با فواید و خواص ریحان آشنا شوید | خوش بوی آرام بخش

خواص ریحان ، این سبزی خوشبوی پر خاصیت بر کسی پوشیده نیست و بسیاری از متخصصان طب سنتی و ایرانی از خواص انواع ریحان برای درمان بسیاری ار بیماری ها استفاده می کنند. تانما در این مطلب ضمن بیان خواص ریحان برای سلامت بدن، عوارض و نحوه مصرف آن را نیز بیان می کند؛

ریحان چیست؟

ریحان گیاه معطر و هم خانواده رزماری، اورگانو و همچنین نعناع است. گیاه ریحان، گیاهی بوته ای یک ساله است که معمولاً طول آن بین 20 تا 45 سانتیمتر است و عطر و بویی مطلوب دارد. رنگ ساقه ی بوته ی ریحان سبز تند است و برگ های منظم و بیضی شکل دارد. نام دیگر ریحان در مناطق مختلف ایران می تواند شاهسپرم، شاهسپرغم و حتی نازبو باشد. عموماً برگ این گیاه خورده می شود اما دانه های آن نیز به عنوان نرم کننده دست کاربرد دارد.

ارزش غذایی ریحان

• ویتامین کا 94/87 میکروگرم
• منگنز 24/0 میلی گرم
• مس 08/0 میلی گرم
• ویتامین آ91/55 میکروگرم
• ویتامین سی 82/3 میلی گرم
• کلسیم 52/37میلی گرم
• آهن 67/0 میلی گرم
• فولات 42/14 میکروگرم
• منیزیم 57/13 میلی گرم
• اسید چرب امگا 3 07/0 گرم

ویتامین های موجود در ریحان

ریحان غنی از آنتی اکسیدان، ویتامین A، ویتامین K ، ویتامین C، تیامین، نیاسین، فولات، منیزیم، منگنز، آهن، فسفر، پتاسیم و کلسیم می باشد.

طبع ریحان

طبیعت ریحان کمی گرم و خشک می باشد. مصلحش نیلوفر و بدلش بادرنجبویه است.

انواع ریحان

• ریحان شیرین (رایج در ایران)
• ریحان شیرین تایلندی
• ریحان بنفش
• ریحان لیمویی
• ریحان کاهویی
• ریحان دارچینی

فواید ریحان

الف) خواص ریحان برای زیبایی

خواص ریحان برای پوست

روغن طبیعی و آنتی اکسیدان های موجود در ریحان از پوست لایه برداری کرده و پوست را تمیز و درخشان می کند و منافذ آن را می بندد.

ماسک روشن کننده پوست

چند عدد برگ ریحان را خوب له کنید تا خمیری شود. آن را با 2 قاشق غذاخوری آبلیمو و 1 قاشق غذاخوری پودر چوب صندل مخلوط کرده و روی پوست بمالید. بعد از یک ساعت با آب گرم بشویید. این ماسک را سه بار در هفته استفاده کنید.

خواص ریحان برای جوش صورت

ماسک درمان آکنه

6 تا 8 برگ تازه ریحان را در فنجان آب جوش ریخته و به مدت 5 دقیقه منتظر بمانید. سپس روی ناحیه موردنظر بمالید و بعد از چند دقیقه بشویید.

ماسک جوش های سرسیاه

برای رفع جوش های سرسیاه کافیست برگ های ریحان را مرطوب کرده و روی بینی و اطراف آن قرار دهید. بعد از 5 دقیقه با آب گرم بشویید.

خواص ریحان برای مو

اگر از سفید شدن موها در سنین جوانی رنج می برید هر روز دمنوش ریحان میل کنید. برای جلوگیری از سفیدی موها، ریحان خشک را به مقداری پودر آملا ترکیب کرده و در مقداری آب خیس کنید. این ماسک را قبل از خواب به موهای خود مالیده و صبح روز بعد بشویید. این ماسک برای درمان ریزش مو نیز مفید است. همچنین برای درمان شوره سر ، خارش و پوسته پوسته شدن از ریحان استفاده کنید.

خواص ریحان برای لاغری

مصرف ریحان باعث کاهش سطح کورتیزول می شود. لازم به ذکر است کورتیزول به عنوان هورمون استرس نیز شناخته شده است و سطح بالای کورتیزول باعث اختلالات هیجانی، افسردگی شدید، اضطراب، چاقی عصبی بخصوص در ناحیه شکم می شود.

ب) خواص درمانی ریحان

خواص ریحان برای عفونت

اگر مشکل پوستی دارید که به خاطر عفونت قارچی به وجود آمده است، کافی است کمی برگ ریحان را بجوید یا روی ناحیه ی عفونی شده بمالید. روغن معطر برگ ریحان خواص ضد قارچی دارد که می تواند قارچ ها را از بین ببرد و رشد آن ها را متوقف کند.

