بیماریهای دهان و دندان را بهتر بشناسیم

عفونت های دهان و دندان

باکتری‌های موجود در دهان باعث بروز بیماری ‌های لثه، پوسیدگی دندان ، ناراحتی ‌های ویروسی و دیگر عفونت‌های شایع دهانی در کودکان و بزرگسالان می‌شود. با رعایت بهداشت دهان و دندان می‌توان از بعضی از این عفونت‌ها پیشگیری کرد، به علاوه بسیاری از بیماری‌های دهان، به ویژه گونه‌های شایع در میان کودکان، موقتی است و پس از چند روز برطرف می‌شود. با این حال بعضی عارضه‌ها پیشرفته‌تر و جدی‌ترند و نیاز به درمان دارند. با تانما همراه باشید تا با این عفونت ها آشنا شوید.در این مقاله سعی داریم در ارتباط با بیماری های دهان و دندان،عصب کشی و عفونت دهان و دندان صحبت کنیم.

بوی بد دهان

یکی از دلایل بوی بد دهان ، می تواند مسواک نزدن دندان ها باشد ، زیرا خورده های غذایی که در طول روز مصرف می کنیم در بین درزهای دهان پنهان می شوند و اگر نسبت به پاک سازی آنها اقدام نشود ، علاوه بر ایجاد پوسیدگی و خرابی دندان ها ، می توانند بوی بدی را هم تولید کنند. البته گاهی بوهای بد دهان و دندانی منشاء عدم رعایت بهداشت را ندارند بلکه عامل بروز آنها بیماری های گوارشی است که فرد به آنها مبتلا است.

در هر صورت برای رفع این بیماری می توان به پزشک متخصص گوارش و دندانپزشک مراجعه کرد که نسبت به معالجه بیماری اقدامات لازم را انجام دهند البته شستشوی مرتب دندان ها با مسواک ، برای هر فردی توصیه می شود و بهتر است که زبان را نیز به آرامی با مسواک تمیز کرد.

مشکلات در لثه ها

بیماری مربوط به لثه ها می تواند در هر سنی برای افراد اتفاق بیفتد ، اگر این بیماری در مرحله های آغازین توسط دندانپزشک ، تشخیص داده شود می توان از گسترش آن جلوگیری به عمل آورد . این بیماری عوارض مختلفی دارد :

متورم شدن لثه ها

ایجاد تغییر رنگ در لثه ها

بروز خونریزی هنگام مسواک زدن لثه ها

ایجاد بوی های بد و ناخوشایند در دهان و دندان ها

یکی از علل بروز این بیماری را می توان ، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان ها دانست ، البته بالا رفتن سن افراد ، مصرف دخانیات ، استرس ها و فشارهای روحی و روانی نیز می توانند این بیماری را تشدید کند .

آفت های دهانی

این بیماری ضایعات دردناکی را در دهان فرد ایجاد می کند ، البته دلایل بروز این بیماری هنوز هم ناشناخته است اما عده آن را واکنش دستگاه ایمنی بدن می دانند . آفت ها دارای اندازه های مختلفی هستند ، بافت های کوچک و آفت های بزرگ که به صورت تبخال خود را نشان می دهند . شاید علت بروز آفت ها استرس و فشار های روحی و روانی یا کمبود آهن و اسید فولیک و ... باشد .

برای بهبود آفت های دهانی معمولا درمان خاصی صورت نمی گیرد و آنها خود به خود و به مرور بهبود میابند . اما با رعایت بهداشت دهان و دندان ، رفع کمبودهای تغذیه ای  و... می توان روند بهبود این عارضه را سریع تر کرد .

برفک دهان

این عارضه به شکل سفیدی های برجسته  روی سطح دهان خود را نشان می دهند ، با جدا کردن این برجستگی ها می توان شاهد خونریزی در آنها بود که برای بیمار بسیار ناخوشایند خواهد بود . در این بیماری باکتری های سودمند در دهان از بین می روند و برفک های سفید رنگ در دهان تشکیل می شود .

