درمان فوری اسهال و معرفی انواع بیرون روی + پرهیزهای غذایی

درمان فوری اسهال به روش های مختلفی امکانپذیر است و می توان قبل از درمان های جدی با تغذیه ی مناسب و رعایت برخی نکات به درمان سریع اسهال در منزل کمک کرد. تانما در این مطلب علاوه بر بیان علل و علائم اسهال، چند نسخه خانگی برای درمان اسهال معرفی می کند که بسیار مؤثر است:

اسهال چیست؟

اسهال، دفع مدفوع به شکل آبکی و بسیار شل است و فرد مبتلا دچار دل پیچه می شود و باید به طور مداوم فرد به دستشویی برود. این عارضه چیزی جز یک عفونت ساده نیست که دستگاه گوارش شما را درگیر خود کرده است و بدن شما در حال مقابله و واکنش با این عامل عفونیست. انواع اسهال شامل موارد زیر است:

• اسمزی
• ترشحی
• اگزوداتیو
• حرکتی

به چه دلایلی دچار اسهال می شویم؟

معمولا اسهال به دلیل ویروسی که وارد روده شما می شود، اتفاق می افتد. برخی از افراد آن را “آنفولانزای روده” یا “آنفولانزای معده” می نامند. سایر علل اسهال عبارتند از :

• سوء مصرف الکل
• آلرژی به غذاهای خاص
• دیابت
• بیماری های روده (مانند بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو)
• خوردن غذاهایی که سیستم گوارش را ناراحت می کند
• عفونت توسط باکتری ها (علت بیشتر انواع مسمومیت های غذایی) یا سایر ارگانیسم ها
• استفاده بیش از حد از ملین ها
• داروها
• تیروئید بیش فعال (پرکاری تیروئید)
• پرتو درمانی
• دویدن (برخی از افراد به دلایلی که مشخص نیست “اسهال دونده” می گیرند.)
• برخی از سرطان ها
• جراحی های دستگاه گوارش
• مشکل در جذب برخی مواد مغذی که به آن اسهال سوءجذب نیز گفته می شود، ممکن است مخصوصا در افراد با سندرون روده تحریک پذیر، یبوست نیز در پی داشته باشند.

اسهال چه نشانه هایی دارد؟

اسهال نیز مانند هر بیماری دیگری با علائم مشخصی همراه است از علائم خفیف و موقتی گرفته علائم جدی و اورژانسی. در زیر شایع ترین علائم اسهال آمده است:

• نفخ در شکم
• کرامپ
• مدفوع شل
• مدفوع آبکی
• احساس فوری که نیاز به حرکت روده دارید
• حالت تهوع و استفراغ

علائم جدی تر اسهال نیز شامل موارد زیر است:

• وجود خون یا مخاط در مدفوع
• کاهش وزن
• تب

اگر بیش از سه بار در روز مدفوع آبکی دارید و به اندازه کافی مایعات نمی نوشید، ممکن است بدنتان کم آب شود. در صورت عدم درمان، این می تواند یک مشکل جدی باشد. همچنین عوارض اسهال نیز در زیر آمده است:

• بواسیر
• شقاق
• فیستول

تشخیص انواع اسهال به چه صورت است؟

پزشک فوق تخصص گوارش در مورد تاریخچه پزشکی شما و اینکه چه داروهایی مصرف می کنید و همچنین آنچه اخیرا خورده یا نوشیده اید سؤال خواهد کرد. آن ها شما را از نظر فیزیکی معاینه می کنند تا علائم کم آبی یا درد شکمی را بیابند. آزمایش های خاصی می تواند به شما در شناسایی علت اسهال شما کمک کند، از جمله:

• آزمایش خون برای جستجوی بیماری ها یا اختلالات خاص
• کولونوسکوپی
• آزمایش مدفوع برای جستجوی باکتری یا انگل

برای درمان فوری اسهال در خانه چه کنیم؟

در بسیاری از موارد اسهال را می توان با راهکارهای خانگی درمان کرد. برای درمان خانگی ابتدا بهتر است از مایعات زیادی (حدودا 8 الی 12 لیوان در طول روز) استفاده کرد تا آب از دست رفته بدن تامین شود. در ادامه به چند روش سریع درمان اسهال در خانه اشاره شده است:

