آیا بیماری ایدز باعث ناباروری و یا سقط جنین می شود| نظر کارشناسان

بیماری ایدز یکی بیماری ویروسی است که همه ی افراد جامعه می توانند به انواع مختلف در معرض این بیماری خطرناک قرار گیرند. اما ماجرای باروری با بیماری ایدز کمی مسأله را پیچیده تر می کند، زیرا زنان باردار مبتلا به ایدز علاوه بر حفظ سلامتی خود، باید به فکر سلامتی جنین داخل رحم در طی بارداری نیز باشند. تانما در این مطلب تأثیر بارداری بر بیماری ایدز را از شرح داده است؛

بیماری ایدز چیست؟

ایدز سرنام عبارت Acquired immune deficiency syndrome یا نقص ایمنی اکتسابی است. این بیماری پیش رونده که قابل پیشگیری است، توسط ویروس اچ. آی. وی که نوعی رتروویروس است و با تکثیر خود، تخریب دستگاه ایمنی بدن میزبان را با حمله به لنفوسیت های تی CD4+ آغاز می کند، ایجاد می شود. با کاهش سطح ایمنی بدن فرد طی سال های بعد، عفونت های فرصت طلب (عفونت هایی که بدن یک فرد سالم در اغلب موارد می تواند با آنها مبارزه کند) از راه می رسند و در نهایت پیشرفت همین عفونت ها می تواند به مرگ بیمار منجر شود.

منشأ بیماری ایدز

اولین موارد ایدز در ایالات متحده امریکا در سال ۱۹۸۱ رخ داد. ولی آنها اطلاعات بسیار کمی در مورد منبع بیماری ارائه دادند. در حال حاضر مشخص شده که عامل بیماری ایدز، HIV می باشد بنابراین برای پیدا کردن منشا ایدز بایستی بدنبال منبع بیماری HIV بود.

نتایج ۱۰ ساله تحقیق های انجام شده در تعیین منشا و سیر تکاملی HIV بوسیله Paul sharp از دانشگاه ناتینگهام و Beatrice Hahn از دانشگاه آلاباما در سال ۲۰۰۳ منتشر شد. آنها به این نتیجه رسیدند که شامپانزه های وحشی که همزمان بوسیله دو ویروس SIV آلوده بودند از طریق تماس جنسی منجر به ایجاد فرم سومی از ویروس شدند که توانایی آلوده کردن انسان و ایجاد ایدز را داشت.

علل بیماری ایدز

عامل بیماری ایدز یک نوع ویروس از گروه رترو ویروس ها است که باعث کاهش توانایی سیستم ایمنی بدن میزبان می شود. علایمی که ما در بیماری ایدز می شناسیم مربوط به بیماریهایی است که در اثر نقص دستگاه ایمنی بدن تولید می شوند. در اکثر بیماریهای ویروسی وضع به این منوال است که سلولهای مملو از ویروس ویروسها را آزاد کرده و این ویروسها خود را با پادتنهای آماده مواجه می بینند. در چنین وضعی بیماری شخص برطرف می شود. اما در مورد ویروس ایدز وضع به گونه ای دیگر است.

در اینجا اولین ویروسی که وارد اولین سلول میزبان می شوند از حمله پادتنها در امان می مانند. ویروسهای جدیدی که از سلول خارج می شوند بعضا توسط پادتنها خنثی می شوند اما ژنهای اولیه در درون سلول میزبان به تولید ویروس ادامه می دهند. ممکن است که ویروس در بدو ورود به سلول میزبان به صورت غیر فعال درآید و بعد از گذشت چندین سال به مساعد شدن اوضاع فعالیت بیماریزایی خود را آغاز کند. این ویروس دستگاه ایمنی بدن را تضعیف می کند و در این یک سرماخوردگی ساده هم می تواند برای شخص مشکل ساز باشد.

عوامل خطرزا

• تماس جنسی با افراد آلوده ؛ همجنس بازها در معرض بیشترین خطر هستند.
• بی بند و باری جنسی
• استفاده از سرنگ های آلوده برای تزریق مواد مخدر
• تزریق خون یا فرآورده های خونی آلوده
• مواجهه کارکنان بیمارستانها و تکنسینهای آزمایشگاهی با خون ، مدفوع ، یا ادرار افراد آلوده به ویروس ایدز

نشانه های بیماری ایدز

• تب های مکرر
• غدد لنفاوی مزمن و متورم،به ویژه در ناحیه زیر بغل، گردن و کشاله ران
• خستگی مزمن
• لکه های تاریک زیر پوست در داخل دهان، بینی و یا پلک ها
• زخم ها،ضایعات دهان و زبان، ناحیه تناسلی
• ضایعات و بثورات پوستی
• اسهال مکرر یا مزمن
• کاهش سریع وزن
• مشکلات نورولوژیکی، مانند:مشکل در تمرکز، کاهش حافظه و سردرگمی
• اضطراب و افسردگی

