چگونه می توان بیماری آسم را در دوران بارداری کنترل کرد؟
بیماری آسم یک بیماری تنفسی است که طی سال های اخیر تعداد مبتلایان به آن افزایش پیدا کرده است و این واقعا باعث نگرانی است. از طرفی به دلیل حساس بودن دوران بارداری، ابتلای خانم باردار به بیماری آسم می تواند بر سلامتی مادر و جنین اثر نامطلوب بگذارد. پس باید بیماری آسم در بارداری کنترل و درمان شود.
بیماری آسم در بارداری یک بیماری نسبتا شایع است اما در اغلب موارد قابل کنترل و درمان است و پزشکان تلاش می کنند سلامتی مادر و جنین در طول بارداری حفظ شود. تانما در این مطلب ضمن بیان نکاتی در خصوص بیماری آسم در بارداری، از تأثیر بیماری آسم بر جنین نیز برایتان می گوید؛
بیماری آسم چیست؟
آسم یک سندرم بالینی پیچیده از التهاب مزمن راه هوایی است که با انسداد عودکننده و برگشت پذیر راه هوایی تشخیص داده می شود. التهاب راه هوایی به واکنش پذیری بیش ازحد مجرای هوایی منجر و باعث می شود راه های هوایی در واکنش به محرک های مختلف، باریک شوند.
منشأ بیماری آسم
عفونت های تنفسی شایع ترین علل ایجاد کننده حملات حاد آسم است و تحقیقات نشان می دهد که عفونت های تنفسی با منشأ ویروسی باعث حمله ی حاد آسم می شوند.
علل بیماری آسم
- سابقه ی خانوادگی بیماری های آلرژیک
- سابقه ی فردی تب یونجه (رینیت آلرژیک)
- بیماری تنفسی ویروسی مانند ویروس سینسیشیال تنفسی (RSV) در دوران کودکی
- قرارگیری در معرض دود سیگار
- چاقی
- موقعیت اجتماعی – اقتصادی پایین
علل بیماری آسم
نشانه های بیماری آسم
علائم شایع و معمول
- مشکل در نفس کشیدن یا نفس نفس زدن
- تنفس سوت مانند
- احساس تنگی و فشار قفسه سینه
- سرفه خشک
عوامل شدید و اورژانسی
- شدیدتر شدن مشکل در تنفس (این مورد با استفاده از دستگاه پیک فلومتر قابل اندازه گیری است. این دستگاه برای بررسی عملکرد مناسب ریه ها مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع بااین دستگاه می توان حداکثر سرعت جریان هوا در هنگام خروج از ریه ها را اندازه گیری نمود.)
- نیاز به استفاده مکرر از داروهای استنشاقی سریع اثر برای بهبود سریع علایم
انواع بیماری آسم
آسم دوره ای خفیف
بروز علایم آسمی خفیف بیشتر از 2 روز در هفته و بیشتر از 2 شب در ماه
آسم مزمن خفیف
بروز علایم آسم بیشتر از 2 بار در هفته، ولی نه بیشتر از 1بار در روز
آسم مزمن ملایم
بروز علایم 1 بار در روز و بیشتر از 1 شب در طول هفته
آسم مزمن بسیار شدید
بروز علایم در طول روز، در اغلب روزها، و به شکل مکرر در طول شب
انواع بیماری آسم
پیشگیری از بیماری آسم
- کاهش حضور خانم های باردار و نوزادان در معرض دود دخانیات
- شیردهی انحصاری نوزادان تا 6 ماهگی با شیر مادر و پس از آن رعایت اصول تغذیه کمکی
- رعایت شیوه زندگی سالم، رژیم غذایی سرشار از اسیدهای چرب امگا 3، آنتی اکسیدان ها، به خصوص ویتامین های C، E، A و سلنیوم و کاش مصرف نمک به دلیل تاثیر مثبت در کاهش التهاب مجاری تنفسی
- انجام منظم تمرینات ورزشی و بهبود سلامت عمومی، به خصوص در صورت ابتلا به آسم
- نظافت منزل از آلودگی ها، گرد و غبار و کنه ها و استفاده از تهویه مناسب در محیط زندگی
- کاهش حضور در خیابان های پرتردد و استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی برای کمک به سلامت عمومی جامعه
- کاهش فعالیت های خارج از منزل در شرایط هوای ناسالم
- استفاده از ماسک هنگام حضور در محیط های آلوده
نکته مهم: بیماری آسم باید براساس شدت و عوامل تأثیرگذار و برخی آزمایش ها توسط پزشک متخصص درمان شود بنابراین از هر نوع خوددرمانی بپرهیزید.
