مهم ترین علل تکرر ادرار چیست | روش های کنترل و درمان

تکرر ادرار یک مشکل شایع در گروه های سنی و جنسی مختلف است و هر فردی با توجه به شرایط جسمی و سبک زندگی خود امکان دارد تکرر ادرار را حداقل یک بار در زندگی خود تجربه کند. تانما در این مطلب نکات مفیدی را در رابطه با علل و نشانه های تکرر ادرار و روش های درمانی آن بیان می کند؛

تکرر ادرار چیست ؟

زمانی که فرد نیاز دارد دفعات زیادی به دستشویی برود، دچار تکرر ادرار است. ادرار راهی است که بدن مایعات زائد را از بدن خارج می کند. ادرار حاوی آب، اسید اوریک، اوره، سموم و مواد زائد است که از بدن خارج می شوند. کلیه ها نقش اساسی را در این فرآیند ایفا می کنند.

تفاوت تکرر ادرار با بی اختیاری ادرار

ادرار تا زمانی که مثانه پر شود، در مثانه باقی می ماند و سپس فرد نیاز به دفع آن را پیدا می کند. چنانچه که گفته شد، تکرر ادرار کاملا با بی اختیاری ادرار متفاوت است. تکرر ادرار تنها به این معناست که فرد نیاز دارد بیش از حد معمول به دستشویی برود. ممکن است که فرد به همراه بی اختیاری ادرار به تکرر نیز دچار باشد، اما این دو کاملا با هم متفاوت هستند.

در واقع بی اختیاری ادراری یا از دست دادن کنترل مثانه یک مشکل رایج و اغلب شرم آور است. شدت آن از دفع (نشت) گهگاهی مقدار کم ادرار در هنگام سرفه یا عطسه تا داشتن احساس فوریت دفع ادرار (خیلی ناگهانی و شدید که تا رسیدن به دستشویی نمی تواند خود را کنترل کند و فرصت رسیدن به دستشویی را ندارد) متغیر است.

انواع تکرر ادرار

تکرر ادرار حاد

شایعترین علت تکرر ادرار حاد عفونت های مجرا و مثانه می باشد که در این حالت فرد بدون سابقه قبلی و به صورت ناگهانی دچار تکرر ادرار و اغلب سوزش ادرار می شود که این حالت بیشتردر خانم های جوان شایع می باشد و شایعترین علت آن عفونت مثانه است که با مصرف آنتی بیوتیک بلافاصله خوب می شود.

تکرر ادرار مزمن

در این حالت افرادی را می بینیم که چندین ماه و یا چندین سال است که مبتلا به دستشوئی رفتن های مکرر هستند و این حالت از نظر روحی فرد را خسته کرده است. در شرح حال این افراد ذکر می کنند که با مصرف کوچکترین حجم از مایع مجبورند به تعداد زیادی دستشوئی بروند. این افراد اغلب دستشوئی های مسیر رفت و آمد خود را شناسائی می کنند و در مسیر کار و یا خانه مجبورند به این دستشوئی ها بروند.

این افراد ترجیح می دهند که با ماشین مسافرت های بین شهری نداشته باشند و چه بسا در صورت عدم دسترسی به دستشوئی خودشان را خیس می کنند.این افراد در مراجعه به مطب چندین نسخه و چندین مراجعه به دکتر های مختلف را دارند که نتیجه نگرفته اند و بعضی از این افراد با ترس از لاعلاج بودن آن و تبدیل شدن به سرطان دچار استرس و نگرانی بیش از حد هستند.

علت تکرر ادرار

• مصرف بیش از حد الکل یا کافئین
• مشکلات کلیوی
• مشکلات مثانه
• دیابت نوع یک
• بارداری
• اضطراب
• داروهایی مانند دیورتیک ها
• سکته مغزی
• مشکلات و وضعیت مغزی و سیستم عصبی
• عفونت مجاری ادراری
• تومور در ناحیه لگن
• سندرم تخریب مثانه(OAB)
• سرطان مثانه
• سنگ کلیه یا مثانه
• بی اختیاری ادرار
• درمان های پزشکی مانند تابش رادیواکتیو به لگن
• عفونت های انتقال از راه جنسی مانند کلامیدیا

علل تکرر ادرار در بارداری

تغییرات هورمونی بدن مدت کوتاهی پس از باردار شدن موجب افزایش جریان خون به کلیه ها می شود و همین امر موجب پر شدن سریع تر مثانۀ شما خواهد شد. علاوه بر این، پس از باردار شدن حجم خون افزایش می یابد و باعث افزایش حجم مایعاتی می شود که از کلیه های شما عبور می کند و وارد مثانه می شود.

