کمبود آب بدن می تواند باعث بروز علائم و عوارض مختلفی در سنین مختلف شود و سلامت افراد را تهدید کند. البته کودکان و سالمندان دو گروه پر خطر و حساس هستند که در صورت کمبود آب بدن حتما باید تحت کنترل و درمان جدی قرار گیرند. تانما در این مطلب ضمن بیان نشانه کمبود آب بدن در کودکان و بزرگسالان، درمان کم آبی بدن را بیان می کند؛

کم آبی چیست؟

دهیدراسیون به معنی کمتر بودن میزان آب ورودی بدن در مقایسه با میزان آب خروجی است. در صورت عدم درمان، این عارضه می­ تواند به یک مشکل جدی تبدیل شود.

میزان نیاز بدن به آب

هر روز در اثر تنفس، تعریق، ادرار و مدفوع، بدن شما میزانی از آب خود را از دست می دهد. برای عملکرد صحیح بدن، باید با مصرف نوشیدنی ها و غذاهای حاوی آب، آب از دست رفته را جایگزین کنید. آکادمی ملی حدود نیاز مایعات برای افراد را تخمین زده است:

  • حدود ۱۵,۵ فنجان (۳.۷ لیتر) مایعات برای آقایان
  • روزانه حدود ۱۱,۵ فنجان (۲.۷ لیتر) مایعات برای بانوان

این میزانِ توصیه شده، شامل آب، سایر نوشیدنی ها و غذاهایی است که افراد میل می کنند. حدود ۲۰ درصد از مصرف روزانهٔ مایعات معمولاً از طریق مواد غذایی و مابقی از طریق نوشیدنی ها تأمین می شود.

شیوع کمبود آب بدن

کودکان و افراد بالای ۶۵ سال، بیشتر در معرض کم­ آبی هستند. شایع ترین علت کم آبی بدن در کودکان، اسهال شدید و استفراغ است و بیماری های جزئی مانند عفونت های ریه و مثانه می توانند در افراد مسن باعث کم آبی شوند البته به طور طبیعی حجم آب بدن سالمندان کم تراست.

علل کم آبی بدن

کمبود مصرف مایعات

گاهی اوقات از دست دادن آب بدن به دلایل ساده رخ می دهد مثل مواقعی که به علت بیماری، روزه داری یا مشغله ی زیاد به اندازه کافی مایعات مصرف نمی کنید یا آب آشامیدنی سالم در دسترس ندارید.

اسهال، استفراغ

اسهال حاد و شدید می تواند موجب از دست دادن بیش از حد آب و الکترولیت ها در مدت زمان کوتاهی شود. اگر همراه با اسهال، استفراغ داشته باشید، طبیعتا مایعات و مواد معدنی بیشتری را از دست می دهید.

تب

به طور کلی هر چه میزان تب بیشتر باشد،بدن شما آب بیشتری را از دست می دهد. اگر هم زمان با تب دچار اسهال و استفراغ شوید، میزان کمبود آب بیشتر خواهد شد.

تعریق بیش از حد

هنگامی که عرق می کنید، بدن آب از دست می دهد. اگر فعالیت شدید انجام دهید و مایعات از دست رفته را جبران نکنید، دچار کم آبی می شوید. همچنین آب و هوای گرم و مرطوب باعث افزایش میزان تعریق و افزایش از دست رفتن آب بدن می شود.

افزایش ادرار

ممکن است ناشی از دیابت تشخیص داده نشده یا کنترل نشده باشد. بعضی از داروها، مانند داروهای مدر و برخی داروهای ضد فشار خون، به طور کلی باعث افزایش ادرار و در نتیجه کم آبی بدن می شوند.

علائم کمبود آب بدن

علل کم آبی بدن

عوامل خطر کمبود آب بدن

نوزادان و کودکان

بیشترین احتمال ابتلا به اسهال و استفراغ شدید،در نوزادان و اطفال بیشتر است و این گروه نسبت به کم آبی آسیب پذیر هستند. به دلیل اینکه میزان سطح بدن به حجم آن در کودکان کم است به همین دلیل در هنگام تب یا سوختگی میزان بیشتری آب از دست می دهند. توجه داشته باشید که نوزادان نمی توانند به شما بگویند که تشنه هستند و در واقع توانایی تامین آب بدن خود را ندارند.

