کمبود استروژن را نباید ساده گرفت و زنان در صورت داشتن علائم مشکوک به کمبود استروژن، باید ضمن رعایت اصول تغذیه ای و درمان های خانگی، در موارد شدید به پزشک مراجعه کنند تا وضعیتشان دقیق تر بررسی شود. تانما در این مطلب ضمن بیان عوارض کمبود استروژن، مواد غذایی حاوی استروژن را بیان می کند؛

استروژن چیست ؟

این هورمون، پیام رسانی شیمیایی است که رفتار برخی از بافت های خاص در بدن را تعیین می کند. تخمدان ها در دوران بلوغ، هر ماه به دنبال چرخه ی قاعدگی شروع به ترشح هورمون های استروژن می کنند. در اواسط چرخه ی قاعدگی، سطح استروژن به طور ناگهانی افزایش می یابد و یک تخمک آزاد می شود. سطح این هورمون پس از تخمک گذاری به سرعت کم می شود.

استروژن ها معمولا به وسیله ی جریان خون در مایعات بدن حرکت و با سلول های موجود در انواع بافت های بدن ارتباط برقرار می کنند. همچنین استروژن ها می توانند پیام یا دستوری را منتقل کنند. این هورمون در کنار هورمون پروژسترون یکی از مهم ترین هورمون های زنانه است.

فواید استروژن

استروژن عاملی برای ایجاد چرخه قاعدگی ، نظم و ترتیب بخشیدن به آن ، متعادل نگه داشتن میل جنسی ، رشد سینه ، رشد موی طبیعی سر و باروری می باشد. استروژن همچنین در سلامت استخوان ها، عملکرد بهتر ذهن ، تنظیم نگه داشتن وزن بدن و کنترل متابولسیم در رشد بافت های استخوانی ، سلامت قلب و عروق و خیلی چیزهای دیگر مؤثر است.

هورمون استروژن در بارداری

استروژن نیز مانند پروژسترون تا قبل از شکل گیری جفت توسط جسم زرد ترشح می شود. این هورمون بارداری نقش مهمی در رشد و توسعۀ جنین ایفا می کند و به رشد برخی از اندام های داخلی و همچنین سایر اعضای بدن جنین کمک می کند و کمبود استروژن در بارداری می تواند عوارضی را به همراه داشته باشد.

پس از پایان سه ماهۀ اول، بدن شما سطوح بالاتری از استروژن در حال گردش دارد و پس از آن به سطح ثابتی می رسد. استروژن باعث تحریک غدد فوق کلیوی یا آدرنال جنین برای تولید هورمون می شود، همچنین باعث رشد غدد فوق کلیوی جنین می شود. استروژن همچنین کمک می کند که رحم مادر بهتر نسبت به اکسی توسین پاسخ بدهد که یک هورمون دیگر بارداری است.

افزایش سطح استروژن ممکن است باعث رشد سریع رگ های تار عنکبوتی روی پوست، تهوع، افزایش اشتها و تغییرات پوستی از جمله تغییر در رنگ پوست شود. اگرچه این تغییر بیشتر منجر به تیره شدن پوست می شود، اما در برخی از زنان می تواند باعث روشن شدن و درخشش بیشتر پوست شود.

استروژن چیست

هورمون استروژن در بارداری

استروژن و ناباروری

استروژن غالب ترین هورمون طی نیمه نخست هر سیکل قاعدگی است و در نیمه دوم نیز نقش چشمگیری دارد. چنانچه سطح هورمون استروژن در زنان سنین باروری کاهش پیدا کند نظم سیکل قاعدگی طبیعی ممکن است به هم بخورد و پوشش لایه های داخلی رحم برای لانه گزینی سلول تخم و رسیدن به حاملگی، رشد کافی را نداشته باشد. به این ترتیب، فقدان استروژن با تأثیر بر لایه های داخلی رحم مانع از باروری می شود. اغلب اوقات، در چنین شرایطی، تخمک گذاری حتی ممکن است رخ ندهد.

انواع استروژن

استرون

این نوع استروژن اغلب در چربی بدن تولید می شود اما میتواند در تخمدان و یا جفت نیز باشد . استرون یک استروژن ضعیف است.

استرادیول

این نوع استروژن فعال ترین نوع است که در چرخه قاعدگی درگیر است و به طرز شدید و محکمی به گیرنده استروژن می چسبد.

استریول

استریول یکی از استروژن های اصلی در بارداری است که توسط جفت تولید می شود و بعد از پنج هفته گذشت از زمان کاشت ، خود را نشان می دهد . این استروژن نیز ضعیف است.

استترول

این نوع استروژن فقط در دوران بارداری از کبد جنین تولید می شود.بیشتر استروژن های بدن را استرادیول تشکیل می دهد که توسط تخمدان تولید می گردد . اگرچه که استروژن ها در قسمت های دیگر بدن نیز تولید می شوند که شامل بافت چربی ، استخوان ها، پوست، کبد و غده های فوق کلیه می باشد . وقتی که خانم ها یائسه می شوند ، منابع دیگر استروژن افزایش پیدا می کند که تاثیر زیادی در بدن فرد دارد.

