کمبود گلبول قرمز به دلایل مختلفی در بدن بروز پیدا می کند و اگر به موقع و با درمان های صحیح کنترل و درمان نشود می تواند فرد را دچار مشکلات مختلفی در طول زندگی کند. تانما در این مطلب ضمن بیان عوارض کمبود گلبول های قرمز، روش های افزایش گلبول های قرمز و درمان کم خونی را بیان می کند؛

گلبول قرمز خون چیست؟

گلبول قرمز خون یا "اریتروسیت ( (Erythrocyte"از سلول های خونی و دارای هموگلوبین است. این سلول ها، در مهره داران وظیفه انتقال اکسیژن و دریافت دی اکسید کربن را در میان بافت های مختلف بر عهده دارد.

نقش گلبول های قرمز

وظیفه اصلی سلول های قرمز خون انتقال اکسیژن به سلول های بدن و حمل دی اکسید کربن به ریه ها است. سلول های قرمز خون شکل مقعر الطرفین دارند؛ یعنی این که سطح سلول مثل گویچه قرمز به سمت داخل انحنا یافته است.

همین شکل به گلبول های قرمز خون، سطح بزرگی برای تبادل گاز می دهد همچنین گلبول های قرمز خون بسیار الاستیک (کشسان یا با قابلیت ارتجاع) اند که آنها را قادر می سازد از میان عروق خونی بسیار باریک و کوچک عبور کنند و اکسیژن را به اندام ها و بافت ها برسانند.

رنج نرمال تعداد گلبول های قرمز خون

  • دامنه طبیعی RBC برای مردان، بین 4.7 تا 6.1 میلیون سلول در هر میلی لیتر است.
  • دامنه طبیعی RBC برای زنانی که باردار نیستند، بین 4/4 تا 5/4 میلیون سلول در هر میلی لیتر است.
  • دامنه طبیعی RBC برای کودکان بین 4.0 تا 5.5 میلیون میلی لیتر سلول در هر میلی لیتر است.

قابل ذکر است این محدوده بسته به آزمایشگاه ها یا پزشکان مختلف، ممکن است متفاوت باشد.

علل کمبود گلبول قرمز

رنج نرمال تغداد گلبول قرمز

انواع کم خونی

  • کم خونی فقر آهن
  • تالاسمی
  • آنمی آپلاستیک
  • آنمی همولیتیک
  • کم خونی داسی شکل
  • کم خونی پرنیشز
  • کم خونی فانکونی

علل کمبود گلبول های قرمز

  • گلبول های قرمز خون را به میزان کافی تولید نمی کنید.
  • به علت آسیب دیدگی، قاعدگی یا سایر اختلالاتی که سبب خونریزی می شوند، خون زیادی را از دست داده اید.
  • بدن شما به علت رخ دادن تغییر در سیستم ایمنی، در حال از بین بردن گلبول های قرمز خون است.

عوامل خطرساز

  • کمبود آهن یا ویتامین B۱۲
  • زن بودن
  • بیماری پرنشیوز
  • بالا بودن سن
  • بارداری
  • بیماری کاندیدا
  • بیماری های خودایمنی
  • مشکلات گوارشی
  • مصرف مسکن
  • کم خونی ارثی
  • تالاسمی
علائم کمبود گلبول قرمز

علل کمبود گلبول قرمز

نشانه های کمبود گلبول های قرمز

  • خستگی شدید
  • ضعف
  • رنگ پریدگی
  • افزایش درد قفسه سینه ، ضربان قلب یا تنگی نفس
  • سر درد یا سر گیجه
  • سردی دست ها و پا ها
  • التهاب یا درد زبان
  • شکنندگی ناخن ها
  • گرایش غیر معمول برای خوردن مواد غیر تغذیه ای مانند یخ، خاک یا نشاسته
  • کمبود اشتها، به ویژه در نوزادان و کودکان دچار کم خونی

عوارض کمبود گلبول های قرمز

خستگی شدید

زمانیکه کم خونی شدید باشد، شما ممکن است آن قدر خسته باشید که نتوانید کاری انجام دهید.

بیماری های قلبی

کم خونی می توانید باعث تپش قلب (آریتمی قلبی) شود. همچنین از آنجایی که قلب برای رسیدن اکسیژن کافی به بدن باید بیشتر کار کند،ممکن است فرد دچار نارسایی احتقانی قلبی(Congestive heart failure ) شود.