خواص ریحان برای گوارش

ریحان ضد دل پیچه است ، پس چه خوب است افرادی که دستگاه گوارش حساس دارند و سریع نفخ می کنند با غذا ریحان مصرف کنند. همچنین از جمله خواص جوشانده ریحان این است که گرفتگی دستگاه گوارش را رفع می کند و ضد تهوع و استفراغ است.

خواص ریحان برای معده

برگ ریحان اثر آرامبخشی دارد که می تواند شما را از احساس پر و سنگین بودن معده خلاص کند. همچنین می تواند اسید معده را به حداقل برساند و مانع استفراغ شود.

خواص ریحان برای یبوست

مصرف دانه های ریحان به رفع برخی مشکلات گوارشی کمک می کند و از بروز نفخ و یبوست پیشگیری می کند.

خواص ریحان برای کبد

مطالعه ای منتشر شده در ژورنال مدیسنال فود نشان داد که وقتی طی یک دوره ی ۵ روزه به موش های بیمار عصاره ی ریحان داده شد، پیشرفت چشمگیری در تولید آنزیم های سم زدا داشتند، دفاع آنتی اکسیدانی آن ها قوی تر شد و کاهش تجمع چربی را در کبد تجربه کردند که از علل بیماری های کبدی است. بنابراین مقادیر بالای آنتی اکسیدان های موجود در ریحان باعث بهبود عملکرد کبد و تنظیم سطح آنزیم های کبد شده و به درمان کبد چرب کمک می کند.

خواص ریحان برای قلب

سلامت قلب شما بر اساس ضربان منظم تعیین می شود. خوشبختانه ریحان با وجود ترکیبات مؤثر می تواند باعث شود که ضربان قلب شما به حالت ایدئال خود نزدیک شود. این خواص ریحان به واسطه وجود انتی اکسیدان ها و مواد ضدالتهابی رقم می خورد.

همچنین ریحان با داشتن مواد ضد لخته خون از تجمع پلاکت ها در داخل عروق جلوگیری می کند به این ترتیب فشار وارد شده بر قلب کاهش پیدا می کند و شما از شر فشارخون در امان خواهید بود.

ریحان به سلول های بدن کمک می کند تا اثر سیتوکین مؤثرتری از خود داشته باشند.

این اثر به مانند کاری که خبررسان ها به هنگام وقوع یک واقعه انجام می دهند انجام می دهد. هر سلول به سلول کنار دستی خود در مورد مشکلی که تجربه کرده است گزارش می دهد تا سلول مجاور خود را در برابر مشکلات آماده سازد.

در صورتی که اثر سیتوکین به خوبی انجام نشود، سلول ها یکی پس از دیگری قربانی می شوند. به این ترتیب ریحان به واسطه افزاینده این اثر از بروز مشکلات قلبی و عروقی ناشی از تجمع چربی در عروق و التهاب های شدید به شدت جلوگیری می کند.

خواص ریحان برای تب

جوشانده سرد ریحان نیز تب بر است. پس در بیماری های تورمی گلو و سرما خوردگی حتماً از ریحان استفاده کنید.

خواص ریحان برای فشار خون

مطالعات انجام شده نشان می دهد که ریحان سرشار از پتاسیم می باشد و برای تنظیم فشار خون موثر است ، روغن چرب دانه های ریحان دارای اثرات کاهندگی فشار خون دارد. گیاه ریحان باعث می شود تا مانع از زیاد شدن فشار خون در بدن شود و با توجه به خواص آن باعث کاهش فشار خون می شود.

خواص ریحان برای کم خونی

ریحان منبع خوبی از آهن است 2. فنجان ریحان تازه یا یک قاشق غذا خوری ریحان خشک شده 10 درصد آهن مورد نیاز بدن را تامین میکند .اگر شما کمبود آهن دارید ،باید ریحان را دررژیم غذایی خود بگنجانید. دختران درسن بلوغ باید برای جبران آهن از دست رفته از ریحان استفاده کنند

خواص ریحان برای سنگ کلیه

ریحان به عنوان یک مدر عمل می کند و با پاک سازی و سم زدایی از کلیه به درمان سنگ کلیه کمک می کند. بدین منظور به مدت 6 ماه هر روز صبح مقداری آب ریحان را با عسل ترکیب کنید و بخورید تا سنگ کلیه درمان شود.

خواص ریحان برای گوش

برگ های ریحان حاوی روغن های معطری است که اثر ضد التهابی دارند و می توانند به درمان عفونت گوش کمک کنند.

