مهم ترین نشانه های کم خونی در کودکان و نوزادان چیست | پاسخ کارشناسان

کم خونی کودکان را نباید مسأله ای ساده دانست و بی تفاوت از کنارش گذشت زیرا عدم درمان کم خونی کودکان می تواند خطرات و عوارض جدی برای آن ها داشته باشد. تانما در این مطلب ضمن بیان علل و نشانه های کم خونی در نوزادان و کودکان، بهترین روش درمان کم خونی در کودکان را از نگاه طب سنتی و اصول تغذیه مطرح می کند؛

علل کم خونی در کودکان

• کمبود گلبول قرمز ناشی از خونریزی
• ناتوانی بدن در تولید گلبول قرمز کافی
• مشکل پزشکی در بدن که باعث از بین رفتن گلبول های قرمز میشود.

انواع کم خونی در کودکان

کم خونی در کودک با توجه به اندازه گلبولهای قرمز طبقه بندی می شود:

کم خونی میکروسیتیک

یعنی گلبولهای قرمز کوچکتر از اندازه طبیعی هستند . علت اصلی این کم خونی فقر آهن است.

کم خونی نوروسیتیک

اندازه گلبولهای قرمز نرمال است و برای دریافتن علت کم خونی باید آزمایش های دیگری انجام شود.

کم خونی ماکروسیتیک

در این مورد گلبولهای قرمز بزرگتر از حد معمول هستند. البته این نوع کم خونی بسیار نادر است و علت آن معمولاً فقر ویتامین ب ۱۲ می باشد.

نشانه های کم خونی در کودکان

• خستگی
• ضعف
• بدخلقی
• هوس های غذایی غیر معمول
• بی اشتهایی
• سردرد
• تنگی نفس
• درد گلو
• رنگ پریدگی پوست
• ناخن های شکننده
• خون در مدفوع
• درسفیدپوستان رنگ چشم کودک مبتلا به کم خونی، پریده و سفید می شود.

تشخیص کم خونی در کودکان

آزمایش خون توسط سرنگ انجام می شود که ممکن است برای کودک مقداری دردآور باشد و یا بعد از گرفتن خون مقداری تورم و کبودی داشته باشد. اما احتمال انتقال آلودگی توسط سرنگ استریل نزدیک به صفر است پس نگران نباشید. اکثر انواع کم خونی با آزمایش های زیر قابل شناسایی هستند:

هموگلوبین و هماتوکریت

معمولا اولین تست برای تشخیص کم خونی در کودک است. که تعداد گلبول های قرمز و اکسیژن خون را اندازه میگیرد.

سی بی سی

اگر آزمایش قبلی نرمال نبود برای دریافت اطلاعات تکمیلی در مورد سلول های خونی این آزمایش را انجام می دهند. تا تعداد گلبول های قرمز را تشخیص دهند

پی بی سی

مشاهده خون روی لام زیر میکروسکوپ(PBC) برای بررسی سلول های خون با هدف یافتن علت کم خونی در کودک صورت میگیرد.

شمارش رتیک

اندازه گیری تعداد گلبولهای قرمز جدید ساخته شده در خون می پردازد .زیرا که ؛ کم بودن تعداد گلبول قرمز موجب کم خونی میشود. کم خونی در کودک گاهی ناشی از، از بین رفتن بیش از حد گلبول های قرمز است. که در این آزمایش با بالا رفتن تعداد رتیک های خون مشخص میشود.

روش های درمان کم خونی در کودکان

1)درمان دارویی کم خونی در کودکان

پزشکان برای درمان فقر آهن معمولا از مکمل های آهن استفاده می کنند. این مکمل ها به صورت شربت و یا قرص در بازه زمانی حداقل سه ماه استفاده می شود.در صورتی که کم خونی بسیار شدید باشد ممکن است کودک مجبور به دریافت خون داخل وریدی شود.

