بهترین زمان حجامت از نظر طب سنتی کدام است؟

زمان حجامت مساله ی بسیار مهمی است زیرا بدن انسان در برخی فصول سال، روزهای هفته و ساعات روز آمادگی بیشتری برای انجام حجامت دارد. بنابراین علاوه براینکه ضرورت انجام حجامت را پزشک تعیین می کند، توجه به زمان حجامت نیز اهمیت زیادی دارد. تانما در این مطلب ضمن بیان فواید حجامت، بهترین زمان های انجام حجامت را نیز مطرح می کند؛

حجامت چیست؟

حجامت اصطلاحا روشی از خون گیری است که جهت درمان برخی از بیماری ها بکار می رود و در طب سنتی به عنوان رکن درمان به حساب می آید. برای انجام حجامت با توجه به حال بیمار ابتدا محل آن را مشخص می کنند و سپس ضد عفونی می کنند.

در ضمن با استفاده از لیوان حجامت ( بصورت یک بار مصرف ساخته شده است) به مدت چند دقیقه محل حجامت را بادکش می کنند و بعد از ایجاد انبساط، چند خراش در محل حجامت ایجاد می کنند.

باتوجه به وضعیت جسمی و بالینی بیمار، ۳ الی ۵ بار از وی خون گرفته می شود. خون گرفته شده ۵۰ تا ۷۰ سی سی است. برای انجام حجامت باید دقت کرد که خراش های ایجاد شده سطحی باشد و به بافت های زیرین نرسد تا ترمیم پوست بهتر صورت بگیرد.

انواع حجامت کدامند؟

حجامت درمانی است بسیار قدیمی و موثر که از دیرباز در خدمت سلامت انسان مورد استفاده قرار گرفته است. این درمان بر پایه تقویت سیستم ایمنی بدن به واسطه بادکش بنا نهاده شده است. بطورکلی حجامت بر دو قسم خشک و تر می باشد.

منظور از "حجامت خشک" درمانی است که طی آن خونگیری انجام نمی شود و تنها به بادکش کردن موضع درمان بسنده می شود. در طب سنتی به این درمان بادکش درمانی نیز گفته می شود. اما در بیشتر مواقع پس از بادکش کردن موضع و تجمیع اخلاط سنگین و مضر زیر پوست، از طریق ایجاد خراش هایی سطحی به واسطه خونگیری درمان را تکمیل می نماییم که به آن "حجامت تر" گفته می شود. حجامت تر در بدن انواع مختلف دارد که در زیر به آن می پردازیم:

انواع حجامت تر

• حجامت عام یا نافع
• حجامت سر یا نجات بخش
• حجامت گودی کمر، ساکرال یا حجامت رهاننده
• حجامت ساق پا
• حجامت پشت گوش یا ماستوئید
• حجامت کبد
• حجامت کلیه ها
• حجامت گیجگاهی

حجامت های دیگری نیز وجود دارند که بسته به نوع بیماری زیر مجموعه حجامت موضعی قرار می گیرند. از جمله از این حجامت ها می توان به حجامت بین الکعب و العرقوب که بین پاشنه پا و قوزک خارجی پا جهت رقع خار پاشنه ، حجامت اخدعین یا کتف، حجامت قاعده ریه، حجامت پیشانی، حجامت چانه یا زیر چانه و … نام برد. لازم به ذکر است این نوع از حجامت و دیگر درمان های خونگیری بسته به نظر پزشک متخصص طب سنتی و یا درمانگر حاذق این رشته انجام می شود.

حجامت چه فوایدی برای بدن دارد؟

حجامت فواید زیادی برای سلامت بدن دارد که براساس نوع بیماری و تشخیص پزشک می توان شاهد اثربخشی این درمان سنتی بود. فواید حجامت را در زیر می خوانید:

• تحریک سیستم ایمنی بدن و تکثیر سلول های دفاعی
• تنظیم کننده سیستم انعقادی بدن
• افزایش ایجاد لنف در سیستم لنفاوی بدن
• کاهش خواب رفتگی دست و پا
• از بین برنده جوش ها و لک های صورت
• رفع چربی، قند و اوره خون و فشار خون
• از بین برنده بیماری های پوستی و خارش بدن
• بهبود اکسیژن رسانی به قلب و ریه
• تصفیه خون
• مؤثر بر بیماری های تناسلی
• تعدیل فعالیت غددهای داخلی بدن
• بهبود نسبی آلرژی
• افزایش ترشح سروتونین که در کاهش افسردگی و اختلالات عصبی نقش محوری دارد.
• افزایش هوش و حافظه اطفال و بزرگان
• کم کردن دردهای عادت ماهیانه
• تسکین سنگ کلیه و سنگ کیسه صفرا

احادیث درباره حجامت کدامند؟

در احادیث و روایات فراوانی که از معصومین علیهم السلام رسیده، بر نقش و تاثیر حجامت تاکید شده و معصومین علیهم السلام خود به آن عمل کرده اند و این به معنای مفید بودن این عمل و موثر بودن آن در دفع بیماری و تقویت سیستم دفاعی و ایمنی بدن است.