پوسیدگی دندان

پوسیدگی، کرم ‌خوردگی یا سوراخ شدن دندان زمانی رخ می‌دهد که پلاک مدت زمان طولانی روی دندان باقی بماند. پلاک فیلم چسبناک باکتریایی است که در اثر خوردن مواد غذایی قندی یا نشاسته ‌ای ایجاد می‌شود. تمام گروه‌های سنی در معرض پوسیدگی دندان هستند، اما کودکان و سالمندان بیشتر مستعد این بیماری دندان هستند.

چطور از پوسیدگی دندان پیشگری کنیم:

به پلاک فرصت ندهید! دندان‌ها را خمیردندان فلوراید مسواک بزنید و روزی یک بار نخ بکشید. اگر درمان فیشور سیلانت به محض درآمدن دندان‌های دائمی انجام شود، کمک قابل توجهی به جلوگیری از پوسیدگی دندان خواهد کرد. سالمندان دچار مشکل خشکی دهان باید به طور مرتب تحت فلوراید درمانی قرار بگیرند و از دهانشویه حاوی فلوراید استفاده کنند.

عفونت دندان (آبسه دندان)

پالپ داخل دندان (مغز دندان) که حاوی عصب‌های دندان است، گاهی در اثر پوسیدگی یا صدمه آسیب می‌بیند یا عفونی می‌شود. کانال عصب که پالپ را به نوک ریشه متصل می‌کند، نیز ممکن است عفونت کند. پوسیدگی عمیق یا ترک خوردن دندان نیز راه را برای ورود باکتری‌ها باز می‌کند.

چکار کنیم:

اگر داخل یا اطراف دندان درد داشته باشید، درمان عصب‌کشی (روت کانال) انجام می‌شود. دندانپزشک پالپ را خارج می‌کند، اتاق پالپ و کانال عصب را تمیز می‌کند، سپس دندان را پر می‌کند. در پایان دندانپزشک دندان را با پرسلین یا روکش طلا مهر و موم می‌کند.

تیره شدن دندان‌ها

بد رنگ شدن دندان پس از آسیب‌دیدگی دو دلیل اصلی دارد: یا دندان تلاش می‌کند که از عصب محافظت کند یا دندان در حال مردن و از بین رفتن است. اگر دندان در حال محافظت از عصب باشد، تیره‌تر از دندان‌های کناری می‌شود. اگر رنگ دندان مانند رنگ کبودی و خون‌مردگی (از صورتی تا خاکستری) شده باشد، به این معنا است که دندان به احتمال زیاد مرده است.

چکار کنیم:

معمولاً لازم است که دندان عصب‌کشی و پس از آن روکش گذاشته شود. گاهی نیز چاره‌ای جز کشیدن دندان باقی نمی‌ماند. اگر دندان آسیب دیده شیری باشد، می‌توان آن را به حال خود رها کرد تا بیفتد.

دندان عقل نهفته

دندان عقل بسیاری از افراد نهفته است، یعنی از لثه خارج نشده و زیر خط فک باقی مانده یا رشد مناسبی نداشته است.

چکار کنیم:

اگر دندانپزشک پس از مشاهده تصویر رادیوگرافی (X-rays) احتمال دهد که دندان نهفته مشکل‌ساز خواهد شد، کشیدن آن را توصیه می‌کند.

مال اکلوژن

مال اکلوژن به حالتی گفته می‌شود که دندان‌های بالا و پایین به خوبی روی یکدیگر قرار نمی‌گیرد و دارای گونه‌های مختلفی چون دیپ بایت، آندربایت و به هم فشردگی است.

چکار کنیم:

اکثر اختلال‌های بایت و نامرتبی دندان‌ها را می‌توان به روش ‌هایی چون ارتودنسی فلزی یا براکت‌های سرامیکی شفاف چسبانده شده به جلوی هر دندان اصلاح کرد. سیم‌ها متصل به بریس‌ها به صورت دوره‌ای سفت می‌شود تا دندان‌ها را به سمت موقعیت صحیح حرکت دهد. با استفاده از وسایل شفاف متحرک ارتودنسی نیز می‌توان اختلال‌های بایت را برطرف کرد.