مرگ

بعضی از انواع کم خونی ارثی می توانند جدی بوده و حتی زندگی افراد را تهدید کنند. همچنین از دست دادن سریع و شدید خون می تواند باعث کم خونی حاد شده و حتی باعث مرگ افراد شود.

تشخیص کمبود گلبول قرمز

1)معاینه ی فیزیکی

پزشک با انجام معاینه ی فیزیکی به دنبال یافتن شواهدی برای آنمی است و ممکن است موارد زیر را پیدا کند:

  • سوفل قلبی
  • فشار خون پایین به ویژه هنگام ایستادن
  • تب خفیف
  • پوست رنگ پریده
  • ضربان قلب سریع و افزایش یافته
  • برخی از انواع آنمی ممکن است در معاینه ی فیزیکی یافته های دیگری ایجاد کنند.
عوارض کمبود گلبول های قرمز

تشخیص کمبود گلبول قرمز

2)تست های تشخیصی

تست های آزمایشگاهی اغلب برای کمک به پزشکان در یافتن علت آنمی استفاده می شوند. آزمایشات تشخیصی عبارتند از:

شمارش کامل خون (CBC)

آزمایش خون CBC، تعداد و اندازه ی گلبول های قرمز خون را نشان می دهد. همچنین این آزمایش نشان می دهد که آیا سطح سایر سلول های خونی مانند گلبول های سفید و پلاکت طبیعی است یا خیر.

سطح آهن سرم

این آزمایش خون نشان می دهد که آیا آنمی به علت فقر آهن است.

سطح فریتین

این آزمایش خون ذخایر آهن را تجزیه و تحلیل می کند.

سطح ویتامین B12

این آزمایش خون، سطح ویتامین B12 را نشان می دهد و به پزشک کمک می کند تا سطوح پایین این ویتامین را تشخیص دهد.

سطح اسید فولیک

این آزمایش خون نشان می دهد که سطح فولات سرم چقدر است.

اندازه و رنگ گلبول های قرمز یا هماتوکریت

در کم خونی فقر آهن، سلول های قرمز خون کوچک تر و کم رنگ تر از حد طبیعی هستند.

هموگلوبین

سطح هموگلوبین کم تر از حد طبیعی نشان دهنده ی آنمی است.

آزمایش مدفوع برای بررسی خون پنهان

این آزمایش، وجود خون در نمونه ی مدفوع را تشخیص می دهد. مثبت بودن آزمایش، به این معنی است که در جایی از دستگاه گوارش، از دهان تا راست روده، خونریزی وجود دارد. مشکلاتی مانند زخم معده ، کولیت اولسراتیو و سرطان روده ی بزرگ می تواند باعث ایجاد خون در مدفوع شود.

3) آزمایشات تکمیلی

برای یافتن بیماری های زمینه ای پزشکی که می توانند باعث آنمی شوند، آزمایشات دیگری نیز ممکن است انجام شود. بر اساس نتایج آزمایشاتی که در بالا ذکر شد، پزشکان ممکن است آزمایشات اضافی را درخواست دهند مانند:

  • آندوسکوپی برای بررسی خونریزی دستگاه گوارش فوقانی و زخم یا معده
  • کولونوسکوپی برای بررسی خونریزی از دستگاه گوارش فوقانی
  • سونوگرافی برای بررسی علت خونریزی قاعدگی بیش از حد و وجود فیبروم رحم در زنان
  • تنقیه ی باریم
  • اشعه ی ایکس از قفسه ی سینه
  • سی تی اسکن از شکم
پیشگیری از کمبود گلبول قرمز

تشخیص کمبود گلبول قرمز

روش های افزایش گلبول های قرمز خون

الف) درمان خانگی کمبود گلبول قرمز

برای پیشگیری از کمبود گلبول قرمز، روش های زیر می تواند مؤثر باشد:

  • داشتن رژیم غذایی صحیح
  • استفاده از ویتامین ها و مکمل های حاوی آهن، فولیک اسید، ویتامین b12 و ویتامین c
  • پرهیز از فعالیت های جسمی سنگین
  • پرهیز از مصرف الکل
  • ورزش علاوه بر تقویت سلامت عمومی، کلید تولید گلبول قرمز است.