روایات حجامت از زبان پیامبر اکرم (ص)

از مهمترین روایات حجامت حدیثی از رسول اکرم (ص) در حدیث شب معراج است که می فرمایند: وقتی به آسمان هفتم صعود کردم هیچ ملکی از من گذر نکرد مگر این که گفت : ای محمد حجامت کن و امتت را به حجامت امر بفرما. "بحار ج ۶۲ ص ۳۰۰ باب ۸۹"

پیامبر اکرم در روایتی دیگر در نهج الفصاحه آمده پنج چیز را از سنتهای پیامبران الهی معرفی کرده اند که عبارتند از : پنج چیز از سنتهای پیغمبران است: حیا، حلم، حجامت، مسواک و عطر زدن. همچنین روایات دیگری از حجامت از قول امام علی (ع): به درستی که حجامت بدن را سالم و عقل را نیرومند می گرداند."بحار ج ۶۲ ص ۱۱۴ و ج ۱۰ ص ۸۹"

افراد مجاز حجامت چه کسانی هستند؟

امکان انجام حجامت در تمام رده های سنی نیز وجود دارد، اما تشخیص این کار تنها بر عهده پزشک طب ایرانی است. به بیان دیگر حجامت پیشگیری خطرآفرین نیست وبه منظور پیشگیری از بیماریها می توان هرسال حداقل در فصل بهار حجامت كرد و حداقل فاصله زمانی برای حجامت از یك ماه شروع می شود تا سن روز فاصله یعنی چهل ساله چهل روز یك بار؛ پنجاه ساله وپنجاه روزیكبار و...ولی حجامت درمانی اگرتوسط افرادغیر مطلع انجام شودممكن است موجب درمان نگردیده و یا اشكالاتی راپدید آورد.در مورد افراد زیر نباید حجامت كرد:

• زنان باردارتا ماه چهارم بارداری
• زنان درمدت ایام عادت ماهیانه
• افراددارای كمبودپلاكت خون
• افرادی كه دچارفشارخون مقطعی بالاهستند(دراین افرادابتداباید بااستفاده ازحجامت گرم وخشك به طریق مخصوص فشارخون راكاهش داده وسپس اقدام به حجامت كرد)
• کودکان زیر دو سال
• افراد بالای ۶۰ سال
• افراد دچار بلغم شدید
• افراد دارای کم خونی
• افراد دارای بیماری خاص نظیر هموفیلی، صرع و...
• کسانی که به تازگی واکسن زده اند.
• در زمان عصبانیت
• کسانی که از داروهای شیمیایی استفاده می کنند.

بهترین زمان حجامت چه زمانی است؟

اولین زمان در حجامت درمانی بهترین زمان است و براساس تشخیص پزشک، شصت جای بدن برحسب نیاز حجامت می شود و فاصله بین حجامت ها و زمان و مقدار خون گرفته شده و.... بر حسب علت بیماری و سیر درمان متفاوت است.

فصول مناسب حجامت کدامند؟

زمان حجامت در فصل بهار و پاییز فواید بیشتری دارد و بهترین زمان حجامت پیشگیرانه برای حفظ سلامتی محسوب می شوند. این عمل در سرما و گرمای شدید کمتر از سایر زمان ها انجام می شود.

زمان مناسب حجامت در هفته چه زمانی است؟

روزهای شنبه، یکشنبه، سه شنبه و پنج شنبه برای حجامت زمان خوبی هستند. بهترین روز دوشنبه و بدترین روز جمعه است به خصوص ظهر جمعه.

روزهای مناسب حجامت چه روزهایی هستند؟

روز هفتم و چهاردم حزیران مصادف با اواخر خردادماه بهترین روزهای حجامت هستند و انجام آن در این روز، دارای فواید معنوی و جسمی فراوانی است.

