تشنج به دلایل مختلفی به وجود می آید و امکان دارد افراد در سنین مختلف دچار تشنج شوند. بنابراین اقدامات درست با فرد دارای تشنج به قدری مهم است که می تواند نجات دهنده جان او باشد. تانما در این مطلب نکات مهمی را در خصوص علل و انواع تشنج و کمک های اولیه هنگام تشنج کودکان مطرح می کند که خواندنی است؛

تشنج چیست ؟

به تغییرات فعالیت الکتریکی مغز که به صورت ناگهانی رخ می دهد، تشنج می گویند. این تغییرات می تواند علائم چشمگیر و قابل توجهی را ایجاد کند و یا نشانه ای از آن نداشته باشد. مغز از میلیون ها یاخته عصبی (نورون) که عملکرد بدن، احساسات، تفکرات، شخصیت، اخلاق، حافظه و تمرکز را کنترل می کند، ساخته شده است.

نورون ها این اعمال را از راه انتقال امواج الکتریکی به یکدیگر و ارسال و دریافت پیام های عصبی انجام می دهند. در حالت تشنج یک جرقه الکتریسیته مانند رعد و برق ایجاد می شود و موجب تغییر حالت و رفتار یا عدم هوشیاری فرد می شود.

انواع تشنج

تشنج کانونی

این موارد از قسمت خاصی از مغز شما شروع می شوند و نام آنها بر اساس بخشی است که اتفاق می افتد. اینها می توانند تأثیرات جسمی و عاطفی ایجاد کنند و باعث شوند چیزهایی را که در آنجا نیستند احساس کنید، ببینید یا بشنوید. پزشکان این نوع تشنج را به سه گروه تقسیم می کنند:

تشنج های کانونی ساده

تشنج کانونی ساده باعث تغییر درک حواس نسبت به محیط اطراف می شود: بوها یا طعم های عجیب و غریبی احساس می شود و انگشتان، بازوها یا پاها به طور ناگهانی منقبض می شود. همچنین ممکن است نورهای چشمک زن دیده شود و یا سرگیجه به وجود بیاید. فرد هوشیار است، اما ممکن است تعرق یا تهوع داشته باشد.

تشنج کانونی پیچیده

معمولا در بخشی از مغز که احساسات و حافظه را کنترل می کند، اتفاق می افتد. در تشنج کانونی پیچیده ممکن است هوشیاری فرداز دست روداما هوشیار به نظر می رسد. حتی ممکن است حالاتی مانند اوغ زدن، به هم فشردن یا گاز گرفتن لب ها، خنده، یا گریه رخ دهد. از نظر طول مدت، تشنج پیچیده می تواند تا چند دقیقه طول بکشد.

تشنج ثانویه ی گسترده

در یک قسمت از مغز شروع شده و به سلول های عصبی در هر طرف گسترش می یابد. همچنین ممکن است بعضی از علائم بالینی تشنج گسترده مانند پرش های تشنجی و انقباض عضلانی وجود داشته باشند.

انواع تشنج

تشنج کانونی

تشنج های عمومی

این موارد زمانی اتفاق می افتند که سلول های عصبی دو طرف مغز شما دچاراختلال شوند. آنها می توانند سبب اسپاسم عضلانی، سیاه شدن یا زمین خوردن شما شوند. تشنج عمومی کل مغز را در برمی گیرد و به شش دسته تقسیم می شود:

تشنج تونیک

این صحنه راز یاد توی فیلم ها دیده اید. فردی که دچار تشنج می شود روی زمین می افتد و دست و پایش شروع به تکان خوردن می کنند. این نوع تشنج، با عنوان تشنج تونیک شناخته می شود.

تشنج آتونیک

در این تشنج مرکز کنترل عضلات در مغز دچار تشنج شده و فرد به طور ناگهانی بر روی زمین سقوط می کند.

تشنج کلونیک

محل تأثیرگذاری این تشنج صورت، دست ها و گردن بیمار است.

تشنج های میوکلونیک

محل تأثیرگذاری تشنج میوکلونیک پاها و بازوها است و معمولاً تشنج به طور قرینه در دو طرف بدن صورت می گیرد.

تشنج های تونیک-کلونیک

شایع ترین نوع تشنج همین نوع است. تشنج های تونیک- کلونیک عارضه های هر دو دسته تشنج های تونیک و کلونیک را با هم دارند. بیماری که به این تشنج دچار می شود ممکن است به طور ناگهانی آگاهی خود ار از دست بدهد و با بدنی منقبض شروع به تکان خوردن کند. در بعضی موارد ممکن است بیمار کنترل ادرار خود را نیز از دست بدهد و یا زبانش را در حین تشنج گاز بگیرد.

