مهم ترین نشانه های پارگی مینیسک زانو چیست | علل + روش های درمانی

پارگی مینیسک زانو که به پارگی غضروف در زانو هم شناخته می شود، تا حدی قابل پیشگیری است اما گاهی برخی افراد به دلیل نوع فعالیت و شرایط جسمی بیشتر در معرض این عارضه قرار می گیرند. تانما در این مطلب علاوه بر علل و علائم مینیسک زانو، روش های درمان آن از جمله درمان پارگی مینیسک زانو با حرکات اصلاحی و ورزش را مطرح می کند؛

مینیسک چیست ؟

مینیسک تکه غضروفی در زانوست که مثل بالشتکی بین مفاصل قرار گرفته و آن ها را نگه می دارد. مینیسک جلوی ساییدگی استخوان ها را می گیرد.

انواع مینیسک

مینیسک داخلی

به یک ساختمان لیفی غضروفی(فیبروکارتیلاژ) محکمی است که در سمت داخل زانو، بالای لقمه (کوندیل) استخوان درشت نی (Tibia) قرار داشته و باعث تطابق سطح مفصلی طبق درشت نی با سطح مفصلی استخوان ران در سمت داخل زانو می گردد .

مینیسک خارجی

همانند منیسک داخلی در زانو ، یک ساختمان لیفی غضروفی است که در طرف خارج مفصل زانو، بالای لقمه یا کوندیل درشت نی قرار می گیرد و باعث تطابق سطح مفصلی طبق درشت نی با سطح مفصلی استخوان ران در طرف خارج زانو می گردد.

پارگی مینیسک زانو چیست؟

در واقع پارگی مینیسک زانو به آسیب دیدگی غضروف جاذب شوک که بین استخوان های زانو واقع است، گفته می شود. آسیب ناشی از پیچ خوردگی مفصل زانو می تواند باعث پارگی مینیسک شود. در برخی از موارد پارگی مینیسک زانو، تکه ای از غضروف خرد شده که در مفصل زانو آویزان می ماند، علت قفل کردن زانو می شود.

انواع پارگی مینیسک زانو

• پارگی عمودی
• پارگی طولی
• پارگی شعاعی
• پارگی دسته ای
• پارگی افقی
• پارگی منقار طوطی
• پارگی فرسایشی

علاوه بر مدل پارگی مینیسک، محل پارگی نیز یکی دیگر از ویژگی های یک پارگی مینیسک است:

• پارگی های شاخ قدامی مینیسک، کمتر شایع هستند و در قسمت قدامی مینیسک قرار دارند.
• پارگی های شاخ خلفی، شایع تر هستند و در قسمت پشتی مینیسک قرار دارند.
• پارگی های مرکزی مینیسک در قسمت داخلی مینیسک قرار دارند که خونرسانی مناسبی ندارند و در نتیجه قابلیت ترمیمی نیز ندارند.
• پارگی های محیطی، در قسمت خارجی مینیسک قرار دارند و بیشترین احتمال و توانایی ترمیمی را دارند.

علل پارگی مینیسک زانو

جراحات (پارگی مینیسک زانو در ورزشکاران)

این جراحات ممکن است ناگهان در حال ورزش، در جایی که بازیکنان، همزمان زانوی خود را خم کرده و می پیچانند، اتفاق افتد. تماس مستقیم نیز معمولا عامل این مشکل است.

فرآیندهای فرسایشی (پارگی مینیسک زانو در سالمندان)

با افزایش سن، بدلیل فرآیندهای فرسایشی، غضروف، ضعیف شده و به مرور زمان، نازک می شود و کاری ساده مانند بلند شدن از روی صندلی یا پیچیدن ناخودآگاه زانو می تواند برای پارگی مینیسک کافی باشد

عوامل خطر پارگی مینیسک زانو

• افزایش سن
• افزایش وزن

نشانه های پارگی مینیسک زانو

• درد شدید و ناگهانی زانو
• درد شدید هنگام باز شدن بیش از حد مفصل زانو
• بی ثباتی زانو
• شنیده شدن صدا از زانو
• شنیده شدن صدا از زانو حین حرکت دادن آن
• عدم توانایی در تحمل وزن و انجام حرکت
• تشدید درد با حرکت دادن زانو
• تورم و التهاب زانو
• حساسیت به لمس و فشار
• قفل کردن زانو
• کاهش دامنه حرکتی زانو
• لنگیدن حین راه رفتن
• آتروفی و ضعف عضلات چهارسر ران

عوارض پارگی مینیسک زانو

پارگی رباط های صلیبی (ACL, PCL)

بدلیل اینکه برخی رشته های غضروف، با رشته های رباط های اطراف زانو به یکدیگر متصل هستند، آسیب به مینیسک ممکن است به پارگی رباط های صلیبی و جانبی (ACL, PCL)، بسته به مکانیسم آسیب وارده، مرتبط باشند.

