فیلم سینمایی روسی چهارمین اثر امیر حسین ثقفی فیلم ساز جوان ایرانیست. این فیلم پس از اکران نظرات مثبت و منفی بسیاری را به دنبال داشت. در این مطلب تلاش شده تا با گردآوری مطالب و نظرات مختلف به بررسی و نقد این فیلم پرداخته شود.
معرفی فیلم و عوامل فیلم سینمایی روسی
عوامل سینمایی روسی :
کارگردان: امیرحسین ثقفی
نویسنده فیلمنامه: امیرحسین ثقفی و شراره سروش
بازیگران فیلم سینمایی روسی :
امیر آقایی، طناز طباطبایی ، صابر ابر ، میلاد کیمرام
مدیر فیلمبرداری:کاوه قاسمزاده
سرمایهگذار: محمد صادق رنجکشان
تهیه کننده:علی اکبر ثقفی
پخش کننده:موسسه فیلم آفرین به مدیریت علی آشتیانی پور
خلاصهای از کارنامهی هنری امیرحسین ثقفی
امیر حسین ثقفی متولد21 مرداد 1365 است. او فرزند علی اکبر ثقفی، تهیه کننده و کارگردان سینمای ایران است.
از کودکی به سینما گرایش داشت و پس از به پایان رساندن دوران تحصیل متوسطه خود، با ساخت فیلم کوتاه «وینستون، ۱۳۸۷» فعالیتهای هنری خود را آغاز کرد.
با ساخت نخستین فیلم بلند سینمایی خود «مرگ کسب و کار من است» موفق به کسب دیپلم افتخار بهترین کارگردانی از بیست و نهمین جشنواره فیلم فجر شد.
فیلم دوم او «همه چیز برای فروش» جایزه ویژه انجمن منتقدان سینما را برایش به ارمغان آورد و با ساخت «مردی که اسب شد» توانست تندیس و دیپلم افتخار ویژه هیئت داوران بخش هنر و تجربه سی و سومین جشنواره فیلم فجر را از آن خود کند.
وی دیپلم افتخار بهترین کارگردانی را از جشنواره بیست و نهم فیلم فجر ، جایزه ویژه انجمن منتقدان سینما و تندیس و دیپلم افتخار ویژه هیات داوران بخش هنر و تجربه را از جشنواره سی و سوم فیلم فجر دریافت کرده است.
«روسی» چهارمین فیلم سینمایی امیرحسین ثقفی است.
وی پیش از این فیلمهای «همه چیز برای فروش»، «مردی که اسب شد» و «مرگ کسب و کار من است» را جلوی دوربین برده و می خواهد فیلمبرداری فیلم جدیدش «کوچه ژاپنی ها» را به زودی آغاز کند.
بسیاری از منتقدان سبک فیلمسازی او را از لحاظ تصویرپردازی تحت تاثیر کارگردانان مطرحی، چون تارکوفسکی و بلاتار دانسته و به خاطر ریتم کند اغلب کارهایش، مخاطبان چندان گستردهای را برای ساختههایش متصور نیستند.
او که تحصیلات آکادمیک چندانی در این رشته ندارد معتقد است که سینما را به شکل تئوریک نمیتوان آموخت و برای کسب تجربه باید قدم برداشت.
خلاصه داستان سینمایی روسی
داستان سینمایی روسی از این قرار است: « توماج از زندان فرار کرده و با همراهی همدستش میخواهد مردی را که به همسرش مرجان تجاوز کرده است را پیدا کند. اما مرجان که دل در گرو عشق قدیمیاش دارد، توماج را از خود میراند، اما توماج تا مسبب آزار و اذیت مرجان را پیدا نکند، تمایلی برای ترک مرجان ندارد...»
فیلم سینمایی روسی در حاشیه
تصمیم هیات انتخاب سی و هفتیمن دوره جشنواره فیلم فجر این بود که آخرین ساختهی ثقفی دارای کیفیت لازم برای حضور در بخش مسابقه جشنواره نیست. و این تصمیم بازیگران و برخی منتقدین را شوکه کرد.
بعد از پایان جشنواره، عدهای از منتقدان که نسبت به کیفیت نازل بسیاری از فیلمهای جشنواره ناراضی بودند، با برپایی چند اکران خصوصی برای خبرنگاران و اهالی سینما در خانه هنرمندان ، فیلم «روسی» را دارای نکات مثبتی دانستند که از چشم داوران هیان انتخاب جشنواره غافل مانده است، تا جایی که علی علایی منتقد سینما درباره فیلم گفت: " چهارمین فیلم «امیر حسین ثقفی» قطعا کاملترین و سرراستترین فیلم این کارگردان است. فیلمنامه دقیقی دارد. بازی بازیگران خیلی خوب است. همه بازیگران خوب عمل کردهاند. اما بازی میلاد کیمرام و طناز طباطبایی قابل تامل است. عدم حضور این فیلم در جشنواره فجر برای من سوال بود.