تأثیر بارداری بر بیماری آسم
بیماری آسم به لحاظ شدت در سه دسته قرار می گیرد. در برخی موارد بارداری می تواند آسم را تشدید کند، در برخی موارد بارداری با بهبود آسم همراه است و در برخی موارد نیز بارداری سبب بروز تغییری در شدت آسم نمی شود. تحقیقات نشان می دهد شدت آسم در دوران بارداری با شدت آسم قبل از دوران بارداری ارتباط دارد.
اگر آسم در دوران بارداری بهتر شود، در آن صورت بارداری نیز تدریجا پیش خواهد رفت. اما اگر علائم آسم در بارداری بدتر شود احتمال بروز علائم قابل توجه در طول هفته 29 تا هفته 36 بارداری افزایش می یابد. ممکن است برخی خانم ها به دلیل باردار شدن مصرف داروهای آسم خود را قطع کنند به این ترتیب علائم آسم در بارداری تشدید می گردد. به خاطر داشته باشید هر گونه تغییری در روند داروهای مصرفی می تواند بر شدت بیماری آسم تأثیر بگذارد.
به عبارت دیگر شاید بتوان گفت آسم شدید در طول بارداری تشدید می شود. از طرف دیگر، اگر قبلاً باردار شده اید و تغییری در علائم آسم مشاهده نکرده اید، احتمالاً در بارداری بعدی نیز به همین ترتیب خواهد بود. البته آسم دلیلی برای باردار نشدن نیست. تنها لازم است آسم شدید را پیش از بارداری زیر نظر پزشک کنترل کنید.
تأثیر بارداری بر بیماری آسم
تأثیر بیماری آسم بر روند بارداری
- فشار خون بالا طی بارداری
- پره اکلامپسی (مسمومیت بارداری ): یعنی شرایطی که باعث فشار خون بالا می شود و می تواند بر جفت، کلیه ها، کبد و مغز اثر بگذارد.
- تهوع صبحگاهی بیش از حد
- زایمان سخت
تأثیر بیماری آسم بر جنین
- مرگ ناگهانی قبل یا بعد از تولد
- رشد کم و غیرعادی جنین
- تولد پیش از 37 هفتگی
- وزن کم هنگام تولد
- هیپوکسی یا عدم اکسیژن رسانی به جنین
کنترل بیماری آسم در بارداری
- از قرار گرفتن در معرض محرک های آسم مانند دود سیگار و دیگر عوامل تشدید کننده این عارضه خودداری کنید.
- در تمام طول بارداری، در حین زایمان و پس از آن طبق تجویز و توصیه های پزشک به مصرف داروهای آسم ادامه دهید.
- به ورزش های سبک و متعادل بپردازید: در صورت ابتلا به آسم ناشی از ورزش داروهای خود را به طور مرتب مصرف کرده و پیش از شروع هر برنامه ورزشی با پزشک خود در این زمینه مشورت کنید.
- در صورت بارداری و به خصوص مقارن شدن سه ماهه دوم و سه ماهه سوم بارداری آن با فصول سرد سال به منظور پیشگیری از ابتلا به آنفلوانزا حتماً واکسنآنفولانزا را دریافت کنید.
