مهم ترین نشانه های ادم مغزی چیست + روش های درمان

ادم مغزی یا ورم مغزی یک عارضه در ناحیه ی مغز است که به دلایل مختلفی ایجاد می شود و اگر درمان نشود، در طولانی مدت فرد را با عوارض ناگواری چون افسردگی، اختلالات یادگیری و شناختی مواجه می کند. تانما در این مطلب ضمن بیان علائم ادم مغزی، روش های درمانی مختلف آن مانند درمان گیاهی ادم مغزی را برایتان بازگو می کند؛

ادم مغزی چیست؟

ورم مغزی اصطلاح پزشکی برای تورم مغز است. این اتفاق وقتی می افتد که بافت مغز به دلیل افزایش مایعات در فضای بافت یا درون خود سلول متورم می شود. این امر منجر به افزایش فشار داخل جمجمه می شود زیرا مغز بزرگ می شود تا فضای بیشتری را در مقایسه با حفره جمجمه (حفره جمجمه که مغز در آن قرار دارد) اشغال کند.

انواع تورم مغزی

ادم سیتوتوکسیک

ادم سیتوتوکسیک هنگام آسیب به غشای سلولی (نورون) ایجاد می شود که تنظیم مایعات درون سلول را مختل می کند. این در مواردی مانند کمبود اکسیژن (هیپوکسی)، خونرسانی ناکافی (ایسکمی) یا آسیب متابولیک مشاهده می شود. مایعات درون سلولهای مغز (مایع درون سلول) افزایش یافته و منجر به تورم مغز می شود.

ادم وازوژنیک

ادم وازوژنیک در جایی رخ می دهد که آسیب به رگ های خونی در مغز وجود داشته باشد و اجازه می دهد تا مایعات از محفظه داخل عروقی به بافت مغز نشت کند. این ممکن است با واسکولیت، التهاب، عفونت یا تورم عمومی بدن (آناسکارا) دیده شود. مایعات در فضای بافت بین سلول ها افزایش می یابد که منجر به تورم مغز می شود.

ادم اسمزی

ورم اسمزی ممکن است هنگامی ایجاد شود که تعادل اسمزی که اختلاف مایعات بین مایع در رگ های خونی و فضای بافت را حفظ می کند مختل شود از این طریق اجازه می دهد تا مایعات از خون به داخل فضای بافت منتقل شوند. این ممکن است با احتباس آب یا برخی از اختلالات غدد درون ریز همراه با ADH (هورمون ضد ادراری) دیده شود.

ادم هیدرواستاتیک

در ادم هیدرواستاتیک، فشار خون بالا باعث خارج شدن مایعات از رگهای خونی و وارد فضای بافت می شود. تجمع مایعات در فضاهای بافت باعث تورم مغز می شود.

علل ادم مغزی

1)دلایل مغزی

تشکیل تومور مغزی در ارتباط با ابتلا به سرطان مغزی اولیه و ثانویه می تواند باعث ایجاد واکنش التهابی در مغز و شکل گیری ادم و ورم مغزی به همراه تاثیرات جانبی دیگر شود. اکثر افراد در نتیجه این شرایط دچار علائم و ناراحتی های مختلف خواهند شد.
آسیب دیدگی مغزی معمولاً در نتیجه وارد شدن ضربه ناگهانی به سر ایجاد می شود. برخی از رایج ترین دلایل آسیب دیدگی مغزی عبارت از زمین خوردن، تصادف با وسایل نقلیه، وارد شدن ضربه به سر یا تصادم با اجسام است. آسیب اولیه در این شرایط می تواند باعث ایجاد ورم در بافت مغز شود.

علاوه بر این، بخش های شکسته استخوان سر در نتیجه آسیب دیدگی می توانند باعث پاره شدن رگ های خون در نقاط مختلف سر شوند.انواع مختلف عفونت ها که در عمل می توانند باعث ادم و ورم مغزی شوند شامل توکسوپلاسموز، سیستی سرکوزیس، و سل است.