میزان کافی استروژن برای زنان

استرادیول شکل اصلی استروژن است. زنانی که باردار نیستند میزان بسیار کمی استریول دارند. میزان طبیعی استرادیول در زنان بر حسب پیکو گرم در هر میلی لیتر خون در ادامه آورده شده است:

کودکان و نوجوانان: تا pg/ml 350
زنان بالغ: pg/ml 15-350
زنان یائسه: کمتر از pg/ml 10

میزان استرون طبیعی در زنان نیز به صورت زیر است:

کودکان و نوجوانان: تا pg/ml 200
زنان بالغ: pg/ml 17-20
زنان یائسه: pg/ml 7-40

علل کمبود استروژن

میزان کافی استروژن برای زنان

علت کمبود استروژن در زنان

  • هر وضعیتی که به تخمدان آسیب وارد کند، مثل فرآیند جراحی در رحم یا تخمدان و یا خارج کردن آن ها
  • ورزش کردن بیش از حد
  • عملکرد نامناسب غده ها
  • مشکلات تیروئیدی
  • اختلالات غذا خوردن
  • سوء تغذیه که باعث کاهش وزن شدید در زنان می شود.
  • سندروم تورنر که یک نقص ژنتیکی در کروموزوم ایکس است که ناباروری و غیر تعادلی های زیادی را در بدن ایجاد می کند.
  • نقص ژنتیکی در تخمدان
  • مشکلات سیستم ایمنی
  • اختلالات بلند مدت کلیه
  • یائسگی زود هنگام برای خانم های زیر 40 سال
  • اثرات شیمی درمانی و داروهای مخصوص سرطان

عوامل خطرزا

  • سابقه خانوادگی ابتلا به مشکلات هورمونی که مشکلاتی مثل کیست تخمدان را به وجود می آورد.
  • اختلالات غذا خوردن مثل بی اشتهایی
  • کاهش وزن شدید و رژیم های سخت
  • ورزش بیش از حد
علائم کمبود استروژن

علت کمبود استروژن

علائم کمبود استروژن

  • گرگرفتگی
  • عرق شبانه
  • بی خوابی
  • پریود نشدن یا پریود نامنظم
  • سوزش سینه
  • سردرد
  • بدتر شدن دردهای میگرنی
  • افسردگی که به علت کاهش سطح سروتونین در بدن می باشد، زیرا استروژن عاملی برای افزایش سروتونین در بدن است.
  • سخت تمرکز کردن
  • افزایش وزن
  • خستگی و بی حوصلگی
  • خشکی پوست
  • افزایش تعریق
  • داغ شدن قسمتی از پوست
  • تشکیل چربی روی شکم و بالای پا

از دیگر عوارض و نشانه های کمبود استروژن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • ناباروری
  • رابطه جنسی دردناک به علت خشکی واژن
  • پوکی استخوان ( استروژن باعث سلامت استخوان می شود که کمبود آن، ضعف استخوان را در پی دارد.)
  • کاهش توانایی جنسی
  • افزایش ابتلا به عفونت های ادراری
  • تغییرات ظاهری (تغییر سایز و اندازه بالا تنه و نازک شدن موهای سر)
عوراض کمبود استروژن

علائم کمیود استروژن

تشخیص کمبود استروژن

  • معاینه جسمی و تاریخچه پزشکی
  • آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون
  • ارزیابی علت بیماری های اساسی (مانند بیماری تیروئید یا اختلال هیپوفیز)
  • سابقه خانوادگی برای ارزیابی علت ژنتیکی احتمالی کاهش سطح استروژن
  • آزمایش اسکن مغز یا آزمایش DNA برای ارزیابی ناهنجاری های سیستم غدد درون ریز

پیشگیری از کمبود استروژن

مدیریت وزن برای حفظ تعادل استروژن فوق العاده مهم است. بهترین راه برای انجام این کار استفاده از برنامه غذایی سالم و متعادل به همراه ورزش مرتب است. سعی کنید ورزش هایی مانند یوگا یا دویدن را انجام دهید و برنامه غذایی رنگارنگی سرشار از میوه و سبزیجات را استفاده کنید. و آخرین نکته این که غذاهای خود را در ظروف شیشه ای نگهداری یا ذخیره کنید. نگهداری غذا در بسته های پلاستیکی، خطر قرار گرفتن در معرض زنواستروژن ها را بالا می برد.

منابع استروژن

1) روش های طبیعی افزایش استروژن

حفظ وزن سالم

از آنجایی که پایین بودن شدید وزن می تواند باعث کاهش سطح استروژن شود، حفظ وزن سالم ممکن است میزان استروژن بدن را متعادل کند.

کاهش تمرینات و ورزش

ورزش شدید می تواند باعث کاهش تولید استروژن شود، بنابراین کاهش شدت تمرینات ورزشی ممکن است در افزایش سطح این هورمون مؤثر باشد.

نوشیدن قهوه

نوشیدن بیش از دو فنجان در روز قهوه موجب افزایش تولید استروژن می شود. اما نباید در مصرف آن افراط نمود.