آرتروز زانو

پارگی مینیسک می تواند به عدم تعادل زانو، ناتوانی در حرکت طبیعی یا درد مداوم زانو منجر شود. احتمال بیشتری دارد که آرتروز زانو در زانوی آسیب دیده ایجاد شود.

تشخیص پارگی مینیسک زانو

معاینه فیزیکی

هنگام مراجعه به پزشک اولین قدم معاینه فیزیکی بیمار و تست های بالینی شامل خم و راست کردن زانو برای سنجش میزان درد بیمار می باشد که بستگی به میزان پارگی و آسیب دیدگی مینیسک زانو دارد.پزشک زانوی آسیب دیده بیمار را با زانوی سالم مقایسه می کند و زانو را از لحاظ علائم پارگی منیسک مانند تورم و درد و میزان مایع مفصلی نیز مورد ارزیابی قرار می هد. اگر زانو قفل نکرده باشد پزشک آن را خم و راست کرده و میزان سفتی و دامنه حرکتی و صدای مفصل زانو را نیز بررسی می کند.

در مرحله بعدی معاینه، پزشک جهت تشخیص دقیق تر و مشاهده میزان پارگی مینسک از بیمار تست ام آر آی یا سی تی اسکن می گیرد. ام آر آی رایج ترین روش برای تشخیص ضایعات مینیسک است و دقت تشخیص بالایی نیز دارد. انواع تست های تشخیصی مینیسک شامل موارد زیر می باشد :

تست تندرنس خط مفصلی ( Joint Line Tenderness )

بررسی وجود تندرنس موضعی در خط مفصلی اصلی ترین و مهم ترین تست بررسی پارگی و آسیب دیدگی مینیسک زانو می باشد. جهت انجام این تست پزشک زانوی بیمار را از قسمت مدیال یا لترال در خط مفصلی بین فمور و کندیل های تیبیا لمس می کند و احساس درد در این لمس نوعی یافته مثبت تلقی می شود.

تست مک موری ( McMurray test )

تست مک موری در صورت مثبت بودن احتمال پارگی مینیسک زانو را تا حد زیادی افزایش می دهد. جهت انجام این تست بیمار به پشت روی تخت دراز می کشد. پزشک در ابتدا زانوی بیمار را خم کرده، با یک دست خود زانو را گرفته و با دست دیگر خود کف پای بیمار را به طرف چپ می چرخاند و پس از آن زانوی بیمار را به آسانی صاف می کند.

اگر در حین صاف کردن زانو زانوی بیمار صدا ایجاد کند و یا بیمار دردی ناگهانی را احساس کند نتیجه آزمایش مثبت بوده و به معنی پارگی و آسیب دیدگی منیسک می باشد. توجه به این نکته نیز ضروری می باشد که تست مک موری مثبت همیشه علامت آسیب دیدگی مینیسک نیست و آسیب دیدگی منیسک هم همواره شامل نتیجه مثبت تست مک موری نمی باشد.

تست تسالی ( Thessaly test )

تست تسالی یک روش ارزشمند و با دقت تشخیص بالا جهت معاینه فیزیکی مبتلایان به آسیب دیدگی های حاد زانو می باشد. طبق تحقیقات و مقایسه های انجام شده نتیجه تست تسالی نسبت به تست های مک موری و یافتن تندرنس در خط مفصلی دقیق تر می باشد.

جهت انجام این تست بیمار ایستاده و کف پای خود را روی زمین قرار داده است. در همین حالت پزشک دست های بیمار را در وضعیت صاف و کشیده می گیرد و از بیمار در خواست می کند که یکی از زانوهای خود را 20 درجه خم کرده و سه مرتبه حرکت چرخشی به داخل و خارج را انجام دهد.

تست فشار دادن اپلی یا آزمون ساییدگی زانو ( Apley test )

جهت انجام این تست بیمار به شکم خوابیده و زانوی خود را 90 درجه خم می کند. سپس پزشک با قراردادن محکم زانوی خود یا دست روی ران بیمار، ران را ثابت می کند. در همین حین پای بیمار را گرفته و ضمن چرخاندن تیبیا به داخل و خارج یک نیروی فشارنده هم به سمت پایین وارد می کند.

