مهم ترین نشانه های زخم معده کدامند| معرفی روش های درمانی + علل

زخم معده یا اولسر پپتیک یک بیماری گوارشی است که اگر به موقع تشخیص و درمان نشود می تواند مشکلات عدیده ای را برای فرد ایجاد و سلامت او را تهدید کند. تانما در این مطلب ضمن بیان انواع زخم گوارشی و نشانه های زخم معده، نکاتی را در خصوص درمان زخم معده با مواد طبیعی و روش های دیگر مطرح می کند؛

انواع زخم گوارشی

زخم معده (gastric ulcers)

این نوع زخم های گوارشی زخم هایی هستند که درون معده ایجاد می شوند.

زخم مری (esophageal ulcers)

این نوع زخم های گوارشی زخم هایی هستند که درون مری (لوله ای که غذا را از دهان به معده منتقل می کند) ایجاد می شوند.

زخم دوازده یا اثنی عشر (Duodenal ulcers)

این نوع زخم های گوارشی زخم هایی هستند که در قسمت بالایی روده کوچک دوازدهه، اثنی عشر و یا duodenum) )ایجاد می شوند.

زخم معده چیست؟

زخم معده، یک نوع بیماری زخم های گوارشی است که بر روی معده و روده کوچک تاثیر می گذارد. زمانی رخ می دهد که لایه ضخیم مخاطی که مایعات گوارشی معده را محافظت می کند، کاهش می یابد این، به اسید های گوارشی اجازه می دهد تا بافت هایی را که داخل معده قرار دارد، زخم کند؛ زخم معده ممکن است به راحتی اتفاق بیافتد، اما بدون درمان مناسب می تواند شدید شود.

تفاوت زخم معده با سوزش معده

اگر دائما و بدون هیچ دلیل خاصی دچار سوزش معده می شوید و هفته ایی 2یا3 بار و بیشتر از چهار هفته دچار این مشکل می شوید باید به پزشک مراجعه کنید. هر چند در بیشتر مواقع سوزش معده ناشی از برگشت اسید به مری است، اما گاهی می تواند نشانه ی زخم معده باشد. به علاوه باید بدانید که سوزش معده اگر ناشی از بازگشت اسید باشد بعداز خوردن غذا شدت می گیرد، اما سوزش معده ناشی از زخم معده غالبا قبل از غذا وخیم تر می شود.

این نوع زخم های گوارشی زخم هایی هستند که درون معده ایجاد می شوند. شایع ترین علامت زخم دستگاه گوارش سوزش در نواحی بین بالای ناف تا زیر قفسه سینه و در شدت های متفاوت می باشد. در بعضی موارد درد و سوزش زخم های گوارشی می تواند باعث بیدار کردن شما در شب شود. در بعضی از موارد زخم های کوچک گوارشی نشانه ای ندارند.تداوم سوزش معده با هر یک از علائم زیر نشانه زخم معده است:

• دشواری یا احساس درد هنگام بلع
• وجود خون در استفراغ
• مدفوع سیاه رنگ یا وجود خون در مدفوع
• تنگی نفس و سر گیجه
• تغییرات در اشتهای فرد و کاهش وزن غیر قابل توجیه

علل زخم معده

باکتری هلیکوباکتر پیلوری

این باکتری عمدتا در لایه ی مخاطی که بافت های معده و روده ی کوچک را پوشانده و از آنها محافظت می کند، یافت می شود. این باکتری مشکل خاصی ایجاد نمی کند، اما می تواند موجب التهاب لایه ی درونی معده شود که درنهایت به زخم معده می انجامد.

دقیقا مشخص نیست که عفونت هلیکوباکتر پیلوری چگونه منتشر می شود. ممکن است از طریق تماس بدنی نزدیک مانند بوسیدن، از یک شخص به شخص دیگر منتقل می شود. این باکتری می تواند از طریق آب و غذا هم وارد بدن شود.

