مهمترین نشانه های کیست تخمدان در بانوان چیست | عوارض + روش های درمان

کیست تخمدان یک عارضه ی شایع در زنان است که امکان دارد در سنین مختلف خصوصا در جوانی آن ها را درگیر کند و حتی با بروز علائمی منجر به پیگیری های جدی تر شود. تانما در این مطلب علاوه بر علل و عوارض کیست تخمدان، روش های درمان آن را مطرح می کند؛

کیست تخمدان چیست ؟

کیست تخمدان کیسه ایست مملوء از مایعات که در داخل و یا سطح تخمدان بوجود می آید. هر زن دو تخمدان در دو سمت رحم خود دارد که هر کدام تقریبا به شکل و اندازه یک بادام هستند. تخمک در تخمدان ها رشد کرده و بالغ می شود. طی سال هایی که یک زن توانایی فرزندآوری دارد، این تخمک ها در سیکل های ماهیانه آزاد می شوند.همه خانم ها در دورانی از زندگی شان کیست تخمدان داشته اند.

انواع کیست تخمدان

الف) کیست های فانکشنال

کیست های فولیکولی

این کیست ها شایع ترین نوع کیست است. هر زن دو تخمدان دارد که تخمک از این قسمت ها به درون رحم رفته تا با اسپرم لقاح کنند. تخمک درون فولیکول ساخته می شود که شامل فلوئید است و از تخمک در طول مدت رشدش نگه داری می کند. زمانی که تخمک آزاد می شود، فولیکول می ترکد.

در برخی موارد، فولیکول مایعات درونش را تخلیه نمی کند و یا پس از آزادسازی تخمک جمع می شود و یا اصلا تخمکی آزاد نمی کند. در این مواقع فولیکول دوباره با مایعات پر می شود و یک کیست فولیکولی تخمدان را تشکیل می دهد. کیست ها می توانند در هر زمان خود به خود تشکیل شده و پس از چند ماه نیز خود به خود از بین بروند.

کیست های لوتئال

این نوع کیست نسبت به نوع قبلی نادر تر است. پس از آزادسازی تخمک، از فولیکول، بافتی به نام کورپوس لوتئوم به جا می ماند. کیست لوتئال زمانی ایجاد می شود که کورپوس لوتئوم با خون پر شود که البته پس از چند ماه از بین می روند. با این حال اگر این کیست ها شکاف بردارند یا پاره شوند، می توانند باعث درد و خونریزی داخلی شوند.

ب) کیست های پاتولوژیک(Pathological cysts)

کیست های درموئید

کیست های ترموئید معمولا خوش خیم هستند و از سلول های سازنده ی تخمک تشکیل می شوند.این کیست ها تنها با جراحی برداشته می شوند و شایع ترین نوع کیست های پاتولوژیک در زنان زیر ۳۰ سال می باشند.

کیست های آدنوما

کیست های آدنوما نیز کیست های تخمدان هستند که از سلول های بیرونی تخمدان که آن را احاطه کرده اند، تشکیل می شود. برخی از این کیست ها حاوی مایعی غلیظ و مخاطی اند، در حالی که بقیه از آب پر شده اند. این کیست ها معمولا به جای رشد درون تخمدان، به وسیله ی جزء ساقه مانندی به دیواره بیرونی تخمدان می چسبد و با این کار می تواند رشد قابل توجهی داشته باشد. کیست های آدنوما به ندرت می توانند سرطان زا باشند و باید با جراحی برداشته شوند. این کیست ها بیشتر بین زنان بالای ۴۰ سال شایع هستند.

علت تشکیل کیست تخمدان

گاهی اوقات، فولیکول ها طی تخم گذاری پاره نشده و تخمکی را آزاد نمی کنند. در این حالت مایعات به شکل بیشتری درون آن ها ذخیره می شود و کیست های فولیکولی ایجاد می گردد. در حالتی دیگر، ممکن است که فولیکول تخمک را آزاد کرده باشد، اما کیسه تحلیل نرفته و مجدد بسته می شود.

زمانی که این کیسه بسته شده از خون و مایعات پر شود، کیست جسم زرد و کورپوس لوتئوم ایجاد خواهد شد. این کیست ها که شایع ترین کیست های تخمدان هستند، به کیست های فانکشنال معروف هستند.

عوامل خطرزا

• مشکلات هورمونی: شامل مصرف داروهای باروری کلومیفن (Clomid) است که به شما کمک می کند تا تخمک گذاری کنید.
• بارداری: گاهی اوقات، کیست تخمدان در طول بارداری در فرد ایجاد می شود.
• آندومتریوز : این بیماری سبب ایجاد سلول اندومتر رحمی در خارج از رحم می شود.
• عفونت شدید لگن: اگر عفونت به تخمدان ها گسترش یابد، می تواند باعث ایجاد کیست شود.
• سابقه کیست تخمدان قبلی: اگر شما قبلاً یک کیست تخمدان داشته باشید، احتمال بیشتری برای تولید کیست جدید در تخمدان خواهید داشت.

