بیماری گربه در بارداری چیست و چه علائم و نشانه هایی دارد ؟

بیماری گربه یا توکسوپلاسموز یک بیماری عفونی است که علائم شبیه آنفلوانزا دارد و از حیوانات خانگی چون گربه به انسان منتقل می شود. این بیماری افرادی که ضعف ایمنی دارند مانند مادران باردار را بیشتر درگیر می کند. تانما در این مطلب ضمن بیان انواع و علائم بیماری گربه، در خصوص کنترل بیماری گربه در بارداری و درمان آن توضیحاتی را ارائه می دهد؛

بیماری گربه چیست؟

یکی از بیماری های انگلی انسان و حیوان "توکسوپلاسموز یا بیماری گربه" است که ایجاد عفونت اولیه آن ، بدون علایم بالینی است . نوع وخیم و حاد بیماری با تب و بزرگ شدن غدد لنفاوی همراه می باشد. از نشانه های نوع وخیم بیماری که به ندرت دیده می شود علایم مغزی ،ذات الریه ، ابتلای عمومی ماهیچه ها و مرگ می باشد.

شیوع بیماری گربه

آلودگی به توکسوپلاسما در انسان انتشار جهانی داشته ولی میزان شیوع آن در انسان از صفر تا 90 درصد از ناحیه ای به ناحیه دیگر با توجه به وضعیت جغرافیایی و نیز عادات رفتاری و تغذیه ای مردم متفاوت است. افراد مبتلا به ضعف سیستم ایمنی بدن، مانند بیماران مبتلا به ایدز و یا زنان باردار، ممکن است به طور جدی بیمار شوند و گاهی اوقات می تواند کشنده باشد.

انواع بیماری گربه

اکتسابی

عفونت اكتسابی، در اثر خوردن اووسیستهایی كه گربه دفع می كند و یا از طریق گوشت آلوده، ایجاد می شود. شكل اكتسابی بیماری، اغلب بدون علامت بوده و یا با احساس ناراحتی عمومی و كوریورتینیت همراه است.

مادرزادی

در شكل مادرزادی، عامل بیماری از طریق جفت به جنین منتقل می شود. عفونت مادرزادی ممكن است سبب مگر جنین، تغییرات مرضی سیستم اعصاب مركزی و یا اختلالات چشم شود.

منشاء بیماری گربه

• در طبیعت انواع زیادى از حیوانات اهلى که انسان از گوشت آنها استفاده مى کند، وجود دارد. این حیوانات با بلعیدن انگل آلوده مى شوند و انگل را در بافت هاى مختلف خود نگهدارى مى نمایند.
• انسان با خوردن گوشت خام یا نیم پز آنها به انگل توکسوپلاسموز مبتلا مى گردد.
• گوسفند و خوک در انتقال این بیمارى نقش عمده ترى دارند.
• گربه به طور معمول فضولات خود را زیر خاک پنهان مى کند، ولى در اثر آب باران، حرکت کرم هاى خاکى و عوامل دیگر به سطح زمین آورده مى شود و خود آن باعث ایجاد بیماری گربه می شود.
• پرندگان با صید کرم ها و دانه چینى، و جوندگان با خوردن دانه هایى که در محیط آلوده به این انگل هستند، آلوده مى شوند.
• از طرف دیگر علفخواران اهلی، به ویژه گوسفندانى که در اطراف شهرها و روستاها چرا مى کنند، با خوردن مواد آلوده به انگل توکسوپلاسموز گربه، آلوده مى شوند و کیست هاى توکسوپلاسما را در ماهیچه هاى خود نگه مى دارند.

عوامل خطر

• سرکوب ایمنی در اثر بیماری یا داروها
• تماس با گربه ها
• آماده کردن نامناسب غذا

علائم بیماری گربه

• معمولاً بدون علامت (90%-80% بیماران )
• تب
• تورم غدد لنفاوی
• خستگی
• درد عضلانی
• گلودرد
• رتینیت (التهاب شبكیه )
• بثور (گاهی )

عوارض بیماری گربه

• سقط
• تولد مرده
• اختلالات مزمن مختلف (تشنج )
• نقایص تولد (کوری ، کری ) در نوزاد (ممکن است برخی از آنها سال ها ظاهر نشوند.)
• عفونت اواسط و اواخر بارداری معمولاً اثرات بدی ندارد.
• برای بیماران دچار نقص ایمنی ، آسیب ریه و قلب ، التهاب مغز، عود
• برای بیمارانی که دچار نقص ایمنی نیستند، به ندرت ممکن است التهاب ریه یا مغز ایجاد گردد.
• کودکان کم سن تر (زیر 5 سال ) ممکن است دچار التهاب چشم شوند.

تشخیص بیماری گربه

• آزمایش آنتی بادی های توکسوپلاسموز
• سی تی اسکن سر
• ام .آر.آی سر
• نمونه برداری

پیشگیری از بیماری گربه

• هنگام باغبانی از دستکش استفاده کنید و پس از اتمام کار، دست خود را با صابون و آب ولرم بشویید.
• گوشت خام یا نیم پز استفاده نکنید. بخصوص گوشت بره را کاملا بپزید و از تست کردن گوشت قبل از پختن خودداری کنید.
• پس از پاک و خرد کردن گوشت، دست ها و تمام وسایل مورد استفاده را با دقت بشویید.
• سبزی و میوه ها را قبل از مصرف بدقت شست وشو دهید.
• از مصرف شیر و محصولات لبنی که پاستوریزه نیستند، خودداری کنید.
• به گربه های ولگرد دست نزنید.
• به گربه تحت مراقبت خود به جای گوشت خام، گوشت پخته یا کنسروی بدهید.
• خانم ها ی بارداری که در روستاها زندگی می کنند بهتر است در دوران بارداری از دست زدن به گوسفندان و بره های آن ها خودداری کنند.