در ماه های آخر بارداری نیز رشد رحم شما می تواند موجب افزایش فشار بر مثانه و شدت یافتن این مشکل شود. شاید متوجه شوید که در طول شب باید در نوبت های بیشتری برای ادرار کردن بیدار شوید. دلیل این اتفاق، بازگشت مایعاتی است که در طول روز در پاهای شما جمع شده است و حالا پس از دراز کشیدن، دوباره وارد جریان خون شما شده و در نهایت به مثانه رسیده است.

علل تکرر ادرار در کودکان

• عفونت مجاری ادرار
• یبوست
• دیابت بی مزه
• اختلال نگه نداشتن ادرار
• دیابت شیرین
• پولوکریا
• وولوواژینیتیس

علل تکرر ادرار در سالمندان

• تکرر ادرار شبانه
• کم شدن حجم مثانه
• زایمان در زنان
• دیابت
• انسداد دستگاه ادراری
• عوامل طبیعی
• موارد محرک کلیه
• عفونت مجاری ادراری
• عفونت پروستات در مردان

نشانه های تکرر ادرار

تکرار

ادرار کردن بیش از هشت بار در طول روز و بیش از یک بار در یک شب.

تردید

تخلیه ناقص مثانه در هر مرتبه ادرار کردن ؛ توقف ناگهانی جریان ادرار به علت اسپاسم در مثانه یا مجاری ادرار، یا وجود مشکل در شروع جریان ادرار.

نیاز شدید

احساس ناراحت کننده از فشار در مثانه که باعث می شود شما احساس کنید که باید "همین الان" به دستشویی بروید.

بی اختیاری ادرار

ناتوانی در کنترل جریان ادرار، که منجر به یک ریزش ادرار تصادفی یا ادار مکرر شود.

دیسوری

احساس درد یا سوزش در طول ادرار کردن یا بلافاصله بعد از ادرار،ممکن است نشانه عفونت مجاری ادراری باشد.

هماتوریا

وجود خون حتی به مقدار کم، لخته خون یا خونریزی، در ادرار. اینها معمولا ادرار را تیره تر می کنند.

نوکتوریا

در این مورد ،نیاز به بیدار شدن برای دفع ادرار وجود دارد همچنین می تواند با بی اختیاری ادرار شبانه همراه باشد. (در کودکان شامل خیس کردن رخت خوابشان است.)

پولاکیوریا

تکرار ادرار روزانه (اغلب با حجم کم)

دریبلینگ (چکه کردن)

پس از اتمام دفع ادرار، ادرار همچنان به صورت قطره ای چکه می کند.

تلاش زیاد

نیاز به فشار دادن و تلاش برای شروع جریان ادرار.

علائم نگران کننده تکرر ادرار

• درد هنگام دفع ادرار
• ادراری که رنگی، خونی یا غیرمعمول دارد.
• بی اختیاری ادرار یا از دست دادن تدریجی کنترل مثانه.
• افزایش ضرورت، برای ادرار کردن، اما داشتن مشکل در دفعش.
• ترشحات غیر معمول از واژن یا آلت تناسلی.
• افزایش تشنگی یا اشتها .
• تب و لرز
• استفراغ و حالت تهوع
• درد پایین کمر

تشخیص تکرر ادرار

پزشک معالج سوابق بیماری فرد را بررسی کرده و یک معاینه جسمی کامل را انجام می دهد. همچنین در مورد علائم و دفعات ادرار نیز از بیمار سوال می کند. پزشک ممکن است از این موارد از بیمار سوال کند:

• الگوی تکرر ادرار، به عنوان مثال، چه زمانی شروع شده و چه تغییراتی داشته و در چه زمانی از روز رخ می دهد.
• داروهایی که فرد مصرف می کند.
• میزان مصرف مایعات
• هرگونه تغییری در رنگ، بو و غلظت ادرار
• مقدار مصرف کافئین و الکل و تغییرات اخیر در مصرف آن ها

آزمایش ها

• آزمایش آنالیز ادرار برای شناسایی هرگونه ناهنجاری در ادرار
• سونوگرافی برای ایجاد تصویری بصری از کلیه ها
• تصویربرداری اشعه ایکس یا سی تی اسکن از شکم و لگن
• آزمایش نورولوژیک برای تشخیص هرگونه اختلال عصبی
• آزمایش عفونت ها و بیماری های آمیزشی