سالمندان

با گذشت زمان، میزان ذخیره ی مایعات بدن، توانایی حفظ آب و حس تشنگی کاهش می یابد. این تغییرات می تواند به دنبال بیماری های مزمنی مانند دیابت، فراموشی و نیز استفاده از بعضی داروها باشد. همچنین سالمندان ممکن است به دلیل مشکلات حرکتی، توانایی کافی برای دسترسی به آب و مایعات نداشته باشند.

بیماری های مزمن

افراد مبتلا به بیماری های مزمن مثل دیابت کنترل نشده و یا درمان نشده، شما را در معرض خطر کم آبی قرار می دهد. بیماری کلیه نیز همانند داروهای افزایش دهنده ی ادرار، خطر کم آبی را افزایش می دهد. جالب است بدانید حتی سرماخوردگی یا گلودرد به علت کاهش تمایل به خوردن و آشامیدن شما را در معرض کم آبی قرار می دهد.

کار و ورزش در هوای باز

هنگامی که آب و هوا گرم و مرطوب است خطر ابتلا به کم آبی و گرمازدگی افزایش می یابد. زیرا وقتی هوا مرطوب است، بدن عرق نمی کند، در نتیجه نمی تواند دمای بدن را تعدیل کند و کاهش دهد. بنابر این زمانی که شما در معرض نور خورشید یا هوای مرطوب قرار دارید، ممکن است افزایش دمای بدن و همچنین نیاز بیشتر به مایعات را تجربه کنید.

نشانه های کمبود آب بدن

نشانه های کمبود آب بدن در نوزادان

  • خشکی دهان و زبان
  • گریه ی بدون اشک
  • عدم مرطوب شدن پوشک بعد از سه ساعت
  • چشمان و گونه های گود افتاده
  • فرورفتگی ملاج جلوی جمجمه
  • بی حالی یا بی قراری
نشانه های کم آبی بدن

نشانه های کمبود آب بدن در نوزادان

نشانه های کمبود آب بدن در بزرگسالان

  • تشنگی شدید
  • کاهش دفعات ادرار
  • ادرار تیره رنگ و غلیظ
  • ضعف و خستگی
  • سرگیجه
  • گیجی و نا هوشیاری

عوارض کمبود آب بدن

آسیب حرارتی

اگر به اندازه کافی مایعات مصرف کنید، وقتی که به شدت عرق می کنید، ممکن است دچار آسیب حرارتی شدید، از انقباض خفیف گرفتگی عضلات گرفته تا گرمازدگی شوید که به طور بالقوه ممکن است ناشی از گرما باشد.

شوک حجم خون پایین

این، یکی از جدی ترین مشکلات کمبود آب بدن است. این اتفاق زمانی رخ می دهد که حجم خون پایین باعث افت فشار خون و افت مقدار اکسیژن در بدن می شود.

مشکلات ادراری و کلیوی

مقاومت طولانی مدت یا مکرر کم آبی می تواند باعث عفونت دستگاه ادراری، سنگ کلیه و حتی نارسایی کلیه شود. تشنج الکترولیت ها - مانند پتاسیم و سدیم - به انتقال سیگنال های الکتریکی از پیل به سلول کمک می کنند. اگر الکترولیت خارج از تعادل باشد، پیام های الکتریکی معمولی می توانند به هم پیچیده شوند، که می تواند منجر به انقباضات ماهیچه غیر ارادی و گاهی اوقات از دست دادن هوشیاری شود.

تشخیص کمبود آب بدن

تست های خون

نمونه های خون ممکن است برای چک کردن تعدادی از عوامل، مانند میزان الکترولیت، به خصوص سدیم و پتاسیم - و اینکه کلیه چگونه کار می کنند، مورد استفاده قرار گیرد.

آزمایش ادرار

آزمایش های انجام شده بر روی ادرار می تواند به شما کمک کند که آیا دچار کم آبی هستید یا خیر.آن ها همچنین می توانند علائم عفونت مثانه را چک کنند.