کنترل بیماری آسم در بارداری
درمان بیماری آسم در بارداری
اسپری آسم
عدم کنترل آسم در طول بارداری باعث آسیب به مادر و فرزند می شود. بنابراین باید داروهای آسم را طبق دستور پزشک مصرف کرد. اسپری های استنشاقی حاوی ترکیبات مؤثر موقت بوده که همگی برای مادر و فرزند بی خطر هستند. کنترل آسم خطر حمله تنفسی را کم کرده و عملکرد ریه ها را تقویت می کند. بهترین کار در این دوره مشورت با پزشک است. پزشک می تواند شدت آسم و اقدامات درمانی صحیح در طول بارداری را تعیین کند.
درمان دارویی
هر دارویی که شما در طول دوران بارداری استفاده می کنید می تواند بر سلامت جنین در حال رشد تاثیر بگذارد. مصرف داروهای ضد آسم در بارداری همچون گلوکوکورتیکوئیدها می تواند نگرانی هایی را به دنبال داشته باشد. از جمله این نگرانی ها می توان به وزن اندک نوزاد به هنگام تولد، زایمان زودرس و پره اکلامپسی اشاره کرد. اما به طور کلی اغلب داروهای ضد آسم می تواند به طور بی خطری در دوران بارداری مورد استفاد قرار داشته باشد.
بنابراین مصرف داروهای ضد آسم در بارداری در مقایسه با تجربه های حملات ناشی از آسم خطر کمتری را در پی دارد. اگر شما در نفس کشیدن مشکل داشته باشید فرزند شما نمی تواند اکسیژن کافی دریافت کند. بنابراین اگر شما برای کنترل علائم آسم در بارداری به داروهای ضد آسم نیاز داشته باشید پزشک متناسب با شرایط شما کم خطرترین داروها را برای شما نسخه خواهد کرد.
در این شرایط ضروری است که داروی نسخه شده را مطابق دستور پزشک مصرف نمایید و هرگز نباید خود به تنهایی مصرف دارویی را قطع کرده و دوز مصرفی آن را تغییر دهید. پزشک متخصص زنان و زایمان در طول ویزیت های پریناتال علائم آسم در بارداری شما را مانیتور خواهد کرد. در برخی موارد باید در طول دوران بارداری تحت نظر متخصص بیماری های ریوی باشید.
تست پروفایل بیوفیزیکال
اگر آسم در شما به طور مناسبی کنترل نشود و یا اگر شما چندین حمله آسمی را تجربه کرده باشید در آن صورت پزشک متخصص زنان و زایمان انجام مجموعی از سونوگرافی ها را در هفته 32 بارداری برای شما در نظر خواهد گرفت تا به این ترتیب روند رشد و فعالیت جنین مانیتور شود.
اگر علائم آسم در بارداری در شما تدریجا بدتر شود در آن صورت پزشک انجام تست پروفایل بیوفیزیکال و یا مانتیور الکترونیکی جنین را توصیه خواهد کرد. در طول تست پروفایل بیوفیزیکال ضربان قلب جنین ، تنفس، حرکت، تون ماهیچه ای و میزان مایع آمنیوتیک بررسی خواهد شد. پزشک همچنین به شما توصیه خواهد کرد تا میزان فعالیت جنین را به دقت مانیتور کنید.
درمان بیماری آسم در بارداری
درمان اورژانسی
علی رغم نظارت و مدیریت فعالانه آسم در این دوران مادران باردار باید نسبت به برخی علائم که می تواند زنگ خطری از وقوع حملات آسم باشد کاملا هشیار و مراقب باشند. برخی از این علائم عبارتند از:
- عدم تسکین سریع علائم علی رغم استفاده از داروهای معمول همیشگی
- کوتاه تر شدن دوره بهبود و مدت زمان اثر بخشی داروها نسبت به قبل
- دشوارتر شدن عمل تنفس
- کاهش حرکات جنین که می تواند نشانه ای از دیسترس یا زجر جنین باشد.
برای آگاهی بیشتر از علائم هشدار دهنده حملات آسم با پزشک خود صحبت کنید تا در صورت مواجهه بتوانید با تشخیص زودهنگام نسبت به درمان فوری و به موقع آن اقدام کنید.
