اقدامات اورژانسی هنگام ضربه خوردن به سر کودک| حتما بخوانید

ضربه خوردن به سر کودک زیاد اتفاق می افتد و در بسیاری مواقع سطحی است و نیاز به پیگیری جدی ندارد. البته والدین باید با علائم بالینی مهم در ضربه به سر کودکان آشنا باشند تا در صورت وقوع یک حادثه، کودک خود را سریعا به مراکز درمانی ببرند. تانما در این مطلب ضمن بیان عوارض افتادن کودک از پشت سر، خطرات خوردن ضربه به سر کودکان را بازگو می کند؛

ضربه به سر چیست؟

ضربه به سر، یک جراحت مغزی است که باعث تغییرات زودگذر در نحوه ی عملکرد مغز می شود. ممکن است فکر کنید این ضربات زمانی اتفاق می افتند که شخص ناخودآگاه ضربه بخورد مثلاً وقتی در حال ورزش است. اما ضربات به سر می توانند در هر آسیبی به سر اتفاق افتاده و غالباً هم با از دست دادن هوشیاری همراه نیستند.

علل ضربه خوردن به سر کودک

ضربات به سر معمولاً به دلیل انواع تروما یا آسیب به سر ایجاد می شوند، مانند افتادن بر روی سر یا تصادف کردن با اتومبیل. خطر این تصادفات به خصوص در بچه های کوچک زیاد است به این دلیل که آنها نمی توانند به شما بگویند که حالشان چطور است و چه احساسی دارند. شما باید به دنبال هر نشانه و علامتی آنها را به دقت بررسی کنید

علائم ضربه خوردن به سر کودکان

استفراغ کودک

یکی از علائمی که باید هنگام وارد شدن ضربه به سر کودک به آن دقت نمود ، استفراغ تکرار شونده کودک است که نشان دهنده افزایش فشار داخل جمجمه می باشد.

تشنج کودک

برخی کودکان بعد از ضربه به سر تشنج می کنند . بالا رفتن مردمک چشم های کودک ، لرزیدن دست و پا ، قفل شدن دهان و.... از علائم تشنج است . تشنج گاهی در 48-24 ساعت اول و گاهی هم در طول هفته اول و بعد از 48 ساعت اول اتفاق می افتد. این امکان وجود دارد 2 سال بعد از ضربه نیز کودک تشنج کند. برخی از کودکانی که دچار تشنج هستند، قبلا به سرشان ضربه شدید وارد شده است.

نشانه های خطر بعد از ضربه خوردن به سر کودک

بیهوش شدن کودک

اگر کودک بعد از وارد شدن ضربه به سر گریه کند و بعد مدتی از حال برود و یا بدون گریه بیهوش شود ، خطرناک است و باید کودک را نزد پزشک ببرید . در صورتی که کودک بلافاصله بعد از افتادن بیهوش شود و دو دقیقه بعد به هوش بیاید، نسبت به زمانی که کودک بعد از چند دقیقه بیهوش شود، خطر کمتری دارد اما در صورتی که به سر کودک ضربه وارد شود و کودک بعد از گریه ، بلند شود نگرانی زیادی وجود ندارد.

کبودی پشت گوش و کبودی زیر چشم

از علائمی که بعد از ضربه به سرکودک ، والدین باید به آن دقت کنند این است که ایجاد کبودی پشت گوش و زیر چشم کودک از نشانه های شکستگی جمجمه و خونریزی است.

خروج مایع از بینی و خروج مایع از گوش کودک

اتفاقی که ممکن است بر اثر ضربه به سر کودک رخ دهد ، خروج مایع آبکی که همان مایع مغزی- نخاعی نام دارد از گوش یا بینی کودک است که در اثر ضربه به جمجمه ایجاد شده و ممکن است موجب عفونت و مننژیت مغزی شود.

خواب آلودگی کودک

کودکانی که به سر آنها ضربه وارد می شود در 24 ساعت اول ممکن است دچار خواب آلودگی شوند ، که همین خواب آلودگی یکی از عوامل خطر است . مادران به علت شناخت الگوی خواب فرزندان خود باید بعد از ضربه خوردن سر فرزندشان به الگوی خواب او دقت کنند و اگر الگوی خواب کودک بعد از ضربه تغییر کرد و کودک بیشتر دچار خواب آلودگی شد، کودک را نزد پزشک ببرند.

البته کودکان در طول روز می خوابند یا ممکن است حادثه در ساعات پایانی روز و هنگام خواب شبانه اتفاق افتد که باید مادران این مورد را در نظر بگیرند و اگر ضربه هنگام شب اتفاق افتاد، باید کودک را حداقل 1 تا 2 ساعت بیدار نگه دارند تا مطمئن شوند که کودک خواب آلوده نیست.

انحراف چشم در کودک

یکی از علائم دیگری که نشان دهنده وارد شدن آسیب جدی به سر کودک است انحراف چشم بعد از ضربه می باشد.

