نشانه های کمبود ویتامین B12 در بدن و روش های تأمین آن

ویتامین B12 یکی از ویتامین های ضروری و حیاتی برای بدن است که متأسفانه گاهی افراد نسبت به تأمین آن برای بدن دچار غفلت می شوند و حتی نمی دانند که داشتن برخی نشانه ها، حاکی از کمبود ویتامین B12 در بدنشان است. تانما در این مطلب ضمن بیان علل کمبود این ویتامین در بدن، مواد غذایی حاوی ویتامین B12 را به شما معرفی می کند؛

ویتامین B12 چیست؟

ویتامین B12 همانند ویتامین های دیگر گروه B محلول در آب است. این موضوع بدین معنی است که این ویتامین در آب حل می شود و به درون شریان های خونی روانه می شود. بدن انسان می تواند این ویتامین را برای حداکثر 4 سال ذخیره کند. مقدار اضافی ویتامین B12 از طریق ادرار دفع می شود.

این ویتامین به ساخت دی.ان.ای، عصب ها و سلول های خونی کمک می کند و برای داشتن مغز و سیستم ایمنی سالم ضروری است. بدون ویتامین B12، متابولیسم بدن ما به خوبی کار نمی کند. ویتامین B12 بزرگترین و پیچیده ترین ساختار را در بین ویتامین ها دارد. این ویتامین بصورت طبیعی در محصولات گوشتی یافت می شود و تنها تولید صنعتی آن از طریق سنتز تخمیر باکتریایی انجام می شود.در ضمن منابع ویتامین B12 فقط در محصولات حیوانی مانند تخم مرغ، گوشت، صدف دریایی و لبنیات یافت می شود.

میزان کافی ویتامین B12 برای بدن

موسسه ملی سلامت در ایالت متحده (NIH) توصیه می کند که نوجوانان و بزرگسالان بالای ۱۴ سال، باید روزانه ۲.۴ میکروگرم ویتامین b12 مصرف کنند. این میزان برای خانم های باردار و شیرده به ترتیب ۲.۶ و ۲.۸ میکروگرم است. مصرف زیاد ویتامین ب۱۲، مضر نبوده و تا امروز گزارشی مبنی بر مسمومیت بدن در اثر مصرف بیش از حد آن گزارش نشده است. با این حال، همیشه توصیه می شود قبل از مصرف مکمل ها، با پزشک مشورت کنید.

علت کمبود ویتامین B12

ضد اسیدها جذب ویتامین B12 را تحت تاثیر قرار می دهند. بدن نیازمند اسید معده کافی برای جذب ویتامین B12 است. اکسید نیتروژن که به نام گاز خنده نیز شناخته می شود به ویتامین B12 موجود در بدن آسیب می زند. میکروب اچ پیلوری به سلول های معده که تولید پروتئین «فاکتور داخلی» را بر عهده دارند، آسیب می زند. بدن بدون این پروتئین توانایی چندانی در جذب ویتامین B12 ندارد.

عمل بای پس معده با هدف کاهش وزن مکانیزم گوارش را تغییر می دهد و این شرایط می تواند بر جذب ویتامین B12 تاثیرگذار باشد. اگر روزی چهار فنجان قهوه می نوشید، 15 درصد ویتامین B12 کمتری نسبت به افرادی دارید که زیاد قهوه نمی نوشند.

عوامل خطر

• سالمندان
• کسانی که برای دیابت متفورمین مصرف می کنند.
• افرادی که رژیم های سخت گیاهخواری را دنبال می کنند.
• بیمارانی که مدت طولانی از داروهای ضدانعقاد خون یا داروهایی که برای سوزش سر دل تجویز می شوند، استفاده می کنند.
• کسانی که طی جراحی، بخشی از روده که وظیفه جذب B۱۲ را دارد، از دست داده اند.

نشانه های کمبود ویتامین B12

• زرد شدن پوست یا رنگ پریدگی
• ضعف و خستگی مفرط
• احساس سوزن سوزن شدن
• تغییر در توانایی تحرک
• زخم شدن داخل دهان و گلوسیت
• اختلال در نفس کشیدن و احساس سرگیجه
• اختلال در بینایی
• تغییرات خلق و خو

عوارض کمبود ویتامین B12

اگر کمبود ویتامین ب 12 که سال ها ادامه داشته باشد، تشدید می شود و می تواند آسیب عصبی غیرقابل بازگشت را ایجاد کند. از دست دادن حافظه، گیجی، ناتوانی در تمرکز، آسیب های عصبی، بی خوابی، اختلال در نعوظ حتی مشکلات روده و کنترل مثانه از دیگر عوارض کمبود طولانی مدت ب 12 است. بسیاری از این عوارض در صورت تشخیص سریع و درمان می تواند معکوس شود.

تشخیص ویتامین B12 در بدن

اگر علائم مذکور کمبود ویتامین B12 را دارید، با یک آزمایش خون ساده می توانید متوجه کمبود این ویتامین در بدن شوید.

پیشگیری از ویتامین B12 در بدن

بیشتر افراد می توانند با خوردن گوشت، مرغ، غذاهای دریایی، لبنیات و تخم مرغ به میزان کافی از کمبود ویتامین B12 خود جلوگیری کنند. اگر از محصولات حیوانی مصرف نمی کنید یا شرایط پزشکی خاصی دارید که میزان جذب مواد مغذی در بدن شما را محدود کرده است، می توانید از مکمل های ویتامین B12، مولتی ویتامین، غذاهای غنی شده با ویتامین B12 یا مکمل های دیگر با مشورت پزشک کمبود خود از این ویتامین را برطرف سازید.

تأمین ویتامین B12 با دارو

راهکارهای درمان کمبود ویتامین B12 با توجه به علت ابتلا به این کمبود، متفاوت است. ازجمله معمول ترین این راهکارها عبارتند از تجویز آمپول، مصرف مکمل (به شکل قرص یا اسپری بینی)، اصلاح رژیم غذایی و درمان بیماری های زمینه ای نظیر بیماری کرون یا سلیاک. هر یک از راهکارهای درمانی باید طبق دستور پزشک اجرا شوند. برای درمان کمبود ویتامین B12 می توان طبق تشخیص پزشک برای یک دوره 3 تا 6 ماهه از مکمل های خوراکی ویتامین B12، اسپری بینی ویتامین B12 یا ویتامین B12 تزریقی استفاده کرد.

تأمین ویتامین B12 با تغذیه

گیاهان برای فرآیندهای سوخت و ساز خود نیازی به ویتامین B12 ندارند و آن را تولید نمی کنند. از این رو، دریافت این ویتامین از طریق مواد غذایی با منشاء حیوانی و مواد غذایی تقویت شده امکان پذیر است:

غذای دریایی

ماهی ساردین، ماهی سالمون، ماهی تن، ماهی کاد ، میگو

گوشت

گوشت گاو، گوشت مرغ، گوشت بره، گوشت بز، گوشت بوقلمون

لبنیات

شیر گاو، پنیر نرم و سفت، پنیر خانگی، پنیر خامه ای، ماست

تخم مرغ

زرده تخم مرغ سرشار از ویتامین ها و مواد معدنی است

منابع گیاهی

مخمرهای تغذیه ای، شیر نارگیل تقویت شده، تمپه (یکی از فرآورده های سویا)