در این هنگام اگر بیمار احساس درد داشته باشد نتیجه تست مثبت بوده و بیمار دچار آسیب دیدگی مینیسک زانو شده است.در صورتی که نتیجه ام آر آی نشان دهنده آسیب دیدگی مینیسک بود ولی نتایج سایر تست های تشخیص که در بالا توضیح دادیم منفی بودند و علائم بالینی بیمار نیز شباهتی به آسیب مینیسک نداشت به احتمال قوی مشکل بیمار ارتباطی با پارگی منیسک نداشته و باید معاینات دیگری روی بیمار صورت گیرد تا تشخیص دقیق تر حاصل شود.

پیشگیری از پارگی مینیسک زانو

• با تمرین مرتب، ماهیچه های ران را قوی نگه دارید.
• قبل از ورزش، خودتان را با فعالیت های سبک گرم کنید.
• به بدن تان زمان بدهید تا بین تمرین ها استراحت کند. ماهیچه های خسته ریسک آسیب را افزایش می دهند.
• کفش های مناسب و اندازهٔ پا بپوشید.
• انعطاف پذیری خود را حفظ کنید.
• هرگز شدت فعالیت تمرینی خود را به طور ناگهانی افزایش ندهید. کم کم تغییر ایجاد کنید.

روش های درمانی پارگی مینیسک زانو

الف) درمان خانگی پارگی مینیسک زانو

• زانو را استراحت دهید؛ اگر زانویتان درد می کند، فعالیت هایی را که نیاز به راه رفتن دارند، کم کنید. برای کم کردن درد از چوب زیربغل استفاده کنید.
• روی زانو یخ بگذارید؛ این کار باعث می شود درد و تورم کاهش یابد. هر ۳ تا ۴ ساعت، به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه این کار را انجام بدهید تا درد و تورم از بین بروند. این کار را ۲ تا ۳ روز مدام انجام دهید.
• زانو را سفت ببندید؛ زانو را با باند ارتجاعی یا پوشش نئوپرن ببندید تا تورم را کنترل کند.
• زانو را بالاتر قرار بدهید؛ وقتی نشسته یا دراز کشیده اید، بالشی زیر زانو قرار بدهید تا بالا بیاید.
• از داروهای ضدالتهاب استفاده کنید.
• استفاده از تمرین های کششی و تقویتی برای کاهش فشار روی زانو استفاده کنید.
• از فعالیت هایی که ضربه وارد می کنند، مانند دویدن و پریدن، اجتناب کنید.

ب) درمان پارگی مینیسک زانو با ورزش

تمرینات کششی خمشی

انجام این حرکت هم به صورت ایستاده و هم نشسته ممکن می باشد و به این صورت است که زانوی خود را تا حدی که می توانید و درد ندارید به سمت پشت خود خم و راست کنید.

حرکت پاشنه پا روی زمین

در حالی که به پشت روی زمین دراز کشیده اید یکی از زانوهای خود را خم کرده و کف پای خود را تا جایی که می توانید به لگن خود نزدیک کنید. هدف از این تمرین افزایش قدرت عضلات چهار سر ران می باشد که بدون فشار روی زانو انجام می شود.

زیرا فشار وارده بر زانو نیز در تشدید آسیب دیدگی منیسک تاثیر دارد. این تمرین را چندین مرتبه در روز انجام دهید و به تدریج تعداد آن را بیشتر کنید. خواهید دید که به مرور زمان و با تکرار تمرین درد شما نیز کاهش پیدا می کند. می توانید این تمرین را بار دیگر و در حالتی که پنجه پای شما به سمت بالا می باشد نیز انجام دهید.

تمرین بازگرداندن عملکرد زانو

روی صندلی نشسته و زانوهای خود را به صورت عمودی روی زمین قرار دهید. پای سالم خود را روی پای آسیب دیده قرار داده و زانوهای خود را تا جایی که می توانید به طرف صندلی خم کنید.

چند ثانیه در همین وضعیت بمانید و سپس زانوی خود را صاف کرده و پس از چند ثانیه تمرین را مجدد تکرار کنید. این تمرین برای افزایش تحرک زانو بسیار مفید می باشد و زمانی که منیسک در حال ترمیم است برای بازگرداندن کامل عملکرد زانو نیاز به تحرک آن دارید.

با انجام این تمرین شما می توانید تحرک زانوی خود را بدون ایجاد هیچ گونه خطری افزایش دهید. ممکن است در حین انجام این تمرینات احساس درد و ناراحتی داشته باشید. باید بدانید که احساس اندکی درد طبیعی می باشد و در صورت تشدید آن باید تمرین را متوقف کنید.

تمرین های مختلف جهت افزایش ثبات زانو

1) تمرین اول

در حالت ایستاده یکی از پاهای خود را از زانو به سمت عقب خم کنید و زانوی پایی که روی آن تکیه کرده اید را کمی به جلو خم کنید. تا وقتی که می توانید در این وضعیت باقی بمانید. می توانید این حرکت را چندین مرتبه تکرار کنید. اگر قادر به حفظ تعادل خود نیستید می توانید چند لحظه با گرفتن دیوار یا صندلی تعادل خود را حفظ کنید.