مصرف مداوم برخی مُسکن ها

مصرف آسپرین و نیز داروهای مُسکن بدون نسخه یا تجویزی که داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDها) نامیده می شوند، می تواند لایه ی داخلی معده و روده ی کوچک را ملتهب کند و بسوزاند. این داروها شامل ایبوپروفین( Advil ،Motrin ib و غیره) و ناپروکسن سدیم Aleve )،Anaprox و غیره) هستند. اما استامینوفن (Tylenol) جزء آن ها نیست.

زخم معده بیشتر در سالمندانی شایع است که از داروهای مُسکن به طور مداوم استفاده می کنند. هم چنین افرادی که این داروها را به خاطر آرتروز مصرف می کنند بیشتر در معرض ابتلا به زخم معده قرار دارند.

بعضی از داروها

مصرف برخی داروهای دیگر همراه با NSAIDها نظیر استروئید، داروهای ضد انعقاد، آسپرین با دُز کم، داروهای ضد افسردگی (SSRIها)، آلندرونات (Fosamax) و ریسترونات (Actenol) می تواند خطر ابتلا به زخم معده را افزایش دهد.

علائم زخم معده

علائم رایج

• شکم درد همراه با سوزش
• احساس سیری، التهاب یا انقباض
• ناتوانی در هضم غذاهای چرب
• سوزش معده
• حالت تهوع

علائم شدید

• استفراغ معمولی یا استفراغ خونی (که به رنگ قرمز یا سیاه است)
• خون تیره در مدفوع، یا مدفوع سیاه یا قیری رنگ
• دشواری تنفس
• حالت تهوع و استفراغ
• کاهش وزن بی دلیل
• تغییر اشتها

عوارض زخم معده

خون ریزی داخلی

اگر خون ریزی خفیف باشد می تواند موجب ابتلا به کم خونی شود. چنان چه خون ر یزی شدید باشد لازم است بیمار بستری شود یا به او خون تزریق شود. خون ریزی شدید معده می تواند منجر به استفراغ خونی یا سیاه، یا مدفوع خونی یا سیاه شود.

عفونت

زخم معده می تواند حفره ای در دیواره ی معده یا روده ی کوچک ایجاد کند و خطر ابتلا به عفونت حاد در حفره ی شکمی (peritonitis) را بالا ببرد.

انسداد مسیر بلع غذا

زخم معده می تواند منجر به ورم ، التهاب یا زخم در مسیر ورود غذا به دستگاه گوارش و انسداد آن شود. انسداد مسیر بلع ممکن است باعث شود زود احساس سیری کنید، بالا بیاورید و وزن تان کاهش یابد.

تشخیص زخم معده

آزمایش باکتری H.pylori

پزشک شما آزمایش هایی توصیه می کند تا مشخص شود این باکتری در بدن شما وجود دارد یا خیر. این کار با انجام آزمایش خون، مدفوع یا بازدم انجام می شود. آزمایش بازدم از همه دقیق تر است. آزمایش خون معمولا دقیق نیست و در حالت عادی انجام نمی شود.

در آزمایش بازدم، شما غذا یا نوشیدنی حاوی کربن رادیواکتیو میل می کنید. باکتری H.pylori این مواد را در معده ی شما تجزیه می کند. سپس، داخل یک کیسه فوت می کنید و در کیسه را می بندند. اگر در بدن شما باکتری H.pylori وجود داشته باشد، در نمونه ی بازدم شما کربن رادیواکتیو به شکل مونواکسید کربن ظاهر خواهد شد.

اگر قبل از انجام آزمایش تشخیص باکتری، آنتی اسید مصرف کرده اید، حتما این مسئله را با پزشک خود در میان بگذارید. بسته به نوع آزمایش، شاید لازم باشد برای مدتی مصرف دارو را قطع کنید، چرا که آنتی اسیدها می توانند در نتیجه ی آزمایش اختلال ایجاد کنند و نتیجه نادرست به دست آید.