بسیاری از کاربران فضای مجازی در اینستاگرام و توییتر نظرات متفاوتی نسبت به فیلم سینمایی روسی داشتند. عدهای فیلم را تاثیر گذار و عالی دانستند و عدهی دیگر از هدر رفتن وقت و پولشان گلهمند بودند.
نظر بازیگران فیلم سینمایی روسی
طناز طباطبایی: بازیگری گاهی ریسك بزرگ می خواهد، فكر می كنم دیگه بعد از این از هیچ پرشی ترسی ندارم،
دوستانی كه می خواین از قصه بدونین فقط یك چیز می تونم بگم گاهی عشق واقعی، انسان رو به تاریك ترین و عمیق ترین سایه های وجودش می بره و دو حالت داره یا گوهر وجودی هركس ، الماس انسانیت او را فارغ از ترس و انتقام شكوفا می كنه و یابه تراژدی ختم میشه،
این تحول عمیق و انسانی به بهانه عشق به دیگری در طول زندگی ،كشفی از انسان و احساس و ناخوداگاه می ده، مولانا نمونه تحول و الماس تراش خورده این عشق بود اما شاید إنسانهای دیگه در عمق سیاه و خفقان آور وجودشون حبس بشن.
ابعاد انسانی و روانكاوانه این اثر من و مجاب به چنین ریسكی كرد، و سرگشتگی و حیرانی درونی انسان معاصر، در لامكان و لا زمان، عجین با طبیعت پیرامونشون .
لوكیشن های این فیلم حیرت انگیزند، تلفیقی از عناصر آب و باد و خاك و آتش، وعمق روح سرگشته انسان در جستجوی دستاویزی برای پیدا كردن معنای زندگی و فرار از تنهایی كه هرگز از آن گریزی نیست.
روسی دغدغه مند برای پیدا كردن تسلی انسان دردمند است، انسان تنها و بی پناه، انسان به معنی ذات كلمه. امیدوارم از این تجربه لذت ببرید، یادمون باشه اثر رو با خودش مقایسه كنیم ، این فیلم شبیه فیلم های این روز ها نیست.
میلاد کیمرام: یکی از سختترین و متفاوتترین نقشهایی که زندگی کردم و بسیار برام لذت بخش بود.
نظر منتقدان
کیوان کثیریان: " طناز طباطبایی یکی از بهترین نقشهای کارنامهاش را بازی کرده، صابر ابر، میلاد کیمرام و امیر آقایی بازیهای کاملا متفاوت و قابل توجهی داشتهاند؛ و مگر از این فرصتها چند بار برای بازیگران پیش میآید؟
“روسی” در کارنامه ثقفی گام مهمی به جلوست. فیلمی که داستان پررنگتری نسبت به فیلمهای قبلی او دارد، شخصیت ها بهتر پرداخت شدهاند و فضاها خوب درآمده. لوکیشنهای بکر، فیلمبرداری و صحنهپردازی چشمگیر از دیگر ویژگیهای مثبت فیلم است. ابدا نمیخواهم بگویم “روسی” فیلم کاملی است، که اصلا نیست. اما بدون شک از نیمی از فیلمهای بخش مسابقه جشنواره فیلم فجر، کیفیت بالاتری داشت و در بدبینانهترین حالت میشود گفت مستحق حضور در این بخش بود. "
افشین علیار: برخلاف خلاصه این فیلم در سایتهای مختلف «روسی» به هیچوجه عاشقانه یا تراژدی نیست، این فیلم نشانی از نفرت و اندوه است. نگرش این فیلم نهیلیسم است و فیلمساز در تعلیق دنیای کیمیایی و تارکوفسکی گیر کرده و نمیداند به خیانت برسد یا به نماهای مهآلود طولانی که هیچ منطق بصری در آن نیست. توماج آگاه است که مرجان دیگر زن او نیست، اما بحث غیرت است و سینمای کیمیایی!
«روسی»، یک فیلم سطحی موقعیتمحور است. یک اثر جو زده و ملغمهای از سینمای غرب که اساساً این شکل روایت و ساختار برای سینمای ایران نیست و بیش از حد دچار ادا و اطوار بصری شده است. ثقفی بیشتر میتوانست یک عکاس خوب باشد تا یک فیلمساز.
نقد فیلم سینمایی روسی
اول از همه آنچه که ضعف اصلی فیلم سینمایی روسی به حساب میآید فیلمنامهی ضعیفی است که توان خود را در نشان دادن انگیزه و خواستگاه شخصیتهایش را از دست داده و داستان گنگی دارد.