این تمرین جهت افزایش ثبات زانو و قوزک پا طراحی شده است. زانوی شما پس از آسیب دیدگی ثبات خود را از دست می دهد و برای بازگرداندن آن نیاز به آموزش زانوی شما می باشد. زانو در حین انجام این تمرین یاد می گیرد که واکنش سریع تری از خود نشان دهد و ماهیچه ها نیز ثبات از دست رفته زانو را جبران می کنند.

2) تمرین دوم

روی زمین دراز کشیده و آرنج و ساعد خود را به گونه ای روی زمین قرار دهید که بالا تنه شما از زمین فاصله بگیرد. زیر مچ پای آسیب دیده خود یک حوله لوله شده قرار دهید تا پای شما از زمین فاصله بگیرد. در این حالت عضلات پای شما شل هستند. در این حالت سعی کنید با انقباض عضلات، زانوی خود را به طرف پایین حرکت دهید. یک الی دو دقیقه در این حالت بمانید و چنانچه اگر احساس درد کردید تمرین را متوقف کرده و پای خود را آزاد کنید.

3) تمرین سوم

کنار یک در ایستاده به طوری که پای سالم شما نزدیک در قرار گیرد. یک کش را به صورت حلقه در آورده و دور مچ پای خود بیندازید. یک سر حلقه را گره بزنید و گره را لای در گذاشته و در را ببندید. بدون خم کردن زانوی خود پا را به صورت مستقیم از در دور کنید. این تمرین را یک بار دیگر در حالتی که پای آسیب دیده شما سمت در است نیز انجام دهید.

ج) درمان پارگی مینیسک زانو با فیزیوتراپی

تمرینات مخصوص عضله های چهارسر ران تحت نظر فیزیوتراپیست از جمله تمرینات موثر در بهبودی پس از این آسیب و بهبود ضعف عضلات چهارسر ران است. فیزیوتراپیست از روش ها و مدالیته های مختلفی همچون ماساژ درمانی ، تحریک الکتریکی ، درمان دستی ، طب سوزنی و تمرین درمانی برای کمک به بهبود وضعیت بیمار استفاده می کند.

فیزیوتراپیست همچنین توصیه هایی در ارتباط با نحوه صحیح حرکت و راه رفتن تا زمان بهبودی کامل به بیمار می کند. همچنین انجام فیزیوتراپی پس از جراحی نیز برای تسریع بهبودی و بازگشت هرچه سریع تر فرد به سطح آمادگی قبل از آسیب دیدگی ضروری است.

ماساژدرمانی

درمان دستی و ماساژدرمانی راهی بسیار خوب برای از بین بردن مستقیم یا غیر مستقیم فشار روی مینیسک است. این کار، می تواند بافت های نرم متعددی در بالا، پایین یا تماس مستقیم با مینیسک را محدود کند. متخصصین ما، بر روی مقاصل زانو، لگن و مچ پا، و نیز ستون فقرات، در صورت لزوم برای عملکرد کل پا، کار می کنند.

طب سوزنی

طب سوزنی یک سیستم ایجاد تعادل انرژی در بدن است که از مسیرهایی با عنوان نصف النهار طب سوزنی می گذرد. عدم تعادل انرژی چندین مرتبه پیش از اینکه بیماران علائمی مانند درد زانو یا تورم زانو یا دیگر علائم پارگی مینیسک را داشته باشد، اتفاق می افتد.

د)روش های جراحی پارگی مینیسک زانو

جراحی برای ترمیم پارگی مینیسک زانو

در صورتیکه اندازه پارگی بیشتر از ۱ تا ۲۲ سانتیمتراست وپارگی درناحیه ای مجاور به رگ های خونی است وبهبودی ممکن است حاصل شود، پزشک ترمیم را همراه با بخیه توصیه میکند.

جراحی با برداشت قسمتی از مینیسک

زمانیکه پارگی در قسمتی از مینیسک است که روند بهبودی ضعیف است لبه پاره شده مینیسک را از آن جدا میکند و به مفصل اجازه میدهد حرکت کند.

جراحی برای برداشتن مینیسک زانو به صورت کامل

این روش برای درمان پارگی مینیسک زانو که با روش های دیگر درمان نمی شود، انجام میشود. معمولا پزشکان از انجام این روش به دلیل اینکه زانو بدون مینیسک باخطر افزایش فرسودگی انتهای ران وساق پا و خطر افزایش ابتلا به بیماری آرتروز (بیماری ازبین برنده مفاصل) در مفصل زانو مواجه میشوند، خودداری میکنند.