نشانه های ضربه مغزی

• بیهوشی و عدم هوشیاری
• رنگ پریدگی غیر طبیعی
• مردمک گشاد یا بزرگ (یکی از مردمک ها بزرگ تر به نظر می رسد و زمانی که نور چراغ قوه به چشم می تابانیم، واکنشی نشان نمی دهد و تنگ نمی شود.)
• تحریک پذیری که شامل گریه غیر معمولی و طولانی مدت هم می شود و یا بیحالی شدید
• استفراغ
• عدم تعادل به حدی که نوزاد قادر نباشد مانند زمان قبل از ضربه، چهار دست و پا برود، راه برود و یا حرکت کند.
• ترشح از گوش (آبکی یا خونی) که می تواند علامت شکستگی جمجمه باشد.

ارزیابی تشخیصی ضربه خوردن به سر کودک

برای تشخیص تکان مغزی ناشی از ضربه به سر، پزشک ممکن است از شما سؤال کند که ضربه به سر کجا و چگونه اتفاق افتاده است. همچنین او ممکن است درباره ی علائم کودک شما سؤال کند. پزشک احتمالاً سؤال هایی اساسی را برای محک زدن هوشیاری، حافظه و تمرکز کودک می پرسد: ("چه کسی هستی؟"، "کجا هستی؟"و "امروز چه روزی است؟")

پزشک همچنین معاینه ی بدنی انجام داده و با آزمایش تعادل، هماهنگی، عملکرد عصبی و عکس العمل ها بر سیستم عصبی تمرکز می کند. گاهی اوقات توموگرافی کامپیوتری (اسکن CAT یا سی تی اسکن) یا اسکن مغزی ام آر آی (MRI) برای رد کردن خونریزی داخلی یا دیگر مشکلات احتمالی ناشی از آسیب انجام می شود. برخی از کودکانی که در زمان شرکت در ورزش ها آسیب دیده اند، بلافاصله بعد از آسیب توسط مربی ورزشی مورد آزمایش قرار می گیرند.

پیشگیری از ضربه خوردن به سر کودک

• مراقب سقوط از ارتفاع کودک باشید
• خانه خود را فرش یا موکت کنید
• کودک خود را در روروئک نگذارید
• وسایل خانه دارای گوشه های تیز را کم کنید
• پدهای ضد ضربه در زیر فرش هایتان قرار دهید
• در پنجره هایتان از محافظ استفاده کنید
• نکاتی را به کودکان خود بیاموزید و درباره عوامل خطر مانند سقوط از ارتفاع با او صحبت کنید.

اقدامات اولیه بعد از ضربه سر کودک

بعد از داشتن علائم خطر برای اطمینان از سلامت کودک بهتر است آن را نزد جراح مغز و اعصاب ببرند، همچنین پزشکان متخصص اورژانس نیز می توانند برای اطمینان از سلامت کودک او را معاینه کنند و میزان تعادل و خواب آلودگی او را بسنجند. در صورت مرخص شدن کودک والدین باید به حرکات و رفتار کودک دقت کنند و در صورت مشاهده هر علامتی، بلافاصله به پزشک مراجعه کنند.

در صورت خونریزی خفیف، علامتی در سی تی اسکن نشان داده نمی شود، اما علائم دیگری در سی تی اسکن بعد از 24 ساعت نشان داده می شود. احتمال خطر بعد از 24 ساعت کمتر است ، اما شاید کودک تا چند ماه سردرد داشته باشد. در صورت شکستگی روی جمجمه، ترک دانه های ریزی مانند کیست دراین ناحیه در اثر فشار داخل جمجمه به وجود می آید که والدین باید درباره ی این موضوع با پزشک مشورت کنند.

کودکان کمتر از 2 سال که فونتانل یا ملاجی دارند که کاملا استخوانی نشده است. با لمس فونتانل پزشکان بعد از ضربه به سر کودک پزشکان می توانند به اطلاعات خوبی دست پیدا کنند. در صورتی که خونریزی داخل مغز حاد و شدید باشد جراح باید جمجمه را باز و خون را تخلیه کند، اما اگر خونریزی خفیف باشد پزشک باید کودک را 1 تا 2 روز در بیمارستان بستری کند و تحت نظر بگیرد تا خون به مرور جذب شود، اما پیگیری تا 2 سال الزامی است.

مراقبت های بعد از ضربه خوردن بر سر کودک

کودک شما باید از ورزش ها و فعالیت هایی که شامل ارتفاع و سرعت است و دیگر فعالیت هایی که آنها در ریسک یک آسیب دیگر قرار می دهد، پرهیز کند. کودک ممکن است قادر باشد پس از شش هفته در ورزش هایی که در پایین آمده اند شرکت کند، با این حال، این موضوع توسط تیم درمانی و در زمانی که کودک برای جلسات مراقبتی مراجعه می کند، تصمیم گیری می شود. ورزش ها و فعالیت های خطرناک شامل:

• فوتبال و هاکی
• بسکتبال و نت بال
• اسب سواری
• اسکی، اسنوبرد و موج سواری
• دوچرخه سواری، اسکوتر و اسکیت
• بازی در زمین ها و پارک های بازی
• بالا رفتن از درخت و دیگر فعالیت هایی که مرتبط با ارتفاع می باشند.