بسیار سخت میشود داستان و قصهی خطی فیلمنامه را تعریف کرد. روایت قصه روایتی ناکامل و ناقص است که نمیتواند به مخاطب بگوید که داستان از چه قرار است. فیلمنامه نویس نتوانسته از پس پرداخت سوژهی فیلم چه به لحاظ سانسور ، روایت و شخصیت پردازی و ... بر بیاید. داستان و همهی شخصیتها روی هوا هستند. نه میدانند کجایند و نه اینکه چه میخواهند. هدفی ندارند و در دور باطل سرگردانند.
تلاش نویسنده برای زمخت و بی روح نشان دادن شخصیتهای فیلمنامه و نشان دادن سردی فضا همانطور که از اسمش میآید نتوانستهاست به خوبی و بدون نقص از آب درآید. در جاهایی رشتهی منطق از هم گسسته میشود مثل فرار کوماج، کسی اورا تعقیب نمیکند. او به راحتی به خانواده سر میزند در حالی که ماموران ابتدا خانوادهی فراری را زیر نظر میگیرند.
فیلمساز جوان با ندادن اطلاعات دربارهی شخصیتها تلاش میکند به فیلم جنبهی مینیمالیستی بدهد، که خود این کار سبب شده تا نه شخصیتها بتوانند خودشان را بشناسند و نه بازیگران بتوانند درک درستی از آنها داشته باشند.
بازیگران فیلم همگی گریم های سنگینی روی صورتشان پیاده شده و تبدیل به آدمهایی دو رگه ایرانی- روسی شدهاند. بجز این مورد هیچ اشارهای به مکان جغرافیایی فیلم نمیشود.
بدون لهجه بودن شخصیتها برای هدف مستقل بودن اثر کار درستی است اما روسی در آن الکن مانده و نتوانسته خودش را چون اثری مستقل نشان بدهد.
فیلم روسی در واقع اقتباسی ناقصی از از فیلمهای وسترن، تقلید از فیلمهای دارای خشونت بی حد و مرز است. درست است که سبک فیلم دنبال کنندهی کارهای بدون کشمکش با ریتم کند است اما فیلم توان همراه کردن مخاطب با خود را ندارد که این خود نکتهای نیست که بشود از آن چشم پوشید.
بازی ضعیف طناز طباطبایی و میلاد کیمرام نیز میتواند این نکات را متذکر شود: 1_ پرداخت ضعیف کاراکترها در فیلمنامه 2_ ضعف کارگردان در گرفتن بازی دقیق و قوی از بازیگران.
در رابطه با قاب بندی و تصویر برداری اثر میتوان با نظر مثبتتری به فیلم نگاه کرد.
شیوهی قاب بندیهای مرسوم در سینمای روسیه و اروپای شرقی که معمولاً با نماهای واید و قرار گرفتن سوژه در نقطه طلایی تصویر شکل میگیرد، در کنار فرمی از کارگردانی که با اتکا به حرکت دوربین، ورود و خروج کاراکترها به کادر مورد نظر فیلمساز را برنامهریزی شده جلوه میدهد، توانسته تصاویری تمیز و یکدست و جذاب را به وجود بیاورد.
استفاده ثقفی از لوکیشنهایی که کمتر در قاب سینمای ایران دیده شده، شخصیتها و حوادث فیلم را در یک ناکجاآباد هولناک به تصویر میکشد، از جمله ویژگیهایی است که میتواند ارزشهای کارگردانی اثر را متذکر شود.
فیلم شبیه به تابلوهای نقاشی است و لوکیشنهایی که کارگردان برای روایت داستانش انتخاب کرده بینظیر است.
از نکات مثبت فیلم میتوان به بازی خوب صابر ابر اشاره کرد. اما تمام اینها نمیتواند ضعف فیلمنامه را بپوشاند. فیلم اما یک نکته قوت بسیار مهم دارد و آن هم فضاسازی و جوسازی است. اتمسفری که ثقفی در فیلمش ساخته و آن را در تک تک عناصر فیلمش پخش کرده، موفقیت آمیز بوده و جای تحسین دارد.
آنچه که واضح است این است: «سینما سلیقه است» پس دیگاه هر مخاطب به تناسب علاقه و سلیقهی او و همچنین سواد بصریاش از فیلم و سینما متفاوت است.
طناز طباطبایی در اکران فیلم سینمایی روسی
پنجشنبه ۳۱ مرداد «روسی» در اولین اکران مردمی خود در پردیس سینمایی کوروش را با حضور عوامل این فیلم و طناز طباطبایی بازیگر این فیلم پشت سر گذاشت. «روسی» در دو روز نخستی که روی پرده رفته ۶۳میلیون تومان فروش داشته است.
تصاویر فیلم سینمایی روسی و عوامل سینمایی روسی