در حقیقت این عفونت ها می توانند واکنش التهابی در مغز ایجاد نمایند. خونریزی مغزی در ناحیه زیر عنکبوتیه جدی ترین عامل برای تشکیل ادم مغزی خطرناک است. سکته مغزی یکی از رایج ترین دلایل ادم و ورم مغزی است. مننژیت شرایطی است که تقریباً در نتیجه تمام عفونت های باکتریایی می تواند ایجاد شود.

2)دلایل غیر مغزی

• گزیده شدن توسط مار و سایر خزندگان سمی
• مسمومیت ناشی از مونوکسید کربن گاهی اوقات می تواند باعث ادم مغزی خفیف شود.
• کتو اسیدوز دیابتی یکی از رایج ترین مشکلات سیستمیک همراه با ادم و ورم مغزی است.
• هایپوناترمی در نتیجه دلایل مختلف
• اسیدوز لاکتیک
• مسمومیت سرب
• فشار خون بدخیم
• سندرم ری
• سندرم ترشح نامتناسب هورمون ضد ادراری
• هپاتیت ویروسی اغلب با آنسفالوپاتی و ادم مغزی ارتباط دارد.

علائم ادم مغزی

• گیجی
• حالت تهوع
• بی حسی
• سرگیجه
• سردرد
• درد یا خشکی در ناحیه گردن
• مشکلات بینایی یا تغییر در قدرت بینایی
• از دست دادن حافظه
• ناتوانی در ارتباط با راه رفتن
• اختلالات گفتاری
• کندی ذهن
• تشنج
• کاهش سطح هوشیاری

عوارض و پیامدهای ادم مغزی

• اختلال شناختی
• تأخیر در رشد
• اختلال یادگیری
• تغییر یا از دست دادن احساس در بدن
• ضعف ماهیچه
• فلج
• تغییرات شخصیتی
• بیهوشی و کما
• خوابیدن
• ناتوانی تفکر و توجه
• سردرد
• افسردگی

تشخیص ادم مغزی

• معاینه سر و گردن
• سی تی اسکن و ام آر آی سر
• آزمایش خون
• گرفتن نوار مغز
• پونکسیون کمری
• شمارش سلول های خون
• بررسی وضعیت انعقاد خون
• استفاده از الکترولیت ها
• آزمایش عملکرد کبد و کلیه
• آزمایش سطح قند خون
• اندازه گیری گاز خون شریانی
• آزمایش ادرار برای تشخیص مصرف داروهای غیر مجاز
• آزمایش سطح مونوکسید کربن

پیشگیری از ادم مغزی

• موقع دوچرخه سواری، موتورسواری، اسکیت بازی، انجام ورزش های برخوردی و انجام هر نوع کاری که امکان افتادن و برخورد ضربه به سر شما وجود دارد، حتما کلاه ایمنی روی سرتان قرار دهید.
• هنگام سوار شدن به خودرو و یا رانندگی، حتما کمربند ایمنی خود را ببندید.
• اگر دچار فشار خون بالا و بیماری قلبی هستید، تمام کارهای لازم برای کنترل این بیماری ها را تحت نظر پزشک انجام دهید.
• از کشیدن سیگار خودداری کنید.
• هنگامی که به مناطق مرتفع مثل کوه ها می روید، برای اینکه بدنتان با ارتفاع بالا تطابق پیدا کند، کمی زمان لازم است.

روش های درمان ادم مغزی

درمان خانگی ادم مغزی

انتهای تخت خود را به سمت بالا خم کنید تا سر شما بلند شود

بلند کردن سر در حدود 30 درجه به بالا برای تخلیه مایعات به دور از مغز ایده آل است. در بیمارستان، پرستاران احتمالاً بستر شما را در این زاویه قرار می دهند. این کار را در خانه انجام دهید یا با قرار دادن بالش های زیر گردن یا از یک تخت قابل تنظیم استفاده کنید. اگر روی تخت خواب هستید نیز سر خود را بلند کنید. برای بالابردن سر خود از بالش استفاده کنید.