آندوسکوپی

گاهی پزشک قسمت فوقانی دستگاه گوارش شما را با یک وسیله معاینه کند. به این کار آندوسکوپی می گویند. در این روش پزشک یک لوله ی توخالی مجهز به یک ذره بین (آندوسکوپ) را از طریق گلو به مری، معده و روده ی کوچک می فرستد. در فرایند آندوسکوپی پزشک به دنبال زخم ها می گردد.

اگر پزشک در شما زخم معده تشخیص داد، از بافت معده تان نمونه برداری می شود تا در آزمایشگاه آن را بررسی کنند. در این روش هم چنین می توان تشخیص داد که باکتری H.pylori در لایه ی درونی معده وجود دارد یا خیر.

چنان چه سالمند باشید، علائم خون ریزی داشته باشید، به تازگی وزن کم کرده باشید یا در خوردن و بلع غذا مشکل داشته باشید، پزشک شما احتمالا آندوسکوپی را توصیه خواهد کرد. اگر با آندوسکوپی در معده تان زخمی مشاهده شد، پس از درمان یک آندوسکوپی دیگر انجام می شود تا حتی در صورت بهبود علائم، از بهبود زخم معده کاملا اطمینان حاصل شود.

عکس برداری با اشعه ی ایکس

طی یک سری عکس برداری از قسمت فوقانی دستگاه گوارش که گاه «بلع باریوم» نیز نامیده می شود، تصاویری از مری، معده و روده ی کوچک گرفته می شود. برای عکس برداری با اشعه ی ایکس، ابتدا مایعی سفید رنگ می نوشید که حاوی باریوم است. این مایع دستگاه گوارش شما را پر می کند و زخم معده را بیشتر قابل رؤیت می کند.

پیشگیری از زخم معده

حفظ نظافت

با شستن تمیز دستها و خوب پختن غذاها باعث میشود خطر ورود هلیکوباکتر پیلوری به بدن شما کاهش پیدا کند.

احتیاط در مصرف دارو

داروهای مسکن را با احتیاط و دستور پزشک مصرف کرده و همچنین این داروها را هنگام خوردن غذا و با معده پر استفاده نمایید.

درمان زخم معده

الف) درمان خانگی زخم معده

• برای درمان زخم معده رژیم غذایی سالم داشته باشیم.
• خوردنی های دارای پروبیوتیک بیشتر بخوریم.
• غذاها و نوشیدنی های تشدیدکننده درد معده را حذف کنیم.
• به تغییر داروی مسکن فکر کنیم.
• برای کمک به درمان زخم معده، استرس را کنترل کنیم.
• از دود دخانیات دور باشیم.
• از نوشیدنی های الکلی بپرهیزیم.
• به اندازه کافی بخوابیم.

ب)درمان زخم معده با تغذیه

یک درمان فوری زخم معده اصلاح شیوه غذایی و مصرف مواد غذایی برای بهبود آن است:

• اجتناب از غذاهای تند، کافئین، لبنیات، غذاهای سرخ شده و سایر غذاهایی که فعالیت اسیدی را افزایش می دهند.
• بهترین کار، حذف شکر و غذاهای فرآوری شده است.
• مقدار زیادی از سبزیجات(کلم پیچ، اسفناج، کلم بروکلی و غیره)، کرفس و آوکادو و محصولات نارگیل بخورید.
• نمک دریا بر روی غذاها بپاشید.
• موزهای سبز نارس را قورت دهید.
• آب بعضی از کلم ها را بگیرید.
• عسل خام، دارچین، و سیر (آنتی میکروبی طبیعی) را بخورید.
• فلفل قرمز بخورید.

ج)درمان زخم معده در طب سنتی

عسل

برای درمان سریع زخم معده روش جالبی از کتب قدیمی کشف شده است که در آن عسل نقش اصلی را دارد، طبق گفته ها مصرف منظم 1 قاشق عسل خام به همراه یک چهارم قاشق پودر دارچین به صورت روزانه می تواند به درمان بیماری های معده کمک کرده و زخم معده را ریشه کن کند.