2)درمان خانگی کم خونی در کودکان

• در صورت ابتلای کودک زیر ۱ سال به فقر آهن از دادن شیر گاو به او خودداری کنید.
• در کودکان بالای یک سال مصرف شیر را محدود به کمتر از دو لیوان در روز کنید. زیرا که مصرف بیش از این مقدار در کودک ایجاد سیری می کند و مانع از جذب منابع غذایی غنی از آهن در وعده های روزانه کودک می شود.
• والدین و مراقبین عزیز توجه کنند که باید برای ایجاد امکان جذب بهتر مکمل آهن باید از مصرف آنتی اسیدها، شیر و لبنیات یا چای جلوگیری شود، زیرا که موجب جلوگیری از جذب آهن در کودک شما می شود.
• گاهی تغییر در رژیم غذایی برای درمان کم خونی کافی است، برای مثال اضافه کردن سبزیجات حاوی اهن، خوردن پروتئین های مختلف و مواد غذایی که حاوی ویتامین های خانواده ب هستند.
• در ضمن مکمل آهن قبل از غذا مصرف شود مگر اینکه در کودک ایجاد دل درد کند.

3)درمان کم خونی کودکان در طب سنتی

خرما

خرما یک منبع غنی از آهن و ویتامین C است و نقش مهمی در درمان کم خونی و جذب آهن در بدن دارد . خیس کردن دو عدد خرما در یک فنجان شیر به مدت یک شب و خوردن دو عدد خرما و فنجان شیر در هنگام صبح با معده خالی برا رفع کم خونی کودکان مفید است. همچنین می توانید خرما خشک را در هنگام صبح با معده خالی و پس از آن یک لیوان شیر برای درمان کم خونی مصرف کنید.

عسل

بسیاری از افراد برای درمان کم خونی از مکمل های آهن، به منظور ساخته شدن گلبول های قرمز خون استفاده می کنند، اما متاسفانه، حتی بهترین قرص کم خونی هم کاملا بی خطر نیست. این مکمل ها، دارای عوارض جدی مانند اسهال یا یبوست، دل درد و در صورت مصرف نادرست مسمومیت با آهن هستند.

اما یک جایگزین کاملا طبیعی برای درمان کم خونی وجود دارد و آن هم، عسل است. در طول هزاران سال، عسل به داشتن خواص تسکین دهندگی و دارا بودن مواد مغذی معروف بوده است و علت مفید بودن عسل برای درمان کم خونی، داشتن مواد معدنی بسیار مهمی است که به تولید هموگلوبین- آهن، مس و منگنز کمک می کنند.

کشمش

کشمش غنی از آهن سود است و شما می توانید به مدت یک شب کشمش ها در آب خیس و صبح روز بعد آنها را مصرف کنید، این روش در درمان کم خون موثر است.

یک ترکیب معجزه گر

شیره انگور، شیره خرما و شیره توت را به اندازه هم در یک شیشه مخلوط کنید و در داخل یخچال نگهداری کنید. این مخلوط تا مدت زیادی ماندگاری دارد. این معجون مقوی را هر ۸ ساعت یکبار مصرف کنید. برای بچه ها یک قاشق مرباخوری و برای بزرگترها یک قاشق غذاخوری این مخلوط یک معجون فوق العاده برای درمان کم خونی، بی حالی و بی حسی بدن و درمان تیروئید استفاده می شود.

4)درمان کم خونی کودکان با تغذیه

غلات غنی شده با آهن در صبحانه

بسیاری از انواع غلات صبحانه، بخصوص آنها که مخصوص کودکان آماده می شوند، سرشار از آهن هستند. غالبا این خوراک خوشمزه، حاوی ۱۰۰٪ از میزان آهن لازم است که برای بزرگسالان تجویز می شود. به هر حال و برای اطمینان بیشتر، می توانید برچسب محصول را برای فهمیدن مقدار محتوای آهن آن مطالعه کنید. توجه داشته باشید که اکثر شکل های غلات صبحانه، علاوه بر آهن، دارای مقادیر بالای شکر و سدیم نیز هستند. بنابراین برای درمان کم خونی کودکان، سعی کنید که این محصولات را به صورت گاه به گاه یا در مقادیر کم و به عنوان بخشی از یک وعده ی غذایی متعادل به فرزند خود بخورانید .

