منظور از پروبیوتیک ها چیست و چه تاثیری بر سلامت بدن دارد

پروبیوتیک یک باکتری ضروری و سودمند برای بدن است که می توان آن را از طریق تغذیه و در صورت لزوم و با تشخیص پزشک از طریق مکمل ها تأمین کرد. تانما در این مطلب ضمن بیان انواع پروبیوتیک ها ، علائم و عوارض کمبود پروبیوتیک و مواد غذایی حاوی پروبیوتیک را به شما معرفی می کند؛

پروبیوتیک چیست ؟

پروبیوتیک ها نوعی باکتری مفید برای بدن ما خصوصا برای دستگاه گوارش هستند. این باکتری ها به سلامت روده کمک بزرگی می کنند، چرا که رشد باکتری های خطرناک را کنترل می کنند؛ باکتری های بدی که باعث عفونت ها و التهاب روده می شوند. محققان این باکتری های خوب را میکروارگانیزم هایی توصیف کردند که برای میزبان خود (که بدن ما است) مزایای زیادی از نظر سلامتی دارند. اگر تعریف ساده تر بخواهید، پروبیوتیک ها تعادل بین باکتری های «خوب» و «بد» را برقرار می کنند و این باعث عملکرد بهتر بدن ما می شود.

فواید مصرف پروبیوتیک ها

اثر پروبیوتیک ها بر مغز

نتایج پژوهشی که در دانشگاه UCLA روی زنان ۱۸ تا ۵۵ ساله انجام شد، نشان داد در زنانی که به گمان دریافت اثرات مثبت بر اندام های گوارشی، به مدت ۱ ماه و روزی ۲ بار ماست حاوی مواد پروبیوتیک مصرف کرده بودند، فعالیت دو ناحیه ی شناختی و محرک در مغز که مسئولیت شناخت احساسات و عواطف و کنترل آنها را به عهده دارند، بیشتر شده است.

این پژوهش همچنین نشان داد اتصال ماده خاکستری اطراف مجرا (periaqueductal grey) با قسمتی از قشر مغز که مربوط به شناخت و ادراک است، افزایش یافته است.از آنجا که در این پژوهش از ماست های صنعتی استفاده شده بود که معمولا حاوی انواع طعم دهنده ها و رنگ های مصنوعی و شکر هستند و به عبارتی چندان سالم نیستند، دستیابی به چنین نتایجی بسیار قابل توجه است.

اثر پروبیوتیک ها بر سلامتی روان

پژوهش ها نشان داده اند که ترکیب باکتری های شکمی نه تنها بر سلامت جسمانی اثر می گذارد بلکه بر عملکرد مغز و سلامتی روانی نیز تأثیر چشمگیری دارد. بر مبنای پژوهش های پیشین، برخی از انواع پروبیوتیک ها اضطراب را کاهش می دهند.

سایر فواید پروبیوتیک ها

• ارتقاء سیستم ایمنی بدن
• جبران آسیب های آنتی بیوتیک ها به بدن
• کاهش التهاب روده در اثر جراجی
• افزایش توانایی هضم غذا
• بهبود حساسیت به لاکتوز
• افزایش سلامت کلی رحم
• شادابی پوست
• کاهش افسردگی
• کمک به جذب بهتر ویتامین B

میزان کافی پروبیوتیک برای بدن

مشخص نیست که هر چند وقت یک بار لازم است پروبیوتیک مصرف کنید؛ یعنی مقدار مصرف روزانه توصیه شده برای پروبیوتیک هنوز مشخص نیست زیرا همه پروبیوتیک ها مثل هم نیستند و هیچ اتفاق نظری در مورد مقدار و نحوه مصرف پروبیوتیک وجود ندارد و این که آیا باید از طریق رژیم غذایی کسب شود یا به صورت مکمل مصرف شود هنوز مشخص نیست.