ب) درمان کم خونی با تغذیه

آهن

مصرف رژیم غذایی سرشار از آهن تعداد تولید گلبول قرمز در بدن را بالا می برد. ازجمله غذاهای سرشار از آهن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • گوشت قرمز مثل گوشت گاو
  • گوشت اندام دام مانند قلوه و جگر
  • سبزیجات برگدار و سبز پررنگ مثل اسفناج و کلم پیچ
  • میوه های خشک شده مانند آلو و کشمش
  • لوبیا
  • حبوبات
  • زرده ی تخم مرغ

فولیک اسید

اضافه کردن بعضی از انواع ویتامین ب به رژیم غذایی نیز مفید واقع می شود. ازجمله غذاهای حاوی ویتامین ب-۹ (فولیک اسید) می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • نان غنی شده
  • غلات صبحانه ی غنی شده
  • سبزیجات برگدار و سبز پررنگ مثل اسفناج و کلم پیچ
  • لوبیا
  • عدس
  • نخود
  • آجیل

ویتامین ب-۱۲

از جمله غذاهای سرشار از ویتامین ب-۱۲:

  • گوشت قرمز مثل گوشت گاو
  • لبنیات مثل شیر و پنیر
  • تخم مرغ
درمان خانگی کمبود گلبول قرمز

درمان کمبود گلبول های قرمز با تغذیه

مس

مصرف مس به صورت مستقیم باعث تولید گلبول قرمز نمی شود اما به گلبول قرمز در جذب آهن مورد نیاز برای تکثیر کمک می کند. ازجمله غذاهای سرشار از مس می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • ماکیان
  • صدف
  • جگر
  • لوبیا
  • گیلاس
  • آجیل

ویتامین آ

ویتامین آ (رتینول) نیز به همین ترتیب به تولید گلبول قرمز کمک می کند. غذاهای زیر سرشار از ویتامین آ هستند:

  • سبزیجات برگدار و سبز پررنگ مثل اسفناج و کلم پیچ
  • سیب زمینی شیرین
  • اسکواش
  • هویج
  • فلفل قرمز
  • میوه مثل هندوانه، گریپفروت و طالبی

ج) درمان کم خونی در طب سنتی

افسنتین

افسنتین، گیاهی است شفابخش که هم به طور وحشی می روید و هم آن را کشت می کنند و براحتی می توانید آن را از عطاری ها تهیه کنید. ۵ تا ۶ گرم از برگ این گیاه را در یک لیتر آب جوش بریزید و چند دقیقه آن را بجوشانید و بعد بگذارید خنک شود. آن را صاف کرده و با کمی عسل شیرین کرده و قبل از ناهار و شام یک فنجان از آن را میل کنید. این جوشانده برای درمان کم خونی و لاغری بسیار موثر است.

انگور

انگور به علت داشتن آهن، منگنز و منیزیم برای درمان کم خونی بسیار موثر است؛ البته انگور شیرین با پوست نازک.

بارهنگ

نوشیدن روزانه ۳ تا ۵ فنجان شربت بارهنگ کم خونی را از بین می برد.

آب تره

۲۰ گرم از آب تره را با عسل مخلوط کرده و روزانه ۲ تا ۳ فنجان از آن را میل کنید که درمان کامل و خوبی برای کم خونی است.

جو پوست کنده

۲۰ گرم جو پوست کنده را در یک لیتر آب سرد بریزید و بجوشانید و آب اول آن را دور ریخته و دوباره یک لیتر آب روی آن بریزید و یک ربع بجوشانید و صاف کنید و پس از هر وعده غذا یک فنجان از آن را بنوشید.

فندق

کسانی که دچار کم خونی هستند یک روز در میان بعد از وعده غذایی پنج، شش عدد فندق خام بخورند.

درمان دارویی کمبود گلبول قرمز

درمان کمبود گلبول قرمز در طب سنتی

پوست گردو

جوشانده برگ یا پوست گردو بهترین دارو برای کم خونی است.

گزنه

۲۰ تا ۳۰ گرم از برگ های خشک گزنه را در نیم لیتر آب سرد بریزید و ۳ تا ۵ دقیقه بجوشانید و سپس ۱۰ دقیقه کنار بگذارید تا دم بکشد، بعد آن را صاف کنید و روزی ۳، ۴ بار و هر بار یک فنجان از آن را بنوشید که برای کم خونی بسیار موثر است.