پیشگیری از بیماری ایدز

• مطمئن ترین راه پیشگیری از انتقال جنسی بیماری ایدز پرهیز از تماس جنسی و یا ارتباط جنسی در چارچوب روابط صحیح خانوادگی است. ارتباط جنسی باید ترجیحاً انحصاری و با یک فرد شناخته شده باشد که آن فرد نیز رفتار جنسی پرخطر نداشته باشد.
• استفاده از کاندوم از ابتدای شروع فعالیت جنسی، پرهیز از رفتارهای نامتعارف جنسی مثل نزدیکی از مقعد، نزدیکی در هنگام عادت ماهانه و.... خطر انتقال بیماری را کاهش می دهد.
• پرهیز از اعتیاد بهترین راه پیشگیری از انتقال بیماری از راه سرنگ آلوده است. پرهیز از اعتیاد تزریقی، پرهیز از تزریق های مکرر با یک سرنگ و پرهیز از تزریق دسته جمعی با یک سرنگ خطر انتقال را کاهش می دهد.
• استفاده از وسایل شخصی مثل تیغ و احتراز از خالکوبی و حجامت، انجام بهداشتی ختنه و... از راه های پیشگیری از بیماری است.

تأثیر ایدز بر باروری

الف) مادر اچ.آی.وی مثبت و پدر سالم

به این زوج برای بچه دار شدن، لقاح مصنوعی پیشنهاد می شود. در این روش خطر آلودگی به اچ.آی.وی پدر را تهدید نخواهد کرد، اما برای کودک چون با مایعات بدن مادر در حین بارداری، وضع حمل و شیردهی در ارتباط نزدیک است، احتمال آلودگی وجود خواهد داشت.

ب) پدر اچ.آی.وی مثبت و مادر سالم

در این صورت اغلب پس از شست وشوی اسپرم که شامل مراحل جداسازی آن از مایع مَنی و بررسی آلودگی به ویروس اچ.آی.وی می شود، لقاح درون رحمی انجام خواهد شد یا اسپرم مستقیما به تخمک انتقال خواهد یافت. شستشوی اسپرم شیوه بسیار مؤثری برای کاهش شانس آلودگی جنین به اچ.آی.وی است، اما حتی در کشورهای پیشرفته نیز بسیار هزینه بر است و دسترسی به آن چندان ساده نیست.

برای جایگزینی این شیوه می توان از داروهای ضدرتروویروسی مانند Tenofovir و Emtricitabine استفاده کرد که می توانند شانس انتقال ویروس را به زوج سالم یا زوج مبتلا به گونه دیگری از ویروس اچ.آی.وی تا حدود 44 درصد کاهش دهند. این دو دارو در مرحله سوم آزمون های بالینی هستند و استفاده از آن ها بر روی انسان ها در کشورهایی مانند تایلند، کنیا و زیمباوه بحث های پزشکی و اخلاقی بسیاری را به دنبال داشته است.

ب) پدر و مادر هر دو اچ.آی.وی مثبت

در این صورت نیز به دلیل احتمال آلودگی مجدد زن یا مرد آلوده به ویروس اچ.آی.وی به گونه یا سویه – زیرگونه - دیگری از آن که در بدن زوج دیگر وجود دارد، تماس جنسی حفاظت نشده به زوج ها توصیه نخواهد شد.

تأثیر بارداری بر بیماری ایدز

با پیشرفت مراقبت ها و روش های درمان hiv، بسیاری از زنان مبتلا به hiv ، طولانی تر و سلامت تر زندگی می کنند. از این رو این بانوان برای آینده خود تصمیم به بچه دار شدن (آرزویی که همیشه در سر داشته اند) می گیرند. همچنین با پیشرفت روش های درمانی hiv احتمال انتقال hiv ازمادر به فرزند بطور چشمگیری کاهش یافته است. اگر مادر مبتلا به hiv داروهای پیشگیرانه مناسب را مصرف کند احتمال انتقال بیماری را می توان از 25 درصد به 2 درصد کاهش داد. همچنین، مطالعات نشان داده است که حاملگی سرعت روند پیشرفت hiv را افزایش نمی دهد.

