این روزها و به خصوص در ایام تعطیلات ، سادهترین کار سرگرم شدن با برنامههای تلویزیون است. کودکان نیز فرصتی فوقالعاده پیدا میکنند و ترجیح میدهند، اکثر ساعات روز را جلوی تلویزیون یا رایانه نشسته و برنامههای مختلف را تماشا کنند.
البته دقت داشته باشید که تماشای تلویزیون همیشه اثری منفی نداشته و جنبههای مثبتی نیز در بردارد. به واقع شیوه استفاده از آن است که موجب منفی یا مثبت شدن اثراتش میشود.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی اتحادیه رادیو وتلویزیون های اسلامی به نقل از جام جم، دکتر فیروزه ساجدی، متخصص کودکان در اینباره به «جامجم» میگوید: «برنامههای آموزشی تلویزیون یا رایانه با بهبود مهارتهایی همچون خواندن، حل مساله، ریاضیات و افزایش خلاقیت در کودکان میتوانند تاثیراتی مثبت بر زندگی آنها داشته باشند. همچنین بچهها میتوانند با استفاده درست از تلویزیون و رایانه، دانش خود را درباره جهان پیرامون افزایش دهند.»
نکات منفی تماشای تلویزیون در کودکان
پرخاشگری و خشونت
بحث تلویزیون و تماشای تلویزیون در کودکان و تاثیر خشونت شخصیت های کارتونی بر کودکان، یکی از دغدغه های جوامع مختلف است. وجود الگوهای خشنی که از طریق اعمال خشونت بار به پیروزی و قهرمانی می رسند مثل «بن تن»؛ وجود حادثه های خشونت بار و هیجان انگیز در سناریوی برخی فیلم ها و پویانمایی هایی مثل «لاک پشت های نینجا» و برانگیختن حس خشم و هیجان کودک با به چالش کشیدن قهرمان اصلی مثل «بتمن» یا « مرد عنکبوتی »، تاثیر زیادی در پرخاشگری و تحریک پذیری کودکان دارد.
اثرات منفی تماشای تلویزیون و بازیهای رایانهای
وی با اشاره به اثرات منفی تماشای تلویزیون و برخی بازیهای رایانهای میافزاید: "تماشای فیلمهای خشن باعث ایجاد رفتارهای پرخاشگرانه در کودکان میشود. همچنین تماشای این گونه فیلمها میتواند منجر به کاهش حساسیت کودک نسبت به خشونت شده و موجب درک نادرست او از جهان پیرامون ـ به عنوان محلی خطرناک و ناامن ـ بشود."
به گفته دکتر ساجدی، تماشای این گونه فیلمها به تنهایی باعث بروز رفتارهای خشونتآمیز در کودک نمیشود و علل دیگری همچون فقر، بیکاری و اعتیاد در خانواده و همچنین اختلال عملکرد خانواده نیز در بروز چنین مشکلاتی موثر هستند.
این دانشیار دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی یادآور میشود: "دیدن فیلمهای نامناسب و تبلیغ استفاده از سیگار در آنها، کودک را به استفاده از این مواد سوق داده و منجر به مشکلاتی میشود".
دکتر ساجدی میگوید" :اختلالات خواب از مشکلاتی است که به خصوص در مورد شیرخواران و نوپایانی که زیاد تلویزیون تماشا میکنند، مطرح میشود. این مشکل میان این گروه سنی، بر رشد و تکامل کودک و حتی سیستم ایمنی او نیز تاثیر میگذارد".ذکر این نکته نیز لازم است که تماشای تلویزیون به دلیل کاهش تمرکز کودک در خانه و مدرسه میتواند موجب افت تحصیلی او نیز بشود.
چگونگی برخورد صحیح با مشکل
دکتر ساجدی در مورد نحوه رویارویی با این مشکل توضیح میدهد: "با توجه به مدت زمان تماشای تلویزیون یا استفاده از رایانه و محتوای آنها، والدین باید نظارت دقیقی بر چگونگی استفاده کودکان داشته باشند. لازم است دقت کنید که مدت زمان تماشای تلویزیون یا استفاده از رایانه برای کودکان حداکثر 2 ساعت در روز است."در اینجا نکاتی برای تماشای تلویزیون کودکان آورده شده است.
۱٫ کودک خود را وادار کنید تا برنامههای تلویزیونی محدودی را تماشا کند
این بدین معنی است که با کودک خود درباره برنامههایی که میخواهد تماشا کند، صحبت کنید و برای آنها برنامهریزی کنید و زمانی که برنامه تمام شد، تلویزیون را خاموش کنید. نل مینو، نویسنده و مادر دو نوجوان میگوید: «بهتر است تلویزیون را برای برنامه خاصی روشن کنید، نه اینکه ابتدا روشن کنید سپس به دنبال برنامهای برای تماشا بگردید.»
۲٫ تماشای تلویزیون را غیر قانونی کنید
بیشتر اوقات تلویزیون تبدیل به پس زمینهای در زندگی افراد میشود، برای مثال زمانی که کودکان در اتاقشان در حال بازی هستند، مادران آشپزی میکنند یا کل اعضای خانواده در حال خوردن غذا هستند، تلویزیون همچنان روشن است. سوزان کرنس گیفورد، مادر دو فرزند از نیوجرسی، میگوید: «ما عمدا تلویزیون را در طبقه اول خانهمان نگذاشتهایم. در این شرایط هر کسی برای تماشای تلویزیون مجبور است به طبقه زیرین یا اتاق برود.»
قرار دادن تلویزیون در یک گنجه بسته نیز عادات تماشای آن را کاهش میدهد. بهتر است کنترل آن در دسترس نباشد تا کودکان تمایلی به تعویض کانال و گشت و گذار در آن نداشته باشند. کارشناسان با این نظر موافقاند که تلویزیون را نباید در اتاق کودکان قرار داد.
۳٫ محکم اما روشن فکر باشید
برنامههایی با محتوای خشونت یا روابط جنسی باید برای کودکان ممنوع شود. اما با برنامههای ناراحتکننده چه باید کرد؟
مینو میگوید: «از کودکتان بخواهید پیش شما بیاید و برایتان توضیح دهد که چرا میخواهد برنامهای خاص را ببیند. سپس با هم به توافقی منطقی برسید. شاید دلیل او به سادگی حس کنجکاوی یا پیدا کردن موضوعی برای حرف زدن در مدرسه با دوستانش باشد.»
در نهایت اگر کودکتان برنامهای را دوست داشت و شما نیز آن را غیر قابل اعتراض یافتید، بهتر است به او اجازه تماشا دهید. آیدمن میگوید: «مطمئنا شما نمیخواهید تلویزیون را همیشه برای کودکتان ممنوع کنید، اما ممنوع کردن برنامههای نامناسب برای او ضروری است.»
وی میافزاید: " محتوای فیلمی که کودک میبیند یا بازیای که انجام میدهد نیز باید توسط والدین ارزیابی شود. آنها همچنین میتوانند در مورد واقعیتها و مسائل غیرواقعی فیلم و بازی با کودک صحبت کنند."