• برنج کته و نوشیدن آب برنج می تواند علاوه بر تامین آب مورد نیاز بدن، ناراحتی ایجاد شده در دستگاه گوارش را درمان کند.
• مصرف ماست به همراه برنج کته شده نیز گام بسیار موثری در بهبود سریع اسهال به شمار می رود. در واقع غذاها و خوراکی هایی پروبیوتیکی مانند ماست برای بهبود و درمان اسهال بسیار موثر خواهند بود.
• مصرف موز برای جمع شدن روده ها و درمان اسهال نیز موثر خواهد بود.
• یک تا دو لیوان از دمنوش پوست خشک شده نارنج به همراه نعنا خشک و مقداری نبات سریعا اسهال را درمان خواهد کرد.
• نوشیدن ترکیب 2 قاشق سرکه در یک لیوان آب در از بین بردن سریع باکتری های روده موثر خواهد بود.
• دم کرده زنجبیل به همراه دارچین و مقداری نبات سریعا اسهال را بهبود خواهد بخشید.
• حمام کردن و همینطور شست و شوی تمیز مقعد به پاک شدن کامل و از بین رفتن باکتری و ویروس هایی که به اسهال منجر شده است، کمک می کند.
• مصرف نوشیدینی های کافئینی مانند چای سیاه و قهوه می تواند برای درمان بسیار موثر باشد.
• بهتر است در این دوره از خوراکی و غذاهایی که فیبر کمتری دارند، استفاده شود و همینطور غذاهایی که چرب و حتی خوراکی هایی که شیرین هستند از رژیم غذایی حذف شوند.

روش های درمان اسهال در طب سنتی

دانه ی شنبلیله

خوردن دانه ی شنبلیله اسهال را درمان می کند. می توانید دانه شنبلیله را با ماست و زیره ترکیب کرده و روزانه 3 بار مصرف کنید.

دمنوش بابونه

دمنوش بابونه برای تسکین درد ناشی از اسهال و ناراحتی های دستگاه گوارش، مفید است.

سرکه سیب

سرکه سیب با خواص فراوانی که دارد، برای درمان اکثر بیماری ها مفید است. مصرف روزانه 2 بار سرکه سیب، اسهال را درمان می کند.

خردل

دانه های خردل خاصیت ضد باکتریایی دارند. 4/1 قاشق چایخوری پودر دانه خردل را با 1 قاشق غذاخوری آب مخلوط کرده و پس از 1 ساعت روزانه 3 باز بنوشید.

گشنیز

یکی دیگر از روش های درمان اسهال بدون استفاده از دارو، مصرف گیاه گشنیز است. دم کرده تخم گشنیز برای رفع بیماری اسهال مفید است. می توانید برگ های کوبید شده ی گشنیز را با آب بجوشانید و بنوشید.

وقتی اسهال داریم چه غذاهایی بخوریم؟

پرهیزهای غذایی هنگام اسهال بسیار مساله مهمی است. در زمان درمان خانگی اسهال به ویژه در ۲۴ ساعت اول باید غذاهای سبک و ساده ای بخوریم که هضم آنها آسان است و به جذب مقداری آب از مدفوع کمک می کنند. از غذاهای ساده ای که هضم آن ها برای معده آسان تر است می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سیب زمینی آب پز
• چوب شور
• مرغ پخته ی بدون پوست یا چربی
• غلات و حبوبات گرم مانند پوره ی گندم یا فرنی برنج
• پوره ی سیب
• نان یا نان تست
• پروبیوتیک ها

مصرف این غذاها در نخستین روز درمان اسهال بسیار مفید است. به علاوه خوردن وعده های غذایی کوچک و فراوان درطول روز موجب می شود که از کار کردن بیش ازحد دستگاه گوارش جلوگیری کنیم.

هنگام ابتلا به اسهال چه بنوشیم؟

مایعات نیز برای درمان اسهال ضروری هستند. نوشیدن آب فراوان به جلوگیری از کم آبی بدن کمک می کند و موجب دفع سموم موجود در بدن می شود. افراد مبتلا به اسهال باید درطول روز آب فراوانی بنوشند و پس از هر بار اجابت مزاج نیز یک فنجان آب دیگر بنوشند. البته در زمان ابتلا به اسهال بدن به جز آب، مواد معدنی و الکترولیت ها را نیز ازدست می دهد. منابع تأمین الکترولیت ها و موادمعدنی عبارت است از:

• سوپ رقیق
• آب نارگیل
• آب الکترولیت دار

وقتی اسهال داریم چه غذاهایی نخوریم؟

آگاهی از موادغذایی مضر برای اسهال نیز به اندازه ی مصرف غذاهای مفید برای درمان اسهال اهمیت دارد. بنابراین برای درمان اسهال بهتر است که از خوردن غذاهای زیر پرهیز کنید:

غذاهای چرب

این غذاها شامل غذاهای سرخ شده، چرب یا غرق در آب و چربی گوشت هستند. در زمان ابتلا به اسهال مصرف غذاهایی که چربی یا روغن زیادی دارند، توصیه نمی شود. زیرا هضم چربی و روغن اضافه شده برای سرخ کردن غذا برای دستگاه گوارش حساس دشوار است و به احتمال زیاد علائم بیماری را بدتر می کند. درعوض باید از سبزیجات آب پز یا بخارپز و پروتئین های بدون چربی استفاده کنید.

