نارس و مبتلایان به سندرم داون بسیار شایع تر از سایر کودکان می باشد.

انواع فتق کودکان

• فتق مغبنی و رانی (بافت هم بند ناحیه ی كشاله ران درگیر است)
• فتق شكافی (از لابه لای عضلات ناحیه ای كه تحت عمل جراحی قرار گرفته است)
• فتق نافی (در نوزادان رخ می دهد و مشكل در عضلات اطراف ناف است)
• فتق اپی گاستریک (در قسمت فوقانی شكم و بین جناغ سینه و ناف رخ می دهد)
• فتق نزدیک ناف (در اطراف ناف و بیشتر در خانم ها رخ می دهد)

البته فتق ناف، فتق های جدار شکم ،فتق کشاله ران از انواع فتق های شایع در کودکان هستند که باید سریع و بدون درنگ درمان شوند و از آسیب ها و پیامدهای آنان پیشگیری کرد.

منشاء فتق کودکان

در هفته ۱۲ تا ۱۴ هفتگی، رشد جنین، بیضه و تخمدانها در شکم نزدیک کلیه ها تشکیل می شوند. به مرور زمان بیضه ها و تخمدان ها برای قرار گرفتن در محل طبیعی خود بطرف پایین حرکت می کنند.
یک قسمت از پرده شکم، که تمام سطح شکم را می پوشاند و به آن پریتون گفته می شود، به بیضه ها و تخمدان ها متصل شده و با بیضه ها به داخل کیسه بیضه (اسکروتوم) وارد می شوند و باعث تشکیل یک حفره (POUCH) یا ساک (SAC) را می دهد.
این روند جنین دختر به شکل دیگری اتفاق می افتد. این ساک اصطلاحا به آن PROCESSUS VAGINALIS گفته می شود و بطور طبیعی بعد از تولد فورا” بسته می شود. در حقیقت ارتباط بین شکم و حفره کیسه بیضه بسته می شود.
زمانیکه بسته شدن آن پروسس واژینالیس به تاخیر افتد یا ناکامل بسته شود، فتق تشکیل می شود. در واقع سر فتق عبارتست از ورود محتویات شکم (بیشترروده کوچک و مایع شکم) بداخل کیسه بیضه یا ناحیه کشاله ران.

عوامل خطرزا

• تولد زودرس نوزاد
• بروز مشکلاتی در روند رشد دستگاه تناسلی یا دستگاه ادراری کودک
• مبتلا شدن نوزاد به فیبروز کیستیک یا سندرم داون
• بروز اختلال در روند رشد بیضه های نوزادان پسر
• وجود فتق در والدین، ​​خواهر، برادر یا بستگان نزدیک نوزاد

علاوه بر موارد ذکر شده، اگر نوزادی با دیسپلازی مفصل ران متولد شده باشد، استخوان ران او به طور صحیح بر روی مفصل ران در لگن (استخوان لگن) نمی نشیند. این شرایط نیز می تواند خطر ابتلا به فتق را در نوزادان به میزان قابل توجهی افزایش دهد.

علائم فتق کودکان

• برآمدگی که هنگامی که زورزدن، سرفه کردن، گریه کردن یا ایستادن کودک ظاهر می شود و هنگام خوابیدن یا استراحت او ناپدید می شود.
• تورم یا تغییر رنگ کشاله ران یا شکم.
• برآمدگی در کشاله ران که متورم، قرمز ملتهب و باعث دردر شدید در کودک می شود.
• ترکیبی از علائم از جمله تحریک پذیری، درد، یبوست، تب یا استفراغ.

عوارض فتق کودکان

یبوست مزمن

کودک از یبوست مداوم رنج می برد که قابل درمان نیست. عبور نامناسب مواد غذایی از روده بر عملکرد دستگاه گوارش او تأثیر می گذارد.

خروج روده از محل خود

این شرایط هنگامی اتفاق می افتد که روده به طور قابل توجهی از جای خود خارج شود. به یاد داشته باشید که بروز این شرایط، عمل جراحی و روند بهبودی بیمار را پیچیده می کند. همچنین، این وضعیت بدان معنی است که کودک ممکن است با عوارض دیگری مانند اشتهای ضعیف و درد مداوم در شکم / کشانه ران نیز روبرو شود.

