مسمومیت دارویی یکی از شایع ترین مسمومیت ها در ایران است و دلایل مختلفی در افزایش این نوع مسمومیت ها چه در کودکان و چه در بزرگسالان مؤثر است. تانما در این مطلب علاوه بر علل و علائم مسمومیت با داروها، اقدامات اورژانسی مسمومیت دارویی در خانه را بیان می کند؛

تعریف مسمومیت دارویی

هر دارو یا ماده ای که فرد برای درمان، بیش از حد مجاز استفاده می کند و حتی داروهایی که برای کاربرد درمانی در دوز مجاز مصرف ولی منجر به مشکلاتی در بدن می شوند و از بدن دفع نمی شوند را مسمومیت دارویی می گوییم.

مهم ترین نکته در این مورد، سن فرد مصدوم و ابتلا به نوعی بیماری است و اینکه با توجه به نوع دارو چطور آن دارو از بدن دفع و مثلاً دارو از طریق دستگاه گوارش یا کلیه از بدن خارج می شود. بنابراین باید توجه داشت که برای هر فردی چه دارویی تجویز می شود.

برای مثال فردی که کلیه اش دچار مشکل است، نمی تواند داروهایی که از طریق کلیه دفع می شوند را مصرف کند و اگر از چنین داروهایی حتی در دوز پایین استفاده کند، دچار مسمومیت می شود و این موضوع در مورد داروهایی که از طریق سیستم گوارش دفع می شوند هم صدق می کند. داروهای مُسکن، داروهای اعصاب، داروهای ضدافسردگی و آرام بخش ها و نیز داروهای کنترل فشار خون از جمله داروهایی هستند که در سرلیست مسمومیت های دارویی قرار دارند.

انواع مسمومیت دارویی

مسمومیت سهوی

مسمومیتِ سهوی غالباً در کودکان، با خوردن داروی اشتباه یا دوز اشتباه رخ می دهد.

مسمومیت عمدی

مسمومیتِ عمدی به منظور آسیب به خود و با استفاده از داروهای در دسترس تعریف می شود.

علائم مسمومیت دارویی

انواع مسمومیت دارویی

علل مسمومیت دارویی

  • وابستگی فیزیولوژیک بدن به مواد مخدر
  • اوردوز قبلی
  • سوء استفاده از مواد مختلفی از جمله الکل
  • مقدار زیادی از ماده را بلافاصله در نظر بگیرید
  • خروج از درمان اعتیاد به مواد مخدر و برخی داروها
  • به تدریج مقدار ماده و دارو را در طول زمان افزایش دادن
  • عدم تمایل به دنبال کردن کمک های اضطراری در صورت نیاز
  • استفاده از مواد مخدر داخل وریدی
  • اخیراً از زندان آزاد شدن
  • اقدامات انتحاری قبلی
  • از سرگیری استفاده از مواد مخدر و داروهای اعتیاد آور پس از یک دوره پرهیز
  • سطح کم تحمل فیزیکی

علائم مسمومیت دارویی

  • متسع شدن مردمک چشم
  • راه رفتن زیاد
  • درد قفسه سینه
  • به سختی نفس کشیدن، تنفس سطحی و یا قطع کامل تنفس
  • صدای غر غر که راه تنفس فرد را مسدود می کند
  • لب ها یا انگشتان آبی
  • تهوع یا استفراغ
  • تب و دمای بالا بدن
  • رفتار خشن یا تهاجمی
  • گیج و سردرگم بودن
  • پارانویا
  • دست خود را به شدت تحریک می کند
  • لرزش
  • تشنج و عدم پاسخگویی
  • ناخودآگاهی
پیشگیری از مسمومیت دارویی