مصرف جو دو سر در وعده های غذایی

جو دو سر، یک میان وعده بسیار مغذی است که بیشتر کودکان نوپا به خوردن آن علاقه دارند. با توجه به تحقیقات انجام شده، سه چهارم فنجان جوی دو سر حاوی ۵/۴ تا ۶/۶ میلی گرم آهن است. این ماده غذایی همچنین سرشار از فیبر است که آن را به یک گزینه عالی برای درمان کم خونی کودکان با تغذیه تبدیل می کند و بخصوص برای بچه هایی مناسب است که دارای مشکلات معده یا بیماری های گوارشی مانند یبوست هستند. برای لذیذتر کردن خوراک جوی دو سر برای کودکان، می توانید مقداری دارچین یا شکر قهوه ای را بر روی آن بپاشید. اضافه کردن یک مشت کشمش به جوی دو سر، باعث تقویت آهن آن می شود.

گنجاندن انواع گوشت در غذاها

تمامی انواع گوشت را می توان به عنوان منابع بسیار غنی آهن به حساب آورد. با این حال، کودکان معمولا از خوردن گوشت سرباز می زنند، اما به کار بردن روش های زیر به شما کمک می کند تا گوشت را در برنامه غذایی آنها جای داده و قدمی مثبت را در جهت درمان کم خونی کودکان با تغذیه بردارید:

از قالب های شیرینی برای درست کردن قطعه های بامزه از گوشت، استفاده کنید. همچنین می توانید با قرار دادن قطعه های گوشت بر روی مقداری نان سفید غنی شده، میزان آهن غذای فرزند خود را باز هم افزایش دهید.
برای فرزند خود ناگت مرغ درست کنید. بیشتر بچه هایی که به خوردن شکل های مختلف گوشت علاقه نشان نمی دهند، به راحتی و بدون هیچ مشکلی ناگت مرغ را می خورند. با این حال، از مصرف بی رویه این غذا پرهیز کنید چرا که ناگت ها، دارای سطوح بالایی از سدیم و چربی های اشباع شده هستند. قبل از پختن گوشت گاو یا بوقلمون، آنها را داخل غذاساز با مقداری شیر ترکیب کنید. این کار، بافت گوشت را نرم تر کرده و خوردن آن را برای کودکان ساده تر و لذت بخش تر می کند.

ساندویچ کره بادام زمینی

میزان آهن موجود در کره بادام زمینی، به برند آن بستگی دارد، اما این محصول معمولا حاوی تقریبا ۵۶/۰ میلی گرم آهن در هر قاشق غذاخوری است. برای افزایش میزان آهن، با کره بادام زمینی و قطعه ای از نان گندم کامل یک ساندویچ درست کرده و به کودک خود بدهید.

کره بادام زمینی دارای پروتئین نسبتا بالایی است که آن را به یک گزینه بسیار عالی برای درمان کم خونی کودکان تبدیل می کند که گوشت نمی خورند. بنابراین، به جای میان وعده هایی مانند بیسکوییت، ساندویچ کره بادام زمینی به همراه عسل یا موز را به کودک پیشنهاد دهید.

مصرف تخم مرغ به اشکال مختلف

جالب است بدانید تخم مرغ آب پز، یک میلی گرم آهن مورد نیاز کودک را تامین می کند. اما اگر کودک شما تخم مرغ آب پز نمی خورد، این ماده غذایی را به شکل نیمرو آماده کرده و برای جالب تر کردنش، از قالب شیرینی برای برش زدن آن استفاده کنید. همچنین بعضی از بچه ها از خوردن ساندویچ تخم مرغ لذت می برند. برای درست کردن این غذای خوشمزه، تخم مرغ را نیمرو کرده و همراه با مقداری کچاپ درون نان قرار دهید.

