چگونه می توان انواع سرطان را در دوران بارداری کنترل کرد؟

سرطان در بارداری اتفاق خوشایندی نیست اما امکان دارد یک خانم در حین ابتلا به سرطان باردار شود یا پس از باردار شدن متوجه شود که سرطان دارد. به هر صورت سرطان در بارداری هم نگران کننده است و هم نیاز به مراقبت و درمان ویژه دارد. تانما در این مطلب ضمن بیان علل و نشانه های سرطان، از تأثیر سرطان بر روند بارداری صحبت می کند؛

بیماری سرطان چیست؟

سرطان یا Cancer به دسته ای از بیماری هایی گفته می شود که عامل رشد غیرطبیعی سلولهای بدن هستند و سلولهای بدن بطور غیرقابل کنترلی تکثیر و در بقیه قسمتهای بدن پخش میشوند. رشد غیرطبیعی این سلولها در نهایت منجر به تشکیل توده های بزرگ (تومور) می گردد. این تومورها به دو دسته تومورهای بدخیم و خوش خیم تقسیم شده که تومورهای خوش خیم تهدید کننده حیات نمی باشند، احتمال بروز سرطان در همه سنین وجود دارد ولی با افزایش سن زیادتر می شود، بیش از 40% سرطان ها قابل پیشگیری هستند.

منشأ بیماری سرطان

منشاء اصلی سرطان در تک تک سلول های بدن شما قرار دارد. شاید ۳۷ تریلیون از آن ها در بدن شما وجود دارد که در هر کدام از آن ها یک کپی از ژنوم شما قرار گرفته است. یک کپی از ژنوم شما حدود ۳.۲۳۵.۰۰۰.۰۰۰ جفت نوکلئیک اسید در دو ردیف دارد. بیشتر آن ها خودشان را تقسیم می کنند تا کپی های جدیدی از خودشان را بسازند. در طول عمر هر کدام از ما، این تقسیم سلولی بی شمار بار تکرار می شود.

علل بیماری سرطان

عوامل خطر غیر قابل کنترل

• سن
• سابقه پزشکی بیمار
• سابقه خانوادگی
• حالات ژنتیكی (جهش های ژنتیكی)

عوامل خطر قابل کنترل

• دخانیات
• الکل
• تغذیه
• فعالیت فیزیکی
• چاقی
• عفونت ها
• فعالیت جنسی
• استفاده از برخی داروها
• مواجهات شغلی
• مواجهه با سرب
• فشارهای روجی و روانی
• مواد شیمیایی
• تشعشات یونیزه

نشانه های بیماری سرطان

• توده یا برآمدگی در پستان یا هر نقطه دیگر از بدن
• خال جدید یا هرگونه تغییر واضح در خال ها و یا زگیل های موجود در بدن
• زخم های پوستی که بهبود نیابد
• تغییرات در عادات دفع ادرار و مدفوع
• سوءهاضمه مزمن یا اشكال در بلع غذا
• کاهش وزن بدون علت مشخص
• خونریزی یا ترشحات غیر عادی از مجاری طبیعی بدن

پیشگیری از سرطان

• حفظ وزن سالم
• فعالیت بدنی متوسط و شدید
• خودداری از مصرف غذاای فوری و آماده
• کاهش مصرف گوشت های قرمز و فرآوری شده
• کاهش مصرف نوشیدنی های شیرین
• پرهیز از مصرف الکل
• پرهیز از اتکا به مکمل ها برای تامین نیازهای تغذیه ای
• تغذیه نوزاد با شیر مادر

تأثیر بیماری سرطان بر باروری

مهم ترین سرطان های اثر گذار بر تولیدمثل، سرطان تخمدان، رحم و دهانه رحم است و این بیماری ها می توانند بر تولیدمثل و کیفیت آن در زنان اختلالاتی وارد کنند. مهم ترین عامل اما سرطان هایی است که تخمدان را درگیر می کنند؛ چراکه تخمدان عامل تخمک گذاری است و اولین واحد زنانه برای تولید مثل است. متاسفانه بیشترین میزان بروز سرطان های تخمدان در سنین باروری ایجاد می شود و مجبور به خروج تخمدان یا مداخلات درمانی می شوند که می تواند منجر به تغییر در روند باروری شود.

گاهی علاوه بر درگیری اعضای تولید مثل به سرطان، اعضای مجاور دستگاه تولیدمثل در لگن و شکم مانند مثانه، کبد، مجاری صفراوی و روده نیز به سرطان مبتلا می شوند که این ابتلا هم می تواند به دلیل مجاورت فیزیکی با گسترش یافتن بر دستگاه تولیدمثل اثرگذار باشد که در نهایت می تواند منجر به از بین رفتن تخمک ها و بروز مشکل در محل نگهداری جنین یا رحم شوند.

در صورتی که تومورهای خوش خیم، تخمدان را درگیر کرده باشد می توان امیدوار بود که لازم نیست تخمدان را به شکل کلی خارج کرد و از آنجایی که تخمدان یک عضو بسیار فعال است، حتی اگر میزان اندکی از آن باقی بماند فرد می تواند امیدوار باشد که باردار می شود.

