این روز ها ، استفاده از محصولات آرایشی و بهداشتی بسیار افزایش پیدا کرده است و ممکن است شما هم جزو افرادی باشید که از این محصولات به صورت روزانه استفاده می کنید. بسیاری از افراد ممکن است بپندارند که استفاده از محصولات بهداشتی کاملا بی خطر است اما باید بگوییم که در برخی از آن ها ، مواد شیمیایی به کار برده شده است که آسیب های مخربی بر روی بدن شما دارند و از جمله این نوع از مواد شیمیایی می توان به پارابن محصولات آرایشی اشاره کرد.
پارابن چیست؟
پارابن یکی از پرکاربرد ترین دسته مواد نگه دارنده هستند که با توجه به قیمت ارزانی که دارند ، عملکرد مناسب تری در برابر آلودگی های میکروبی را داراست که استفاده آن را رایج کرده است. افزودن پارابن ها به محصول سبب می شود تا از رشد باکتری و میکروب جلوگیری کنند و در نهایت مانع فاسد شدن می گردد.پارابن ها اگر چه موادی با مزایای خوبی دیده می شوند اما دارای مضرات پارابن نیز دیده شده است به اندازه ای که برخی از سازندگان محصولات آرایشی و بهداشتی ، برای حفظ سلامتی بیشتر مشتریان خود و در عین حال جلب اعتماد آن ها ، پارابن ها را تا حد زیادی از محصولاتشان حذف کرده اند و به جای آن ها از مواد طبیعی یا صناعی دیگر استفاده می کنند. اثرات پارابن در کنار مفید بودن می تواند منجر به آسیب رساندن به پوست شما گردد .
استفاده از پارابن ها به طور کلی در محصولاتی مانند شامپو و صابون رواج دارد چرا که محیط گرم و مرطوب سبب رشد بیشتر باکتری می گردد. دقت کنید که البته اثرات پارابن بر روی پوست باقی می ماند و سلامت پوست شما را به خطر می اندازد و می تواند در نهایت منجر به آسیب در سلامت پوست شما گردد .
انواع مختلف پارابن
پارابن ها انواع متفاوتی دارند که از جمله آن ها می توان به متیل پارابن Methyl paraben ،پروپیل پارابن Propyl paraben ، ایزوبوتیل پارابن Isobutyl paraben ، اتیل پارابن Ethyl paraben ، بوتیل پارابن Butyl parabenو E216 اشاره کرد. پارابن ها از پرکاربرد ترین دسته های مواد نگه دارنده شناخته می شوند که از آن ها در جهت محافظت از آلودگی میکروبی یک محصول غذایی یا دارویی در دوره نگهداری محصول و در هنگام مصرف ، در فرمولاسیون آن محصول استفاده میگردد. پارابن ها نخستین بار در حدود 85 سال پیش ، معرفی گشت و به سرعت به یکی از پر مصرف ترین ماده های نگه دارنده تبدیل شد.پارابن یکی از ترکیبات شیمیایی رایج در محصولات آرایشی و بهداشتی است که از دهه ۱۹۵۰ میلادی برای مبارزه با رشد باکتریها و افزایش ماندگاری این محصولات استفاده میشود.ماده نگهدارنده پارابن در شامپو هایی که فرآورده های آنان حاوی آب است و مستعد رشد میکرو ارگانیسم ها می گردند ، استفاده می شود که انتخاب نوع پارابن به محصول مورد نظر شما بستگی دارد.
با جایگزینی گروه های متفاوت شیمیایی تغییر در حلالیت و دقت در طیف اثر میکروبی پارابن ها به وجود میآید به طوری که هر چه طول زنجیره آلکیل آن افزایش پیدا کند حلالیت ماده در آب کاهش و حلالیت در روغن ها و مواد آلی افزایش پیدا میکند . طبق آمار ماده پارابن در ۸۵ درصد از محصولات آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار می گیرد . علت این گستردگی مصرف ، قیمت کم و موثر بودن آن است و طولانی بودن تاریخ مصرف بهنوعی تأیید کننده ایمن بودن این ماده به شمار میرود اما در سالهای اخیر نگرانیهایی در خصوص استفاده از این ماده و تاثیر آن بر روی بدن شکل گرفته است که سبب شده تولید کننده های مختلفی در جهان به تولید محصولات فاقد پارابن رو بیاورند . هرچه حلالیت در فاز چربی افزایش پیدا کند عبور آن از بافت اپیدرم پوست زیادتر می شود.