علائم مسمومیت دارویی

پیشگیری از مسمومیت با داروها

  • با مصرف خودسرانه داروها بدون تجویز پزشک، سلامت خود را به خطر نیندازید. مقادیر بالای برخی از داروهای به ظاهر کم خطر، می توانند برای فرد کشنده باشد.
  • داروها را دور از دید و دسترس کودکان و در ارتفاع بالا ودر کمد مجهز به قفل نگه داری نمایید.
  • در هنگام بیماری کودکتان مراقب باشید تا دوز تکراری دارو به وی ندهید .
  • اگر به کودک خود دارو می دهید به او تفهیم کنید که این دارو است و از کلماتی مثل آبنبات، شکلات و یا خوراکی استفاده نکنید.
  • بهتر است داروهای بیمار افسرده و یا بیمارانی که تعادل رفتاری ندارند و یا افرادی که سابقه اقدام به خودکشی دارند را دور از دسترش ایشان قرار دهید و مراقبت دقیقی در خصوص میزان داروی مصرفی ایشان به عمل آورید.
  • بر مصرف داروی افراد مسن خانواده نظارت داشته باشید چراکه ایشان به دلایل زیر ممکن است داروی خود را به اشتباه یا بطور تکراری مصرف نمایند: تشابه ظاهری شکل داروها، ابتلا به فراموشی، عدم اطلاع از نام داروها، بی سوادی یا کم سوادی و یا خوانا نبودن مقادیر مصرفی دارو مندرج روی جعبه دارویی.
  • بهترین کار برای پیشگیری از خوردن دوز تکراری دارو، یادداشت کردن دفعات مصرف دارو و یا قرار دادن قرصها در داخل جعبه های مخصوص تقسیم بندی شده (برحسب صبح، ظهر و شب) می باشد.
  • داروها را مطابق با توصیه پزشک یا داروساز و نه بیشتر از آن مصرف نمائید چراکه با مصرف چند برابر مقادیر درمانی داروها به طور خودسرانه، نه تنها روند درمان شما سریعتر نمی شود بلکه تنها دچار عوارض سوء و یا مسمومیت با داروها خواهید شد.
  • داروها خصوصاً داروهای خوش طعم مخصوص کودکان را از دسترس ایشان دور نگه دارید. ممکن است با استفاده از غفلت شما، کودک اقدام به مصرف دارو نماید.
  • در برخورد با فرد مسموم غیر هوشیاری که در کنارش بسته های داروی خورده شده وجود دارد، ضمن حفظ خونسردی خود و عدم القاء استفراغ در این فرد، بسته های دارویی را همراه بیمار به بیمارستان ببرید.
  • در مسمومیت های تعمدی با دارو، بهتر است در صورت هوشیاری فرد مسموم، نام دارو یا داروهای مصرفی و تعداد هر یک از آنها را از وی بپرسید و به کادر درمانی اطلاع دهید.
  • در اغلب مسمومیت های اتفاقی و یا تعمدی با داروها، برای اطلاع از نحوه انجام اقدامات اولیه، هرچه سریع تر با شماره تلفن مرکز اطلاع رسانی داروها و سموم 190 تماس بگیرید.

کمک های اولیه هنگام مسمومیت دارویی

  • نفس و ضربان قلب فرد را بررسی کنید.
  • اگر فرد بی هوش است، سعی کنید واکنشی از او بگیرید.
  • از او سوال کنید تا سطح هشیاری اش را ارزیابی کنید و در صورت امکان، او را در آرامش کامل نگه دارید.
  • اگر فرد نفس نمی کشد، او را به پهلو برگردانید.
  • اگر از لحاظ پزشکی صلاحیت انجام این کار را دارید، در صورت نیاز CPR انجام دهید.
  • کمک های اولیه به صورت هدایت شده توسط اپراتورهای 115 را انجام دهید.
  • به فرد اجازه ندهید که از این ماده و دارو بیشتر استفاده کند.
  • تا جایی که ممکن است اطلاعات کسب کنید، از جمله میزان دوز و آخرین باری که فرد دارو را مصرف کرده است.
  • اگر روی داروهای تجویزی یا غیر از این برچسب خورده بود، ظرف را همراه خود به اورژانس ببرید، حتی اگر خالی باشد.
  • هر گونه وسایل شناسایی را یادداشت کنید و یا هر کانتینر از دارو و یا مواد دیگری را که فرد ممکن است مصرف کرده باشد، باخود همراه ببرید.
  • سعی نکنید با فرد بحث کنید و یا نظر خود را در مورد این وضعیت بیان کنید.
  • تا جایی که ممکن است آرام باشید و منتظر ورود پرسنل پزشکی بمانید.
  • فردی را که به او کمک می کنید، از همه چیز مطمئن سازید.
اقامات اورژانسی هنگ

کمک های اولیه هنگام مسمومیت دارویی

نکات مهم در رفع مسمومیت دارویی

الف) کاهش جذب دارو یا ماده سمی

  • زدودن آلودگی
  • در برخی موارد با رقیق کردن
  • شستشوی معده و روده (در بیمارستان)
  • در برخی موارد القای استفراغ

بهترین رقیق کننده آب می باشد که مقدار مناسب برای کودکان 111-211 سی سی و برای بزرگسالان 211 -411 سی سی می باشد. بسیار مهم است بدانیم در مورد تمام مسمومیت ها نباید از آب استفاده کرد زیرا آب باعث حل شدن و جذب ناخواسته برخی سموم می گردد. هم چنین در فردی که هوشیار نیست نمی توان از آب استفاده نمود

همچنین القای استفراغ نیز در موارد خاصی کاربرد دارد به عنوان مثال اگر ماده سمی خورده شده باشد، ماده خورنده نباشد (مانند مواد اسیدی، قلیایی و نفت) ، هنوز در معده باشد، اگر قرص یا کپسول است هنوز حل نشده باشد.

ب) افزایش دفع دارو یا ماده سمی

در بیمارستان و توسط کادر تخصصی صورت می گیرد.

ج) استفاده از داروهای ضد سم و پادزهرها

در بیمارستان و توسط کادر تخصصی صورت می گیرد.

آیا این مطلب مفید بود؟
لینک های مرجع
نظر خود را بنویسید! لطفا کلیک کنید