ساییدگی مینای دندان

مسواک زدن شدید و قرار گرفتن در معرض مواد اسیدی، عمدتاً در اثر نوشیدن آب مرکبات یا نوشابه، باعث ساییدگی سطح دندان می‌شود و آن‌ها را شفاف یا بدرنگ می‌کند.

چکار کنیم:

دندان در صورت لزوم با مواد باندینگ ترمیم می‌شود. اما برای پیشگیری از آسیب‌دیدگی بیشتر باید عادت‌های خود را تغییر دهید. اگر نوشیدنی عامل تغییر رنگ دندان است، نوشیدنی را جرعه‌جرعه با نی بنوشید و سپس دندان را مسواک بزنید، آدامس بدون قند بجوید یا دهان را با آب زیاد شستشو دهید. اگر مشکل ناشی از مسواک زدن نامناسب باشد، دندان‌ها را با مسواک نرم یا برقی به روش صحیح و با ملایمت مسواک بزنید.

دندان قروچه

چه افرادی در معرض خطر هستند:

فرد دارای عادت دندان قروچه (روی هم فشار دادن و ساییدن دندان‌ها یا براکسیسم) هر زمان در طول روز که مضطرب شود، دندان‌ها را روی هم فشار می‌دهد. به علاوه روکش یا پرکردگی جدید بلندتر از بقیه دندان‌ها یا وجود اختلال بایت نیز باعث دندان قروچه می‌شود. این عادت در بلندمدت ساییدگی سطح دندان را به دنبال دارد.

چکار کنیم:

محافظ دهانی به صورت سفارشی برای بیمار ساخته می‌شود تا در طول خواب از دندان‌ها محافظت کند و مشکلات بایت را اصلاح کند. اگر اضطراب دلیل دندان قروچه باشد، راهی برای آرام کردن خود بیابید. مدیتیشن، مشاوره و ورزش استرس و اضطراب را کاهش می‌دهد.

حساسیت دندان

حساسیت دندان زمانی بروز می‌یابد که سرما، گرما یا مواد اسیدی عصب‌های دندان را تحریک کند. ساییدگی سمنتوم و مینای دندان باعث می‌شود که مواد حساسیت‌زا با توبول‌های دندان تماس پیدا کند، در نتیجه عصب دندان تحریک می‌شود و درد شروع می‌شود. پوسیدگی، بیماری لثه ، ترک خوردن دندان و ساییدگی مینای دندان از عامل‌های حساسیت دندان به شمار می‌رود.

چکار کنیم:

استفاده از ژل فلوراید یا خمیردندان درد مربوط به حساسیت را از بین می‌برد. دندانپزشک دندان حساس را با روکش یا مواد باندینگ می‌پوشاند. پیوند (گرفت) لثه نیز برای پوشاندن ناحیه حساس ناشی از تحلیل لثه لازم است.

سوختن دهان :

سندرم سوختن دهان که بسیار دردناک و دارای سوزش می باشد، در دهان، زبان، و لثه ها رخ می دهد. معمولا هم در دهان تا سال ها می ماند.

کاندیدیازیس :

کاندیدیازیس را با نام thrush هم می شناسند که یک عفونت قارچی می باشد و در دهان و گلو در اثر رشد بیش از حد عفونت رخ می دهد. علائم آن هم شامل لکه های سفید داخل دهان ، روی زبان، گلو درد و بلعیدن دشوار می باشد که در گوشه های دهان هم بیشتر دیده می شود.

زخم دهان :

زخم های دهانی اغلب به شکل ضایعات سفید یا زردرنگ می باشند که تا مرز قرمزی هم می روند. در دهان یا روی زبان رشد می کنند، به زیر گونه، لب ها یا خط لثه و نواحی گلو می باشند. اما مسری نیستند و به صورت دردهای تکی یا مداوم رخ می  دهند.

زخم سرد :

زخم سرد که fever blisters یا تاول تبدار هم نامیده می شود، به شکل خوشه های قرمز رنگ می باشد، در خارج از دهان رشد می کنند، معمولا اطراف لب دیده می شوند و می توانند به زیر بینی یا حتی چانه هم دیده شوند.  معمولا هم مسری می باشند و مایعی در آن ها می باشد که با ترکیدن می تواند عفونت را بیشتر کند.