تأثیر ایدز بر روند بارداری

ایدز و سقط جنین

گرفتن حق حیات جنین از نظر اخلاق پزشکی ممنوع است مگر موجب به خطر افتادن سلامت مادر یا جنین باشد. در مورد اچ.آی.وی با توجه به اینکه با داروهای موجود و پرهیز از شیردهی مادر مبتلاء می توان در بیش از ۷۰-۹۵ درصد از ابتلاء فرزند پیشگیری کرد لزومی به سقط جنین نیست. (به شرطی که مادر تحت درمان، حمایت و مراقب کافی در کلینیک بیماریهای رفتاری یا مراکز مشاوره مشابه باشد) پس از تولد در شش هفتگی و ۱۸ ماهگی آزمایش های اچ.آی.وی برای مشخص شدن وضعیت ابتلاء کودک انجام خواهد شد.( در موارد استثنایی پس از تأیید پزشکی قانونی ممکن است اجازه ختم بارداری از راه سقط درمانی داده شود.)

ایدز و زایمان زودرس

این مادران هر چه زودتر شناسایی و براساس آزمایشات کاملتر تحت درمان قرار گیرند زیرا بیشترین زمان انتقال بیماری در ماه آخر بارداری و در زمان زایمان است. در صورت عدم شناسایی و درمان احتمال انتقال بیماری از مادر به جنین ۳۰ درصد یا بیشتر است اما با درمان این احتمال به کمتر از یک درصد می رسد.

این مادران نیاز به مراقبت روحی و همدلی زیادی دارند و در عین حال شیردهی در آنان ممنوع است، چون شیردهی هم موجب انتقال بیماری می شود. متاسفانه در این بارداری ها احتمال زایمان زودرس یا تولد نوزاد با وزن کم ورشد نامناسب جنین زیادتر است اما تاکنون ناهنجاری ژنتیکی در نوزادان دیده نشده است.

تأثیر ایدز بر روند زایمان

مادران باردار مبتلا به ایدزی که در آزمایشات مشخص شده، تعداد کمی ویروس HIV در خون خود دارند می توانند با صلاحدید پزشک زنان و زایمان، نسبت به انجام زایمان طبیعی اقدام کنند.در غیر این صورت به علت احتمال انتقال ویروس از خون مادر به جنین در حین زایمان طبیعی، زایمان سزارین برای مادران مبتلا به ویروس انجام می گیرد. برش در ناحیه پایین شکم مادر زده می شود و بدون تداخل جنین با خون و مایعات دادن کانال زایمانی مادر، نوزاد از رحم مادر خارج می شود.

در هر دو روش زایمان، داروهای AZT به صورت داخل وریدی به مادر تزریق می شود.هم جنین بعد از به دنیا آمدن نوزاد،AZT طی شش هفته پس از زایمان و هر روز چهار مرتبه به نوزاد تزریق می شود. هم چنین 6 تا 12 ساعت پس از تولد، نوزاد باید AZT را دریافت کند.پزشک متخصص با صلاحدید خود و برآورد شرایط مادر و نوزاد می تواند از داروهای ضد HIV دیگری برای نوزاد استفاده کند.

تأثیر ایدز بر مادر باردار

اگر شما یك زن مبتلا به HIV + هستید و در فكر بچه دار شدن می باشید بهتر است به مسایل حین حاملگی خوب فكر كنید. مسئولین بهداشتی باید قادر باشند تا بهترین انتخاب را برای سلامت شما و فرزندتان در نظر بگیرند. ممكن است تصور كنید كه سلامت فرزندتان مهمترین مساله است اما سلامت شما هم به همان میزان مهم است. شما باید همان مراقبت های استاندارد موجود كه برای هر زنی كه تصمیم به حاملگی دارد یا هم اكنون حامله است را دریافت كنید. سلامت زن HIVمثبتی كه حامله است همانند زن HIV مثبتی كه حامله نیست

تأثیر ایدز بر جنین

زن HIV مثبتی كه حامله است٬ پس از ماههای اول حاملگی می تواند داروهای ضد HIV را دریافت كند تا هم به سلامت وی كمك كند و هم از انتقال HIV به جنین جلوگیری شود. HIV فرآیند حاملگی را تغییر نمی دهد و بر روی رشد و تكامل جنین تأثیر گذار نیست. بعنوان مثال منجر به تولد نوزاد عقب افتاده ذهنی یا دارای نقص عضو نخواهد شد.

