سلامت کبد را باید جدی گرفت زیرا این عضو مهم بدن اگر دچار اختلال شود، عوارض جدی و جبران ناپذیری را بر جای خواهد گذاشت. بنابراین باید با شیوه صحیح مراقبت از کبد آشنا شوید تا سلامت کبد شما تضمین شود. تانما در این مطلب نکات خوبی در خصوص نحوه مراقبت از کبدهای سالم و ناسالم به شما معرفی می کند؛

بیماری کبد چیست ؟

به هرگونه اختلال در عملکرد کبد، بیماری کبد گفته می شود. کبد مسئول اَعمال حیاتی در بدن است. بیماری و اختلال در عملکرد کبد آسیب چشمگیری به بدن وارد می کند.

علائم اختلالات کبدی

  • ضعف
  • خستگی یا از دست دادن انرژی
  • کاهش وزن
  • زردی (پوست زرد و چشم)
  • جمع شدن مایع در شکم
  • ادرار تیره یا مدفوع روشن
  • حالت تهوع
  • استفراغ
  • اسهال
  • درد شکم
  • کبودی یا خونریزی غیر طبیعی

انواع بیماری های کبد

علل کبد چرب

  • اضافه وزن یا چاقی
  • مقاومت به انسولین ، که در آن سلولهای شما در پاسخ به هورمون انسولین قند مصرف نمی کنند.
  • قند خون بالا (هایپرگلیسمی) ، که حاوی پیش دیابت یا دیابت نوع 2 است.
  • مقادیر بالای چربی ها به ویژه تری گلیسیریدها در خون وجود دارد.

نشانه های کبد چرب

کبد چرب معمولاً هیچ علامت و نشانه ای ایجاد نمی کند. هنگامی که این اتفاق بیفتد ، ممکن است شامل موارد زیر باشد:

  • خستگی
  • درد یا ناراحتی در قسمت فوقانی راست شکم
کبد چرب

بیماری های کبد

خطرات کبد چرب

عارضه اصلی کبد چرب و NASH سیروز است. سیروز در پاسخ به آسیب کبدی ، مانند التهاب در NASH رخ می دهد. همانطور که کبد سعی می کند التهاب را متوقف کند ، مناطقی از جای زخم (فیبروز) ایجاد می کند. با ادامه التهاب، فیبروز گسترش می یابد تا بافت کبد بیشتر و بیشتر شود. اگر این روند قطع نشود ، سیروز می تواند منجر به موارد زیر شود:

  • رشد مایعات در شکم (آسیت)
  • تورم رگها در مری شما (واریس مری) ، که می تواند پارگی و خونریزی کند.
  • گیجی ، خواب آلودگی و لکنت زبان (انسفالوپاتی کبدی)
  • سرطان کبد
  • نارسایی کبد در مرحله پایانی ، به این معنی که کبد عملکرد خود را متوقف کرده است.

مراقبت از کبد چرب

  • وزن خود را کنترل کنید.
  • یک رژیم غذایی سالم داشته باشید.
  • ورزش کنید.
  • دیابت خود را کنترل کنید.
  • کلسترول خود را کنترل کنید.
  • از مواردی که استرس بیشتری به کبد شما وارد می کند مانند مصرف الکل، مصرف خود سرانه داروها و داروهای گیاهی خودداری کنید.

تست عملکرد کبد چیست ؟

تست های عملکرد كبدی گروهی از آزمایش ها را شامل می شود كه برای تشخیص، ارزیابی و كنترل بیماری های كبدی به كار می روند. نتایج غیر طبیعی تست عملکرد کبد همیشه نشان دهنده بیماری کبدی نیست. دکتر شما می تواند نتایج را برای شما تفسیر کند. با انجام تست عملکرد کبد شما می توانید از سلامت کبد خود با اندازه گیری سطح پروتئین، آنزیم های کبدی و بیلی روبین در خون مطمئن شوید.

موارد انجام تست عملکرد کبد

  • برای بررسی آسیب های عفونت های کبدی، مانند هپاتیت B و هپاتیت C.
  • برای نظارت بر عوارض جانبی برخی از داروهایی که بر عملکرد کبد تأثیر می گذارد.
  • اگر شما در حال حاضر بیماری کبدی دارید، برای نظارت بر بیماری و بررسی روند درمان بیماری می توانید از این تست عملکرد کبد کمک بگیرید.
  • اگر در معرض علائم اختلال کبدی هستید.
  • اگر شرایط خاصی از قبیل تری گلیسیرید بالا، دیابت، فشار خون بالا یا کم خونی هستید.
  • اگر الکل مصرف می کنید.
  • اگر بیماری صفراوی دارید.
روش انجام تست عملکرد کبد

تست علمکرد کبد

انواع تست عملکرد کبد

آلانین ترانس آمیناز ALT

یک آنزیم موجود در کبد است که به بدن شما کمک می کند پروتئین را متابولیزه کند. هنگامی که کبد آسیب دیده باشد، ALT به جریان خون آزاد می شود و سطح آن افزایش می یابد.