محصولات لبنی (شیر، کره، بستنی و پنیر)

حتی اگر بیماری اسهال ناشی از عدم تحمل لاکتوز نباشد (لاکتوز قندی است که در محصولات لبنی یافت می شود.)، وقتی به اسهال مبتلا هستید از این موادغذایی دوری کنید. حتی اگر معمولا هیچ مشکلی با محصولات لبنی ندارید، ممکن است که به طور موقتی نسبت به این محصولات حساسیت پیدا کرده باشید.

البته ماستِ سرشار از پروبیوتیک استثناست، زیرا برخی مطالعات نشان داده است که پروبیوتیک ها به ایجاد تعادل فلور روده ای (مربوط به باکتری های مختلف و دیگر موجودات میکروسکوپی گیاهی موجود در روده) کمک می کنند و طول دوره ی اسهال را کوتاه تر می کنند.

الکل و نوشیدنی های گازدار

وقتی به اسهال مبتلا هستید، باید از غذاها و نوشیدنی هایی که موجب کاهش مایعات بدن تان می شود دوری کنید. الکل به صورت یک مُدِر عمل کند. مدرها موادی هستند که موجب ازدست رفتن آب بدن تان می شوند. اگر به اسهال مبتلا هستید، مصرف نوشیدنی های گازدار دارای شیره ی ذرت (ترکیب شیرینی که از نشاسته ی ذرت تهیه می شود) نیز که دارای فروکتوز بالاست، مشکل ساز می شود.

شیرین کننده های مصنوعی

شیرین کننده های مصنوعی روی دستگاه گوارش بعضی از افراد اثری مانند ملین دارند. اگر به اسهال مبتلا شده اید بهتر است که از آب نبات و آدامس بدون شکر، نوشیدنی های غیرالکلی رژیمی و جایگزین های شکر صرف نظر کنید.

خوراکی ها و غذاهای شیرین

قندی که وارد روده ی بزرگ می شود عملکرد باکتری های حساس موجود در آن را مختل می کند و موجب بدتر شدن اسهال می شود. این مسئله آب میوه ها و میوه های دارای قند بالا را نیز شامل می شود.

غذاهایی که موجب تولید گاز بیش ازحد می شوند

مصرف مقادیر زیاد میوه و سبزیجات به صورت روزانه بسیار خوب است. ولی وقتی دچار اسهال می شوید، باید تازمانی که حال تان بهتر شود، از مواد غذایی ای مانند کلم، انواع لوبیا، کلم بروکلی و گل کلم که گاز روده را افزایش می دهند پرهیز کنید.

غذاهایی که ممکن است فاسد شده باشند

از مصرف غذاهایی که درست نگهداری و تهیه نشده اند (مانند غذاهایی که برای مدت طولانی بیرون از یخچال بوده اند یا به درستی انبار و ذخیره نشده اند) پرهیز کنید. گاهی گوشت یا ماهی خام نیز مشکل ساز می شوند. همیشه از این قانون کلی پیروی کنید: «وقتی درمورد غذایی شک دارید، آن را دور بریزید.» شاید با این کار خودتان را از ناراحتی معده نجات دهید.

غذاهای پر از ادویه

موادغذایی دارای ادویه موجب تحریک دستگاه گوارشی می شوند. به همین دلیل است که افراد مبتلا به اسهال باید از غذاهای فاقد ادویه استفاده کنند، زیرا این غذاها کمترین ریسک تحریک دستگاه گوارشی را ایجاد می کنند.

غذاهای دارای فیبر بالا

پرهیز از مصرف غذاهای حاوی فیبر بالا نیز مفید است. فیبر به فعال نگه داشتن دستگاه گوارش کمک می کند که در شرایط طبیعی ویژگی خوبی است. ولی وقتی بدن شما برای بهبود اسهال تلاش می کند، فیبر علائم بیماری را بدتر می کند. در این زمان فیبرهای نامحلول مضر هستند. این فیبرها در غذاهایی مانند موارد زیر یافت می شوند:

• غلات کامل مانند گندم، برنج و جو
• نان غلات کامل یا محصولات پخته شده از آنها
• حبوبات
• مغزها و دانه ها

البته فیبرهای محلولی مانند پکتین که در سیب و موز وجود دارد، معمولا به بهبود اسهال کمک می کند، ولی بهتر است که دست کم در اولین روز بروز نشانه های بیماری، مصرف این مواد را محدود کنید.

