قارچ سیاه یک بیماری عفونی و کاملا شناخته شده است که باید زود تشخیص و درمان شود وگرنه فرد دچار عوارض ناگواری چون نابینایی و حتی مرگ خواهد شد. عامل قارچ سیاه قارچی به نام موکورمایکوزیس است که برخی افراد به دلیل نقص در سیستم ایمنی بیشتردر معرض این بیماری قرار می گیرند. از طرفی در پاندمی کرونا ، مصرف داروهای استروئیدی و کورتون مانند دگزامتازون و اکتمرا برای بیماران بستری شده که نقص سیستم ایمنی دارند، باعث افزایش ابتلا به قارچ سیاه شده است. تانما در این مطلب ضمن بیان عامل ایجاد قارچ سیاه، روش های درمان آن را نیز بیان می کند؛

بیماری قارچ سیاه چیست؟

قارچ سیاه یا موکورمیستس نوعی نادر از عفونت های قارچی و غیر واگیردار است که به دلیل قرار گرفتن در معرض قارچ هایی به نام مایکرومایسیت ها ایجاد می شود. این قارچ ها به طور معمول در محیط، بخصوص روی برگ ها، خاک، کمپوست و سرگین حیوانات یافت می شود. مایکرومایسیت ها از طریق تنفس، استنشاق و زخم های روی پوست می توانند وارد بدن شوند.

سرایت پذیری قارچ سیاه چقدر است؟

بنا بر یافته های مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری های ایالات متحده، نرخ متوسط مرگ و میر توسط این عفونت ۵۴ درصد است. به همین دلیل افرادی که آلوده می شوند ممکن است ظرف چند روز جان خود را از دست بدهند.

با این وجود این بیماری مسری نیست و هند نیز بطور معمول سالانه با ده ها مورد از این بیماری روبه روست. قارچ از طریق مرطوب کننده ها یا دستگاه های اکسیژن حاوی آب آلوده به بیماران منتقل شده باشد. عفونت اما از طریق فرد به فرد قابل سرایت نیست. علت نامگذاری نیز آن است که لکه سیاهی بینی بیماران را فرا می گیرد.

افراد در معرض خطر قارچ سیاه چه کسانی هستند؟

قارچ سیاه نادر است اما در افرادی که مشکلات سلامتی دارند یا از داروهایی استفاده می کنند که توانایی بدن در مبارزه با میکروب ها و بیماری ها را کاهش می دهد، شایع تر است. گروه خاصی از افراد بیشتر مستعد ابتلا به قارچ سیاه هستند، شامل افرادی که دارای شرایط زیر هستند:

  • مبتلا به دیابت
  • مبتلا به سرطان
  • پیوند عضو
  • پیوند سلول های بنیادی
  • نوتروپنی (کاهش تعداد گلبولهای سفید خون)
  • استفاده طولانی مدت از کورتیکواستروئیدها
  • استفاده از داروهای تزریقی
  • آهن زیاد در بدن
  • آسیب پوستی در اثر جراحی ، سوختگی یا زخم
  • نارس بودن و وزن کم هنگام تولد (برای قارچ سیاه گوارشی در نوزادان)
علل ایجاد قارچ سیاه

انواع قارچ سیاه

انواع بیماری قارچ سیاه کدامند؟

طبق تحقیقات انجام شده، عفونت قارچ سیاه می تواند از طریق جریان خون به انواع نقاط بدن منتقل شود و انواع ارگان ها و قسمت های بدن را آلوده کند.

قارچ سیاه ریوی

این دسته از بیماری، بیش تر بین بیماران مبتلا به سرطان و افرادی که پیوند سلول های بنیادی یا پیوند عضو انجام داده اند، رایج است.

قارچ سیاه بینی یا سینوسی

این دسته، یک نوع عفونت در سینوس های فرد است که به مغز سرایت می کند. این دسته از قارچ سیاه اغلب در بیماران مبتلا به دیابت کنترل نشده و در بیماران پیوند کلیوی دیده می شود.

قارچ سیاه پوستی

زمانی که قارچ از طریق پوست زخمی ( که به دلیل جراحی، سوختگی شدید و یا هر گونه جراحت پوستی ایجاد شده)، وارد بدن فرد شود، به آن عفونت پوستی می گویند. این نوع از بیماری، اغلب در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی ندارند، دیده می شود.

قارچ سیاه دستگاه گوارش

اغلب در میان کودکان خردسال بخصوص خردسالان با وزن کم در هنگام تولد و نوزادان نارس کم تر از یک ماه که عمل جراحی داشته اند و یا دارو مصرف می کنند که در نتیجه آن، باعث کاهش قدرت بدن برای مبارزه با عفونت می شود، یافت می شود.