ترانس آمیناز آسپارتات AST

آنزیمی است که به متابولیزه کردن اسید آمینه آلانین کمک می کند؛ مانند ALT، AST به طور معمول در خون در سطح پایین قرار دارد. افزایش سطح AST ممکن است آسیب کبدی یا بیماری یا آسیب عضلانی را نشان دهد.

آلکالین فسفاتاز (ALP)

ALP یک آنزیم در کبد، مجرای صفراوی و استخوان است. سطوح بالاتر از حد نرمال ALP ممکن است علت آسیب یا بیماری کبد را مشخص کند، مانند مجاری صفراوی مسدود شده یا برخی بیماری های استخوانی.

آلبومین

آلبومین یکی از پروتئین هایی است که در کبد ساخته می شود. بدن شما نیاز به این پروتئین ها برای مبارزه با عفونت ها و انجام وظایف دیگر دارد. سطح آلبومین و کل پروتئین کمتر از حد معمول ممکن است نشان دهنده آسیب یا بیماری کبدی باشد.

بیلی روبین

ماده ای است که در طول تجزیه عادی گلبول های قرمز ایجاد می شود. بیلی روبین از طریق کبد به مدفوع دفع می شود. سطح بالایی از بیلی روبین (زردی) ممکن است آسیب کبدی یا بیماری کبدی یا برخی از انواع آنمی را نشان دهد.

گاما گلوتامیل ترانسفراز (GGT)

GGT یک آنزیم خونی است. سطوح بالاتر از حد طبیعی ممکن است آسیب کبدی یا مجرای صفرا را نشان دهد.

L-lactate dehydrogenase (LD)

LD آنزیمی است که در کبد یافت می شود. سطح بالایی ممکن است آسیب کبدی را نشان دهد اما می تواند در بسیاری از اختلالات دیگر افزایش یابد.

زمان پروترومبین (PT)

PT زمانی است که خون لخته می شود. افزایش PT ممکن است آسیب کبدی را نشان دهد.

نکات مهم مراقبت از کبد

بایدهای مراقبت از کبد

از جمله دستورات پزشکی مراقبت از کبد می توان به موارد زیر اشاره کرد:

حتما صبحانه بخورید

مواد غذایی دارای فیبر بالا می تواند به سلامت کبد تان کمک کند تا به بهترین شکل کار کند. تحقیقات نشان داده است صبحانه های دارای غلات کامل مثل چاودار می تواند سبب آب شدن چربی های شکمی شود که در جلوگیری از بروز بیماری های کبدی مؤثر است.

ورزش

ورزش منظم به سوزاندن تری گلیسیرید در بدن به عنوان سوخت کمک کرده و می تواند به کاهش چربی کبد کمک کند.

اهدای خون

اهدای خون دو بار در سال می تواند به کاهش سطوح آهن در بدن کمک کرده و از کبد در برابر آسیب محافظت کند.

نبایدهای مراقبت از کبد

بایدهای مراقبت از کبد

نسبت بهینه اسیدهای چرب امگا۳ به اسیدهای چرب امگا۶

از منابع خوب برای اسیدهای چرب امگا۳ می توان به ماهی های سالمون، خالمخالی، شاه ماهی و آنچووی اشاره کرد. مکمل روغن ماهی کریل نیز سرشار از این مواد مغذی است. از مصرف غذاهای فرآوری شده پرهیز کرده یا آن را محدود کنید و از روغن گیاهی برای پخت و پز استفاده کنید.

پرهیز از داروها

تنها یک آنزیم در کبد تقریبا ۵۰ درصد از تمام داروهای موجود در بازار از جمله داروهای بدون نسخه مانند داروهای سرماخوردگی و مسکن ها را متابولیز می کند. بسیاری از داروهای بدون نسخه با آسیب کبدی ناشی از مصرف بیش از حد پیوند خورده اند.

پرهیز از الکل در صورت ابتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی یا استئاتوهپاتیت غیر الکلی

اگر به هر یک از این بیماری ها مبتلا هستید از مصرف الکل پرهیز کنید زیرا می تواند خطر سیروز کبدی و تخریب سلول های کبد را افزایش دهد.

بهینه سازی شرایط روده

از آنجایی که حدود ۷۵ درصد افراد مبتلا به بیماری مزمن کبد دارای یک بی تعادلی میکروبیوم در روده خود هستند، مصرف پروبیوتیک ها یا غذاهای تخمیر شده برای حفظ تعادل میکروبیوم توصیه شده است.