غذاهای دیگری که درطول اسهال موجب تحریک روده می شوند، عبارت اند از:

• پیاز و سیر
• بیشتر غذاهای فرآوری شده و بسته بندی شده
• سبزیجات خام
• مرکبات
• گوشت های چرب مانند ماهی ساردین و گوشت گوساله

در هنگام چه نوشیدنی هایی را نباید مصرف کنیم؟

نوشیدنی های حاوی کافئین مانند قهوه، چای و نوشابه موجب تحریک بیش ازحد دستگاه گوارش می شوند و علائم بیماری را شدیدتر می کنند. به علاوه نوشیدنی های گازدار علائم دیگری مانند نفخ و دل پیچه را ایجاد یا شدیدتر می کنند. در زمان ابتلا به اسهال باید از مصرف الکل نیز پرهیز کنید.

درست است که بسیاری از نوشیدنی های ورزشی حاوی الکترولیت هایی هستند که برای کم آبی بدن مفید هستند، ولی اغلب آنها حاوی شکر یا شیرین کننده های مصنوعی نیز هستند. به جای نوشیدنی های ورزشی می توانید از آب نارگیل یا آب الکترولیت دار استفاده کنید.

درمان فوری اسهال در کودکان چیست؟

معمولا نوزادان بیشتر از برگسالان در معرض کمبود آب بدن هستند که این موضوع می تواند همراه با اسهال روی دهد. علاوه بر این به دلیل اینکه سیستم ایمنی بدن آن ها هنوز قوی نیست، بیشتر در معرض ابتلا به اسهال ناشی از آلرژی یا بیماری قرار می گیرند. تخمین زده شده است که ۳ درصد نوزادان نسبت به پروتئین موجود در لبنیات، آلرژی دارند. توصیه می شود از روش های زیر برای درمان فوری اسهال کودکان استفاده کنید:

• به نوزاد، نسبت به گذشته، مایعات بیشتری بدهید. با این حال به یاد داشته باشید که نوشیدنی هایی مانند آب میوه می توانند علائم اسهال را بدتر کنند؛ بنابراین از آن ها اجتناب کنید.
• بیشتر متخصصان اطفال در حال حاضر توصیه می کنند که به نوزادان، مواد حاوی الکترولیت داده شود، به ویژه سدیم.
• به کودکان غذای حاوی پروبیوتیک بدهید. غذا هایی مانند ماست و سبزیجات و مکمل یا قطره های خوراکی حاوی پروبیوتیک. این مواد برای کاهش بسیاری از انواع ناراحتی های گوارشی مفید هستند.
• اگر کودک دچار سوزش پوست و بثورات پوشک شد، به جای استفاده از صابون و دستمال های مرطوب، از لیف و آب گرم برای شستشوی آن ها استفاده کنید. اجازه دهید بدن آن ها خشک شود، سپس از پماد یا مرطوب کننده هایی مانند وازلین یا زینک اکسید استفاده کنید.
• اسهال باید در عرض ۱ تا ۳ روز از بین برود. در غیر این صورت با پزشک اطفال تماس بگیرید.

برای درمان فوری اسهال در بارداری چه کنیم؟

اسهال در دوره بارداری هم برای مادر باردار مضر است هم برای جنین بنابراین باید فورا نسبت به درمان آن اقدام کرد. در زیر برخی درمان های فور یو خانگی اسهال در بارداری را می خوانید:

• یک رژیم غذایی ضد اسهال را دنبال کنید: از مصرف مواد غذایی تحریک کننده اجتناب کرده و مواد غذایی ضد اسهال را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
• به میزان کافی آب مصرف کنید: یکی از خطرات ابتلا به اسهال، از دست دادن مقدار فراوانی آب است. بنابراین با مصرف مقدار کافی آب سعی کنید مایعات از دست رفته را جبران کرده و مانع از کم آبی بدن خود شوید.
• یک توصیه ی بسیار مفید مصرف آب نارگیل است، که هم ضد اسهال است و هم مایعات از دست رفته را جبران می کند.
• استراحت کنید: وقتی که در دوران بارداری از اسهال رنج می برید، لازم است از فعالیت های ورزشی اجتناب کرده و به میزان کافی استراحت کنید، تا بدن شما بتواند خود را باز یابد.
• نعناع را فراموش نکنید: یک روش مفید برای درمان خانگی اسهال بارداری دمنوش نعنا است. سال هاست که استفاده از دمنوش نعناع و عرق نعناع برای درمان التهابات گوارشی استفاده می شود. در این دوران نیز می توانید با استفاده از این موارد حساسیت های دستگاه گوارش خود را بهبود بخشیده و سبب التیام دل درد ناشی از اسهال شوید.
• غذا های حاوی پروبیوتیک مصرف کنید: با مصرف غذاهای حاوی پروبیوتیک مانند ماست، باکتری های مفید موجود در آنها درون روده های شما ساکن شده و بروز اسهال را کمتر می کنند.