تست اورودینامیک (نوار مثانه)

تست اورودینامیک عملکرد ذخیره ای و تخلیه ای مثانه و مجرای ادرار را ارزیابی می کند. برخی مشاهدات ساده در خلال این آزمایش عبارتند از:

• ثبت زمان مورد نیاز برای تولید جریان ادرار
• میزان ادرار تولید شده
• سنجش قابلیت توقف ادرار در طول دفع

پزشک ممکن است برای به دست آوردن سنجش های دقیق از موارد زیر نیز بهره ببرد:

• تجهیزات تصویربرداری برای مشاهده عملکرد ذخیره ای و تخلیه ای مثانه
• مانیتور برای سنجش فشار درون مثانه
• سنسور برای ثبت فعالیت های عصبی و عضله

ممکن است بیمار قبل از انجام آزمایش، مصرف مایعات را تغییر دهد یا از مصرف برخی داروها خودداری کند. همچنین شاید لازم باشد در هنگام مراجعه به مطب پزشک، مثانه ی بیمار پر باشد.

پیشگیری از تکرر ادرار

• مصرف کافئین و غذاهای محرک مثانه یا غذاهای ادرار آوری مانند شکلات ، غذاهای پرادویه و شیرین کننده های مصنوعی را محدود کنید.
• خوردن غذاهای پر فیبر که به کاهش یبوست کمک می کنند نیز ممکن است مفید باشد. کاهش یبوست ممکن است به طور غیر مستقیم جریان ادرار را در مجرای ادرار بهبود ببخشد ، زیرا یبوست می تواند بر مثانه، مجرای ادرار یا هر دو فشار وارد کند.
• زمانی که نیاز به ادرار دارید ،فقط آن را تخلیه کنید. اگر جلوی آن را بگیرید، ریسک گرفتن عفونت را بالا می بارید.
• بیماری های مزمن مانند دیابت را کنترل کنید ،زیرا ممکن است باعث تکرر ادرار شوند.
• برای رفتن به توالت زمان بندی داشته باشید، ساعت بدن شما برای ادرار کردن در طی روز تنظیم می شود.
• از تمرین های مثانه استفاده کنید تا زمان ضرورت بتوانید ادرار خود را کنترل کنید.
• اگر اضافه وزن دارید سعی کنید لاغر شوید، زیرا به علت وزن اضافه ،به مثانه شما فشار بیشتری وارد می شود.
• سیگار را ترک کنید، که باعث آسیب به مثانه می شود و همچنین ریسک سرطان مثانه را نیز زیاد می کند.

درمان تکرر ادرار

الف) درمان خانگی تکرر ادرار

کمپرس آب گرم

• برای کم کردن درد مثانه پرکار ،هیچ چیز بهتر از کمپرس آب گرم نیست گرما علاوه بر آرام کردن عضلات، فشار روی مثانه را نیز کم می کند.
• یک بطری آب گرم را دور یک حوله بپیچید.
• دراز بکشید و آن را روی مثانه خود قرار دهید.
• بگذارید تا جای ممکن همان جا بماند.
• این کار را تا زمان لازم انجام دهید.
• همچنین می توانید از پد گرمایشی نیز برای کم کردن درد استفاده کنید.

ماست

برای درمان دستشویی رفتن زیاد، ماست مصرف کنید! سلامت مثانه ،عاملی پیشگیرانه از پرکاری آن است.برای سلامت مثانه ماست را به رژیم غذایی خود اضافه کنید که روش مؤثری است. پروبیوتیک ماست یونانی ،می تواند رشد باکتری های خوب را در ادرار زیاد کرده و میزان سلامت مثانه را افزایش دهد.

همچنین باعث درمان عفونت های ادراری و بهبود سلامت کلیه و سیستم هاضمه می شود.هر روز برای بهترین نتیجه، باید مقدار یک یا دو کاسه ماست مصرف کنید. به یاد داشته باشید که از ماست های طعم دار استفاده نکنید که دارای شیرین کننده و مواد صنعتی هستند.

اسپند

اسپند نیز یک داروی پیشنهاد شده از سوی پزشکان طب سنتی می باشد. کپسول این ماده برای تکرر ادرار و کسانی که مشکلات پروستات دارند بسیار مفید خواهد بود.