این موضوع سبب شده است که نفوذ پوستی پارابن ها با طول زنجیره بلندتر به پوست بیشتر شود و علاوه بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی این استرها طیف اثرات ضد میکروبی متفاوتی ارائه میدهند . از آنجایی که این مواد به همراه محصولات آرایشی بهداشتی به عمق پوست و مو نفوذ میکند ، اثرات مخرب خودرو در لایه انتهای بافت شما بر جای میگذارند . از جمله این اثرات میتوان به سوزش ؛ التهابات پوستی ، درماتیت ، سرطان و واکنشهای حساسیتی اشاره کرد . نشان داده است که این مواد در بدن انباشته شده و با افزایش تولید استروژن سبب گسترش تومورهای سرطانی به ویژه تومور سرطان سینه می گردند .
از نظر اثرات ضد میکروبی پارابن ها در طیف اثر وسیعی علیه انواع باکتری ها و قارچ های پاتوژن دارند طیف اثر ضد میکروبی این مواد با افزایش طول زنجیره آلتیوم افزایش پیدا میکند و معمولاً برای رسیدن به اثر محافظتی بیشتر و طیف اثر وسیع تر از ترکیب چند نوع پارابن مانند اتیل و متیل در فرمولاسیون آن ها استفاده می شود . به طور کلی پارابن ها بر روی قارچ ها موثرتر هستند و در بین باکتری ها اثرات ضد میکروبی بیشتری روی باکتری های گرم مثبت دارند . برخی میکروارگانیسمهای گرم منفی با تولید آنزیمهای خاص، پارابنها را تخریب میکنند و نسبت به آنها مقاوم شده اند. به خاطر اثر کم این دسته از نگهدارنده ها روی سودوموناس، پارابن ها را با مواد باکتریوسید دیگر مثل ایزوتیازولیدونها و فنوکسی اتانول همراه میکنند.
تحقیقات جدید در تاثیر پارابن
در گذشته تصور بر این بود که پارابن هایی که از پوست عبور می کنند جذب خون و مایعات میان بافتی میشوند که نهایتاً توسط کربوکسی استراز های کبد متابولیزه شده و از طریق ادرار دفع می گردند . مطالعات جدید نشان داده است که برخی از پارابن جذب شده در بافتهای بدن ، بدون هیدرولیز توسط استراز های بافتی باقی می مانند . میزان نفوذ پوستی و در نتیجه فراهمی زیستی پارابن در بدن بستگی به نوع پارابن ، پایه محصول و سورفکتانت کار برده شده در آن دارد . در کاربرد موضعی بخشی از پارابن ها که وارد بافت پوست و زیر پوست می گردند. توسط ۴ کربوکسی استراز این بافت به پاراهیدروکسی بنزوئیک اسید و آلکیل مربوطه متابولیزه می گردد. کربوکسی استراز های بافت های زیرین پوست بر روی پارابن با زنجیره کوتاه تر ، موثر تر هستند در حالی که پارابن با زنجیره طویل تر توسط کربوکسی استرازهای کراتینوسیتها تجزیه میشود و اثرات پارابن بر پوست با زنجیره طویل تر بیشتر است .
مطالعاتی که در دهه ۱۹۹۰ انجام شد مشخص شد ، پارابن ها نقش ژن استروژن را در بدن ایفا می کنند . یعنی فاکتورهایی که مشابه استروژن در بدن فعالیت دارند این به هم ریختگی در میزان استروژن سبب ایجاد سرطان سینه می گردد . تحقیقی که در سال ۲۰۰۴ توسط فیلیپا داربر محقق سرطان در بریتانیا صورت گرفت نشان داد که در بافت غده سرطانی سینه ماده پارابن وجود دارد . به همین دلیل کارشناسان پزشکی در کشورهای مختلف توصیه میکنند که میزان استفاده از این ماده در محصولات بهداشتی و آرایشی محدود شود چون مشخص شده است که این ماده میتواند به مرور زمان در بدن انباشته شده و سبب بروز مشکلات در بدن و سلامتی انسان شوند .