پیشگیری از کم آبی بدن

تشخیص کمبود آب بدن

پیشگیری از کم آبی بدن

برای پیشگیری از کم آب شدن بدن، به قدر کافی مایعات و خوراکی های آبکی مثل میوه و سبزیجات بخورید. این که صبر کنید تا تشنه شوید، نشانه ای خوب برای دریافت مایعات است. فرد در شرایط زیر بیشتر به مایعات نیاز پیدا می کند:

اسهال و استفراغ

اگر کودک اسهال و استفراغ دارد، آب زیاد یا سرم خوراکی باید به او داد و تا رسیدن بدن به مرحله کم آبی صبر نکرد.

ورزش های سخت

در کل بهتر است روز قبل از شروع ورزش سنگین، آب رسانی به بدن را شروع کرد. تولید حجم زیادی از ادرار شفاف و رقیق نشان می دهد که بدن به خوبی آب رسانی شده است. در طول فعالیت های ورزشی، نوشیدن مداوم مایعات در فواصل زمانی منظم و ادامه دادن آن بعد از اتمام ورزش توصیه می شود.

هوای سرد یا گرم

در هوای گرم یا شرجی به آب بیشتر احتیاج می شود تا دمای بدن پایین نگه داشته شود و آبی که طی عرق کردن از دست رفته جایگزین شود. در هوای سرد هم آب بیشتر ممکن است نیاز باشد تا بر عدم رطوبت حاصل از هوای خشک غلبه شود . این امر در ارتفاعات بیشتر اتفاق می افتد.

بیماری ها

بدن کهنسالان با بیماری های کم اهمیت هم خیلی زود کم آب می شود. یعنی بیماری هایی مثل آنفلوانزا، برونشیت یا عفونت مجاری ادراری. در کل وقتی فرد احساس بیماری می کند باید آب بیشتری استفاده کند.

روش های تأمین آب مورد نیاز بدن

تنها درمان موثر کم آب شدن بدن ، جایگزین کردن مایعات و الکترولیت های از دست رفته است. بهترین روش درمان ، بستگی به سن ، شدت کم آبی و دلیل بروز آن دارد.

درمان کم آبی بدن درکودکان

برای نوزادان و کودکانی که به دلیل اسهال و استفراغ و تب کم آب شده اند، از محلول سرم خوراکی که بدون نسخه هم قابل تهیه است استفاده می شود. این محلول ها حاوی آب و نمک در مقادیر مشخص و خاصی هستند که هم آب و هم الکترولیت ها را تامین می کنند.

با حدود یک قاشق چایخوری ( ۵ میلی لیتر ) به مدت پنج دقیقه شروع کنید. استفاده از سرنگ برای بچه های کوچک که به راحتی محلول را نمی خورند بهتر است. به کودکانی که بزرگتر هستند می شود نوشیدنی های انرژی زا ی رقیق شده هم داد. یک واحد نوشیدنی انرژی زا و یک واحد آب باید استفاده شود.

درمان کم آبی بدن

روش های درمان کمبود آب بدن

درمان کم آبی بدن در بزرگسالان

اکثر بزرگسالانی که به علت اسهال ، استفراغ یا تب کم آبی خفیف تا متوسط دارند، با نوشیدن آب و مایعات دیگر شرایط شان بهتر می شود. اگر آب میوه غلیظ و خالص و نوشیدنی های غیرالکلی استفاده شوند، اسهال شدت می گیرد. اگر خارج از منزل و درهوای گرم یا شرجی کار یا ورزش می کنید ، آب خنک بسیار مفید است. نوشیدنی های انرژی زای حاوی الکترولیت و همچنین محلول های کربوهیدرات هم بسیار کمک کننده خواهند بود.

در کل بچه ها و بزرگسالانی که به شدت کم آب شده اند، باید توسط پرسنل اورژانس یا در خود بیمارستان تحت درمان قرار بگیرند. نمک و مایعاتی که به صورت وریدی وارد بدن شوند، به سرعت جذب شده و بهبودی را تسریع می بخشند.

