آبان روز یا جشن آبانگان چه زمانی است وچه آداب ورسومی دارد
جشن آبانگان یا آبان روز مصادف است با چهارمِ آبان ماه به گاهشماریِ فعلی ودهمِ آبان ماه به گاهشماریِ یزدگردی) یکی از جشن های باستانی ایران زمین است که در ستایش و نیایش ایزدبانو آناهیتا که ایزد آب های روان بوده است، برگزار می شد.
در روایتی ذکر شده که پس از هشت سال خشکسالی در ماه آبان باران شروع به باریدن کرد و از آن زمان جشن آبانگان پدید آمد. در مطلب زیر بیشتردر مورد جشن آبان روز توضیح خواهیم داد با ما باشید :
آبان روز چیست
جشن آبانگان یکی از جشن های کهن ایرانی است که در ستایش و نیایش ایزدبانو آناهید که ایزد آب های روان بوده است و در روز دهم آبان ماه برابر با آبان روز و به یادبود آب، این عنصر با ارزش و فرشته آب برگزار می شود.
پیشینه جشن آبانگان
در کتاب آثارالباقیه ابوریحان بیرونی اینچنین آمده است که آبان روز دهم آبان ماه است و آن را عید میدانند که به جهت همراه بودن دو نام، آبانگان میگویند.
در این روز زو Zoo پسر طهماسپ از سلسله ی پیشدادیان به شاهی رسید، مردم را به کندن قناتها و نهرها و بازسازی آنها فرمان داد، در این روز به کشورهای هفتگانه خبر رسید که فریدون، بیوراسب (ضحاک - آژی دهاک) را اسیر کرده، خود به پادشاهی رسیده و به مردم دستور داده است که خانه و زندگی خود را دارا شوند ..»
برای معرفی جشن آبانگان بهتر است بگوییم جشنی است که دربزرگ داشت سیاره درخشان «اَنَهیتَه / آناهید (زهره)» و رود پهناور و خروشان «اردوی / آمو (آمودریا)»، و بعدها ایزدبانوی بزرگ «آب»ها در ایران (غیاث آبادی، 1382،ص77)
اَردوی سوره اَناهیتا Ardavi – Sura Anāhita ایزد بانویی ایرانی بسیار برجسته ای است كه نقش مهمی در آیینهای ایرانی دارد و پیشینه ی ستایش و بزرگداشت این ایزد بانو در فرهنگ ایرانی به دوره های پیش از زرتشتی در تاریخی ایران میرسد.
تاریخچه جشن آبانگان
بخشی از کتاب اوستا به نام «آبان یشت»(یشت پنجم) که یکی از باستانی ترین ِیشتها میباشد به این ایزد بانو اختصاص دارد، در این یشت، او زنی است جوان، بلند بالاو خوش اندام ، زیبا چهره، با بازوان سپید و اندامی برازنده،
كمربند تنگ بر میان بسته، به جواهر آراسته، با طوقی زرین بر گردن، گوشواری چهارگوش در گوش، تاجی با سد ستاره ی هشت گوش بر سر، كفشهایی درخشان در پا، با بالاپوشی زرین و پرچینی از پوست سگ آبی.
اَناهید گردونهای دارد با چهار اسب سفید، اسبهای گردونه ی او ابر، باران، برف و تگرگ هستند. وی در بالاترین طبقه ی آسمان جای دارد و بر كرانه ی هر دریاچه ای، خانه ای آراسته، با سد پنجره ی درخشان و هزار ستون خوش تراش دارد.
او به فرمان اهورامزدا از فراز ابرهای آسمان، ، باران و برف و تگرگ را فرو می باراند. نیایشگاه های آناهیتا عموما در جوار رودها برپا میشده و زیارتگاه هایی كه امروزه با اسامی دختر و بی بی مشهور هستند و معمولا در كنار آنها آبی جاری است، میتوانند بقایای آن نیایشگاه ها باشند.
رسوم جشن آبانگان
از رسوم جشن آبانگان می توان به مراسم زرتشتیان نیز در این روز اشاره کرد که مثل سایر جشن ها به آدریان ها (آتشکده ها) می روند و پس از آن برای گرامی داشت مقام فرشتهٔ آب ها، به کنار جوی ها و قنات ها رفته و با خواندن اوستای آبزور (بخشی از اوستا که به آب و آبان وابسته است) و به دستیاری مُوبَد خوانده می شود،
اهورامزدا را ستایش کرده و درخواست فراوانی آب و نگهداری آن را کرده و پس از آن به شادی می پردازند.
یکی از مراسم های جشن آبانگان که بسیار جالب بوده این است که اگر در این روز باران ببارد، آبانگان به مردان تعلق گرفته و مردان تن و جان خویش را به آب می سپارند و اگر بارانی نبارد، آبانگان زنان است و زنان آب تنی می کنند.
آئین های جشن آبانگان
در جشن آبانگان، ایرانیان به خصوص زنان در کنار دریا یا رودخانه ها، فرشته ی آب را نیایش می کنند. ایرانیان کهن آب را پاک (مقدس) می شمردند و هیچگاه آن را آلوده نمیکردند و آبی را که اوصاف سه گانه اش (رنگ - بو - مزه) دگرگون میشد برای آشامیدن و شستشو به کار نمی بردند.
دلیل برگزاری جشن آبانگان این است که نام روز و ماه نویدی از جشن و بهانه ای برای عبادت اهورامزدا است. این روزها جشن های ماهانه ی ایران باستان نام دارند که از جشن های مستحب ایرانیان به شمار می روند. یکی از این روزها، روز دهم آبان یا آبانگان است. این جشن از همزمانی روز آبان یعنی روز دهم هر ماه و ماه آبان به وجود می آید.