درمان بیماری گربه

درمان دارویی برای بیماری گربه شامل پیریمتامین ، سولفادیازین یا تری سولفاپیریمیدین ها به مدت 4-3 هفته و اسید فولیک برای کاهش عوارض جانبی پیریمتامین غالباً تجویز می شوند. کورتیکواستروئیدها، در صورت لزوم ، برای التهاب . همچنین برای کنترل این بیماری نیاز به رژیم غذایی خاصی نیست و سطح فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری باتوجه به شدت علایم تعیین خواهد شد.

بیماری گربه در بارداری

مهم ترین نوع عفونت انسان ها با انگل توکسوپلاسما، عفونت مادران باردار است. اگر در فاصله شش ماه قبل از بارداری ، خانمی آلوده به انگل توکسوپلاسما شود و بیماری بهبود یابد، دیگر مستعد دریافت عفونت در دوران بارداری نیست و به این ترتیب هیچ خطری نوزاد را تهدید نمی کند.

تأثیر بیماری گربه بر جنین

آنچه باعث خطر می شود، کسب عفونت مادر در دوره بارداری است که باعث سرایت انگل به نوزاد می شود. در مجموع یک سوم مادرانی که در دوران بارداری مبتلا به توکسوپلاسما می شوند، باعث عفونت جنین خواهند شد. عفونت مادر در چند ماه قبل از لقاح نیز سرایت به جنین را محتمل خواهد کرد.

جنین هایی که مادرشان اوایل بارداری دچار عفونت می شود، بیماری خیلی شدید مغزی و چشمی خواهند داشت و بسیاری از آنان قبل از تولد می میرند، ولی جنین هایی که در ماه های آخر بارداری مادرشان آلوده شده عموما سالم به دنیا می آیند و البته ممکن است دچار مشکلات ذهنی، تشنج و بیماری مغزی شوند.

همچنین مادران باردار با ابتلا به عفونت اولیه در ابتدای حاملگی ممکن است باعث مبتلا شدن جنین به عفونت و مرگ آن شوند و یا این که نوزاد متولد شده دچار ضایعات مغزی ، بزرگی و یاکوچکی جمجمه گردد; ممکن است علایم فوق در هنگام تولدکاملا مشهود باشد و یا درمدت کوتاهی بعد از تولد، شروع به ظاهرشدن کند.

کنترل بیماری گربه در بارداری

در خانم های باردار که مبتلا به توکسوپلاسموز می شوند انجام دادن آزمایش های زیر انتقال عفونت به جنین را مشخص می کند.

آمنیوسنتز

در این روش که معمولا 15 هفته پس از بارداری انجام می شود، پزشک به وسیله یک سوزن نازک مقداری از مایع اطراف جنین را خارج می کند و برای تشخیص وجود عفونت به آزمایشگاه می فرستد.

سونوگرافی

در این روش از طریق امواج فراصوت می توان از سلامت جنین آگاه شد، البته در مواردی که توکسوپلاسموز هیچ گونه علامتی ندارد، با وجود سالم بودن سونوگرافی، برای اطمینان از سلامت نوزاد باید آزمایش های لازم پس از تولد نوزاد انجام شود.

درمان بیماری گربه در بارداری

از آنجا که بیشتر عفونت های مادران باردار مبتلا به توکسوپلاسما بدون علامت است، فقط انجام آزمایش در دوره بارداری احتمال ابتلای جنین را مشخص می کند و در صورت آلودگی نوزاد، اگر درمان بموقع صورت پذیرد و نوزاد آلوده تحت درمان دارویی با داروهای پریماکین، سولفودیازین و داروی جدید اسپیرامایسین قرار گیرد، مشکلاتی که ذکر شده برطرف می شود و نوزاد زندگی سالمی پیش رو خواهد داشت.

همچنین جهت جلوگیری از ساپرسیون مغز استخوان در هنگام تجویز پیریمتامین و سولفادیازین به صورت همزمان باید اسید فولینیك 10 تا 25 گرم روزانه تجویز شود. در تمام طول درمان باید CBC هفته ای یك بار انجام و در صورت تغییرات واضح گلبول های قرمز یا پلاكت ها باید درمان قطع شود. این داروها معمولا برای درمان خود مادر كاربرد ندارند زیرا در اكثریت موارد این بیماری در مادر حامله مانند سایر افراد خوش خیم و خود محدود شونده است و اندیكاسیون تجویز آنها درمان جنین آلوده است.

در ضمن آزیترومایسین به تنهایی و یا همراه با پیریمتامین نیز در درمان توكسوپلاسموز حاملگی بكار برده شده است. در صورتی كه سونوگرافی جنین طبیعی باشد و مادر داروها را مصرف كند معمولا نیازی به سقط درمانی نیست.