اختلال مفصل فکی ـ گیجگاهی

اختلال مفصل فکی گیجگاهی (TMJ) به مجموعه عارضه‌های درگیر کننده این مفصل گفته می‌شود که دقیقاً زیر گوش‌ها و بالای فک قرار دارد. بیماران مبتلا به این اختلال ناخودآگاه شب‌ها دندان قروچه می‌کنند و فک‌ها را روی هم فشار می‌دهند.

چکار کنیم:

این اختلال گاهی به روش‌های ساده‌ای مانند تمرین‌های آرام سازی، کمپرس سرد، ایبوپروفن و پرهیز از خوردن غذاهای سفت درمان می‌شود. دندانپزشک استفاده از محافظ دهانی را برای متوقف کردن دندان قروچه شبانه توصیه می‌کند.

بیماری لثه

عفونت باکتریایی ناشی از پلاک به لثه‌ها، استخوان و رباط‌های نگهدارنده دندان حمله می‌کند. مرحله اولیه بیماری لثه جینجیویت و مرحله پیشرفته پریودنتیت نام دارد. نیمی از بزرگسالان با بعضی از نشانه‌های جینجیویت مواجه می‌شوند. کوتاهی در رعایت بهداشت دهان و دندان، ابتلا به بیماری‌های سیستمی کاهش دهنده مقاومت در برابر عفونت، سیگار کشیدن و بارداری از عامل‌های خطر بیماری لثه به شمار می‌آید.

چکار کنیم:

بیماری لثه در مراحل اولیه را می‌توان با مسواک زدن و نخ کشیدن معکوس کرد. دندانپزشک جرم گیری عمقی را در اطراف دندان‌ها و زیر خط لثه انجام می‌دهد. اگر بیماری آن‌قدر پیشرفت کرده باشد که به لثه‌ها و استخوان آسیب بزند، دندانپزشک پیوند لثه را توصیه می‌کند.

بوی بد دهان (هالیتوز)

بوی بد دهان مشکلی ناراحت کننده است که از علل مختلفی نشأت می‌گیرد. رژیم غذایی و کوتاهی در رعایت بهداشت دهان و دندان منجر به بیماری لثه و بوی بد دهان می‌شود. بوی بد دهان گاهی پی‌آمد ابتلا به بیماری‌های دیگری چون دیابت ، عفونت ریه یا خشکی دهان است.

چکار کنیم:

رعایت بهداشت دهان و دندان، یعنی مسواک زدن و کشیدن نخ دندان و جرم‌گیری منظم از ابتلا به بیماری لثه و بدبو شدن دهان جلوگیری می‌کند. استفاده از پاک کننده زبان نیز برای داشتن دهانی خوشبو توصیه می‌شود.

خشکی دهان

خشکی دهان از کاهش جریان بزاق در دهان نشأت می‌گیرد. این مشکل بسیار ناراحت کننده است و چون آب دهان باکتری‌های مضر را دور می‌کند، خشکی دهان احتمال پوسیدگی دندان را افزایش می‌دهد.

چکار کنیم:

ژل‌های مرطوب کننده دهان یا بزاق مصنوعی عملکرد غدد بزاقی را بهبود می‌دهد. اگر فکر می‌کنید دچار خشکی دهان هستید، به دندانپزشک مراجعه کنید.

سرطان دهان

توده بدون درد، قرمز کمرنگ و کوچک درون دهان نخستین علامت سرطان دهان است. دندانپزشک سرطان دهان را به راحتی با معاینه و لمس اطراف دهان، سر و گردن غربالگری می‌کند.

چکار کنیم:

سیگار کشیدن را ترک کنید و از دندانپزشک بخواهید که غربالگری سرطان دهان را در هر ویزیت انجام دهد. حتی افرادی که اکثر یا تمام دندان‌های خود را از دست داده‌اند، نیز باید به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کنند تا از مناسب بودن دندان مصنوعی خود مطمئن شوند، تحریک مزمن یکی از عامل‌های خطر سرطان دهان محسوب می‌شود.