مصرف ان-استیل سیستئین

این یک آنتی اکسیدان قدرتمند است که برای درمان بیماری های کبد چرب مزمن استفاده می شود.

نبایدهای مراقبت از کبد

از مصرف فست فودها بپرهیزید

مصرف فست فودها و سایر غذاهای چرب برای کسانی که به سلامت این عضو حیاتی بدن خود اهمیت می دهند، انتخاب مناسبی نیست. مصرف غذاهای چرب و استفاده از روغن های صنعتی کار کبد را برای تجزیه چربی سخت می کند و در مدت زمان طولانی ممکن است سبب التهاب کبد و به تبع آن سیروس کبدی شود.

چای یا قهوه کمتر مصرف کنید

مطالعات نشان داده است کسانی که روزی یک یا دو فنجان چای یا قهوه می نوشند، احتمال آسیب کبدی که در اثر مصرف الکل یا غذای ناسالم در آنها ایجاد می شود، کاهش می یابد. برخی از مطالعات هم نشان داده است که این میزان مصرف قهوه یا چای احتمال ابتلاء به سرطان کبدی را کاهش می دهد.

مصرف قند را کاهش دهید

مصرف زیاد قند می تواند تأثیر مخربی بر سلامت کبد داشته باشد. این تأثیر منفی می تواند به این دلیل باشد که یکی از وظایف کبد ذخیره سازی قندها است. قند تبدیل به چربی می شود و این چربی اطراف کبد را می گیرد و در طولانی مدت زمینه ساز بروز بیماری کبد چرب است. بنابراین با کاهش مصرف ترکیبات قندی از سلامت کبد خود محافظت کنید.

از مصرف الکل و دخانیات اجتناب کنید

نوشیدن الکل و مصرف دخانیات تأثیر منفی بر فعالیت کبد دارد و در طولانی مدت زمینه بروز سیروس کبدی و بیماری کبد چرب را فراهم می کند.

از مصرف افراطی داروهای گیاهی بپرهیزید

از مصرف نادرست و افراطی مکمل ها و داروهای گیاهی با این تصور که به زعم گیاهی بودن هیچ صدمه ای به بدن وارد نمی کنند، بپرهیزید چرا که می تواند منجر به هپاتیت یا نارسایی کبدی شود.

نکات مراقبت از کبد با تغذیه

مواد غذایی مناسب کبد

بادام

همانطور که می دانید این ماده منبع غنی از ویتامین E است می تواند در برابر بیماری کبد چرب از بدن محافظت کند. بادام و سایر آجیل ها برای سلامت قلب نیز مفیدند.

موز

موز سرشار از پتاسیم است و همین امر باعث می شود در بیشتر رژیم های غذایی گنجانده شود. موز به هضم کمک می کند و همچنین به کبد در حذف سموم از بدن کمک می کند.

بلوبری

بلوبری حاوی مواد مغذی (پلی فنول) است که در برابر بیماری کبدی از بدن محافظت می کند. سایر مواد غذایی که پلی فنول دارند شامل شکلات تلخ ، زیتون و آلو هستند.

کلم بروکلی

کلم بروکلی نیز مزایای زیادی برای بدن دارد. این سبزی یکی از موارد خوب برای کبد محسوب می شود.

موارد آسیب رسان به کبد

مواد غذایی مناسب کبد

چای سبز

چای سبز سرشار از کاتچین است و می تواند از سرطان های مختلفی همچون سرطان کبد پیشگیری کند. البته باید مد نظرتان باشد که مصرف بی رویه چای سبز ممکن است برای کبد مضر باشد.

گیاهان

گیاهان و ادویه های مختلفی می توانند برای کبد مفید باشند. دارچین، زیره سبز، پودر کاری، ارگانو، رزماری و مریم گلی برای سلامت کبد عالی هستند.

جوی دوسر

جوی دوسر حاوی فیبر است و همین امر باعث می شود بیشتر سیر شوید. تحقیقات نشان می دهد این ماده به کاهش وزن کمک می کند و خطر ابتلا به بیماری های کبدی را کاهش می دهد.

سبزیجات خام

خوردن سبزیجات خامی همچون چغندر، کلک بروکسل، هویج، گل کلم، خیار و سبزیجاتی با برگ سبز برای سلامت کبد مفید است.

اسفناج

اسفناج سرشار از آنتی اکسیدان هاست و به کارکرد بهتر کبد کمک می کند.