آویشن

دم کرده آویشن با عسل به همراه چند قطره آب لیمو ترش خاصیت آنتی بیوتیکی و آنتی اکسیدانی دارد و برای درمان زخم معده بسیار مفید و اثربخش است.

بابونه

یکی از مهمترین خواص بابونه درمان زخم و ورم معده است و افراد مبتلا به این مشکلات می توانند با استفاده از بابونه سلامتی خود را بازیابند. یک لیوان چای غلیظ بابونه، حاوی چهار قاشق چایخوری بابونه در یک لیوان آب جوش، را صبح ناشتا بنوشید و سپس در رختخواب به پشت دراز بکشید و بعد از چهار دقیقه بخوابید و بعد از ۱۵ دقیقه می توانید صبحانه خود را میل کنید؛ این عمل را به مدت دو هفته ادامه دهید تا زخم و ورم معده به کلی شفا یابد.

شربت زنجبیل

شربت زنجبیل برای درمان زخم معده مفید است. برای تهیه ی شربت زنجبیل یک قاشق چایخوری پودر خشک زنجبیل و یا دو قاشق چایخوری زنجیبل رنده شده تازه را در داخل قوری ریخته روی آن آب جوش بریزید و به مدت پنج دقیقه آنرا با حرارت ملایم دم کنید و سپس آنرا با عسل شیرین کرده و میل کنید.

شیرین بیان

مصرف شیرین بیان می تواند برای درمان زخم معده بسیار مفید و موثر واقع گردد. البته یاد آور می شود کسانی که دچار بیماری های قلبی - عروقی یا فشار خون بالا هستند باید از مصرف زیاد شیرین بیان اجتناب کنند. همچنین مصرف بی رویه آن موجب اِدِم یا ورم مفاصل میشود.

د)درمان دارویی زخم معده

آنتی بیوتیک ها

اگر آزمایش ها نشان دهد که در معده، عفونت با هلیکوباکتر پیلوری وجود دارد، پزشک معالج مجموعه ای از چند آنتی بیوتیک را تجویز می کند. پزشک معالج بر اساس محل زندگی و وضعیت مقاومت هلیکوباکتر پیلوری نسبت به آنتی بیوتیک ها، آنتی بیوتیک مناسب را تجویز می کند. دوره مصرف این آنتی بیوتیک ها دو هفته است. علاوه بر آنتی بیوتیک ها، پزشک داروهای دیگر هم تجویز خواهد کرد.

داروهای متوقف کننده تولید اسید

داروهای مهارکننده پمپ پروتون با متوقف کردن کارکرد بخشی از سلول های معده، باعث می شوند تولید اسید معده بسیار کم شود. برخی از این داروها نسخه ای و فقط با تجویز پزشک قابل تهیه هستند و بعضی از آن ها غیر نسخه ای محسوب می شوند و با مشورت با دکتر داروساز می توانیم آن ها را تهیه کنیم.

داروهایی برای کاهش تولید اسید معده

داروهایی که به مهارکننده هیستامین (H2) معروف هستند، میزان اسیدی که از سلول های معده تولید می شود را کم می کنند. کم شدن اسید، درد زخم معده را کم و ترمیم زخم معده را تسهیل می نماید.

داروهای ضد اسید

پزشک معالج ممکن است داروی ضد اسید (یا همان آنتی اسید) تجویز کند. این داروها با خنثی کردن اسید تولیدشده در معده، به سرعت باعث کاهش درد می شوند، اما روی ترمیم زخم معده تأثیری ندارند.

داروهای محافظ لایه داخلی معده و روده باریک

پزشک معالج ممکن است برای برخی از بیماران، داروهای محافظ سلول های معده تجویز نماید. این داروها از لایه داخلی معده و روده در برابر تأثیر مخرب اسید محافظت می نمایند.