اسیدهای چرب امگا 3 بخورید

امگا 3 به بدن شما کمک می کند تا خود را ترمیم کند و از التهاب جلوگیری کنید. آنها همچنین می توانند عملکرد مغز را بهبود بخشند تا در روند بهبودی به شما کمک کنند. اگر در حال بهبودی از تورم مغز هستید مصرف این مواد مغذی را افزایش داده تا به سرعت در بهبودی شما کمک کند. منابع خوب امگا 3 ماهی های چرب مانند سالمون و ساردین، آجیل، دانه ها، روغن های گیاهی و فرآورده های لبنی غنی شده مانند تخم مرغ، شیر و ماست هستند.

مصرف چربی های اشباع را محدود کنید

برخلاف امگا 3، چربی های اشباع باعث افزایش تورم و التهاب در بدن می شوند. در صورت بهبود یافتن از ورم مغزی، افزایش التهاب می تواند آسیب بیشتری به شما وارد کند. هنگام بهبودی، چربی های اشباع شده را از رژیم غذایی خود جدا کنید. غذاهای فرآوری شده، فست فودها، آب نبات ها، نوشیدنی های شیرین و گوشت قرمز از نظر چربی های اشباع بسیار سرشار هستند. این غذاها را با گزینه های تازه و بدون فرآوری جایگزین کنید.

تمرینات قلبی و عروقی سبک انجام دهید

ورزش سبک مانند پیاده روی روی تردمیل ، آهسته دویدن یا شنا تأثیر مثبتی در روند بهبود دارد. هنگامی که پزشکتان می گوید شما به اندازه کافی سالم هستید شروع به ترکیب فعالیت های بدنی در روال خود کنید. برای بهترین نتیجه هر روز 30 دقیقه ورزش سبک انجام دهید.

فقط اگر پزشک به شما گفت ایمن هستید ورزش کنید. فعالیت بدنی قبل از بهبودی کامل خطرناک است و می تواند بهبودی شما را به تأخیر بیندازد. اگر در حال بهبود یافتن از وضعیت مغزی هستید از فعالیتهایی که می تواند به سر شما آسیب برساند خودداری کنید. دوچرخه سواری و ورزشهای تماسی پس از آسیب دیدگی مغز بسیار خطرناک هستند.

درمان ادم مغزی در طب سنتی

چای سبز

دارای ماده فعال اپی گالوکاتچین گالات است که به مبارزه با التهاب در بدن کمک می کند. مطالعات نشان داده که این ماده با التهاب مغزی ناشی از مصرف چربی های ناسالم مبارزه می کند. البته محققان هشدار می دهند که چای سبز براب بدن یا مغز شما اکسیر جادویی نیست و شما برای کاهش التهاب مغز نیاز به حذف غذاهای فراوری شده از رژیم تان دارید.

زردچوبه

حاوی کورکومین است؛ ماده ای که مزایای بیشماری برای مغز دارد. کاهش سطح کورکومین در بدن باعث التهاب مغز می شود.

جینگو بیلوبا

یک داروی گیاهی است که گردش خون را در کل بدن بهبود می بخشد و فرایند خون رسانی به مغز را نیز افزایش می دهد. این فرایند با کاهش التهاب مغز همراه است. قبل از مصرف این داروی گیاهی با پزشک خود باید مشورت کنید. کپسول یا قرص این داروی گیاهی را در دهان گذاشته و با یک لیوان پر از آب ببلعید. برای تاثیر بهتر این مکمل و در شرایطی که معده حساسی دارید، شربت، چای یا فرم تزریقی این دارو توصیه می شود. شما می توانید همراه غذا یا بدون غذا آن را بخورید.

درمان دارویی ادم مغزی

داروهای ضد درد

برای صدمات جزئی در ناحیه سر که باعث تورم حداقل شده و باعث بیهوشی نمی شود ممکن است پزشک درمان دیگری دستور ندهد. دستورالعمل های پزشک خود را رعایت کنید و از داروهای ضد درد OTC استفاده کنید تا به سردردهای باقی مانده کمک کرده و در حین بهبودی استراحت کنید. همیشه داروها را دقیقاً مطابق آنچه پزشك به شما گفته است مصرف كنید.

همیشه داروهای دقیقی را که پزشک به شما گفته است مصرف کنید. بسته به آنچه باعث ایجاد ورم شما شده است داروهای خاصی مانند آسپرین می توانند با رقیق شدن خون آن را بدتر کنند. در صورت وخیم تر شدن وضعیت، پزشک خود را آگاه نگه دارید مانند این که احساس افزایش درد، گیجی، سرگیجه یا حالت تهوع دارید.

داروهای کورتیکواستروئید

کورتیکواستروئیدها یک درمان معمول برای بسیاری از انواع تورم و التهاب است. آنها داروهای تجویزی هستند بنابراین پزشک مجبور است نسخه ای را برای شما ارسال کند و در مورد نحوه مصرف دوز صحیح دستورالعمل ها را به شما ارائه دهد. برای استفاده صحیح از دارو، دستورالعمل های پزشک را دنبال کنید. پزشک شما ممکن است کورتیکواستروئیدها را به عنوان تنها درمان تورم یا بعد از یک روش پزشکی تجویز کند. این داروها بیشتر در تومورهای مغزی و به دنبال جراحی استفاده می شوند.

دیورتیک ها

دیورتیک ها باعث می شوند تا ادرار بیشتری آزاد شود و مقدار کلی مایعات در بدن شما تخلیه شود. آنها بعضاً بعد از صدمات مغزی برای بیرون کشیدن مایعات از مغز و ایجاد فضای بیشتر در جمجمه استفاده می شوند.
ادرارآورها معمولاً با تزریق IV در یک بیمارستان انجام می شوند. اگر پزشک فکر کند شما به اندازه کافی خوب هستید ممکن است شما را با یک قرص دیورتیک تجویز شده رها کند. آنها را دقیقاً مانند دستور پزشک مصرف کنید.

آنتی بیوتیک ها

برخی عفونتهای باکتریایی مانند مننژیت یا آنسفالیت نیز باعث تورم مغز می شوند. آنتی بیوتیک های مختلفی برای مقابله با این عفونت ها استفاده می شود. پزشکان احتمالاً این داروها را در یک بیمارستان تجویز می کنند تا زمانی که شما به اندازه کافی خوب شده و به خانه بروید و سپس برای ادامه مبارزه با عفونت، برای شما نسخه ای می نویسند. همیشه تمام دوره آنتی بیوتیک ها را حتی اگر احساس بهتری دارید تمام کنید تا مطمئن شوید تمام باکتری ها از بین می روند.

آنتی بیوتیک ها معمولاً باعث ناراحتی معده می شوند بنابراین سعی کنید آنها را با یک وعده غذایی یا میان وعده سبک مانند کراکر مصرف کنید تا از عوارض جانبی جلوگیری کنید. اگر پزشک به شما گفت دارو را با معده خالی مصرف کنید این کار را نکنید.

پزشک شما ممکن است چند آنتی بیوتیک مختلف را امتحان کند تا ببیند کدام یک به بهترین وجه با عفونت مبارزه می کند. به یاد داشته باشید که عفونت های باکتریایی بیماری های قابل انتقال هستند بنابراین تماس خود را با افراد دیگر محدود کنید تا زمانی که بهبود یافته و دیگر نتوانید دیگران را آلوده کنید.

عفونت های ویروسی همچنین می تواند باعث تورم مغز شود اما آنتی بیوتیک ها در مبارزه با این شرایط موثر نیستند. پزشکان احتمالاً این عفونت ها را با استفاده از کورتیکواستروئیدها، مایعات و آنتی ویروس ها درمان می کنند.

درمان ادم مغزی با جراحی

امروزه از ۳ نوع عمل جراحی برای درمان ورم مغزی استفاده می شود:

کرانیوتومی

در موارد اورژانسی که معمولا در ضربه های مغزی دیده می شود و می توان با کرانیوتومی و برداشتن قطعه ای از استخوان گیجگاهی، به مغز جای بیشتری داد تا ساقه ی آن به پایین فشرده نگردد . همچنین در هیدروسفالی ، قرار دادن نشت بطنی- صفاقی تاثیر فراوانی در کم شدن حجم بطنها و کاهش فشار درون جمجمه دارد .

ایجاد سوراخ

در این روش یک سوراخ کوچک در جمجمه ایجاد می شود تا از این طریق لخته های خون از داخل جمجمه خارج گردد.

برداشتن فلپ استخوان

در این درمان یک تکه از استخوان جمجمه به منظور کاهش فشار ایجاد شده در نتیجه ورم بافت مغز برداشته می شود.

درمان ادم مغزی با اسموتراپی

در اثر ورم مغزی، مایع اضافی تجمع پیدا می کند. اسموتراپی روشی است برای خارج کردن مایع از مغز. برای این کار از مواد اسمزی مانند مانیتول، یا محلول غلیظ نمک استفاده می شود. اسموتراپی برای بهبود جریان خون نیز مفید است و باعث کاهش ورم و ICP در جمجمه می شود.

درمان ادم مغزی با هیپوترمی

روش دیگر استفاده از هایپوترمی است. کاهش دمای بدن باعث کاهش سوخت و ساز در مغز و همچنین کاهش ورم می شود. اگرچه موفقیتهایی با استفاده از این روش به دست آمده است، هایپوترمی کنترل شده همچنان در درست بررسی است.

درمان ادم مغزی با هیپرونتیلاسیون

با گذاشتن لوله در نای بیمار و انجام هیپرونتیلاسیون، فشار CO2 به 25 میلی متر جیوه رسانده می شود . این روش موجب انقباض رگ های مغزی و در نتیجه کاهش فشار درون جمجمه می گردد .

درمان ادم مغزی در کودکان

برخی از کودکان که مبتلا به آنسفالیت خفیف هستند ممکن است در خانه کنترل و درمان شوند اما بیشتر آن ها نیاز به بستری در بخش مراقبت های ویژه در بیمارستان دارند. برای پیشگیری از تورم بیشتر مغز، فشارخون، ضربان قلب، تنفس و همچنین مایعلات بدن کودکان تحت کنترل و نظارت دقیق پزشکان قرار خواهد گرفت.

از آن جایی که آنتی بیوتیک ها در مقابل ویروس ها تاثیرگذار نیستند درنتیجه در درمان بیشتر موارد این بیماری استفاده نمی شوند. داروهای ضدویروسی در درمان برخی از انواع بیماری ورم مغزی کودکان خصوصا نوعی که ناشی از ویروس ساده ی هریس است استفاده می شوند.

داروی کورتیکواستروئید ممکن است در برخی موارد موجب کاهش تورم مغزی در کودکان شود. اگر کودکی به تشنج مبتلا شده باشد ممکن است مجبور به مصرف داروی ضدتشنج باشد. داروهی بدون نسخه نظیر استامینوفن معمولا جهت درمان تب و سردرد مصرف می شوند.

در بیشتر موارد، مرحله حاد بیماری (هنگامی که علائم شدید است) معمولا تا ۱ هفته به طول می انجامد. بازیابی کامل اغلب طولانی بوده و چندین هفته یا ماه طول می کشد.