سیب زمینی شیرین

سیب زمینی شیرین یکی از موادی است که پتاسیم خوبی دارد. در حقیقت، یک عدد سیب زمینی شیرین متوسط ۷۰۰ میلی گرم پتاسیم دارد. همچنین این ماده سرشار از فیبر است.

آب

هیچ لیستی بدون وجود آب کامل نخواهد بود. آب یک ماده عالی برای کبد است. این ماده علاوه بر این که به کبد کمک می کند سموم را دفع کند. شما را برای مدت زمان طولانی تری سیر نگه می دارد.

ویتامین های مفید برای کبد

ویتامین های گروه B

این ویتامین ها به کبد برای سم زدایی بدن و دفع سموم کمک می کنند. این ویتامین ها عملکرد صفرا را بهبود بخشیده و موجب هضم غذا و تجزیه کلسترول می شوند.

آنتی اکسیدان ها

هر دو ویتامین E و C آنتی اکسیدان های طبیعی هستند که در ترمیم بافت های بدن و مبارزه با عفونت مفیدند. برای جلوگیری از آسیب های ناشی از رادیکال های آزاد و کمک به سلامت کبد بسیار سودمندند.

مواد معدنی مفید برای کبد

روی

این ماده معدنی برای التیام زخم و لخته شدن طبیعی خون مفید است. همچنین به خنثی شدن رادیکال های آزاد مضر کمک می کند. سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند. از آسیب های کبدی نیز به طور چشمگیری جلوگیری می کند.

کولین

کولین، یک نوع ویتامین Bاست، یک ماده مغذی ضروری است که موجب حمل و نقل چربی از کبد می شود. در بسیاری از موارد، کبد چرب توسط کمبود کولین ایجاد می شود. غذاهای غنی از کولین عبارتند از زرده تخم مرغ، جگر گوساله، و بادام زمینی.

مواد معدنی مفید برای کبد

ویتامین های مفید برای کبد

مواد غذایی نامناسب کبد

از جمله موارد آسیب رسان به کبد می توان به موارد زیر اشاره کرد:

شکر

تمامی قندهای ساده که در غذاهای فراروی شده به وفور یافت می شود باعث آسیب رساندن به کبد می شوند.

مکمل های گیاهی

برخی از مکمل های گیاهی اگر با احتیاط و مشورت با متخصص مصرف نشوند ممکن است برای کبد مضر باشند.

نوشابه

نوشابه می تواند خطر توسعه بیماری های کبدی را افزایش دهد.

استامینوفن

مصرف زیاد این دارو به کبد آسیب وارد می کند.

چربی های ترانس و الکل

چربی های ترانس و الکل برای کبد مضر هستند.

راهکارهای خانگی مراقبت از کبد

با روش های زیر می توانید کبد خود را پاکسازی کنید:

  • مواد غذایی سمی را از رژیم غذایی خود حذف کنید.
  • آب سبزیجات خام بنوشید.
  • مواد غذایی غنی از پتاسیم مصرف کنید.
  • با قهوه تنقیه انجام دهید.
  • شیره گل خار، قاصدک و زردچوبه مصرف کنید.
  • جگر گاو یا قرص (beef liver tablets)مصرف کنید.

توصیه های طب سنتی برای مراقبت از کبد

  • بادام تلخ و تخم کرفس برای درمان سردی کبد مفیدند.
  • خوردن روزانه پنج عدد فندق، پنج عدد بادام و سه عددپسته و همچنین خوردن انجیر و مویز نوشیدن ماءالعسل (ترکیب آب و عسل) به جای آب باعث تقویت کبد در افراد مبتلا به کبد چرب می شود.
  • ترب به باز شدن انسداد کبد کمک می کند.
  • افراد دارای کبد چرب می توانند به نسبت مساوی عرق کاسنی و شاتره را با یکدیگر ترکیب کنند و بنوشند.
  • استفاده متعادل از رازیانه یا عرق آن هم برای تقویت کبد مفید است اما تنها به خانم ها توصیه می شود و آقایان نباید از آن استفاده کنند.
  • میوه های شیرین مثل انجیر، توت و مویز برای کبد مفیدند ولی نباید در مصرف آن ها افراط کرد.

طرز تهیه اسموتی سیب، چغندر و هویج برای پاکسازی کبد

مواد لازم

  • سیب یک عدد
  • چغندر (لبو) یک عدد
  • هویج یک عدد
  • آب نصف لیوان
توصیه های طب سنتی برای کبد

تهیه اسموتی برا ی سلامت کبد

طرز تهیه

  • تمامی مواد را داخل مخلوط کن ریخته و کاملاً میکس کنید.
  • اسموتی حاصله را به مدت ۵ روز درست کرده و ناشتا میل کنید.
آیا این مطلب مفید بود؟
نظر خود را بنویسید! لطفا کلیک کنید