ایکتیوز یک بیماری پوستی ارثی نادر است که امکان دارد در هر نژاد و جنسی اتفاق بیفتد. که متأسفانه درمان خاصی ندارد و فقط می توان با برخی درمان ها آن را تا حدی کنترل کرد. تانما در این مطلب قصد دارد شما را با انواع بیماری پوستی ایکتیوز و روش های درمان آن آشنا کند؛

بیماری ایکتیوز ولگاریس چیست؟

بیماری پوستی ایکتیوز ولگاریس (Ichtyhosis Vulgaris) یا فلس های ماهی (ماهیاک) ، یک اختلال پوستی ارثی است که باعث می شود تا سلول های مرده پوستی در یک قسمت جمع شده و باعث ضخیم شدن پوست فرد شود. سپس این پوست در معرض هوا خشک شده و بدن فرد حالتی شبیه پوست ماهی به خود خواهد گرفت. به همین خاطر به ضایعات پوستی ناشی از بیماری اکتیوز ولگاریس، فلس های ماهی نیز گفته می شود.

در ضمن این بیماری واگیردار نیست و فرد مبتلا که به دلیل یک ناهنجاری ژنتیکی به این بیماری مبتلا شده است می تواند یک زندگی کاملا طبیعی از نظر شغلی و روابط شخصی و اجتماعی داشته باشد. که البته این امر مستلزم آگاهی جامعه از ماهیت غیر واگیر این بیماری است.

شیوع بیماری ایکتیوز

بیماری ایکتیوز از ناحیه دست ها شروع شده و کم کم تمام سطح بدن را در بر می گیرد.هر سال بیش از ۱۶۰۰۰ نوزاد در جهان با یکی از انواع بیماری ایکتیوز متولد می شوند. از طرفی در هر نژادی و از هر جنس و رنگ پوستی احتمال بروز بیماری ایکتیوز در نوزادان وجود دارد.این بیماری در بدو تولد و یا سال های اول تشخیص داده شده و تا پایان عمر فرد را تحت تاثیر خود قرار می دهد.

انواع ایکتیوز

  • اکتیوز مادرزادی با توارث اتوزومی مغلوب – نوع اریترودرمی اکتیوزی فرم مادرزاد
  • اکتیوز مادرزادی با توارث اتوزومی مغلوب – نوع لاملار
  • سندروم چایلد ( CHILD Syndrome )
  • نوزاد کلودیون ( collodion baby )
  • کونرادی هونرمن ( Conradi-Hünermann )
  • بیماری داریر ( Darier Disease )
  • اکتیوز اپیدرمولیتیک ( Epidermolytic Ichthyosis EI)
  • اریتروکراتودرما وریابیلیس ( Erythrokeratoderma Variablis EKV )
  • اکتیوز دلقکی ( Harlequin Ichthyosis )
  • اکتیوز ولگاریس ( Ichthyosis Vulgaris )
  • سندروم کید ( KID Syndrome )
  • سندروم نترتون ( Netherton Syndrome )
  • بیماری ذخیره ی لیپیدی خنثی ( Neutral Lipid Storage Disease )
  • بیماری رفسام ( Refsum Disease )
  • سندروم شوگرن لارسن ( Sjögren-Larsson Syndrome )
  • تریکوتیودیستروفی ( Trichothiodystrophy )
  • اکتیوز وابسته به ایکس ( X-linked Ichthyosis )
علل بیماری ایکتیوز

انواع بیماری ایکتیوز

علل بیماری ایکتیوز

ایکتیوز ولگاریس عموما در نتیجه جهش ژنتیکی به ارث رسیده از یکی از والدین یا هر دوی آن ها ایجاد می شود که به آن ایکتیوز ارثی نیز گفته می شود. در اینجا می توان به انواع ایکتیوز اشاره کرد. کودکانی که ژن ناقصی از یک والد را دریافت کنند به فرم خفیف ایکتیوز ولگاریس دچار می شوند.

کودکانی که دو فرم ناقص ژن را به ارث برند به ایکتیوز ولگاریس شدیدتری دچار می شوند. کودکانی که به فرم موروثی اختلال ایکتیوز ولگاریس دچار باشند معمولا در ابتدای تولد پوست نرمالی دارند اما در طول سال های اولیه زندگی پوسته های فلس مانند و خشن ایجاد می شود.

اگر ناهنجاری های ژنتیکی مسئول ایجاد ایکتیوز نباشد در آن صورت ایکتیوز اکتسابی خواهد بود. ایکتیوز اکتسابی معمولا با سایر بیماری ها مانند سرطان، بیماری های تیروئیدی و یا اچ آی وی/ ایدز ارتباط دارد.

نشانه های بیماری ایکتیوز

ایکتیوز ولگاریس فرایند پوسته ریزی طبیعی پوست را کند می کند. این روند سبب تجمع بیش از حد پروتئین هایی در لایه بالاتر پوست می شود (کراتین). علائم ایکتیوزولگاریس عبارت است از:

  • پوست خشک و ناهموار
  • فلس های کوچک شبیه کاشی
  • فلس های رنگی به رنگ سفید، خاکستری کثیف و یا قهوه ای یا فلس هایی با رنگ تیره که عموما روی پوست های تیره تر مشخص می شود.
  • پوسته پوسته شدن کف سر
  • ترک های پوستی دردناک و عمیق

فلس فلس شدن پوست معمولا روی آرنج ها و بخش های پایینی پا مشخص می شود و در نواحی ساق پا ضخیم و تیره می گردد. اغلب موارد ایکتیوز خفیف می باشد اما در برخی موارد ایکتیوز ولگاریس می تواند شدید نیز باشد. شدت علائم ایکتیوز ولگاریس می تواند در بین اعضای خانواده ای که به ایکتیوز ولگاریس مبتلا هستند متفاوت باشد. علائم ایکتیوز ولگاریس معمولا در سرما، شرایط محیطی خشک تشدید می شود و در گرما و محیط های مرطوب علائم بهتر شده و حتی برطرف می شود.

عوارض ایکتیوز

گر گرفتگی

در بعضی از موارد بسیار نادر، ضخیم شدن پوست و ضایعات پوستی ناشی از ایکتیوز ممکن است فرآیند تعریق بدن را با مشکل مواجه کند. در نتیجه فرد بیمار دچار گر گرفتگی خواهد شد. البته بعضی از افراد ممکن است دچار تعریق بیش از حد (هایپرهیدروزیز) شوند.

عفونت ثانویه

پوست پوست و ترک خوردن پوست ممکن است باعث بروز عفونت شود.

خارش و قرمزی پوست

خشکی بیش از حد پوست باعث افزایش آسیب، قرمزی و خارش آن خواهد شد.

اگزما، آلرژی، آسم و تب یونجه

علاوه بر موارد گفته شده به نظر می رسد که افراد مبتلا به ایکتیوز ولگاریس تمایل بیشتری به ابتلا به انواع بیماری های اگزما، آلرژی، آسم و تب یونجه دارند اما هنوز علت اصلی این ارتباط مشخص نیست.

علائم بیماری ایکتیوز

عوارض بیماری ایکتیوز

تشخیص بیماری ایکتیوز

معمولا متخصص پوست با دیدن علائم به بیماری پی می برد. افتراق ایکتیوز اکتسابی از خشکی پوست دشوار نیست. گاهی سابقه ای از ایجاد بیماری در بعضی فصول سال، استفاده از دیورتیک ها، حمام کردن بیش از حد و استفاده از صابون ها در تشخیص کمک کننده است. از طرفی خشکی پوست به درمان های ساده مثل کرم های نرم کننده جواب می دهد در حالی که ایکتیوز نیاز به درمان های اختصاصی دارد و گاهی بیوپسی یا همان نمونه برداری جهت افتراق کمک می کند.

در نمونه برداری پوست بخش کوچکی از پوست ناحیه مورد نظر برداشته شده و برای بررسی در زیر میکروسکوپ به آزمایشگاه فرستاده می شود، ممکن است آزمایش های دیگری نیز برای تشخیص انجام شود مانند آزمایش خون. کودکانی که به فرم موروثی اختلال ایکتیوز ولگاریس دچار باشند معمولا در ابتدای تولد پوست نرمالی دارند اما در طول سال های اولیه زندگی پوسته های فلس مانند و خشن ایجاد می شود.

پیشگیری از بیماری ایکتیوز

این بیماری ارثی بوده و امکان پیشگیری از آن وجود ندارد. همچنین به محض بروز علائم این بیماری دیگر هیچ راه پیشگیری یا جلوگیری کننده ای وجود نخواهد داشت. در صورتی که در خانواده ای فرد مبتلا به ایکتیوز وجود داشته باشد زوجین قبل از اقدام به بارداری باید جهت مشاوره و بررسی ژنتیکی ایکتیوز و تعیین ناقلی از نظر این بیماری مراجعه نمایند.

درمان ایکتیوز ولگاریس

الف) درمان خانگی بیماری ایکتیوز

  • بهتر است برای نرم کردن پوست، طولانی مدت در آب باشید.
  • به هیچ وجه از صابون های قوی استفاده نکرده و پوست را به آرامی تمیز کنید.
  • از لیف یا اسفنج برای پاک کردن ضایعات پوستی استفاده کنید.
  • بعد از حمام کردن برای حفظ رطوبت بیشتر پوست، بهتر است به آرامی به پوست ضربه زده و از کشیدن حوله روی پوست خودداری کنید.
  • بلافاصله بعد از استفاده از حوله و قبل از خارج شدن از حمام از مرطوب کننده ها و لوسیون ها استفاده کنید.
  • از مرطوب کننده های حاوی پروپلین گلیکول استفاده کنید.
  • استفاده از وازلین نیز یکی دیگر از انتخاب های فوق العاده برای بیماران ایکتیوز ولگاریس خواهد بود.
  • روزانه حداقل دوبار از محصولات بدون نیاز به نسخه حاوی اوره، لاکتیک اسید یا مقدار کمی سالسیلیک اسید استفاده کنید. به خاطر داشته باشید که استفاده از ترکیبات اسیدی ملایم به ریزش پوست های مرده کمک خواهد کرد.
  • برای منزل و محل کار از دستگاه های مرطوب کننده قابل حمل استفاده کرده و سعی کنید تا حد امکان هوای منزل را مرطوب نگه دارید.

ب) درمان دارویی بیماری ایکتیوز

پماد و کرم های لایه بردار

تجویز پمادها و کرم های حاوی هیدروکسی اسید مثل لاکتیک اسید و گلیکولیک اسید می تواند به افزایش رطوبت پوست و کنترل ضایعات پوستی کمک کند. آلفاهیدروکی اسیدها با سست کردن اتصالات لایه شاخی پوست باعث افزایش جذب آب در لایه های شاخی شده و کلیکوز آمینوگلیکان های پوست را افزایش می دهند که در درمان پوست خشک و ایکتیوز و کالوزیته موثر هستند.

ترکیبات حاوی اوره نیز پوست ریزی را افزایش داده و باعث آبرسانی می شوند.اوره ۲۰-۴۰ درصد) اوره پس از سه نوبت استفاده باعث کاهش از دست دادن آب و کاهش تحریک و قرمزی پوست می شود.

کورتون موضعی

کورتون موضعی موثرترین و سریعترین درمان خشکی علامت دار پوست ناشی از تغییرات اگزمایی است .

درمان خانگی بیماری ایکتیوز

درمان دارویی بیماری ایکتیوز

داروهای حاوی ویتامین A

پزشک می تواند داروهای مشتق ویتامین A به نام رتینوئیدها را برای شما نسخه کند تا تولید سلول های پوستی کاهش یابد. عوارض جانبی این داروها عبارت از التهاب لب و چشم ها، اسپورهای استخوانی و ریزش مو هستند. رتینوئید ها می تواند سبب بروز نقص در جنین شود. خانم هایی که با رتینوئید تحت درمان قرار دارند باید از عدم بارداری خود در هنگام شروع مصرف داروها اطمینان یابند. در طول بازه درمان با رتینوئید ها باید از روش های مطمئن ضد بارداری استفاده کنید.

ج) ترمیم مو برای افراد مبتلا به ایکتیوز

در خصوص اثرات ایکتیوز بر مو باید گفت که بیماری ایکتیوز علاوه بر پوست، موهای افراد را نیز تحت تاثیر قرار داده و دچار ریزش می کند و شخص مبتلا موهای خود را نیز از دست می دهد.مبتلایان به این بیماری می توانند از روش ترمیم مو HRT استفاده کرده و موهایی با ظاهر کاملا طبیعی داشته باشند.

در ترمیم مو HRTاحتیاجی به بانک مو افراد نیست، روش کار به این صورت می باشد که یک شبکه شبیه سازی شده به پوست سر با مواد کراتین گیاهی روی سطح سر شخص فیکس شده و موهای صد در صد طبیعی روی این شبکه تار به تار کاشت می شود.

انتخاب حالت، رنگ، اندازه و دیگر مشخصات مو طبق سلیقه متقاضی می باشد.استحمام، سونا، استخر، رنگ ومش هیچ مانعی ندارد و فرد به راحتی می تواند مانند موهای طبیعی خود آن را به هر حالتی که می خواهد سشوار کند. عمر مفید آن بین 2 الی 3 سال می باشد، البته این عمر بستگی به نگهداری شخص دارد. قابل ذکر است هنوز در خصوص درمان بیماری ایکتیوز در طب سنتی و داروهای گیاهی مقاله یا گزارش مستندی وجود ندارد اما امید است که در آینده درمانی برای این بیماری در طب سنتی پیدا شود.

آیا این مطلب مفید بود؟
لینک های مرجع
نظر خود را بنویسید! لطفا کلیک کنید