انتقال ایدز از مادر باردار به جنین

طبق تحقیقات مشخص شده مادران بیماری که تحت درمان به موقع قرار گرفته اند، کمتر از یک درصد احتمال دارد که این بیماری را به نوزاد خود انتقال دهند، این در حالی است که اگر راهکارهای درمانی برای آن ها انجام نگیرد، 125 درصد احتمال می رود که این بیماری را به نوزاد خود انتقال دهند. بنابراین یک مادر مبتلا به ایدز می تواند ویروسHIV را به سه طریق به جنین خود انتقال دهد:

• از طریق جفت، وقتی که هنوز جنین در داخل رحم قرار دارد .
• از طریق خون و مایعات بدن مادر آلوده، هنگامی که جنین از رحم مادر خارج می شود و زایمان اتفاق می افتد.
• از طریق شیر مادر آلوده در دوران شیردهی

کنترل ایدز در بارداری

زنان باردار مبتلا به اچ آی وی علاوه بر اینکه باید مانند سایر زنان باردار برای معاینه و مراقبت های دوران بارداری به مراکز بهداشتی و درمانی مراجعه کنند باید به نکات زیر نیز توجه کنند:

• مصرف داروهای ضد ویروسی تجویز شده در طول بارداری و پایبندی و تداوم مصرف داروها
• توجه به تغذیه مناسب توصیه شده توسط پزشک
• مراجعه مداوم و منظم به مراکز مشاوره بیماری های رفتاری و مراکز بهداشتی مربوطه برای دریافت خدمات
• آشنایی با مراقبت های لازم برای نوزاد
• دریافت خدمات درمانی سوءمصرف مواد ( اعتیاد )و بهداشت روانی ( در صورت مصرف مواد)
• قرص آهن و اسید فولیک برای جلوگیری از کم خونی، از ماه سوم مصرف شود.
• حمایت و همراهی خانواده و نزدیکان در آرامش روحی روانی مادران باردار مبتلا به اچ آی وی و کمک به آنان برای ادامه درمان های پیشگیرانه و پیگیری های لازم در این دوران بسیار موثر و ضروری است.
• میزان نیاز روزانه به گوشت و غلات) پروتئین (در زنان باردار مبتلا به اچ آی وی بیش از سایر زنان باردار است.
• مصرف کافی ویتامین ها و املاح معدنی برای زنان باردار اهمیت ویژه ای دارد و از این رو باید مقادیر کافی سبزیجات، میوه جات مصرف کنند .
• مصرف شیر و انواع لبنیات در وعده های غذایی مصرف شود.
• مصرف نمک ید دار در بارداری فراموش نشود.

درمان بیماری ایدز در بارداری

مطابق دستورالعمل های سازمان بهداشت جهانی WHO بهتر است مصرف داروهای ضدرتروویروس در مادران باردار پس از اتمام سه ماهه اول بارداری آغاز شود. در این صورت احتمال آسیب دیدن جنین از مصرف این داروها به حداقل کاهش پیدا خواهد کرد.

البته توصیه می شود در مادرانی که سطح ویرال بالایی دارند، به صلاح دید پزشک و با علم به آسیب های احتمالی به جنین، درمان های دارویی زودتر آغاز شود. این درمان دارویی اغلب شامل مصرف روزانه زیدووین است که به نام های AZT یا ZDV نیز شناخته می شود و توسط سازمان غذا و داروی آمریکا،FDA برای کاهش احتمال انتقال آلودگی ویروسی مادر به جنین تأیید شده است.

در حین زایمان استفاده ترکیبی از داروهای ضدرتروویروس یا ARVها بهترین گزینه ممکن است. این ترکیب دارویی که می تواند شامل زیدووین، لامیوودین (TC3) و یک دوز نویراپین در هنگام وضع حمل باشد، احتمال انتقال آلودگی از مادر به جنین را به حداقل ممکن خواهد رساند.

برای مراقبت های پس از زایمان WHO مصرف ترکیبی و یک هفته ای زیدووین و لامیوودین را توصیه می کند. این ترکیب دارویی می تواند مقاومت بدن مادر را در برابر یک دوز نویراپین به حداقل برساند. مصرف داروهای ARV در هفته های بعد با توجه به شرایط سلامت مادر و شمارش لنفوسیت ها قطع شده یا ادامه خواهد یافت.

برای مراقبت از نوزادان WHO استفاده از یک دوز نویراپین را بلافاصله پس از تولد توصیه می کند. در کنار آن به مدت یک هفته از زیدووین نیز استفاده خواهد شد. با کنترل شرایط زایمان یا استفاده از سزارین انتخابی و بدون خونریزی و درمان دارویی می توان احتمال ابتلای کودکان مادران اچ.آی.وی مثبت به این ویروس را به حدود 1درصد تقلیل داد.

زنان مبتلا به HIV می توانند خطر انتقال HIV به فرزندانشان را از طریق راه های زیر بكاهند:

• مصرف داروهای ضد رترو ویروس در زمان حاملگی (بجز 4-3 ماه اول حاملگی)
• مصرف داروهای ضد رترو ویروسی هنگام وضع حمل
• انتخاب زایمان سزارین
• درمان كوتاه مدت نوزاد متولد شده با داروهای ضد رترو ویروسی
• عدم تغذیه با شیر مادر مبتلا به HIV