قارچ سیاه منتشر شده

این دسته از بیماری قارچ سیاه معمولا بر مغز تأثیر می گذارد، اما هنگامی که عفونت از طریق جریان خون گسترش می یابد، می تواند سایر قسمت ها و اندام های بدن مانند قلب، طحال و پوست را تحت تاثیر قرار دهد.

علل قارچ سیاه چیست؟

قارچ سیاه اغلب همه جا در زندگی روزمره ما وجود دارد. این قارچ به طور خودکار روی خاک، گیاهان، کود کشاورزی، میوه ها و سبزیجات به وجود می آید. این بیماری عفونی در همه جا وجود دارد و به صورت قارچ سیاه در هوا و خاک دیده می شود.

این عفونت در مخاط افراد سالم نیز یافت می شود. عموما بیماران مبتلا به قارچ سیاه افرادی هستند که اخیرا از ویروس کرونا رهایی یافتند. امکان ابتلای فرد به این بیماری از طریق مکان های رایج مانند خاک یا هوای موجود در محیط بسته وجود دارد.

این عفونت در بیماران مبتلا به سرطان یا ایدز نیز زیاد دیده می شود. اغلب بیماران مبتلا به این قارچ دارای سن حدود ۳۵ سال هستند. اگر فردی بعد از مدتی بر اثر بیماری کرونا بهبود یافت، احتمالا قربانی بعدی بیماری قارچ سیاه خواهد بود. هم چنین اگر فرد بر اثر مصرف دارو یا داشتن بیماری های زمینه ای مانند دیابت، سرطان، ایدز و…. دارای نقص در سیستم ایمنی باشد، احتمال ابتلای وی به قارچ سیاه وجود دارد.

عوارض قارچ سیاه

علل ایجاد بیماری قارچ سیاه

قارچ سیاه کرونایی

قارچ سیاه، نزد افراد مبتلا به کرونا پدیده ای به نام "طوفان سیتوکین" را ایجاد می کند. در این وضعیت، سیستم ایمنی بیمار بیش از حد واکنش نشان می دهد و سلول های دفاعی عملا به ارگان ها حمله می کنند.
برخی پزشکان معتقدند که تجویز زیاد استروئیدها (کورتیزون) به بیماران کرونا و عمومیت این روش مداوا، خود می تواند یک عامل خطر باشد. پزشکان برای کاهش حملات سیستم ایمنی، استروئید تجویز می کنند. اما این کار باعث تضعیف قدرت دفاعی بدن و در مقابل افزایش سطح قند می شود و به این ترتیب محیط مناسبی برای رشد قارچ ها فراهم می آید.

نکته دیگر اینکه، بیماران دیابتی که قند زیادی در خون دارند، بیشتر در معرض خطر هستند و نرخ ابتلا به دیابت در آنها نیز بالاست. یکی از دلایل شیوع بالای این عفونت در هند این بوده که برخی بیمارستان ها و پزشکان بیش از حد لازم استروئید تجویز کرده اند و برخی بیماران نیز بدون مشاوره با پزشک، دارو های حاوی استروئید را در خانه مصرف کرده اند.

نشانه های قارچ سیاه چیست؟

علائم قارچ سیاه بستگی به این دارد که قارچ در کجای بدن در حال رشد باشد. در صورت داشتن علائمی که فکر می کنید مربوط به قارچ سیاه است با پزشک تماس بگیرید:

علائم موکورمیکوز سینوس و مغز

  • تب
  • سردرد
  • درد صورت
  • ورم چشمی
  • ورم یک طرفه صورت
  • گرفتگی بینی و سینوس
  • ضایعات سیاه روی پل بینی یا بالای لب که به سرعت تشدید می شود

علائم موکورمیکوز ریه

علائم موکورمیکوز پوستی

موکورمیکوز پوستی شبیه تاول یا زخم است و ناحیه عفونت سیاه می شود. سایر علائم موکورمیکوز پوستی شامل موارد زیر است:

  • درد
  • گرما
  • قرمزی زیاد
  • ورم اطراف زخم

علائم موکورمیکوز کلیوی

  • تب
  • درد پهلو
  • علائم موکورمیکوز گوارشی
  • درد شکمی
  • حالت تهوع و استفراغ
  • خونریزی دستگاه گوارش
پیشگیری از قارچ سیاه

علائم قارچ سیاه

علائم موکورمیکوز منتشرشده

معمولا در افرادی اتفاق می افتد که بیماری های دیگری داشتند؛ بنابراین تشخیص علائم مربوط به موکورمیکوز دشوار است. عفونت منتشرشده در مغز ممکن است موجب تغییر حالت روانی و کما شود. سایر علائم موکورمیکوز منتشرشده شامل موارد زیر است:

  • تب
  • سردرد
  • عفونت باکتریایی ثانویه
  • سپسیس یا عفونت خون

عوارض بیماری قارچ سیاه در بدن چیست؟

  • نابینایی
  • ایجاد لخته های خون
  • آسیب عصبی
  • مرگ در صورت عدم درمان

تشخیص بیماری قارچ سیاه به چه صورت است؟

پزشک معالج بر اساس تاریخچه پزشکی، آزمایش های بدنی، علائم و نواحی عفونی، تعدادی آزمایش پزشکی و تصویربرداری تجویز می کند تا شواهدی مبنی بر وجود قارچ سیاه بیابد. آزمایش های ذیل می توانند در تشخیص عفونت قارچی کمک کند:

  • تست آزمایشگاهی نمونه مایع از سیستم تنفسی.
  • جمع آوری نمونه بافت برای بیوپسی.
  • تصویربرداری پزشکی از جمله سی تی اسکن سینوس ها، ریه و سایر قسمت های بدن که مشکوک به وجود عفونت است.

پیشگیری از بیماری قارچ سیاه چگونه است؟

  • بهداشت شخصی از جمله حمام کامل با اسکراب را رعایت کنید.
  • از رفتن به اماکن در حال ساخت یا غبارآلود پرهیز کنید. در صورتی که رفتن به این اماکن اجباری است، حتما از ماسک N95 استفاده کنید.
  • از انجام فعالیت هایی که با غبار و خاک ارتباط مستقیم دارند، خودداری کنید. در هنگام انجام فعالیت های مرتبط با خاک حتما از دستکش و کفش های بلند استفاده کنید.
  • جراحات پوستی را با آب گرم و مایع ضدعفونی کننده تمیز کنید تا از ایجاد عفونت پوستی جلوگیری شود.
  • اگر شما عمل پیوند سلول های بنیادی یا پیوند عضو داشته اید، با پزشک خود در مورد داروهای ضد قارچی برای جلوگیری از بیماری قارچ سیاه یا سایر عفونت های قارچی مشورت کنید.

روش های درمان بیماری قارچ سیاه چیست؟

در خصوص درمان قارچ سیاه در طب سنتی و به روش های خانگی هنوز گزارش و اطلاعاتی موجود نیست و بیماران مبتلا باید برای عدم پیش روی بیماری حتما درمان دارویی را دریافت کنند:

درمان دارویی قارچ سیاه

در صورت تشخیص موکورمایکوزیس، درمان باید بلافاصله با دارو های ضد قارچ تجویزی آغاز شود. دارو رشد قارچ را متوقف کرده، آن را نابود می کند و عفونت را کنترل می کند. دارو های زیر ممکن است تجویز شوند:

  • آمفوتریسین B
  • ایزاوکونازول
  • پوزاکونازول
درمان دارویی بیماری قارچ سیاه

درمان بیماری قارچ سیاه

این داروها از طریق تزریق درون سیاهرگی وارد بدن شده یا به صورت قرص مصرف می شوند. پزشک ممکن است روند درمان را با دوز های بالا از طریق تزریق درون سیاهرگی آغاز کند تا زمانی که عفونت کنترل شود که این نوع درمان می تواند چند هفته طول بکشد. سپس، روند درمان به استفاده از قرص تغییر یابد. اگر بیماری دارای عوارض جانبی مشکل ساز مانند معده درد، سوزش سردل، یا دشواری در تنفسی است، باید به پزشک خود اطلاع دهد. وی ممکن است قادر به تغییر برنامه درمان بیمار باشد.

عمل جراحی

در موارد شدید، پزشک شما ممکن است عمل جراحی برای برداشتن بافت عفونی یا مرده را به منظور پیشگیری از گسترش قارچ توصیه کند. این ممکن است شامل برداشتن بخشی از بینی یا چشم بیمار شود که می تواند بر زیبایی فرد تاثیر بگذارد، اما برای درمان عفونتی تهدیدکننده زندگی بسیار مهم است.

در جراحی عفونت قارچ سیاه، بیماران ممکن است قسمت بالایی چانه یا حتی چشم خود را از دست بدهند. بنابراین، باید برای ادامه زندگی با شرایط جدید خود را آماده کنند. علاوه بر مشکل در جویدن و قورت دادن، مشکلات زیباشناختی در بیماران پس از جراحی نیز می تواند آن ها در شرایط سختی قرار دهد. البته، استفاده از چانه و چشم مصنوعی در این بیماران امکان پذیر بوده و توصیه می شود.

آیا این مطلب مفید بود؟
نظر خود را بنویسید! لطفا کلیک کنید