اختناق روده نوزاد

هنگامی که قسمتی از روده پیچیده و گره بخورد، نیز به آن "فتق" گفته می شود. در چنین حالتی، روده کاملاً مسدود شده و عبور مواد غذایی از آن غیرممکن می شود؛ رگ های خونی بیمار فشرده شده و روده هیچ خونی را دریافت نمی کند. در این حالت، بافت به آرامی شروع به خشک شدن کرده و باعث بروز مشکلات دیگری از جمله تب بالا، درد شدید، تورم قابل توجه و قرمزی اطراف فتق می شود. بر این اساس، بسیاری از پزشکان متخصص اطفال عقیده دارند که اختناق روده در نوزادان یک عارضه خطرناک فتق است که نیاز به جراحی فوری دارد.

عفونت

از آنجایی که روده محل معمول دفع مواد زائد بدن است، می تواند در معرض پاتوژن ها و میکروب های دیگری که باعث عفونت می شوند، قرار بگیرند. لازم است بدانید که عفونت در بدن نوزادان زمانی اتفاق می افتد که مواد غذایی به مدت طولانی در روده باقی بماند و باکتری ها را به خود جلب کند.

صدمه به اندام های تولید مثلی نوزاد

در نظر داشته باشید که فتق اینگوینال در مردان می تواند به رگ های خونی که منجر به بیضه ها می شوند، نیز فشار وارد کند. در نتیجه، بیضه ها خون کمتری دریافت می کنند که می تواند باعث آسیب بافت شود. بر این اساس، می توان ادعا کرد که فتق اینگوینال می تواند باعث آسیب دائمی به بیضه نوزادان پسر شود؛ در موارد شدید، ممکن است لازم باشد که از با استفاده از جراحی، بیضه نوزاد خارج شود.

تشخیص فتق کودکان

پزشک متخصص اطفال برای تشخیص فتق در بدن نوزادان از روش های مختلفی استفاده می کند که مهم ترین این موارد به شرح زیر می باشند:

معاینه فیزیکی نوزاد

چشم آموزش دیده پزشک متخصص اطفال می تواند با توجه به شکل برآمدگی، فتق را در بدن هر نوزادی تشخیص دهد. پزشک معالج با تلاش برای فشار دادن مجدد روده به محل خود، توده فیزیکی را معاینه می کند. این روند به او کمک می کند تا شدت فتق را هم در بدن فرزند شما تعیین کند.

استفاده از اشعهX

اشعه ایکس می تواند نقطه دقیقی را که روده از آنجا خارج شده است، نشان دهد. همچنین، استفاده از این روش تعیین می کند که فتق در بدن بیمار تا چه حدی گسترش یافته است.

سونوگرافی

سونوگرافی می تواند وجود اختناق در روده نوزادان را تشخیص دهد که یکی از مهم ترین عوارض فتق می باشد؛ این وضعیت باعث پیچیده شدن روده ها به یکدیگر می شود. پزشک متخصص اطفال پس از ارزیابی شدت فتق در بدن نوزاد، روش درمانی مناسبی را پیشنهاد می کند.

پیشگیری از فتق کودکان

هیچ راهی برای جلوگیری از بروز فتق در بدن نوزادان وجود ندارد؛ بدان معنی که شما نمی توانید هیچ کاری را قبل یا بعد از تولد نوزاد انجام دهید تا احتمال ابتلا به فتق در بدن او کاهش یابد. پزشک متخصص اطفال می تواند در طی معاینات روتین، فتق را در بدن کودک تشخیص دهد. والدین نیز باید از علائم شایع فتق در بدن فرزند خود آگاه باشند و برای درمان به موقع، در اسرع وقت اقدام کنند.

