آیا ابتلا به مننژیت در بارداری برای جنین خطرناک است ؟پاسخ کارشناسان

بیماری مننژیت در بارداری بیمرای شایع و معمولی نیست اما هر خانم بارداری امکان دارد دچار این بیماری شود و در صورت عدم درمان و کنترل بیماری، امکان دارد به خودش و کودکش آسیب برسد. تانما در این مطلب از علل و علائم مننژیت و تأثیر مننژیت بر جنین و و زایمان می گوید؛

مننژیت چیست؟

مننژیت (Meningitis)یا سرسام به معنای التهاب غشاء نرم شامه (مننژ) اطراف مغز و نخاع است. تورم حاصل از این بیماری به طور معمول سبب علائم مانند سردرد، تب و سفتی گردن می شود. در اغلب موارد علت این بیماری عفونت ویروسی است، اما عفونت های باکتریایی، انگلی و قارچی نیز می توانند علت این بیماری باشند. برخی از موارد مننژیت بدون درمان در چند هفته بهبود می یابند. مننژیت می تواند تهدید کننده حیات باشد و نیاز به درمان فوری دارد.

منشأ بیماری مننژیت

مننژیت یک التهاب نرم شامه (مننژ) و مایع مغزی- نخاعی است و منشاء بیماری مننژیت غالباً ویروسی یا باکتریایی است و بسته به نوع عامل ایجاد کننده، شدت و درمان آن متفاوت است، به طوری که این بیماری ویروسی معمولاً خفیف تر بوده و بدون درمان خاصی بهبود می یابد ولی شناسایی برخی از آنها مانند هرپس سیمپلكس از نظر درمان اختصاصی مهم است. این بیماری باکتریال می تواند کاملاً شدید بوده، سبب آسیب های مغزی، از دست دادن شنوایی، اختلالات یادگیری و گاهی مرگ شود.

علل بیماری مننژیت

معمول ترین دلیل ابتلا به مننژیت، عفونت های ویروسی بوده که معمولا بدون درمان بهبود می یابند. بعضی اوقات علت مننژیت عفونت باکتریایی است. یکی دیگر از دلایل مننژیت، که اغلب کم تر رخ می دهد عفونت های قارچی می باشند. از آنجاییکه مننژیت باکتریایی از همه خطرناک تر بوده و باعث مشکلات جدی می شود، پیدا کردن منبع عفونت مننژیتی، یکی از مهم ترین بخش های برنامه درمانی مننژیت می باشد.

اغلب ویروس هایی که باعث مننژیتهای ویروسی می شوند، شامل آنتروویروس، ویروس هرپس سیمپلکس نوع ۲، ویروس زونا (که به عامل آبله مرغان و زونا شناخته می شود)، ویروس اوریون ، اچ آی وی می باشند. سایر مواردیکه بجز موارد ذکر شده می توانند فرد را دچار مننژیت نمایند، شامل مواد شیمیایی، آلرژی به بعضی از داروها، بعضی از انواع سرطان و بیماری های التهابی همچون سارکوئیدوز می باشند.

عوامل خطرزا برای مننژیت

• عدم واکسیناسیون
• سن
• زندگی دسته جمعی
• بارداری
• اختلال در سیستم ایمنی

انواع بیماری مننژیت

• ویروسی
• باکتریایی
• قارچی
• انگلی
• سایر مننژیت ها ( مواد شیمیایی، آلرژی به بعضی از داروها، بعضی از انواع سرطان و بیماری های التهابی همچون سارکوئیدوز )

نشانه های بیماری مننژیت

علائم نوع ویروسی

علائم مننژیت ویروسی در نوزادان

• کاهش اشتها
• تحریک پذیری
• خواب آلودگی
• تب بالا
• گریه ی پی در پی
• بی خواب و بی قراری شدید
• برآمدگی در قسمت نرم بالای سر کودك
• خشکی گردن و بدن کودک