زمان مناسب حجامت در روزهای ماه قمری چه روزهایی است؟

مناسب ترین زمان حجامت برای اصلاح کمیت خون این افراد 12 تا 15 ماه قمری است چرا که سیستم خون انسان به نیروی جاذبه ماه واکنش نشان می دهد و در این روزها خون رقیق تر در بدن جاری است و می توان آن را از راه حجامت دفع کرد. اگر هدف از حجامت، اصلاح کیفیت خون و دفع مواد زائد خون باشد، بهترین زمان برای حجامت 17 تا 21 ماه قمری است چرا که در این زمان خون غلیظ تر بدن به سطح پوست می آید و می توان آن را دفع کرد.

ساعت های مناسب حجامت چه ساعت هایی است؟

بهتر است حجامت در ساعات اولیه روز که هوا معتدل است،انجام گیرد و در ساعات بسیار گرم روز و ساعات سرد شب نباید این کار انجام شود. بنابراین بهترین ساعت حجامت در روز زمانی است که گرما به سمت سردی برود.

زیرا حرارت باعث به اصطلاح ذوب خون می شود و خروج آن را آسان می کندبا انجام حجامت خون های کثیف بدن را دفع می کنیم و خون تازه دوباره جایگزین خون کثیف می شود. این کار موجب افزایش اکسیژن رسانی به بافت های خون و عضلات بدن می شود و موجب تقویت سیستم ایمنی بدن خواهد شد.

زمان مناسب برای انجام حجامت پیشگیری چه زمانی است؟

در حجامت پیشگیری توصیه می شود فرد 2 بار در بهار و 1 بار در پاییز حجامت شود. در این نوع حجامت از نیمه دوم اسفند تا نیمه اول تیر زمان حجامت بهاری می باشد و از نیمه دوم شهریور تا نیمه اول آذر زمان انجام حجامت پاییزی است و برحسب مزاج و حالات روحی و جسمی تأثیرات حجامت در ایام مختلف ماه قمری متفاوت است. به این ترتیب که در افراد دموی و صفرا نیمه اول ماه قمری و بخصوص هفته دوم مناسب تر است.

بدترین زمان حجامت چه زمان هایی است؟

حجامت در هوای بسیار گرم یا بسیار سرد عارضه ایجاد می کند و علاوه بر ناکارآمد بودن در دفع مواد زائد، می تواند موجب ضعف بیمار به خصوص در سنین میانسالی و کودکی می شود.

همچنبن اول و آخر ماه قمری برای حجامت مناسب نیست، چون اخلاط در بدن ساکن هستند و میل به عمق دارند. در زمان غلبه نور ماه (12 تا 15 ماه قمری) نیز حجامت مناسب نیست، چون اخلاط لطیف و صالح بیشتر میل به سطح دارند . در سه شنبه های آخر ماه قمری و جمعه ها نیز حجامت توصیه نمی شود. از انجام حجامت غیرضروری در 13 روز اول هر ماه قمری خودداری شود.

بهترین وضعیت انجام حجامت چگونه است؟

بهترین وضعیت برای انجام حجامت حالت "چهارزانو" نشسته است؛ از حجامت کردن در وضعیت درازکش و خوابیده یا ایستاده باید خودداری کرد.

قبل از انجام حجامت چه بخوریم؟

آگاهی از نوع تغذیه قبل از انجام حجامت مهم است زیرا باعث پیشگیری از عوارض انجام حجامت می شود و افراد باید با تدابیر تغذیه ای قبل از حجامت تا حد کافی آشنا باشند:

• حجامت با شکم خالی به خصوص صبح قبل از مصرف صبحانه، باعث ایجاد ضعف در قوای بدن می شود.
• حجامت پس از صرف غذا سبب نقصان هضم و جذب ماده غذایی می گردد.
• پس یکساعت قبل و بعد از حجامت نباید شکم پر باشد.
• برای دفع بهتر مواد زائد از بدن از ۳ روز قبل از انجام حجامت، آش آلو، خاکشیر با آب گرم، سوپ جو، آب انار و آب زرشک مصرف کنید.
• از خوردن غذاهاییچون جگر، ماهی، پنیر و تخم مرغ قبل و بعد حجامت بپرهیزید.