تشنج ابسنس(Absence)

در این شکل از تشنج آگاهی به طور کامل از دست می رود. البته این عارضه مدت کوتاهی طول می کشد.

علل تشنج

تشنج ممکن است در اثر برخی از شرایط سلامت اتفاق بیفتد. هر چیزی که بر بدن تأثیر می گذارد ممکن است مغز را مختل کند و منجر به تشنج شود. شایع ترین علت تشنج، صرع است؛ اما هر کسی که تشنج داشته باشد، صرع ندارد. گاهی اوقات تشنج به دلایل زیر اتفاق می افتد:

  • تب بالا که می تواند با یک عفونت مانند مننژیت همراه باشد.
  • کمبود خواب
  • سطح سدیم کم در خون (هیپوناترمی) که می تواند با دیورتیک درمان شود
  • مصرف داروهایی مانند داروهای ضد درد، داروهای ضد افسردگی یا درمان ترک سیگار که آستانه تشنج را پایین می آورد
  • ترومای سر که موجب خونریزی در مغز می شود
  • سکته مغزی
  • تومور مغزی
  • مصرف داروهای غیرقانونی یا تفریحی مثل آمفتامین یا کوکائین
  • سوء مصرف الکل
  • عدم تعادل الکترولیتی
  • شوک الکتریکی
  • صرع
  • فشار خون بسیار بالا
  • نارسایی کبد یا کلیه
  • سطح قند خون پایین
علائم تشنج

علل تشنج

موارد خطر تشنج

  • تشنج بیش از سه دقیقه طول بکشد.
  • فرد پس از تشنج از خواب بیدار نشود.
  • فرد تشنج های مکرر را تجربه می کند.
  • تشنج در فرد باردار رخ می دهد.
  • تشنج در کسی رخ می دهد که هرگز تشنج نکرده است.

علائم تشنج

  • سردرگمی موقت
  • خیره شدن به یک نقطه
  • حرکات غیر قابل کنترل دست و پا
  • از دست دادن هوشیاری یا آگاهی
  • علائم روانی مانند ترس، اضطراب
  • اسپاسم عضلانی غیر قابل کنترل
  • کف کردن دهان
  • افتادن
  • طعم عجیب و غریب در دهان
  • خم شدن و فشار در فک
  • گزیدن زبان
  • حرکت ناگهانی و سریع چشم
  • از دست دادن کنترل عملکرد مثانه یا روده
  • تغییرات خلق ناگهانی

عوارض تشنج

شکستگی و آسیب به سر و بدن

اگر در حین تشنج سقوط کنید، احتمال آسیب و شکستگی سر و استخوان های بدن وجود دارد.

غرق شدن

اگر در هنگام شنا، شما دچار تشنج شوید یا علائم صرع در شما بروز دهد احتمال غرق شدگی وجود دارد.

تصادف اتومبیل

اگر در هنگام رانندگی دچار تشنج شوید احتمال تصادف های رانندگی بالا می رود.

عوارض تشنج در بارداری

تشنج در دوران بارداری خطری برای مادر و کودک ایجاد می کند و برخی از داروهای ضد صرع خطر بروز نقایص مادرزادی را افزایش می دهند. اگر مبتلا به تشنج و صرع هستید و در نظر دارید که باردار شوید، با پزشک خود مشورت کنید. اکثر زنان مبتلا به تشنج و صرع می توانند باردار شوند و نوزادان سالم داشته باشند.

مشکلات روحی و روانی

افراد مبتلا به تشنج و صرع بیشتر احتمال دارد که مشکلات روحی داشته باشند. به ویژه افسردگی، اضطراب و افکار و رفتارهای خودکشی. مشکلات ممکن است ناشی از شرایط مربوط به وضعیت خود و همچنین عوارض جانبی دارو باشد.

تشخیص تشنج

عوارض تشنج

تشخیص علت تشنج

بعد از معاینات فیزیکی، بررسی پرونده پزشکی، داروهای مصرفی و بررسی علائم تشنج، پزشک ممکن است تست های خاصی را برای تشخیص دقیق علائم تشنج درخواست کند. پزشک شما سابقه پزشکی کامل و حوادث ناشی از تشنج را از شما خواهد پرسید.