علائم مننژیت ویروسی در بزرگسالان

• سردرد
• تب
• گرفتگی گردن
• تشنج
• حساسیت به نور و روشنایی
• خواب آلودگی
• تهوع و استفراغ
• کاهش اشتها

علائم نوع باکتریایی

• تغییر وضعیت ذهنی
• حالت تهوع
• استفراغ
• حساسیت به نور
• تحریک پذیری
• سردرد
• تب
• لرز
• گرفتگی گردن
• ایجاد راش های پوستی بنفش شبیه به کبودی
• خواب آلودگی

علائم نوع قارچی

• حالت تهوع
• استفراغ
• حساسیت به نور
• تب
• سردرد
• سردرگمی

تشخیص بیماری مننژیت

پزشک یا متخصص مغز و اعصاب می تواند بر مبنای تاریخچه پزشکی، معاینه فیزیکی و برخی آزمایش های تشخیصی مننژیت را تشخیص دهند. در هنگام معاینه، پزشک نواحی سر، گوش ها، گلو و پوست ناحیه ستون فقرات را از لحاظ هر گونه علائم عفونت بررسی می کند. معمولاً کودکان و بزرگسالان تحت آزمایش های تشخیصی زیر نیز قرار می گیرند:

کشت خون

برای بررسی رشد میکرواورگانیزم ها (خصوصاً باکتری ها) در خون انجام می شود.

تصویربرداری

یک سی تی اسکن یا ام آر آی از سر می تواند وجود تورم یا التهاب را نشان دهد. عکس های رادیولوژی یا سی تی اسکن از سینه یا سینوس ها نیز می توانند عفونت سایر نواحی مرتبط با مننژیت را آشکار کنند.

کشیدن مایع نخاعی (لومبار پانکچر)

در تمام موارد، برای تشخیص قطعی مننژیت به آزمایش کشیدن مایع نخاعی نیاز است، که در آن از مایع مغزی- نخاعی نمونه برداری می شود. آنالیز مایع مغزی- نخاعی به تشخیص نوع باکتری عامل مننژیت نیز کمک می کند. اگر پزشک احتمال دهد که مننژیت ویروسی است، یک آزمایش مبتنی بر DNA نیز تجویز می کند، تا بتواند علت دقیق بیماری و مناسب ترین درمان را برای آن تعیین کنند.

پیشگیری از بیماری مننژیت

• واکسیناسیون
• تغذیه سالم
• رعایت بهداشت فردی
• شستن دست ها
• پوشاندن دهان هنگام سرفه و عطسه

درمان بیماری مننژیت

درمان بیماری مننژیت بر اساس نوع آن متفاوت است و هر یک از انواع مننژیت با توجه با عامل خود درمان متفاوتی دارد و روش های درمانی مننژیت باکتریایی، ویروسی و ... متفاوت است در زیر به صورت جداگانه درمان هر یک از انواع مننژیت بیان شده است

درمان مننژیت باکتریایی

مننژیت حاد باکتریایی نیاز به درمان سریع با آنتی بیوتیک های داخل وریدی و داروهای کورتیزونی برای اطمینان از بهبود و کاهش عوارض آن همچون ورم مغذی و یا تشنج دارد. آنتی بیوتیک و یا ترکیب آنتی بیوتیکی و دارویی شما که پزشکتان برای شما انتخاب می کند، بسته به نوع عفونت متفاوت می باشد.

درمان مننژیت ویروسی

آنتی بیوتیک ها قادر به درمان مننژیت ویروسی نیستند و در بیشتر موارد مننژیت ویروسی خود بخود در طول چند هفته بهبود می یابد. درمان انواع ساده آن شامل:

استراحت
مصرف فراوان مایعات
داروهای مسکن برای کاهش درد و تب
اگر علت مننژیت شما ویروس تب خال است، می شود از داروی ضد ویروسی استفاده نمود.