آب جعفری

مخلوطی از جعفری خشک و تازه ( 1 فنجان جعفری تازه و دو قاشق سوپ خوری جعفری خشک) به همراه 2 فنجان آب جوش ، تهیه کنید آن ها را با هم بجوشانید و دما را کنترل کنید.برگ های جعفری را به مدت 10 دقیقه در محلول نگه دارید و سپس قبل از نوشیدن آب را صاف کنید. اگر یک روز گرم تابستانی است ، بهتر است که به صورت چای سرد جعفری بنوشید.

اسفناج آب پز

مصرف اسفناج آب پز، می تواند به کمتر شدن جریان ادرار کمک کند.

ب) درمان تکرر ادرار در طب سنتی

دانه شنبلیله

دانه شنبلیله تأثیرات دیورتیک زیادی بر روی مشکلات ادراری دارد ؛ برای جلوگیری و از بین بردن این اختلال بسیار مفید است. روش های استفاده ا این دانه یکی از موثرترین روشهای درمان خانگی تکرر ادرار است. پودر دانه را همراه با عصاره دانه اسقف و زنجبیل میکس کنید یک محلول با اب یا عسل رقیق شده درست کنید از این محلول روزانه دو بار استفاده کنید تا نتیجه دهد.

سرکه سفید

دو قاشق غذا خوری سرکه سفید را با نصف فنجان آب گرم مخلوط کنید، و برای کاهش تکرر ادرار خود بنوشید.

جوش شیرین

یک قاشق چای خوری جوش شیرین را با یک لیوان آب ترکیب کنید و هر چند روز یک بار بنوشید،

پودر دارچین

حاوی خواص ضد التهابی طبیعی است، این درمان طبیعی، کمک می کند تا علائم التهاب و احساس سوزش کاهش یابند همچنین ،سلامت کلیه ها را افزایش می دهد و به کاهش تکرر ادرار کمک می کند.

رب یا خمیر انار

یک رب یا خمیر از انار تهیه کنید، یک قاشق آن را به آب اضافه کنید و دوبار در روز مصرف کنید.

دانه های کنجد

دانه های کنجد را با شکر زرد مخلوط کنید ، این ترکیب برای کنترل تکرر ادرار مفید است.

دانه های زغال اخته

هسته های زغال اخته را پودر کنید و با زنجبیل ترکیب کنید. همچنین می توانید عسل یا آب مخلوط کنید - دوبار در روز مصرف کنید.

سرکه سیب

مقدار یک قاشق سوپ خوری سرکه سیب فیلتر نشده و یک قاشق چای خوری عسل خام را به یک لیوان آب گرم اضافه کنید.آن را دو بار در روز بنوشید. همچنین می توانید یک یا دو پیمانه سرکه سیب به آب حمام اضافه کنید، 15 تا 20 دقیقه در آن بنشینید. روزی یک بار این عمل را تا زمان بهبودی ادامه دهید.

ج) درمان تکرر ادرار با ورزش

تمرینات کِیگِل (Kegel)

تمرینات منظم روزانه ای هستند که اغلب در زمان بارداری می توانند به تقویت ماهیچه های لگن، مجرای ادرار و عضلات زیر مثانه کمک کنند. برای حصول بهترین نتیجه، تمرینات کیگل را در سِت های ۱۰ تا ۲۰ تایی، ۳ بار در روز و حداقل به مدت ۴ تا ۸ هفته انجام دهید.

بیوفیدبک

این درمان در کنار تمرینات کیگل انجام می گیرد. بیوفیدبک به بیمار این امکان را می دهد تا نسبت به عملکرد بدن خود هوشیارتر شود. این افزایش هوشیاری می تواند به بیمار در بهبود کنترل عضلات لگن خود کمک کند.

تمرینات و حرکات مثانه

شامل حرکات مثانه برای طولانی تر نگه داشتن ادرار است. این تمرینات معمولا ۲ تا ۳ ماه طول می کشند.

د) درمان دارویی تکرر ادرار

درمان دارویی تکرر ادرار ممکن است شامل استفاده از داروهای زیر باشد:

• داریفناسین
• دسموپرسین استات ( نوکتیوا )
• ایمی پرامین ( توفرانیل )
• میرابگرون ( میربتریک)
• اکسی بوتینین ( دیتروپان )
• اکسی بوتینین ( اکسی ترول)
• وسیکیر یا همان سولیفناسین ( وزیکر)
• تولترودین ( دیتروم LA )
• تروسپیوم ( Sanctura XR )

اکسی ترول تنها داروی قابل استفاده برای بانوان است. همچنین داریفناسین به طور خاص برای افرادی که در طی شب بیشتر از دو بار برای ادرار کردن بیدار می شوند، تجویز می شود.