به عنوان مثال، شرایطی مانند سردردهای میگرنی، اختلالات خواب و استرس شدید روانی می تواند علائم تشنج را ایجاد کند. آزمایش های آزمایشگاهی ممکن است به پزشک شما کمک کند که شرایط دیگری را که باعث ایجاد این اتفاق می شود، رد کند. آزمایش های لازم عبارت اند از:

  • آزمایش خون: برای بررسی عدم تعادل الکترولیتی
  • کشت مایع مغزی نخاعی: برای بررسی عفونت
  • غربالگری سم شناسی: برای آزمایش آلودگی با دارو یا سموم
  • آزمایش الکتروانسفالوگرافی نیز می تواند به تشخیص پزشک شما کمک کند. این آزمایش ها امواج مغزی را اندازه گیری می کند. مشاهده امواج مغزی در طی تشنج می تواند به تشخیص نوع تشنج کمک کند.
  • تصویربرداری مغزی: مانند سی تی اسکن یا اسکن MRI همچنین می تواند با ارائه یک تصویر واضح از مغز به تشخیص پزشک کمک کند. این اسکن ها اجازه می دهد که پزشک شما ناهنجاری هایی مانند جریان خون مسدود شده یا تومور را ببیند.

پیشگیری از تشنج

درمان تشنج از طریق روش های پیشگیرانه و کنترلی زیر امکان پذیر است:

مصرف درست داروها

بدون مشاوره با پزشک خود دوز داروها را تنظیم نکنید. اگر احساس می کنید که دوز داروهایتان باید تغییر کند، به پزشک خود مراجعه کنید.

خواب کافی

کمبود خواب باعث تشنج می شود. اطمینان حاصل کنید که شبها به اندازه کافی می خوابید.

استفاده از دستبندهای طبی هشدار دهنده

این کار به کارکنان اورژانسی کمک خواهد کرد که در صورت تکرار تشنج به نحو صحیح شما را درمان کنند.

فعالیت

ورزش کردن و فعالیت به حفظ سلامت جسمی و کاهش افسردگی کمک می کند. حتما به اندازه کافی آب بنوشید و اگر در حین ورزش خسته شدید، استراحت کنید.

انتخاب شیوه ی زندگی سالم

مدیریت استرس، محدود کردن نوشیدنی های الکلی و اجتناب ازمصرف سیگار، مواردی است که شما را به زندگی سالم سوق می دهد.

درمان تشنج

پیشگیری از تشنج

اقدامات اورژانسی هنگام تشنج

  • سعی كنید خونسردی خود را حفظ كنید .
  • زمان را كنترل كنید ، بدانید تشنج چقدر طول كشیده تا اگر لازم شد اورژانس های پزشكی را خبر كنید .
  • از شلوغ شدن اطراف فرد جلوگیری كنید .
  • جهت پیشگیری از آسیب دیدگی ، شئ نرم مثل ژاكت یا بالش زیر سر فرد بگذارید.
  • تنها در صورتی فرد را جابجا كنید كه در مكانی خطرناک مثل داخل یك جاده یا لبه یک پرتگاه ، قرار داشته باشد .
  • هیچگاه اقدام به مهار یا محدود كردن حركات تشنجی فرد نكنید ، چون ممكن است به او یا خودتان صدمه بزنید .
  • برای جلوگیری از گاز گرفتن زبان ، هیچ چیز داخل دهان فرد نگذارید . چون فقط گاهی آن هم چند ثانیه اول تشنج (كه شاید شما هنوز از وقوع تشنج اطلاع حاصل نكرده باشید) خطر جویدن زبان وجود دارد و ممكن است شما با این كار فقط به دندان های فرد صدمه بزنید .
  • دقت كنید هیچ لباسی محكم اطراف گردن او حلقه نشده باشد ، این شامل گردنبند هم می شود .
  • همچنین فرد را از نظر جراحات بررسی کنید.
  • اگر در هنگام تشنج نتوانستید فرد را به پهلو بخوابانید، وقتی که تشنج تمام شد این کار را انجام دهید.
  • اگر مشکلی در تنفس دارد، با استفاده از انگشت خود دهانش را از بزاق پاک کنید یا با تحریک ته حلق باعث استفراغ او شوید و هر نوع لباس تنگ اطراف گردن و مچ آنها را شل کنید.
  • در کنار فرد بمانید تا کاملاً بیدار و هوشیار شود.
  • منطقه ‎ای امن و راحت برای استراحت در اختیار او قرار دهید.
  • تا زمانی که کاملاً آگاه از محیط اطراف خود نیست، به او چیزی برای خوردن و نوشیدن پیشنهاد نکنید.
  • از فرد سوالاتی بپرسید تا میزان هوشیاری او را بسنجید؛ مثلا این که کجاست، اسمش چیست و امروز چه روزی است. ممکن است چند دقیقه طول بکشد تا کاملاً هوشیار شود و بتواند به سوالات پاسخ دهد.