ریشه ریواس

حدود ۵ گرم از ریشه خشک ریواس را به صورت پودر درآورید و داخل یک لیوان آب ولرم حل کرده و با عسل شیرین کنید و خوب هم بزنید و هر روز قبل از غذا یک فنجان از آن را بنوشید.

ج)درمان دارویی کمبود گلبول قرمز

تزریق خون

اولین درمان دارویی برای کم خونی شدید، تزریق خون است. در تزریق خون، پزشک، خون سالمی که با گروه خونی شما سازگاری دارد را به صورت وریدی به شما تزریق می کند. در نتیجه، دوز بالایی از سلول های قرمز خون را دریافت می کنید. اما در صورت ابتلا به کم خونی مزمن که خون زیادی را از دست داده اید، ممکن است پزشک، تزریق خون منظم را برای شما تجویز کند. معمولا، تزریق خون، ۱ تا ۴ ساعت طول می کشد. فراموش نکنید که با استفاده از درمان های گیاهی و خانگی که در بالا گفته شد نیز دریافت آهن خود را بالا ببرید.

کاهش مصرف قرص آهن

درمان دارویی دیگر برای رفع کم خونی، کاهش مصرف قرص آهن است. اما به یاد داشته باشید که در صورت تزریق خون، به این درمان نیاز دارید، زیرا با تزریق خون، سطح آهن بالا می رود. مقدار بیش از اندازه آهن در بدن، به قلب و کبد آسیب می رساند، بنابراین باید مقدار آهن بدن را پایین بیاورید. ممکن است در این شرایط، پزشک، برای کاهش آهن، تزریق یا دارو را تجویز کند.

پیوند مغز استخوان

یک درمان دارویی دیگر برای رفع کم خونی، پیوند مغز استخوان است. مغز استخوان، دارای سلول های بنیادی است که به سلول خونی تبدیل می شوند و برای جلوگیری از کم خونی مفیدند. بنابراین، اگر کم خونی شما ناشی از ناتوانی بدن در تولید سلول های قرمز سالم باشد، احتمالا پزشک تان، پیوند مغز استخوان را تجویز می کند. در نتیجه، زمانی که سلول های بنیادی به مغز استخوان می رسند، شروع به تولید سلول های خونی کرده که بدون شک کم خونی شما را درمان می کنند.

مصرف دارو بر اساس علت اصلی

یک درمان موثر دیگر برای رفع کم خونی، مصرف دارو با توجه به عوامل اصلی ایجاد کم خونی است. چون کم خونی می تواند به دلیل عوامل متعدد به وجود بیاید، ممکن است پزشک، داروهایی متناسب با دلیل اصلی کم خونی تجویز کند. برخی داروها که تولید سلول های قرمز خون را افزایش می دهند، در زمان ابتلا به کم خونی شدید تجویز می شوند. رایج ترین داروهای کم خونی بر اساس علل اصلی را در این جا آورده ایم:

  • آنتی بیوتیک ها برای درمان عفونت های ناشی از مشکلات کم خونی.
  • هورمون ها برای درمان خونریزی شدید در زنان باردار و دوران قاعدگی دختران نوجوان
  • اریتروپوئیتین مصنوعی، برای تحریک تولید سلول های قرمز خونی بیشتر در بدن. اما به یاد داشته باشید که این نوع دارو، عوارض جانبی دارد که باید به آن ها توجه کنید. قبل از مصرف، با پزشک خود مشورت کنید.
  • داروهایی که از تخریب سلول های قرمز خون توسط بدن جلوگیری می کنند.
  • درمان کلیشن برای مسمومیت سرب که معمولا برای کودکان به کار می رود.
درمان خانگی کمبود گلبول قرمز

درمان دارویی کم خونی

مصرف داروی کورتیکواستروئید

یک درمان موثر دیگر برای رفع کم خونی، مصرف داروی کورتیکواستروئید است. این دارو، در درمان کم خونی همولیتیک خود ایمنی موثر است. درصورت ابتلا به این نوع کم خونی، احتمالا پزشک، داروی کورتیکواستروئید را برای تان تجویز می کند که می تواند از تولید پادتن هایی- توسط سیستم ایمنی- که سلول های قرمز خون را از بین می برند، جلوگیری کند.

آیا این مطلب مفید بود؟
نظر خود را بنویسید! لطفا کلیک کنید