درمان فتق کودکان

درمان خانگی فتق نوزادان و کودکان

همان طور که قبلاً اشاره شد، فتق دررفتگی اندام از محل مناسب خود است. بر این اساس، هیچ راهی وجود ندارد که بتوانید آن را در خانه اصلاح کنید؛ بنابراین، مداخله پزشکی مانند عمل جراحی، برای اطمینان از بهبودی به موقع این بیماری ضروری است."داروی خانگی" محبوب فتق را که برای بزرگ سالان مفید است، امتحان نکنید، زیرا این ماده می تواند برای سلامتی نوزادان خطرناک باشد. در خصوص درمان دارویی فتق کودکان باید بگوییم که تنها درمان فتق کودکان و نوزادان، انجام عمل جراحی است.

درمان فتق کودکان با جراحی

جراحی فتق اینگوینال

این عمل جراحی تحت بیهوشی عمومی انجام می شود. همچنین، برشی در قسمت تحتانی شکم نوزاد در اطراف توده فتق ایجاد خواهد شد. سپس، پزشک روده را به صورت دستی به حالت طبیعی خود برمی گرداند و سوراخ دیواره شکم را با بخیه های محلول به هم نزدیک می کند. برش بیرونی دوخته شده و در نهایت، عملیات کامل می شود. یادتان باشد که کل روند جراحی فتق در نوزادان 30 تا 45 دقیقه طول می کشد. در صورت بروز ناهنجاری در کانال اینگوینال، پزشک معالج ممکن است برای اصلاح اندازه کانال نیز اقدامات جراحی اضافی را انجام دهد. نوزادان نارس مبتلا به فتق ممکن است برای رسیدن به وضعیت سالم تری برای انجام عمل جراحی، چند ماه صبر کنند.

جراحی فتق ناف

به خاطر بسپارید که این عمل جراحی نیز کاملاً شبیه به روش درمانی فتق اینگوینال است؛ از بیهوشی عمومی استفاده می شود. برشی در اطراف ناف ایجاد شده و روده به محل مناسب خود باز می گردد. در نهایت، دیواره و ماهیچه های شکمی برای جلوگیری از بروز فتق دوباره بخیه می شوند. برش دوخته شده و عملیات کامل می شود.

در بیشتر موارد، شما می توانید چند ساعت پس از عمل کودک خود را به خانه ببرید. عمل جراحی فتق در نوزادان به ندرت خطرناک است؛ اکثر پزشکان متخصص اطفال عقیده دارند که مزایای عمل جراحی فتق در نوزادان بیشتر از عدم درمان فتق است. با این حال، توجه داشته باشید که مراقبت های بعد از عمل نقش مهمی در بهبودی نوزاد شما خواهد داشت.

مراقبت های بعد از عمل فتق در کودکان

محل جراحی را خشک و تمیز نگه دارید

اجازه ندهید که بخیه نوزاد در تماس با آب باشد. کودک را فقط در مواردی که پزشک متخصص مجوز آن را صادر کرده است، به طور کامل بشویید که این زمان، معمولاً 24 ساعت بعد از عمل تعیین می شود. بهتر است حداقل دو روز بعد از عمل یا تا زمانی که پزشک توصیه کرده است، بدن فرزند خود را با یک اسفنج پاک کنید.

محل برش نوزاد را لمس نکنید

ممکن است با لمس کردن محل جراحی نوزاد، به طور تصادفی میکروب ها را به برش منتقل کرده و باعث ایجاد عفونت در بدن او شوید.

فعالیت بدنی فرزند خود را محدود کنید

حداقل یک روز بعد از عمل حرکت کودک را محدود کنید. این روند می تواند برش و محل فتق او را سریع تر بهبود دهد. در مورد بازگشت کودک به فعالیت های بدنی معمول، با پزشک معالج او مشورت کنید.

برای پیگیری های لازم به پزشک مراجعه کنید

حتماً در مورد پیگیری وضعیت بدن فرزند خود با پزشک معالج او جلساتی داشته باشید، حتی اگر به نظر می رسد که محل برش خشک شده و بهبود یافته است.

در نهایت، لازم است بدانید که به ندرت عوارض عمل فتق در بدن نوزادان دیده می شود، اما آگاهی از چگونگی تشخیص مشکلات پس از عمل، امری بسیار حیاتی است.