اما اگر تومور در تخمدان دو طرفه باشد و به طور کلی تخمدان را درگیر کند که پزشک مجبور به تخلیه کامل تخمدان شود، در آن صورت عامل تولید تخمک از بین می رود که منجر به ناباروری فرد می شود. همین موضوع اهمیت کشف به موقع تومور را نشان می دهد تا اگر به صورت یک طرفه ایجاد شده است، از بروز آن در تخمدان دیگر جلوگیری کرده و مداخلات درمانی را آغاز کنیم تا شانس فرد برای بارداری افزایش یابد.

تأثیر بارداری بر بیماری سرطان

نتایج یک مطالعه بین المللی نشان می دهد که در زنان مبتلا به سرطان پستان، بارداری خطری برای عود این بیماری محسوب نمی شود و در برخی موارد حتی به کاهش آن کمک می کند. به گفته برخی پژوهشگران، به نظر می رسد که بارداری می تواند در برابر عود تومور (رشد دوباره تومور بعد از درمان) اثرات حفاظتی داشته باشد.

تأثیر سرطان بر جنین

در حالی که برخی پزشکان در خصوص شیمی درمانی زنان باردار به دلیل نگرانی از تاثیرات منفی آن بر جنین، تردید دارند مطالعات اخیر حاکی از آن است که جنین حتی در صورت آغاز روند درمان مادر در شرایط سالمی قرار دارد و از هر گونه تاثیرات منفی در امان است.

مطالعات جدید انجمن اروپایی تومورشناسی (ESMO) نشان می دهد زنان باردار مبتلا به سرطان حتی در صورتی که تحت شیمی درمانی و پرتودرمانی باشند، خطری فرزندشان را تهدید نمی کند. زمانی که شیمی درمانی پس از سه ماهه نخست بارداری آغاز شد، هیچ مشکل یا تاثیر سوئی بر جنین مشاهده نشده است. از طرفی نیز ترس از تاثیر شیمی درمانی بر جنین نباید منجر به حذف بارداری یا تاخیر در درمان مادران مبتلا به سرطان شود.

در یک مقایسه میان 38 کودکی که در زمان بارداری مادر، تحت شیمی درمانی بودند و 38 کودکی که در این شرایط نبودند، نتایج به دست آمده حاکی از آن است که توانایی ذهنی و سلامت قلبی هر دو گروه از کودکان کاملا مشابه یکدیگر است.

با وجود این بررسی ها، محققان همچنان بر اهمیت بارداری های برنامه ریزی شده و پرهیز از بارداری های ناخواسته در طول درمان سرطان تأکید می کنند. علت این موضوع نیز مشکلات بارداری نیست، بلکه تداخل با درمان سرطان برای این بیماران است تا روند درمان آنها دچار مشکل نشود. بنابراین پزشکان و بیماران سرطانی در خصوص بارداری های همزمان با بیماری شان و درمان آن باید مشاوره های بیشتری دریافت کنند.

کنترل سرطان در بارداری

• تمام ملاقات ها را با پزشک انجام دهید، هیچ آزمایشی را از دست ندهید تا منجر به بروز مشکل جدیدی نشود.
• رژیم غذایی سالم شامل پروتئین، شیر و لبنیات، میوه ها و سبزیجات داشته باشید. دربارۀ هر تغییر مورد نیاز در رژیم غذایی خود با پزشکتان صحبت کنید.
• تمام داروهایی که پزشک تجویز می کند از جمله آهن یا ویتامین ها را مصرف کنید و بدون مشورت با پزشک هیچ ویتامین یا دارویی، به ویژه داروهای بدون نسخه را مصرف نکنید.
• مصرف فولیک اسید را فراموش نکنید.
• توصیه های پزشک در مورد انجام فعالیت را رعایت کنید. پزشک شما درصورتی که امکان کار کردن و انجام تمرین های ورزشی وجود داشته باشد، به شما اطلاع می دهد و شما را راهنمایی خواهد کرد.
• از افراد مبتلا به سرماخوردگی و عفونت های دیگر دور بمانید.

درمان سرطان در دوران بارداری

تصمیم گیری در مورد درمان سرطان بعد از تشخیص سرطان در بارداری می باشد و درمان آن مانند همه ی سرطان ها شامل جراحی ، شیمی درمانی و رادیوتراپی است. اما برای اینکه از کدام روش استفاده شود بستگی به سن بارداری و میزان پیشرفت سرطان دارد . معمولا در سه ماهه اول بارداری ختم حاملگی یا سقط تجویز می شود. در سه ماهه دوم و سوم از درمان های جراحی و رادیوتراپی استفاده می شود . بدانید که خارج کردن جنین هیچ کمکی به درمان بیماری نمی کند . اکثر بیماران می توانند نوزاد خود را به دنیا بیاورند .

شیمی درمانی و حاملگی

بسیاری از مادران دغدغه خارج کردن پستان دارند . که در این موارد از شیمی درمانی استفاده می شود و معمولا ۶ ماه طول می کشد . شیمی درمانی بعد از سه ماهه اول انجام می شود . جراحی در بارداری هم مشکلی ندارد.

رادیوتراپی و حاملگی

رادیوتراپی بر اساس شواهد در سرطان پستان در طول بارداری انجام نمی شود . این کار باید به بعد از زایمان موکول شود . ولی مطالعات زیادی در این زمینه وجود دارد که دوز جنین در تریمنس اول و دوم بعد از دوران اورگاژنسکس انقد می تواند کم باشد که با استفاده از تکنیک های جدید نیز می توان رادیوتراپی را هم برای خانم باردار انجام داد.