بعد از انجام حجامت چه بخوریم؟

برای کسانی که حجامت انجام می دهند دقت روی مواد غذایی بعد از انجام حجامت بسیار مهم است و مصرف برخی نوشیدنی ها و غذاها و پرهیز از مصرف برخی خوراکی ها بسیار توصیه می شود. در زیر تدابیر تغذیه ای بعد از حجامت را می خوانید:

• خوردن آب غوره و سوپ جو را هنگام حجامت یا خون گیری توصیه شده؛ این مواد خون را رقیق می کند و موجب دفع مواد زائد بیشتری از خون می شود.
• بعد از حجامت، بهتر است غذا کمتری خورده شود و آشامیدنی بیش تر مصرف گردد.
• بعد از حجامت، شربت عسل، سکنجبین و عرق کاسنی بنوشید.
• خوردن آب انار و با انار شیرین بعد از حجامت نیز بسیار مفید است.
• گرم مزاجان بیشتر انار یا آب آن، آب کاسنی با شکر، کاهو با سکنجبین، شربت گلاب، گوشت جوجه یا آش آبغوره میل نمایند.
• توصیه ما این است که اگر قصد مصرف قند یا شکر را بعد از حجامت داشتید، ترجیحا از شکر سرخ استفاده کنید.
• در چند روز اوّل بعد از حجامت، اولویت با مصرف آش ها، شورباها و سوپ های مقوی امّا سهل الهضم و سبک است.

در ضمن سردی ناگهانی تن، بی حالی و ضعف در لحظه حجامت یا بعد از آن بیشتر در افراد دموی مشهود است؛ پس برای اینکه به موقع ضعف و بی حالی فرد جبران شود:

• قبل از حجامت یکی از این شربت ها را آماده کند تا بعد از حجامت میل شود: شربت زعفران و عسل، شربت عرق نعناع و عسل، شربت عرق بهارنارنج با عسل، گلاب با عسل یا آبلیمو با عسل.
• در فصل سرما بهتر است برای جبران ضعف، سکنجبین عسلى استفاده شود.
• طبق گفته برخی از منابع، طی ۶ ساعت اول پس از حجامت، خوردن شربت عسل (یک قاشق عسل با یک لیوان آب ولرم مخلوط کرده) سکنجبین و ماء الشعیر طبی با عسل مطلوبست.
• اگر فرد در اثر ضعف ناگهانی، احساس سرگیجه و سردرد دارد به جای غذا خوردن، دستمالی را به گلاب یا عطر گل محمدی یا عطرهای گرم مزاج دیگر (مریم، یاس و…) آغشته کنید و برای استنشاق به بینی او نزدیک کنید، سردرد او به سرعت بهبود می یابد.

بعد از حجامت چه غذا و خوراکی هایی نخوریم؟

برای اینکه حجامت شما اثرگذاری بهتری داشته باشد و دچار عوارض خاصی نشوید، بهتر است پس از انجام حجامت محدودیت و پرهیز غذایی را نیز در نظر داشته باشید. در زیر به برخی از خوراکی های ممنوع بعد از انجام حجامت اشاره شده است:

• اگر ضعف، سرگیجه یا افت فشار ندارید تا یک ساعت پس از حجامت چیزی نخورید. در صورت وجود مشکل، قرار دادن کمی عسل در دهان یا زیر زبان تا خودش کم کم آب شود یا نوشیدن شربت عسل کفایت می کند و نیازی به غذا خوردن نیست.
• پرخوری و یا خوردن غذاهای سنگین، چرب و دیرهضم، ( ترجیحا تا ۲۴ ساعت) بعد از حجامت به تاخیر انداخته شود.
• پس، بعد از حجامت، از مصرف غذاهای یبوست زا و غلیظ، مانند غذاهای خمیری چون آش رشته ، ماکارونی، پیتزا و لازانیا پرهیز شود.
• برای جبران خون از دست رفته در این کار، اصراری بر مصرف امعاء و احشاء حیوانات (جگر، قلوه و …) و غذاهای سنگین دیگر نداشته باشید.
• در روز انجام حجامت و بعد آن، از مصرف ترشی و غذاهای ترش، لبنیات، گوشت های سرد مزاج مانند ماهی هم پرهیز شود.
• به ویژه شام با ماست خورده نشود.
• البته در برخی احادیث توصیه به خوردن ماهی بعد از حجامت شده است که توصیه ای عمومی نیست و مربوط به شخص خاص با بیماری خاص بوده است.
• از خوردن تخم مرغ هم تا یک هفته پرهیز شود؛ این دستور به ویژه برای افراد سردمزاج با جدیت باید رعایت شود؛
• تا ۲۴ ساعت پس از حجامت از مصرف انواع نوشیدنی های کافئین دار خودداری کنید.
• بهتر است از میوه های ترش مانند پرتقال یا لیمو و آبمیوه استفاده نکنید.
• غذاهای پر ادویه مانند فلفل، دارچین و زنجبیل را مصرف نکنید.
• از خوردن سیر و پیاز بلافاصله پس از دوره حجامت اجتناب کنید.
• بعد از حجامت، نمک، غذای شور، گوشت ها و ماهی نمک سود خورده نشود.