بی اختیاری ادراری در هر سنی و به دلایل مختلفی اتفاق می افتد. بنابراین هر فردی بنا به سن خود و علائمی که دارد، باید تحت نظر پزشک متخصص، وضعیتش بررسی شود و درمان های لازم را برای بهبود شرایط جسمی خود دریافت کند. تانما در این مطلب علاوه بر بیان علل و انواع بی اختیاری ادرار ، درمان های متنوع بی اختیاری ادرار را مطرح می کند؛

بی اختیاری ادرار چیست؟

بی اختیاری ادراری یا از دست دادن کنترل مثانه یک مشکل رایج و اغلب شرم آور است. شدت آن از دفع (نشت) گهگاهی مقدار کم ادرار در هنگام سرفه یا عطسه تا داشتن احساس فوریت دفع ادرار (خیلی ناگهانی و شدید که تا رسیدن به دستشویی نمی تواند خود را کنترل کند و فرصت رسیدن به دستشویی را ندارد) متغیر است.

انواع بی اختیاری ادرار

بی اختیاری استرس

بی اختیاری استرس توسط انواع خاصی از فعالیت های بدنی ایجاد می شود. به عنوان مثال ، ممکن است کنترل مثانه خود را از دست بدهید:

  • ورزش کردن
  • سرفه کردن
  • عطسه کردن
  • خندیدن

چنین فعالیت هایی باعث ایجاد فشار بر روی عضله اسفنکتر می شود که ادرار را در مثانه شما نگه می دارد. فشار اضافی می تواند باعث آزاد شدن ادرار در عضله شود.

بی اختیاری فوریتی

بی اختیاری اضطراری زمانی اتفاق می افتد که کنترل مثانه خود را پس از تجربه اشتیاق ناگهانی و شدید به ادرار از دست دهید. پس از اصرار ، ممکن است نتوانید به دستشویی بروید.

بی اختیاری سرریز

اگر هنگام دفع ادرار ، مثانه خود را به طور کامل تخلیه نکنید ، بی اختیاری سرریز ممکن است رخ دهد. بعدا ممکن است مقداری ادرار باقیمانده از مثانه شما نشت کند.

بی اختیاری عملکردی

اختلال فیزیکی یا ذهنی مانع از رسیدن در زمان مناسب به توالت می شود. برای مثال، اگر مبتلا به آرتروز شدید باشید، ممکن است با سرعت کافی قادر به گشودن دکمه ی شلوارتان نباشید.

بی اختیاری ادرار کلی

این مشکل اشاره به ریزش ثابت ادرار از مثانه دارد که به سادگی نمی تواند ادرار را در خود ذخیره کند. این بیماری ممکن است به دلیل یک نقص آناتومیک، ضایعات نخاعی و بازشدگی غیرطبیعی مثانه (فیستول) باشد یا به دلیل عوارض پس از عمل جراحی مجاری ادرار به وجود آمده باشد.

تفاوت بی اختیاری ادرار در مردان و زنان

توجه به این مسئله مهم است که یکی از علل تفاوت در کنترل ادرار بین مرد و زن و بهتر بودن این کنترل درمردان مربوط به تفاوت ساختمان مجرای ادراری و اسفنکتر ادراری بین دو جنس است.در مردان طول مجرای ادراری بلندتراز زنان است همچنین وجود غده پروستات که زیر گردن مثانه قرار گرفته است مقاومت در مجرا را بالا می برد.

از طرفی اسفنکتر داخلی فوقانی با الیاف طولی و حلقوی که بصورت کامل از گردن مثانه تا قسمت میانی مجرای ادراری کشیده شده اند و اسفنکتر خارجی قوی که در قسمت مجرای مامبرانو قرار دارد مجموعا ساختار قوی و مستحکمی جهت کنترل ادرار را در مردان تشکیل میدهد. به دلایل فوق بی اختیاری ادراری معمولا شیوع کمتری در آقایان نسبت به خانم ها دارد.

علل بی اختیاری ادرار

تفاوت بی اختیاری ادرار زنان و مردان

علل بی اختیاری ادرار

بی اختیاری ادراری موقت

بعضی از نوشیدنی ها ، غذاها و داروها ممکن است به عنوان دیورتیک(ادرار آور) محرک مثانه و افزایش حجم ادرار عمل کنند، که عبارتند از:

  • الکل
  • کافئین
  • نوشیدنی های گازدار و آب گازدار
  • شیرین کننده های مصنوعی
  • شکلات
  • فلفل تند
  • غذاهای سرشار از ادویه، شکر یا اسید ،میوه ها به ویژه مرکبات
  • داروهای قلب و فشار خون، آرام بخش ها، شل کننده های عضلانی
  • دوزهای بالای ویتامین C

بی اختیاری ادراری دائمی

بی اختیاری ادرار نیز می تواند مشکلات مزمن ناشی از تغییرات یا مشکلات جسمانی زمینه ای باشد. از جمله:

همچنین بی اختیاری ادرار ممکن است به علت بیماری که به راحتی قابل درمان است ایجاد شود، مانند:

عفونت مجاری ادراری

عفونت ها می تواند باعث تحریک مثانه و احساس دفع شدید و فوری ادرار و بعضی اوقات بی اختیاری، شوند.

یبوست

راست روده (رکتوم) در نزدیکی مثانه واقع شده است و اعصاب مشترک بسیاری دارند. مدفوع فشرده و سفت در رکتوم باعث می شود که این اعصاب بیش از حد فعال شوند و فرکانس دفع ادرار را افزایش دهند.

عوامل خطرساز بی اختیاری ادرار

  • جنسیت (زنان)
  • افزایش سن
  • اضافه وزن
  • سیگار کشیدن
  • سابقه خانوادگی
  • بیماری هایی چون بیماری عصبی یا دیابت
علائم بی اختیار ادرار

عوامل خطرساز بی اختیاری ادرار

بی اختیاری ادرار در سالمندان

یک عامل مهم که باعث افزایش شیوع بی اختیاری ادراری در سالمندی می شود، ضعف درعملکرد و توانایی های آنان است که منجر به وابستگی آنها به دیگران جهت انجام امور مربوط به مراقبت روزانه شان می شود.

نقص و ضعف در تحرک و جابجایی و کاهش سرعت حرکت کردن و حفظ تعادل یک عامل مهم در تشدید شیوع بی اختیاری ادراری درزمان سالمندی است . علاوه براین افراد مسن بیماریهای همراه متعددی دارند که روی سیستم ادراری آنها تاثیر میگذارد.شایعترین این بیماریها شامل دیابت ، فشارخون ، تنگی عروق قلبی ، نارسایی قلبی و پارکینسون هستند.

علاوه بر این نقایص شناختی بویژه پس از سکته مغزی ، دمانس و بیماری آلزهایمر بسیار مهم هستند . دربیماران با اختلال شناختی ، عدم توانایی بیمار در افتراق بین حس پر بودن و خالی بودن مثانه و یا عدم توانایی در پیدا کردن توالت منجر به افزایش بی اختیاری ادراری میشود.

بی اختیاری ادرار در بارداری

عامل اصلی بی اختیاری ادرار در بارداری، وزن بارداری می باشد. در طول سه ماهه سوم، رحم بر روی مثانه و رباط های نگهدارنده ی آن قرار گرفته و موجب کشیدگی رباط ها و عضلات اطراف می شود. هنگامی که این ساختارها بیش از حد شل شوند، کمتر در نگه داشتن مثانه موثر خواهند بود که می تواند منجر به ضعف مثانه شود.

هورمون هایی که باعث منعطف تر و آماده شدن بافت ها و مفاصل برای زایمان می شوند نیز در این مشکل دخیل هستند. این هورمون ها می توانند موجب ضعف عضلاتی شوند که آزاد شدن ادرار از مثانه را کنترل می کنند و در نتیجه مانع کار کردن مناسب آنها می گردند.

یبوست که در بارداری شایع است نیز می تواند فشاری را بر روی کف لگن اعمال کند. اگر قبلاً زایمان واژینال داشته اید، کششی که در طول زایمان رخ می دهد می تواند این مشکل را بدتر کند. حتی در صورتی که سزارین داشته باشید همچنان ممکن است در اثر کشیدگی و ضعف عضلات که در طول بارداری رخ می دهد دچار بی اختیاری ادرار شوید.

نشانه های بی اختیاری ادرار

تکرر ادرار

بیدار شدن مکرر برای دفع ادرار در شب

قطره قطره ادرار کردن به خصوص در مردان

احساس ناگهانی دفع ادرار

عدم توانایی کنترل ادرار و ریزش ادرار

خروج ادرار هنگام عطسه کردن، سرفه و خندیدن به خصوص در زنان

داشتن عفونت ادراری ، سوزش ادرار

احساس باقی ماندن ادرار و دفع نشدن کامل ادرار از مثانه

عوارض بی اختیاری ادرار مزمن

  • مشکلات پوستی
  • عفونت های دستگاه ادراری
  • تأثیر بر زندگی شخصی، روابط اجتماعی و کاری فرد
تشخیص بی اختیاری ادرار

عوارض بی اختیاری ادرار

تشخیص بی اختیاری ادرار

گزارش کارکرد روزانه مثانه

آزمایش ادرار

نمونه ادرار می تواند برای تشخیص عفونت ها، وجود خون در ادرار یا اختلالات دیگر مورد استفاده قرار گیرد.

آزمایش خون

در این آزمایش، وجود مواد شیمیایی که ممکن است باعث بی اختیاری ادرار شود مورد بررسی قرار می گیرد.

اولترا سوند لگن

عکس برداری از مثانه یا قسمت های دیگر مجاری ادراری

اندازه گیری باقیمانده پس از دفع ادرار

بیمار مثانه را به طور کامل تخلیه کرده و پزشک با استفاده از ابزار مخصوص، باقیمانده ادرار در مثانه را اندازه گیری می کند.

تست استرس

از بیمار خواسته می شود تا سرفه کرده یا کارهایی انجام دهد که قسمت میانی بدنش تحت تنش قرار گیرد تا پزشک ریزش ادرار را در او بررسی کند.

آزمایش ارودینامیک

این آزمایش، فشاری که عضلات مثانه و اسفنکترهای ادراری می توانند تحمل کنند را در حال استراحت و در خلال پر شدن مثانه مورد آزمایش قرار می دهد.

سیستوگرام

در این سری از عکس برداری های انجام شده به وسیله اشعه ایکس از مثانه می توان ناهنجاری ها و اختلالات مجاری ادرار را مشخص کرد.

سیستوسکوپی

در این عمل از یک لوله نازک با یک لنز کوچک و چراغی که در یک سر آن وصل شده و به آن سیستوسکوپ گفته می شود استفاده می شود.

پیشگیری از بی اختیاری ادرار

  • حفظ وزن مناسب
  • تمرین ورزش های کف لگن
  • اجتناب از محرک های مثانه، مانند کافئین، الکل و غذاهای اسیدی
  • مصرف بیشتر غذاهای حاوی فیبر که مانع یبوست (علت بی اختیاری ادراری) می شود.
  • ترک سیگار

درمان بی اختیاری ادرار

الف) درمان خانگی بی اختیاری ادرار

نور خورشید

دریافت ویتامین D به حفظ قدرت عضلانی بدن شما کمک بسیاری می کند. درنتیجه خطر ابتلا به برخی بیماری های مثانه مانند بی اختیاری ادرار را در شما کاهش می دهد. برای این منظور کافی است صبح زود به مدت ۱۰ دقیقه حمام آفتاب بگیرید. همچنین مصرف برخی مواد غذایی سرشار از ویتامین D نظیر ماهی، زرده تخم مرغ و محصولات لبنی نیز به درمان بی اختیاری ادرار در شما کمک بسیاری می کند.

مصرف منیزیم

یکی از دلایل بی اختیاری ادرار کمبود منیزیم در بدن می‎باشد. برای این منظور بهتر است مواد غذایی سرشار از منیزیم نظیر آجیل ها، موز، ماست و دانه ها را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.

درمان بی اختیاری ادرار با ورزش

درمان خانگی بی اختیاری ادرار

حمام نمک

همچنین می توانید از حمام نمک اپسوم استفاده کنید. برای اثرگذاری بیشتر، این کار را چند بار در هفته به مدت ۱۵ الی ۲۰ دقیقه تکرار کنید.

یوگا

تعداد زیادی حرکات یوگا وجود دارد که می توانند مشکل بی اختیاری مدفوع و دیگر انواع بیماری ها را در زمان کوتاه برطرف کنند.یوگا استرس را کاهش داده و به این ترتیب به شما کمک می کند تا بدون عوارض جانبی مشکل را برطرف کنید.
بسیاری آزمایشات انجام شده و نتایج نشان می دهد که یوگا می تواند این اختلال را در زنان نیز برطرف می کند. مطالعه ی دیگر نشان می دهد که یوگا بی اختیاری استرسی، فوری و ترکیبی را درمان می کند.

ب) درمان بی اختیاری ادرار در طب سنتی

روغن سیاه دانه

جهت درمان بی اختیاری ادرار از روغن های گرم و خشک مانند روغن سیاه دانه بهره ببرید. برای درمان کافی است ناحیه مثانه را با روغن سیاه دانه ماساژ دهید.

روغن گردو

درصورتی که دچار بی اختیاری ادرار هستید، مالیدن روغن های گرم را فراموش نکنید. روغن گردو با خاصیت گرم کنندگی فراوان می تواند بی اختیاری ادرار در زنان را درمان کند. برای درمان کافی است اطراف مثانه خود را با این روغن ماساژ دهید.

روغن نارگیل

یکی از روغن های مؤثر در درمان بی اختیاری ادرار روغن نارگیل می باشد. کافی است به مدت چند روز ناحیه مثانه خود را با این روغن ماساژ دهید تا بهبودی حاصل شود.

تخم شنبلیله

یکی از راهکارهای طب سنتی برای درمان بی اختیاری ادرار مصرف تخم شنبلیله می باشد. پزشکان طب سنتی پیشنهاد می کنند روزی یک مثقال تخم شنبلیله را دم کرده و یک لیوان از آن را میل کنید. کافی است امتحان کنید تا نتیجه آن را ببینید.

گزنه

درمان بی اختیاری ادرار شما در دل طبیعت نهفته است. خاصیت درمانی برگ گزنه برای درمان بی اختیاری ادرار بسیار مؤثر است. برای درمان کافی است بیست گرم از برگ خشک شده ی گزنه را در یک لیتر آب جوشانده و پس از سرد شدن آن را میل نمایید.

درمان بی اختیاری ادرار با فیزیوتراپی

درمان بی اختیاری ادرار با طب سنتی

سرکه سیب

یکی از دلایل بی اختیاری ادرار مربوط به وزن بیش ازحد افراد می باشد. به این دلیل که چربی اطراف شکم شما فشار بسیار زیادی را بر مثانه ایجاد می کند. برای کمک به کنترل بی اختیاری ادرار از سرکه سیب استفاده کنید. بدین صورت که در یک لیوان آب مقدار یک قاشق غذاخوری سرکه سیب اضافه کنید. سپس مقداری عسل به آن اضافه کرده و تا رسیدن به نتایج راضی کننده این ترکیب را دو الی سه بار در روز بنوشید.

چای سبز

چای سبز یک نوشیدنی بسیار خوشمزه می باشد که خواص دارویی آن بر کسی پوشیده نیست. تحقیقات طب سنتی نشان داده است که مصرف چای سبز می‎تواند به درمان بی اختیاری ادرار به خصوص در زنان کمک بسیاری کند.

ج) درمان بی اختیاری ادرار با ورزش

با انجام این تمرین ها که به آنها تمرینات کیگل هم گفته می شود عضلات لگن که ضعیف شده اند تقویت می شوند و بیمار می تواند کنترل بیشتری بر عملکرد مثانه خود داشته باشد. فرد عضلات را منقبض کرده تا بتواند ادرار را نگه دارد، این انقباض را باید به مدت 4 تا 10 ثانیه حفظ کند سپس عضلات را به همان مدت زمان شل کند. ممکن است با انجام این تمرین ها پس از هفته های یا ماه ها علائم بهبودی نمایان شود. یک روش دیگر برای انجام حرکات کیگل این است که در حین دفع ادرار، جریان ادرار برای چند ثانیه قطع شود.

د) درمان بی اختیاری ادرار با فیزیوتراپی

متناسب با علائم و سطح بیماری، فیزیوتراپیست های ما در مورد استفاده از روش های بیوفیدبک برای آگاهی از نحوه کارکرد عضلات کف لگن تصمیم گیری می کنند تا بتواند آنها را بهتر کنترل کنند. الکترودهای متصل شده از طریق واژن یا مقعد، میزان فعالیت عضلات را اندازه گیری کرده و آنها را روی یک مانیتور نمایش می دهند. فیزیوتراپیست به شما کمک می کند تا بتوانید متوجه تغییرات شوید. درمانگر همچنین از محرک های الکتریکی برای افزایش آگاهی از عضلات و تقویت آنها استفاده می کند.

و) درمان دارویی بی اختیاری ادرار

داروهای تجویزی برای مدیریت بی اختیاری ادرار باعث شل شدن عضلات مثانه یا متوقف کردن انقباض های غیرطبیعی آن شده و می توانند برای درمان بی اختیاری ادرار فوری مؤثرتر باشند:

  • آنتاگونیست های گیرنده انتخابی M3

این داروهای آنتی کولینرژیک برخی عصب های گیرنده که باعث اسپاسم غیرارادی عضلات مثانه می شوند را هدف قرار می دهد.

  • مسدودکننده ها یا آنتاگونیست های آلفا – ادرنرژیک

این داروها با شل کردن عضلات کار کرده که می توانند جریان ادرار را بهبود دهند. این داروها برای مردان مبتلا به بیماری بزرگی پروستات و بی اختیاری ادرار فوری مؤثرتر است.

  • آگونیست های آلفا – ادرنرژیک

مفید برای بیماران مبتلا به بی اختیاری ادرار ناشی از استرس زیرا عضلات بازکننده و مسدودکننده اسفنکتر ادرار را تقویت می کند.

  • داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای

سروتونین انتقال دهنده عصبی و نورآدرنالین احتمالاً نقش مهمی در دفع ادرار و بی اختیاری ادرار ناشی از استرس و بی اختیاری فوری دارند.

آیا این مطلب مفید بود؟
نظر خود را بنویسید! لطفا کلیک کنید