درمان سایر انواع مننژیت

اگر علت مننژیت، معلوم نباشد، پزشکتان شروع به استفاده از درمان های ضدویروسی و آنتی بیوتیکی تا زمان مشخص شدن علت بیماری می کند.

مننژیت قارچی با داروهای ضدقارچ درمان می شود. البته این داروها اثرات جانبی جدی داشته و ممکن است شروع درمان با این داروها تا زمان تشخیص آزمایشگاهی مننژیت قارچی به تعویق افتد.

مننژیت مزمن بسته به علت آن که عموما عفونت قارچی هست، درمان می شود.

مننژیتهای غیرعفونی که بعلت حساسیت و یا بیماری های خود ایمنی رخ داده اند را ممکن است با داروهای کورتیزونی درمان نمایند. در بعضی از موارد نیاز به درمان خاصی نبوده و بیماری خود بخود بهبود می یابد. در مننژیت مرتبط با سرطان نیز نیاز به درمان سرطان برای درمان مننژیت دارد.

تأثیر بیماری مننژیت بر روند بارداری

از آنجا که بارداری یکی از موارد خطر زا در ابتلا به بیماری مننژیت است و چون بارداری از جمله مواردی است که خطر عفونت را افزایش می دهد از دوران بارداری می توان به عنوان یکی از دوران های حساس مراقبت در مقابل بیماری مننژیت نام برد. لازم است توجه داشت که عفونت ناشی از باکتری لیستریا هم ممکن است باعث مننژیت در زنان باردار بشود. لیستریا خطر سقط جنین، مرده متولد شدن و زایمان پیش از موعد را افزایش می دهد. نکته قابل توجه این است که در صورت ابتلای مادر باردار به مننژیت امکان تأثیر بیماری مننژیت بر جنین و همچنین تأثیر بیماری مننژیت بر زایمان و روند و فرآیند آن وجود دارد لذا به مادران باردار توصیه می شود که در طول دوران بارداری از مواجهه با موارد خطر آفرینی که امکان بروز عفونت را افزایش می دهند دوری کنند.

پیشگیری از بیماری مننژیت در بارداری

زنان باردار از جمله گروههایی هستند که بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری مننژیت هستند لذا پیشنهاد می شود در دوران بارداری اقدامات پیشگیرانه لازم را برای عدم ابتلا به این بیماری پیش بگیرند و علاوه بر اینکه از قرار گرفتن در مکان ها و موقعیت های پر خطر که احتمال آلودگی آنها را به انواع ویروسها و عفونتها میسر میکنند خودداری می کنند در هنگام تهیه و طبخ غذا با پختن کامل گوشت در دمای مناسب احتمال ابتلا به مننژیت را کاهش دهند و از مصرف پنیرهای ساخته شده از شیر غیربهداشتی و محلی خودداری کنند.

درمان مننژیت در بارداری

چنانچه در بالا ذکر شد درمان مننژیت بر اساس نوع و عامل آن متفاوت است و هر یک از انواع مننژیت با توجه با عامل خود درمان متفاوتی دارد و روش های درمانی مننژیت باکتریایی، ویروسی و قارچی متفاوت است. برای درمان بیماری مننژیت در بارداری در وهله اول خواب و استراحت کافی، مصرف مایعات و استفاده از داروهای مسکن مجاز در بارداری برای کاهش درد و تب موثر است و در درجه دوم استفاده از آنتی بیوتیک ها ، داروهای ضد ویروس و ضد قارچ های مجاز در بارداری ، تحت نظر پزشک می توانند به درمان و کنترل بیماری مننژیت در بارداری کمک کنند . گفتنی است که با توجه به حساسیت دوران بارداری تأکید می شود که مادران باردار در طول دوران بارداری خود چه برای بیماری مننژیت و چه هر بیماری دیگری از مصرف خودسرانه هر نوع دارو خودداری کنند .