ترک سیگار

مصرف سیگار مانع عملکرد مناسب سیستم غدد درون ریز می شود، در نتیجه باعث کاهش زیاد در تولید استروژن خواهد شد.

کاهش مصرف قند و شکر

مصرف زیاد قند و شیرینی تعادل هورمون را به هم می زند ، بهتر است مصرف کربوهیدرات های ساده را کاهش دهید و غلات سبوس دار بیشتری استفاده کنید.

تأمین استروژن با تغذیه

روش های طبیعی افزایش استروژن

2) تأمین استروژن با تغذیه

برخی از خوراکی ها حاوی فیتواستروژن (گروهی از مواد شیمیایی گیاهی) هستند و روی سطح استروژن بدن اثر می گذارند. از این خوراکی ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • سبزیجات چلیپایی
  • سویا و برخی از خوراکی های حاوی پروتئین سویا
  • انواع توت ها
  • دانه ها و غلات
  • آجیل
  • میوه
  • ویتامین ها و مواد معدنی

ویتامین های گروه B

ویتامین های B نقش مهمی در ایجاد و فعال شدن استروژن در بدن دارند. سطح پایین این ویتامین ها می تواند منجر به کاهش سطح استروژن شود. در یک بررسی انجام شده محققان سطح ویتامین های خاصی از گروه B را با خطر سرطان پستان در زنان یائسه مقایسه کردند. نتایج حاکی از آن است که مقادیر بالاتر ویتامین های گروه B-2 و B-6 با کاهش خطر ابتلا به سرطان پستان همراه است که می تواند به دلیل تأثیر این ویتامین ها در متابولیسم استروژن باشد.

ویتامین D

ویتامین D به عنوان یک هورمون در بدن عمل می کند و در سنتز استروژن نقش موثری دارد. بررسی ها نشان می دهد که ویتامین D و استروژن با همکاری همدیگر می توانند خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را کاهش دهند.

3) تأمین استروژن با دارو

هورمون درمانی

می توانید از جایگزینی هورمون برای درمان استروژن پایین استفاده کنید. معمولاً پزشکان داروهای جایگزین هورمون (HRT) را برای سطوح پایین استروژن تجویز می کنند. انواع مختلفی از HRT در دسترس هستند. پزشک گاهی اوقات ترکیبی از هورمون های زنانه یعنی استروژن و پروژسترون را پیشنهاد می کند.

ترکیب هورمون ها ممکن است به متعادل شدن میزان استروژن در برخی از زنان مبتلا به علائم استروژن پایین کمک کند. پزشکان معمولاً ترکیبی از داروهای جایگزین هورمونی (HRT) را برای دوران پیش یا بعد از یائسگی تجویز می کنند. عوارض جانبی HRT ممکن است التهاب، سردرد و خونریزی واژینال باشد.

می توانید HRT را به صورت خوراکی، موضعی، واژینال یا قرص های زیر پوستی استفاده کرده یا آن را تزریق کنید. دوز تعیین شده دارو برای افراد مختلف، متفاوت است. معمولاً داروهایی تجویز می شوند که با کمترین دوز بتوانند مشکل را کاهش دهند.

همه زنان نمی توانند از HRT استفاده کنند، برای مثال، HRT ممکن است برای زنانی با سابقه سکته مغزی، حمله قلبی یا فشار خون بالا مناسب نباشد. بنابراین قبل از استفاده از HRT، درباره خطرات و مزایای آن با پزشک خود صحبت کنید.

استروژن درمانی

گاهی اوقات، پزشکان تنها استروژن را برای درمان برخی از زنان مبتلا به کمبود استروژن تجویز می کنند؛ به عنوان مثال برای زنانی که تخمدان های خود را از دست داده اند، استروژن درمانی کافی است. در برخی از موارد، پزشکان برای درمان علائم شدید دوران یائسگی نیز درمان با استروژن را تجویز می کنند.

عوراض مصرف زیاد استروژن

تأمین استروژن با دارو

عوارض مصرف زیاد استروژن

استروژن بیش از حد، که به آن تسلط استروژن (estrogen dominance) نیز گفته می شود، می تواند در اثر عوامل مختلفی ایجاد شود. برخی از زنان به طور طبیعی استروژن بیشتری نسبت به پروژسترون تولید می کنند. مکمل کاهش استروژن می تواند باعث عدم تعادل هورمونی بین استروژن و پروژسترون شود. علائم استروژن زیاد در زنان شامل موارد زیر است:

  • نفخ
  • اضطراب
  • نوسانات خلقی
  • مشکلات حافظه
  • دوره های نامنظم قاعدگی

مردان همچنین می توانند تسلط استروژن را تجربه کنند، که به صورت ژنیکوماستی (افزایش اندازه پستان)، اختلال نعوظ و ناباروری مشاهده می شود. زنان در صورتی که بعد از استفاده از مکمل های طبیعی استروژن شروع به تجربه هر یک از این علائم کردند، باید به پزشک مراجعه کنند. ممکن است بروز این علائم به دلیل استروژن بیش از حد باشد.

آیا این مطلب مفید بود؟
لینک های مرجع
نظر خود را بنویسید! لطفا کلیک کنید