درمان کم آبی بدن با تغذیه

آب هندوانه و لیمو ترش

خوشبختانه طرز تهیه این نوشیدنی بسیار ساده است و همواره نیز در دسترس شما قرار دارد. با ترکیب آب هندوانه و آب لیموترش می توانید به مصرف روزمره این اسموتی بپردازید. در زمانی که حس می کنید بیشتر در معرض کم آبی هستید نیز مصرف خود را بیشتر کنید. اسموتی آب هندوانه و لیموترش یک نسخه خانگی و بسیار ساده برای رفع کم آبی بدن است.

شیر

با اینکه کمی عجیب به نظر می رسد، اما بر اساس تحقیقاتی که در سال های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ انجام شده است، شیر نوشیدنی بسیار مناسبی برای رفع کم آبی بدن است. خصوصا اگر مشغول به ورزش هستید و دچار کم آبی شده اید استفاده از شیر بجای آب تاثیر بیشتر در رفع کم آبی بدن دارد.

زمانی که مشغول به ورزش هستید شاید حتی یک گالن آب آشامیدنی ۱۹ لیتری هم پاسخگوی نیاز شما نشود! اما خبر خوبی که داریم این است که بجای نوشیدن مقدار زیادی آب، نوشیدن یک یا دو لیوان شیر کاملا کافی است. حتما نیازی نیست گالن شیر را سر بکشید. علاوه بر این شیر نوشیدنی بسیار مفیدی برای ریکاوری و تامین پروتئین، کربوهیدرات، ویتامین ها و مواد معدنی است. پس برایرفع کم آبی بدن می توانید از بسیاری راه های جایگزین استفاده کنید.

چای سبز

احتمالا شما هم شنیده اید که چای سبز بخاطر داشتن ترکیبات کافئین ممکن است باعث کم آبی و یا تشدید کم آبی در بدن شود. این در حالی است که آب همراه با چای سبز حتی با وجود کافئین حجم بیشتر از آب مورد نیاز بدن را تامین می کند. با دم کردن چای سبز به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه و نوشیدن حداقل سه بار در روز می توانید گام مثبتی در تامین آب مورد نیاز بدن و رفع کم آبی بردارید.

علاوه بر این چای سبز با داشتن منبعی غنی از آنتی اکسیدان ها، مواد معدنی، پتاسیم و منیزیم در سلامتی کلی بدن نیز نقش موثری دارد. نوشیدن هر یک فنجان چای سبز می تواند به خوبی به اندازه مصرف یک بطری آب آشامیدنی کوچک در تامین آب بدن موثر واقع گردد.

درمان کمبود آب بدن

درمان کمبود آب بدن با تغذیه

خیار و کاهو

در فصل های گرم سال و زمانی که احساس کم آبی دارید، مصرف خیار و کاهو گزینه های بسیار مناسبی برای سلامت بدن هستند. تقریبا بیش از ۹۵ درصد حجم خیار را آب تشکیل می دهد و به همین دلیل به راحتی می تواند در تامین آب بدن موثر واقع شود. همچنین خیار یک سم زدای قوی برای بدن است و همچون یک تصفیه کننده در بدن عمل می کند.

کاهو نیاز به عنوان یکی از سبزیجات پر مصرف و محبوب، خوراکی بسیار مناسبی برای تامین آب بدن و رفع کم آبی است. کاهوی تازه و خام دارای مقادیر قابل توجهی از بتاکاروتن است که در سلامت بینایی و پوست نیز موثر واقع می گردد.

کرفس

یکی دیگر از مواد مغذی و مناسبی که برای کمبود آب بدن بسیار مفید می باشد، کرفس تازه است. برگ کرفس دارای مقادیر بسیار زیادی از بتاکاروتن و ساقه آن نیز منبع انواع ویتامین گروه B، پتاسیم، اسید فولیک، کلسیم، منیزیوم، آهن، فسفر و اسید آمینه هاست. به همین دلیل مصرف آب کرفس علاوه بر رفع کم آبی بدن تاثیر بسزایی در سلامت کلی شما نیز دارد.

آیا این مطلب مفید بود؟
لینک های مرجع
نظر خود را بنویسید! لطفا کلیک کنید