مطمئن شوید که کودکتان همیشه در زمان دوچرخه سواری و اسکیت کلاه ایمنی پوشیده باشد. بازگشت تدریجی به فعالیت فیزیکی بسیار مهم است. کودک خود را به شرکت در فعالیت های آرام فیزیکی مانند موارد زیر تشویق کنید:

• شنا
• پیاده روی
• استفاده از دوچرخه ی تمرینی
• تمرین مهارت های توپی (با توپ نرم)
• تنیس

اگر رفتار کودک شما با حالت عادی او خیلی متفاوت بوده یا دردش کاهش پیدا نمی کند، به پزشک یا نزدیکترین اورژانس بیمارستان مراجعه کنید. نکته دیگر در خصوص درمان ضربه خوردن سر کودک، استراحت ذهنی یعنی پرهیز از هر گونه فعالیت شناختی (فکری) است که می تواند علائم را بدتر کند، مانند استفاده از کامپیوتر، موبایل و دیگر وسایل، انجام تکالیف مدرسه، مطالعه، مشاهده ی تلویزیون و انجام بازی های کامپیوتری.

اگر این فعالیت های مغزی، علائم را بدتر نمی کنند، کودک می تواند به تدریج آنها را آغاز کند، اما در صورت بازگشت علائم بلافاصله آنها را متوقف نماید. همچنین تغذیه ی خوب و نوشیدن مقدار زیادی نوشیدنی های غیر کافئین دار نیز برای کودکان پس از ضربه سر مفید است.

این کودکان باید از نورهای روشن و نویزهای صوتی دور باشند، چرا که این عوامل می توانند علائم را بدتر کنند. بچه های سالم معمولاً می توانند پس از گذشت چند هفته به فعالیت های نرمال خود بازگردند اما موقعیت هر کودکی متفاوت است.

پزشک با دقت علائم کودک شما را برای اطمینان یافتن از پیشرفت خوب بهبودی بررسی کرده و ممکن است استامینوفن، بروفن و دیگر داروهای عاری از آسپرین را برای سردردها توصیه کند. داروهای ضد درد ممکن است علائم را ناپدید کنند، بنابراین، کودکان فقط باید وقتی به فعالیت های عادی خود برگردند که دیگر نیازی به دریافت داروها نداشته باشند.

سوالات رایج در مورد ضربه به سر کودک

آیا آسیب به سر تنها وقتی نگران کننده است که خطرناک باشد ؟

هرچه ضربه شدیدتر باشد، آسیب نیز شدیدتر خواهد بود، اما هر ضربه به سر که کارکرد مغز را تحت تاثیر قرار دهد (بینایی، شنوایی، افکار شناختی)، باید به سرعت مورد بررسی قرار گیرد.

آیا ضربه به سر همیشه باعث ضربه مغزی در نوزاد می شود؟

ضربه به سر، درجات مختلفی دارد از یک ضربه خفیف تا متوسط و شدید. براساس شدت ضربه ای که به سر وارد می شود، صدمه به مغز متفاوت است. نکته مهم این است که برخلاف آنچه عموم مردم فکر می کنند، ضربه به سر نوزاد 6 ماهه یا بچه های زیر ۵ سال به دلیل باز بودن ملاج و اینکه هنوز جمجمه شکل نگرفته، نسبت به بزرگترها در برابر ضربه به سر مقاومتر می باشند.

آیا پس از ضربه به سر می توان با خیال راحت کودک را خواباند؟

اگر شک دارید که ضربه به سر کودک شما شدید بوده یا نه، باید حتما پاسخ طبیعی کودکتان را بررسی کنید. برای این کار بهتر است پس از ضربه چندین ساعت آنها را بیدار نگه دارید. اما به خاطر داشته باشید که کودکان پس از این ضربه ی شوک آمیز و گریه، احساس خستگی و خواب آلودگی خواهند کرد. اگر کودک شما پس از ضربه به کارش ادامه داد و امکان فعالیت های نرمال برایش وجود داشت، مشکلی نخواهد داشت. اما اگر همچنان نگران هستید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.

آیا ضربه مغزی می تواند باعث آسیب دائمی به مغز شود؟

فقط در موارد نادر. اما ضربه مغزی دوم قبل از برطرف شدن علائم ضربه مغزی اول می تواند خطرناک باشد و احتمال آسیب مغزی و حتی مرگ را دارد. بنابراین، اگر کودکتان دچار ضربه مغزی ای شد که باعث از هوش رفتن او شده است، پزشک احتمالاً به شما توصیه می کند تا برای چند هفته ٔ آینده، بیشتر از معمول مراقب کودک و علائم هشدار دهنده در او باشید.