مقدار دوزی که برای پروبیوتیک لازم است به میزان زیادی به نوع محصول و برند آن بستگی دارد. با این که بسیاری از محصولات پروبیوتیکی که در داروخانه ها به فروش می رسند در محدوده CFU یا دوز ۱ تا ۱۰ بیلیونی هستند اما برخی از محصولات پروبیوتیک وجود دارند که در دوز پایین هم کفایت می کنند و مؤثر هستند یا حتی برخی دیگر نیاز به مقادیر بیشتری برای مصرف کردن دارند.

انواع پروبیوتیکها

انواع پروبیوتیک ها شامل باکتری های گوناگونی با مزیت های متعدد هستند، اما دو گونه ی اصلی پروبیوتیک ها، لاکتوباسیلوس (Lactobacillus)و بیفیدوباکتریوم (Bifidobacterium) هستند. بهتر است از پزشک تان بپرسید کدام نوع برای شما مفیدتر است.

لاکتوباسیلوس که شناخته شده ترین نوع پروبیوتیک ها است، در ماست و دیگر غذاهای تخمیریافته وجود دارد. زیرگونه های مختلف آن در درمان اسهال مؤثرند و همچنین برای افرادی که قادر به هضم لاکتوز موجود در شیر نیستند، مفید هستند. بیفیدوباکتریوم که در انوع محصولات لبنی یافت می شود برای کاهش عوارض سندرم روده تحریک پذیر (IBS) و برخی مشکلات دیگر مفید است.

علت کمبود پروبیوتیک

• استرس
• رژیم غذایی ضعیف
• آنتی بیوتیک درمانی
• عفونت ها
• مسمومیت های غذایی
• فرایند طبیعی پیری

عوارض و نشانه های کمبود پروبیوتیک

برای تشخیص کمبود پروبیوتیک در بدن اگر دچار علائم زیر هستید حتما با پزشک برای دریافت یک رژیم غذایی حاوی پروبیوتیک و در صورت لزوم مصرف مکمل پروبیوتیک مشورت کنید:

• علائم گاستروانتریت (نفخ، التهاب، اسهال، یبوست)
• اضافه وزن
• افسردگی یا اضطراب
• میگرن
• عفونت های دستگاه ادراری
• آلرژی غذایی یا حساسیت غذایی
• اگزما یا خارش پوست
• آکنه
• بیش فعالی
• اختلالات طیف اوتیسم یا اوتیسم

پیشگیری از کمبود پروبیوتیک

بدن انسان شامل چیزی حدود یک کیلو و نیم (بیشتر از وزن مغز انسان!) باکتری پروبیوتیک است. این باکتری های زنده به شما کمک می کنند اما تا زمانی که شما هم به آن ها کمک کنید. ۲ راه برای حفظ و افزایش باکتری های مفید وجود دارد؛ استفاده از محصولات غذایی دارای پروبیوتیک و قرص آن.

منابع پروبیوتیک

تأمین پروبیوتیک با تغذیه

ماست

یکی از مشهورترین منابع پروبیوتیکی، ماست پروبیوتیک است. بر اساس مطالعات پروبیوتیک موجود در ماست به بیمارانی که مشکلات گوارشی دارند کمک می کند. پروبیوتیک داخل ماست طی فرایند تخمیر آن تولید می شود، اما هر ماستی مقدار کافی پروبیوتیک ندارد یا پروبیوتیک آن لزوما مزایایی برای سلامتی ندارد. به همین منظور ماست های پروبیوتیکی که اخیرا در بازار تولید می شوند، گزینه خوبی برای فراهم کردن مقدار پروبیوتیک روزانه شما است. هنگام مصرف این محصولات پروبیوتیکی حتما به برچسب پروبیوتیک روی محصول و ذکر نام پروبیوتیک هایی که در محصول وجود دارد، دقت کنید.

کلم ترش غیر پاستوریزه

کلم ترش غیرپاستوریزه چون حین فرایند پاستوریزه شدن بسیاری از باکتری هی خوب و فعال از بین می روند. کلم ترش و غذاهای کره ای مثل کیمچی حاوی ویتامین هایی هستند که سیستم ایمنی بدن را تقویت می کنند.