خواص ریحان برای میگرن

ریحان گیاهی نشاط آور است. دم کرده ی 50 گرم ریحان که شیرین شده باشد پس از هر غذا برای معالجه ی سردردهای یک طرفه (میگرن ) و سردردهای عصبی مفید است . از جمله خواص رایحه ریحان له کرده این است که سردردهای ناشی از سفر را برطرف می کند.

خواص ریحان برای دندان

اگر از مشکلات دهان و دندان رنج می برید ریحان مصرف کنید. مصرف ریحان در رفع بوی بد دهان و سفید کردن دندان ها تاثیر فوق العاده ای دارد.

خواص ریحان برای اعصاب

ریحان آرامش دهنده ی اعصاب است و برای درمان سردردهای عصبی بسیار مؤثر است. اگر 20 تا 50 گرم ساقه ی ریحان که دارای برگ و گل است را در یک لیتر آب جوش بریزید و 12 دقیقه دم کنید . سپس آن را صاف و شیرین نمایید و پس از هر غذا 1 فنجان بنوشید که غم و اندوه و افسردگی را برطرف می کند. همچنین بعد از یک روز کاری سخت و یا یک غذای سنگین، جوشانده ی برگ های تازه ی ریحان می تواند خواب راحتی را برای شما به ارمغان بیاورد.

خواص ریحان در طب سنتی

• غذا را گوارا می کند.
• منفذها را باز می کند.
• دهان و باد گلو را خوشبو می سازد.
• اشتها را به غذا افزایش می دهد.
• مرض را از بین می برد.
• شخص را از بیماری جذام ایمن می گرداند.
• وقتی ریحان در شکم آدمی قرار گیرد، همه ی امراض را ریشه کن می سازد.
• در حدیث دیگر، امام کاظم ( ع ) فرمود : ریحان مرض سل را از بین می برد.

خواص دمنوش ریحان

چای و دمنوش ریحان می تواند به کاهش قند خون در افراد مبتلا به دیابت کمک کند، باعث تقویت سیستم ایمنی بدن و پیشگیری از سرماخوردگی شود، فشار خون بالا و سردرد را کاهش دهد و چون خواص ضد باکتریایی دارد به سلامت دهان و دندان کمک کند.

خواص ریحان خشک

انرژی، کربوهیدرات، پروتئین، چربی، فیبر، قند، ویتامین E، ویتامین کا، انواع ویتامین های ب، کلسیم، پتاسیم، سدیم، روی، مس، منگنز و همچنین سلنیم در ریحان خشک شده نسبت به ریحان تازه بیشتر است. قند و کالری ریحان خشک شده نیز بیش از ریحان تازه است.

خواص ریحان کوهی یا تخم شربتی

• رفع تشنگی
• متعادل نگهداشتن فشارخون
• لاغر شدن
• رفع ورم معده
• افزایش جذب کلسیم

برخی دیگر از خواص تخم ریحان یا تخم شریتی در طب سنتی شامل موارد زیر است:

• از مهمترین خواص تخم ریحان در طب سنتی استفاده از تاثیر تسکین دهنده این ماده بر روی بدن است.
• مصرف نوشیدنی های حاوی این دانه به برطرف نمودن استرس، سر درد و افسردگی کمک میکند.
• تخم ریحان دارای مواد آنتی اکسیدان است و از این رو به مقابله و پیشگیری از سرطان کمک قابل توجهی میکند.
• تخم ریحان دارای خاصیت ضد التهابی و مسکن است و مصرف آن برای بیمارن مبتلا به آرتروز و دردهای مفصلی مفید میباشد.
• از خواص تخم ریحان کمک به سلامت قلب است.
• دانه های ریحان حاوی عنصر منیزیم میباشند که به فعالیت و عمکرد عضلات قلب کمک میکند.
• همچنین این دانه ها از ایجاد پلاک خونی در رگهای خونی پیشگیری میکند و در نتیجه خطر بروز سکته قلبی را کاهش میدهد.
• از دیگر خواص تخم ریحان خاصیت مدر بودن آن است.
• ار این رو مصرف آن به عملکرد کلیه ها کمک کرده و همزمان باعث دفع سموم و مواد زاید از بدن میشود.
• تخم ریحان دارای خاصیت آنتی باکتریال است و از آن میتوان برای کمک به درمان عفونتهای پوستی و زخم ها کمک کرد.
• به این منظور میتوانید از خمیر تهیه شده از دانه های ریحان به صورت موضعی استفاده کنید.
• مصرف دم کرده دانه ریحان برای درمان ورم کلیه و ترشحات زنانه (ترشحات واژن) در طب سنتی بکار می رود.
• جویدن تخم ریحان به کاهش سوزش ناشی از زخم و آفت دهان کمک میکند و استفاده از آن از عفونتهای حفره دهانی پیشگیری میکند.

مضرات ریحان

• در خصوص خواص ریحان در بارداری گفته شده که مصرف ریحان برای زنان باردار توصیه نمی شود.
• همچنین مطالعات حیوانی در خصوص خواص ریحان برای جنین نیز نشان داده به دلیل اثر تحریک کننده ی رحم و سقط آوری، همچنین اثر موتاژنیک ترکیب موجود در روغن فرار آن (استراگل) در بارداری نباید مصرف شود. البته مصرف آن به اندازه ی مقدار کمی که در سبزی خوردن استفاده می شود مشکلی ایجاد نمی کند بلکه به صورت دارویی و دمکرده نباید استفاده شود.
• ریحان باعث کاهش قند خون می شود و بنابراین افراد دیابتی مبتلا به نوع 2 باید برای تنظیم قند خون دقت کنند.
• افراد مبتلا به کم کاری تیروئید نباید ریحان مصرف کنند چون ریحان سطح هورمون تیروکسین را کاهش می دهد و وضعیت شان را بدتر می کند.
• در خصوص خواص ریحان در شیردهی هم آمده که مادران شیرده به خاطر اثر موتاژنیک جزئی فرار ریحان یعنی استراگل نباید آن را مصرف کنند.

موارد منع مصرف ریحان

• مصرف زیاد ریحان لخته شدن خون را با مشکل مواجه می کند پس بهتر است یک روز قبل و بعد از اعمال جراحی از خوردن آن اجتناب کنید.
• مصرف طولانی مدت آن به خاطر پتانسیل اثر سرطان زایی ترکیب استراگل ممنوع است.
• در خصوص خواص ریحان برای کودکان گفته شده که مصرف این گیاه در اطفال و یا کودکان نوپا ممنوع است که به خاطر جزء سمی استراگل آن می باشد.
• اگر شما، به هر دلیلی، در حال حاضر از داروهای رقیق کننده خون استفاده می کنید، این داروها می توانند اثر ریحان را افزایش دهند و مشکلاتی را در رابطه با انعقاد خون ایجاد نمایند. پس اگر از رقیق کننده های خون استفاده می کنید، پیش از مصرف ریحان با پزشک خود مشورت کنید.
• تحقیقات بی شماری نشان داده اند که ریحان توانایی کاهش قند خون دارد و اگر شما از داروهای کاهنده قند خون استفاده می کنید، این گیاه ممکن است اثر دارو را افزایش داده و حتی سبب کاهش شدید سطح قند خون گردد. پس اگر تحت درمان با داروهای کاهنده قند خون قرار دارید، توصیه می شود که قبل از مصرف ریحان حتما با پزشک خود مشورت کنید.
• باید توجه داشته باشید که روغن ریحان خوراکی نمی باشد و باید رقیق شده آن بر روی پوست استعمال شود. مصرف خوراکی این روغن می تواند باعث مشکلات شدید گوارشی شود.

بهترین روش مصرف ریحان

از سبزی ریحان تازه و خشک برای تهیه ریحان پلو، کوفته ریحان، سس پستو و سس ریحان برای پاستا و ماکارونی و سالاد، آبمیوه و اسموتی ریحان و انواع سوپ و آش استفاده می شود. در ایران ریحان سبز و بنفش تازه را به عنوان سبزی خوردن استفاده می کنند.

• سایر مصارف ریحان

• ریحان خرد شده را با سیر و روغن زیتون مخلوط کنید تا بتوانید آن را با انواع غذاهایی از قبیل ماکارونی، ماهی سالمون و بروسکتا استفاده کنید.
• با قرار دادن برگ های ریحان تازه بر روی برش های گوجه فرنگی و پنیر موزارلا برای ایجاد یک سالاد سنتی رنگارنگ و خوشمزه، می توانید از طعم و مزه ایتالیایی آن لذت ببرید.
• اضافه کردن ریحان به روغن داغ سالم، به خصوص آن هایی که شامل بادمجان، کلم، فلفل قرمز، توفو و بادام هندی هستند، یک عطر و طعم تایلندی ایجاد می کند.
• ریحان پوره شده، روغن زیتون و پیاز را در غذاساز و یا مخلوط کن ریخته و آن را به سوپ گوجه فرنگی اضافه کنید.
• می توان از یک فنجان چای ریحان، با خرد کردن برگ های آن درون آب جوش به مدت 8 دقیقه لذت برد.