استفاده از حبوبات در انواع غذاها

حبوبات را می توان به عنوان یکی از عالی ترین منابع آهن به شمار آورد و لوبیای سفید یکی از غنی ترین آنها بوده و هر واحد آن حاوی ۸ میلی گرم آهن است. برای تشویق فرزندتان به خوردن حبوبات برای درمان کم خونی او، می توانید از رسپی های زیر استفاده کنید:

• لوبیای سفید را همراه با سیب زمینی شیرین پخته، آنها را پوره کرده و مقداری دارچین اضافه کنید.
• لوبیای پخته را به شکل همبرگر درآورده و آن را به شکل های جالب برش بزنید. درست کردن ساندویچ از این برش ها نیز یک گزینه خوب برای گنجاندن حبوبات در برنامه غذایی کودک است.

آجیل ها و مغزها را فراموش نکنید

انواع آجیل، مانند بادام هندی و پسته، منابع غنی آهن، پروتئین و مواد مغذی ضروری دیگر برای درمان کم خونی کودکان هستند. با این حال، اگر کودک شما به تازگی جویدن را یاد گرفته است، یک دانه آجیل را به قسمت های کوچکتر تقسیم کرده و سپس به او بدهید. استفاده از کره دانه های روغنی بر روی نان گندم کامل نیز یک روش بسیار عالی برای مصرف این ماده بسیار مفید است.

مصرف ماهی را جدی بگیرید

برای درمان کم خونی کودکان، سعی کنید که در زودترین زمان ممکن و با اجازه پزشک، ماهی را در رژیم غذایی کودک جای دهید. ماهی، حاوی مواد مغذی بسیار زیاد بوده و یک منبع عالی پروتئین به حساب می آید. برخی از ماهی ها مانند خال مخالی و سالمون دارای اسیدهای چرب امگا۳ هستند که برای قلب و مغز بسیار مفیدند. ماهی تن در هر واحد حاوی ۱ میلی گرم آهن بوده و شما می توانید آن را به همراه چاشنی بر روی کراکر یا نان عادی به کودک پیشنهاد دهید.

مصرف انواع سبزیجات

پس زدن سبزیجات بشقاب توسط کودکان، یک مشکل شایع در بین خانواده هاست و اگر فرزند شما نیز از خوردن هویج یا کلم غذایش سر باز می زند، بدانید که تنها نیستید. برای رفع این مشکل، می توانید انواع سبزیجات را به شکل اسموتی مخلوط کرده و یک میان وعده مغذی و سرشار از آهن برای کودکتان فراهم کنید. رسپی های زیر نیز برای جای دادن سبزیجات در برنامه غذایی کودک، راهگشا هستند:

• اسفناج حاوی ۸۱/۰ میلی گرم آهن در هر فنجان است، بنابراین آن را جوشانده، پوره کرده و سپس با هندوانه، بلوبری یخ زده و تمشک یخ زده ترکیب و یک اسموتی خوشمزه درست کنید.
• با ترکیب کردن یک قاشق غذاخوری عسل، بروکلی پخته و پوره شده، شیره، طالبی و انجیر، یک میان وعده بسیار سالم و مغذی فراهم کنید.

میوه های سرشار از آهن

برخی از میوه ها سرشار از آهن بوده و استفاده از آنها برای درمان کم خونی کودکان ، ضروری است:

• یک فنجان کشمش حاوی ۴ میلی گرم آهن است.
• یک فنجان زرد آلوی خشک شده حاوی ۴۶/۳ میلی گرم آهن است.
• یک فنجان گیلاس قرمز حاوی ۷۱/۰ میلی گرم آهن است.
• یک فنجان هندوانه خرد شده حاوی ۳۶/۰ میلی گرم آهن است.