سوپ میسو

سوپ میسو یک غذای ژاپنی است. این سوپ به شیوه سنتی از تخمیر دانه های سویا با نمک و نوعی قارچ به نام کوجی ساخته شده است که به تقویت سیستم ایمنی بدن شما کمک می کند. میسو سرشار از پروبیوتیک و ویتامین B و آنتی اکسیدان است.

کفیر

کفیر نوعی دانه پروبیوتیک طبیعی سرشار از ویتامین های گروه B، کلسیم، منیزیم و فسفر و ویتامین K و چندین مخمر مفید است که برای تقویت ایمنی و افسردگی، هضم و اختلال در خواب و افسردگی مفید است.

نان خمیر ترش

نان خمیر ترش به وسیله تخمیر طولانی مدت خمیر با استفاده از لاکتوباسیلوس و مخمرهایی که به طور طبیعی رخ می دهند تولید می شود. این نان در مقایسه با نان های درست شده با استفاده از مخمرهای کشت داده شده، معمولا طعم ترش ملایمی دارد که ناشی از اسید لاکتیک تولید شده توسط لاکتوباسیلوس است.

ترشی خیار

ترشی هایی حاوی پروبیوتیک هستند که به صورت طبیعی یعنی با نمک دریایی و آب ترش شوند. توجه کنید که ترشی ای که با سرکه درست می شود حاوی پروبیوتیک های زنده نیست.

تمپه

تمپه محصول تخمیری سویا است. این غذای اندونزیایی دارای پروبیوتیک های طبیعی است. تمپه دارای پروتئین بالایی است و اغلب آن را از نظر عطم و طعم شبیه قارچ می دانند.

چای کامپوچا

نوشیدنی یا چای کامبوچا یکی از دیگر از محصولات به دست آمده از مخمرها و باکتری ها است. فرایند تهیه چای کامبوچا پیچیده است و نیازمند تجربه و مطالعه روش های گوناگون است، اما غیر ممکن نیست. روشی برای تهیه چای کامبوچا با استفاده از چای کیسه ای وجود دارد که پس از چند روز به شما قارچ قابل تکثیری می دهد که می توانید از آن استفاده کنید.

تأمین پروبیوتیک با دارو

برای عملکرد دستگاه گوارش به بهترین شکل، رژیم غذایی خود را با اضافه کردن مواد غذایی پروبیوتیک اشبا کنید. در این بین می توانید از یک کپسول پروبیوتیک خوب هم به عنوان مکلمل غذایی استفاده کنید. در بهترین مکمل های پروبیوتیک میزان مناسبی از انواع باکتری های مفید وجود دارد که دستگاه گوارش و سیستم ایمنی بدن را تقویت می کنند.

نکات مصرف پروبیوتیک ها

روش مصرف پروبیوتیک

گفتنی است می توان از دو روش اقدام به مصرف پروبیوتیک ها نمود که در ادامه به آن اشاره خواهد شد:

• مکمل های غذایی: به شکل پودر، شربت و یا قرص
• مواد غذایی غنی شده با پروبیوتیک ها: فرآورده لبنی تخمیری که در تولید آنها از باکتری های پروبیوتیکی استفاده می شود.

عوارض مصرف پروبیوتیک ها

به نظر می رسد مصرف این باکتری های مفید دارای عوارض جانبی مانند ایجاد گاز روده و نفخ است که به مرور زمان و در طول مصرف این علایم نیز کاهش خواهد یافت. پزشکان توصیه می نمایند در صورت بروز علایم مذکور، میزان مصرف آن کاهش یابد و یا اینکه به صورت متداول و هر روز مصرف نشود.

به طور کلی چنانچه قبل از مصرف، از داروی خاصی استفاده می شود باید با پزشک معالج مشورت شود چرا که در صورت مصرف هم زمان با آنتی بیوتیک ها احتمال بروز اختلال در ایمنی بدن وجود دارد.بیمارانی که نمی توانند از پروبیوتیک ها استفاده کنند:

• افراد مبتلا به بیماری روده
• افراد مبتلا به ایدز
• افراد مبتلا به سرطان
• افرادی که دارای باکتری های زیاد روده هستند.
• افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند.