علت "گرفتگی بینی در بارداری" چیست+ بهترین روش های بهبودی

گرفتگی بینی در بارداری یک مشکل متداول و رایج است و بسیاری از خانم ها این مسأله را در بارداری خود تجربه می کنند. اما برای پیشگیری از کیپ شدن بینی در بارداری روش های ساده و خانگی و بی ضرری وجود دارد که زنان باردار می توانند از آن استفاده کنند. تانما در این مطلب شما را با روش های رفع گرفتگی بینی در بارداری آشنا می کند؛

گرفتگی یا رینیت بارداری چیست ؟

رینیت حاملگی، گرفتگی و خلط بینی در دوران بارداری است و ممکن است همانند گرفتگی بینی در دوران زکام باشد. ولی این چگونگی تا حدودی برآمده از تغییرات هورمونی در دوران بارداری است. به عنوان نمونه سطح بالای استروژن در بارداری می تواند باعث شود لایه بینی متورم شده و در ضمن چون در دوران بارداری خون بیشتری در گردش است، می تواند رگ های خونی ریز داخل بینی را متورم کرده و منجر به گرفتگی بینی شود.

30 درصد از نسوان حامله رینیت حاملگی دارند و ممکن است از اوایل ماه دوم شروع شود. هرچند ممکن است تا اواخر بارداری نیز پیوستگی پیدا کند. احتقان یا گرفتگی بینی باید به زودی پس از زایمان کاهش یافته و طی دو هفته بعد از زایمان از بین برود.

علت گرفتگی بینی در بارداری

ورم غشای مخاطی بینی در بارداری

گرفتگی بینی یا رینیت بارداری ممکن است از ماه دوم شروع شود و معمولاً در اواخر بارداری شدت یابد. پس از زایمان، این عارضه کمی بهبود می یابد و طی دو هفته پس از زایمان کاملاً برطرف می شود.

افزایش هورمون استروژن در دوران بارداری می تواند باعث تورم پوشش مخاطی بینی و تولید مخاط بیشتر در بینی شود. ضمناً افزایش جریان خون بدن در دوران بارداری می تواند باعث تورم مویرگ های خونی درون بینی و در نتیجه گرفتگی و تورم بافت اطراف شود.

هورمون های دیگر نیز ممکن است در ایجاد این مشکل نقش داشته باشد. اگر گرفتگی بینی شما با عطسه، سرفه، گلودرد، درد خفیف یا گره های لنفی متورم یا تب همراه است، احتمال دارد به سرماخوردگی یا یک عفونت مشابه دچار شده باشید.

عفونت های سینوسی نیز در دوران بارداری شایع تر است. اگر نشانه های سینوزیت مثل تب، سردرد، ترشحات مخاطی سبز یا زرد رنگ، احساس درد یا فشار به خصوص هنگامی که به جلو خم شده اید، درد در فک بالایی یا کاهش حس بویایی دارید، به پزشک مراجعه کنید.

در برخی موارد این علائم و به ویژه تب می تواند دلیل وجود عفونتی باشد که باید درمان شود. اگر عفونت درمان نشده ای در بدن زنان باردار باقی بماند، می تواند احتمال زایمان زودرس را افزایش دهد.

البته اگر نشانه هایی مثل آبریزش یا گرفتگی بینی به همراه مخاط آبکی، عطسه، خارش چشم ها، بینی، گلو یا گوش ها دارید، احتمالاً علت اصلی آلرژی است. آلرژی در دوران بارداری غیرقابل پیش بینی است.

ممکن است آلرژی شما در این دوران بهتر یا بدتر شود یا ممکن است به موادی که قبلاً حساسیت نداشته اید، حساسیت پیدا کنید. البته فهمیدن علت گرفتگی بینی همیشه ممکن نیست و شاید گرفتگی بینی بیش از یک عامل داشته باشد. مثلاً ممکن است آلرژی و رینیت بارداری را با هم داشته باشید.

علائم گرفتگی بینی در بارداری

• گرفتگی بینی که موجب دشواری تنفس و بدخوابی شبانه می شود.
• آبریزش بینی
• ترشحات عقب بینی یا سینوسی
• عطسه
• عفونت سینوس
• عفونت گوش
• تجمع مایع در گوش (اوتییت سروزی گوش میانی)

پیشگیری از گرفتگی بینی در بارداری

• آب به مقدار کافی بنوشید.
• هنگام خواب از یک بخور سرد کنار بستر خود استفاده کنید.
• تمرینات ورزشی سبک انجام دهید، لازم به ذکر است هرگونه فعالیت ورزشی در دوران بارداری باید با اجازه پزشک باشد.
• هنگام خواب، سر را بالاتر از تنه قرار دهید،
• برای رقیق تر شدن ترشحات بینی (برای باز شدن مجاری بینی) از اسپری بینی سالین (کلرور سدیم) استفاده کنید.
• از شرایط آلرژی زا مانند هوای آلوده و دود سیگار اجتناب ورزید.
• برای مقابله با خشکی بینی می توانید کمی وازلین با گوش پاکن در سوراخ بینی بمالید.
• برای تمیز کردن مسیر عبور هوا بدون آسیب به مخاط ظریف بینی، می توان از روش صحیح خالی کردن بینی استفاده کرد. در این روش انگشت شست خود را روی یکی از سوراخ های بینی قرار داده و به آرامی هوا را از سوراخ دیگر خارج کنید این کار را به سوراخ بینی دیگر انجام دهید تا بتوانید راحت تر تنفس کنید.

روش های درمان گرفتگی بینی در بارداری

روش های خانگی گرفتگی بینی در بارداری

بخور

استنشاق بخار نیز یک درمان موثر برای رینیت بارداری است.این روش کمک می کند تا مخاطی که باعث کیپ شدن بینی شده است از بدن خارج شود.در حقیقت، استنشاق بخار باعث تسریع درمان گرفتگی بینی می شود و به شما این امکان را می دهد تا بهتر نفس بکشید.

۵ لیوان آب جوش را در یک کاسه بزرگ بریزید.۳ یا ۴ قطره اسانس اوکالیپتوس به آن اضافه کنید.سر خود را با یک حوله بپوشانید و با دقت صورت را روی کاسه بگیرید.بخار متساعد شده از آن را ۵ تا ۱۰ دقیقه وارد بدن کنید.به آرامی به بینی ضربه بزنید.چند بار در روز این کار را تکرار کنید.استحمام با آب داغ در حمام پر شده با بخار نیز اثر مشابه دارد.

کمپرس آب گرم

برای تسکین سریع گرفتگی بینی در طول حاملگی، می توانید از کمپرس آب گرم استفاده کنید. گذاشتن کمپرس آب گرم روی بینی باعث کاهش تولید مخاط می شود. گرما التهاب درون بینی را نیز کم می کند.یک حوله را با آب گرم خیس کنید.آب اضافی حوله را بگیرید.حوله داغ را روی بینی و پیشانی قرار دهید.چند بار در روز این کار را تکرار کنید.

آب نمک

چنانچه شما از آبریزش شدید بینی رنج می برید از قطره های نمکی و شور بینی استفاده کنید که در هر مرحله از بارداری ایمن شناخته شده اند. می توانید از داروخانه ها بخرید و یا در منزل آماده کنید. فقط یک چهارم قاشق چای خوری نمک در یک چهارم لیتر آب حل کنید و چند قطره در هر سوراخ بینی بچکانید، ۵ تا ۱۰ دقیقه صبر کنید و سپس به آرامی بینی خود را تخلیه کنید.

شستشو دادن بینی با سرم شستشو یا آب نمک معمولی باعث تمیز شدن مجاری بینی و از بین رفتن خلط می شود. زمانی که مجاری تنفسی شستشو داده نشود شرایطی به وجود می آید که میکروب ها در مجاری تنفسی بیشتر شوند.

سوپ مرغ خانگی

خوردن چند کاسه سوپ مرغ خانگی می تواند به کاهش علائم گرفتگی بینی در طول بارداری کمک کند. سوپ مرغ باعث بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن شده و حتی مانع از ایجاد عفونت دستگاه تنفسی فوقانی می شود. بخار متساعد شده از سوپ مرغ گرم به باز شدن سوراخ های بینی کمک می کند.به علاوه، سوپ مرغ یک غذای سبک و مغذی برای زنان باردار است.

ماساژدرمانی

برای تسکین گرفتگی بینی و بهبود تنفس، ماساژ بینی ها یک درمان بسیار موثر است.ماساژ گردش خون را افزایش و التهاب در بینی را کاهش می دهد.انجام این کار باعث می شود که خلط از بینی بیرون بیاید و شما بتوانید بهتر نفس بکشید.

به آرامی کمی روغن زیتون یا روغن نارگیل گرم را روی بینی بمالید.با استفاده از انگشت شست، روی پل بینی و حدقه چشم، حدود ۲۰ ثانیه فشار وارد کنید.سپس فشار را آزاد کنید.این چرخه را ۵ تا ۷ بار تکرار کنید.چند بار در روز این روش درمان رینیت در بارداری را دنبال کنید.

مصرف ویتامین C بیشتر

در دوران باردرای با پزشک متخصص خود برای مصرف 250 میلی گرم ویتامین C بیشتر در روز مشورت کنید. مصرف بیشتر ویتامین C به استحکام مویرگ ها کمک کرده و احتمال خونریزی بینی را در طول دوران بارداری کاهش می دهد. می توانید آب پرتقال بیشتر بنوشید یا میوه ها و سبزیجات غنی از ویتامین C مانند کیوی، فلفل دلمه و گوجه را در رژیم غذایی خود بگنجانید.

روش های طب سنتی برای گرفتگی بینی در بارداری

زنجبیل

یکی دیگر از داروهای مناسب برای درمان رینیت در بارداری زنجبیل است. زنجبیل حاوی عناصر ضد التهابی است که به کاهش التهاب در بینی کمک کرده و مخاط را کاهش می دهد. همچنین این گیاه به عنوان یک آنتی هیستامین طبیعی عمل می کند و خواص تقویت کننده سیستم ایمنی دارد. علاوه بر این، بدن را گرم نگه می دارد.

۱ قاشق غذاخوری زنجبیل رنده شده را به ۱ فنجان آب اضافه کنید.۵ دقیقه این ترکیب را جوشانده و کمی عسل و آب لیمو به آن اضافه کنید.این چای گیاهی را ۳ بار در روز بخورید.می توانید یک تکه زنجبیل تازه را با کمی نمک دریایی مزه دار کرده و بجوید. توجه داشته باشید که در دوران بارداری زیاد ار زنجبیل استفاده نکنید. زنجبیل برای کسانی که سابقه سقط جنین یا خونریزی واژینال در دوران بارداری دارند، ممکن است مناسب نباشد.

سرکه سیب

یکی دیگر از داروهای مناسب برای درمان رینیت در بارداری سرکه سیب است. این ماده به عنوان یک ضد انعقاد طبیعی عمل کرده و از مسدود شدن و گرفتگی بینی جلوگیری می کند. همچنین برای سیستم ایمنی بدن نبر مفید است.۲ قاشق غذاخوری سرکه سیب فیلتر نشده و یک قاشق غذا خوری عسل خام را به یک فنجان آب گرم اضافه کنید.این نوشیدنی را ۲ بار در روز بنوشید.

شربت پیاز

پیاز ضدعفونی کننده ی موثری است. پیاز پخته شده خلط آور است و به این ترتیب باعث تسکین گلو شده و ترشحات برونشیتی و علائم سرماخوردگی را از بین می برد.

• 100 گرم پیاز را خرد کنید و در ۲۰ سی سی لیتر آب و به مدت ۲۰ دقیقه بجوشانید.
• محلول را صاف کرده و ۱ قاشق غذاخوری عسل به آن اضافه کنید.
• دوباره محلول را روی حرارت گذاشته و اجازه دهید مثل شربت غلیظ شود.
• روزانه ۲ تا ۶ قاشق چای خوری از این شربت میل کنید.

ماساژ با اکالیپتوس

اکالیپتوس به طوری موثر با بیمارهای تنفسی مقابله می کند. به خاطر اینکه این گیاه ضدعفونی کننده و خلط آور است. خواص دارویی این گیاه مدیون ماده ایی به نام اوکالیپتول است. این ماده به طور مستقیم روی سلول های برونشیت تأثیر می گذارد. پیاز پخته شده خلط آور است و به این ترتیب باعث تسکین گلو شده و ترشحات برونشیتی و علائم سرماخوردگی را از بین می برد.

ترکیبات اکالیپتوس ترشحات ریوی را روان کرده و دفع آن ها را آسان تر می سازند. این گیاه التهاب مجاری تنفسی را درمان می کند. زمانی که سرما می خورید ۱۵ تا ۲۰ قطره روغن اکالیپتوس را در ۲۵ میلی گرم روغن مایع گیاهی ریخته و سینه تان را با آن ماساژ دهید. هر روز ۳ مرتبه این کار را تکرار کنید. البته نوجه داشته باشید با اینکه استفاده از برخی داروهای گیاهی به درمان گرفتگی بینی کمک می کند اما قبل از مصرف هرگونه داروی گیاهی در بارداری حتما با پزشک خود مشورت کنید.

بخور با اسطوخودوس

بخور دادن در دوره ی سرماخوردگی باعث می شود که مجاری تنفسی باز شود. به خاطر اینکه گرما باعث انبساط رگ های خونی و افزایش سرعت جریان خون می شود و به این ترتیب سرعت عکس العمل سیستم ایمنی بدن را بالا می برد. توجه داشته باشید که خود بخار تأثیر مفیدی در درمان سرماخوردگی دارد. حمام، سونا و حتی دوش آب گرم باعث بهبود سرماخوردگی می شود.

یکی از بخورهای مفید بخور با اسطوخودوس است. برای این کار ۵ قطره روغن اسطوخودوس را به یک کاسه آب داغ اضافه کنید و به مدت ۱۵ دقیقه بخور دهید. اگر سرماخوردگی تان شدید بود این کار را روزی سه مرتبه تکرار کنید. در صورتی که سرماخوردگی تان خفیف بود یک مرتبه قبل از خواب بخور اسطوخودوس دهید. باید بدانید اسطوخودوس خواص ضدعفونی کننده و ضدالتهابی دارد که ترشحات بینی را بهبود می دهد.

درمان دارویی گرفتگی بینی در بارداری

به طور کلی بهتر است سعی کنید از مصرف هر گونه دارو در طول سه ماهه اول بارداری خودداری کنید زیرا این دوره زمانی است که اندام های بدن کوچولوی شما در حال تشکیل است.اما اگر گرفتگی بینی شما واقعاً عذاب آور و غیرقابل تحمل بود، از متخصص کمک بخواهید و بخواهید که دارویی را به شما معرفی کند که امن باشد.

از طرف دیگر علی رغم اینکه استفاده از دارو برای درمان گرفتگی بینی در بارداری در بسیاری از مادران باردار توصیه نمی شود، اما در موارد خاص اگر علائم بیماری به موقع تحت کنترل و درمان قرار نگیرد، شرایط جدی و خطرناک دیگری در پی خواهد داشت و سلامت جنین را به مخاطره خواهد انداخت. بنابراین رینیت بارداری باید اطلاع پزشک رسیده و اقدامات درمانی لازم انجام گیرد.

کورتیکواستروئیدهای استنشاقی بینی

این دارو اغلب برای کنترل آسم در مادران باردار و نیز در برخی موارد برای کنترل علائم گرفتگی بینی ناشی از بارداری مورد استفاده قرار می گیرد. انتخاب اول رینوکورت (بودزوناید) است. وزارت بهداشت و درمان این دارو را جز داروهای گروه B برای بارداری دسته بندی کرده است. داروهای دسته B با توجه به اطلاعات موجود خطری برای مادر و جنین ندارند.

داروهای ضد احتقان

داروهای ضد احتقان یا ضد گرفتگی بینی مانند افرین (اکسی متازولین) در تسکین موقتی احتقان بسیار مؤثر است. اما به طور کلی در دسته داروهای C دسته بندی می شوند و در کل دوران بارداری بجز سه ماهه اول باید به مقدار کم مورد استفاده قرار گیرند.

داروهای گروه C در دوران بارداری فقط باید به تجویز پزشک مصرف شوند، مضرات این داروها هنوز به طور کامل رد نشده اند، اما فواید آن بیشتر از مضرات آنهاست. استفاده از داروهای ضد احتقان بیش از سه روز پشت سر هم می تواند به احتقان مجدد منجر شود.