اقدامات اورژانسی هنگام تشنج کودک

  • به هیچ وجه استرس نداشته باشید.
  • کودک را نگاه ندارید، اما وی را روی سطح ایمنی مانند زمین قرار دهید.
  • لباس های او را آزاد کنید.
  • کودک را در پهلو بخوابانید بازوی وی را زیر سرش قرار دهید. به این ترتیب، اگر کودک استفراغ کرده باشد، مواد استفراغی وارد ریه وی نخواهد شد.
  • اولین قدم پس از بروز تشنج ناشی از تب یافتن علت ایجاد کننده تب در کودک است می یابد او را سریعا به اورژانس برسانید.
  • اگر در زمان آغاز تشنج، چیزی در دهان کودک قرار دارد، آن را خارج کنید تا از شوک پیشگیری شود.
  • در صورتی که قبلا پزشک برای کودک تان دارویی به منظور استفاده در هنگام تشنج (البته فقط به صورت مقعدی) تجویز كرده، آن را با آرامش به کار ببرید.
  • نیازی نیست دندان های کودک را از هم باز کنید، فقط مطمئن شوید زبان کودک تحت فشار نباشد.
  • بعضی از والدین هنگام تشنج کودک به خصوص در همراه بودن با تب سعی می کنند او را پاشویه کنند و یا زیر آب سرد بگیرند. به یاد داشته باشید هیچ کدام از این روش ها موثر نیستند.
  • بعد از توقف تشنج اگر کودک تان تب داشته باشد، می توانید از شیاف استامینوفن استفاده کنید.
  • از آنجا که تشنج ناشی از تب گاهی ناشی از علل مهم و خطرناک است و همچنین به دلیل این که بعضی از علل تشنج های بدون تب مثل کمبود قند و کلسیم نیاز به درمان اختصاصی دارد، بلافاصله پس از بروز تشنج به اورژانس زنگ بزنید و یا کودک را سریعا به نزدیک ترین بیمارستان برسانید.
اقدامات بعد از پایان تشنج

اقدامات اورزانسی هنگام تشنج کودک

اقدامات بعد از پایان تشنج

  • زمان بهبود بسته به نوع حمله متفاوت است و کمک های اولیه اغلب ضرورتی ندارد و باید اجازه داد که حمله سیر طبیعی خود را طی کند.
  • کبود شدن لب های بیمار پس از تشنج به دلیل کمبود اکسیژن رخ می دهد و به تنهایی خطرناک نیست.
  • پس از یک حمله شدید، بیمار نیاز به استراحت دارد شرایط را فراهم کنید که بتواند استراحت کند. پس از تمام شدن تشنج ممکن است فرد مدت زمانی بخوابد. این حالت طبیعی است بگذارید هر قدر که می خواهد، بخوابد.
  • اگر هنوز تنفس كند است، كنترل كنید چیزی مسیر تنفس فرد را مسدود نكرده باشد.
  • تا آنجا كه می توانید سعی کنید ناراحتی بیمار کاهش یابد. اگر فرد دچار بی اختیاری ادرار شده تا آنجا كه ممكن است با او همدلی کنید و سعی کنید ناراحتی او را کم کنید.
  • كنار فرد بمانید و بـه او اطمینان بدهید كه كاملا مراقب او خواهید بود. برای اطلاع از نحوه ی برخورد صحیح با بیمار و همدردی با او می توانید از مشاوره تلفنی فردی کمک بگیرید.

ممنوعیت های هنگام تشنج افراد

  • در زمان حمله چیزی به فرد نخورانید از جمله خوراکی و آشامیدنی.
  • دهان بیمار پس از قفل شدن دهان، به زور باز نکنید.
  • با بستن دست و پای بیمار مانع از تشنج او نشوید.
  • سیلی زدن و پاشیدن آب بر روی بیمار، حرکات مردودی هستند که کمکی به بهبود بیمار نمی کند.
آیا این مطلب مفید بود؟
لینک های مرجع
نظر خود را بنویسید! لطفا کلیک کنید