علائم کیست تخمدان

علائم شایع

• نفخ و تورم شکم
• حرکات دردناک روده
• درد لگن پیش از دوره قاعدگی یا در طول آن
• رابطه جنسی دردناک
• درد خفیف در قسمت پایین کمر یا ران ها
• حساسیت سینه ها
• پریود نامنظم
• احساس پر بودن در قسمت پایین شکم
• حالت تهوع و استفراغ
• اضافه وزن بدون دلیل
• خونریزی غیرطبیعی واژن
• تکرر ادرار
• مشکلات در خالی کردن کامل روده یا مثانه

علائم حاد و اورژانسی

• درد شدید لگن
• تب
• سرگیجه و ضعف
• تنفس سریع

علائم کیست تخمدان در دختران

کیست های تخمدان ممکن است کوچک باشند و علائمی از خود نشان ندهند با این حال اگر در دختران مشکل پیچ خوردگی تخمدان به وجود آید، علائم او فوری‎تری و شدیدتر خواهد بود. از جمله:

• درد شدید لگن
• حالت تهوع و استفراغ
• از هوش رفتن

عوارض کیست تخمدان

پیچ خوردگی تخمدان

کیست هایی که بزرگ هستند، می توانند باعث حرکت تخمدان شوند و احتمال چرخش تخمدان افزایش می یابد. علائم می تواند شامل شروع ناگهانی درد شدید لگن، حالت تهوع و استفراغ باشد. پیچ خوردگی تخمدان همچنین می تواند جریان خون را به تخمدان ها کاهش دهد یا آن را متوقف کند.

پارگی کیست

این مورد می تواند باعث درد شدید و خونریزی داخلی شود. هر چه کیست بزرگ تر باشد، خطر پارگی آن بیشتر است.

سرطان

بیماران همچنین در معرض عوارض جدی همچون خطر ابتلا به انواع سرطان های دستگاه ژنیتال همچون سرطان آندومتر یا سرطان های پستان قرار دارند. محققان و پزشکان دریافته اند که اختلالات چربی خون ، اختلالات قلبی عروقی و دیابت در این افراد دیده می شود. همچنین چاقی مفرط در بین مبتلایان به این بیماری خیلی زیاد دیده می شود. (برخی منابع ذکر کرده اند که ۴۰ درصد مبتلایان به این بیماری از چاقی مفرط رنج می برند.)

تشخیص کیست تخمدان

بیشتر کیستها به وسیله ی تست اولتراسوند (سونوگرافی) تشخیص داده میشوند که بهترین تکنیک تصویربرداری برای شناسایی کیستهای تخمدانی است. سونوگرافییک روش تصویربرداری است که از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از ساختمانهای درون بدن استفاده میکند. تصویربرداری سونوگرافی بدون درد است و ضرری ندارد. همچنین میتوان کیستها را با روشهای دیگر تصویربرداری مانند اسکن CT یا اسکن MRI شناسایی کرد.

پیشگیری از کیست تخمدان

هنوز پاسخی برای سوال نحوه پیشگیری کیست تخمدان وجود ندارد. کیست ممکن است در بدن تمام افرادی که تخمک گذاری می کنند تشکیل شود. اگر تعداد دفعات تشکیل کیست تخمدان در بدن شما زیاد است، دکتر ممکن است برای جلوگیری از تخمک گذاری قرص های هورمونی جلوگیری از بارداری تجویز کند. مصرف این قرص ها احتمال بروز کیست های جدید را کاهش خواهد داد.

روش های درمان کیست تخمدان

درمان خانگی کیست تخمدان

عدم مصرف غذاهای دارای نگهدارنده

انواع غذاهای کارخانه ای، مانند کنسروها مواد نگهدارنده زیادی دارند. پس همیشه به دست پخت خود بیشتر اعتماد کنید.

عدم خوردن غذاهای غلیظ

از انواع غذاهای غلیظ می توانیم پیتزا، لازانیا ، کله پاچه، شیرینی تر یا الویه را نام ببریم.

عدم ترکیب شیر با میوه

هضم شیر به همراه میوه هایی مانند موز یا پسته سخت است و برای تقویت بدن خود به فکر راه های دیگری باشید. مشاوره با یک متخصص تغذیه بهترین پیشنهاد ما است.

کاهش مصرف غذاهای سرد

غذاهایی مانند ماست، دوغ، برنج، ماهی یا میوه هایی مانند گیلاس، هلو و گوجه فرنگی باید کمتر در رژیم غذایی شما حضور داشته باشند. اگر برایتان این کار امکان پذیر نیست، همراه آن مواد خوراکی گرم مانند زعفران، عسل، سیاه دانه و دارچین مصرف کنید.

مصرف بیشتر اسیدهای چرب امگا ۳

غذاهایی که سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ هستند را در رژیم غذایی خود لحاظ کنید. گردو، تخم کدو و روغن ماهی را پیشنهاد می کنیم.

از مصرف مواد قندی بپرهیزید

یکی از موادی که تشدید کننده کیست تخمدان است، مواد قندی است. هر چقدر مصرف قند و شکر را کاهش بدهید، وضعیت کیست بهبود می یابد. همچنین مصرف موادی که قند را پایین می آورند نیز می تواند مفید باشد. پیاز، سیر و شنبلیله سه نمونه از این گیاهان هستند. از مصرف مواد زیر پرهیز کنید:

• بستنی
• مربا
• شکلات شیرین

ورزش کنید

ورزش به کاهش سطح قند خون و نیز مقاومت به انسولین در این افراد تا حد بسیار زیادی کمک می کند. در زنان مبتلا به PCOS افزایش فعالیت روزانه و مهم تر و موثرتر از آن، شرکت در یک برنامه ورزشی منظم برای درمان و پیشگیری از مقاومت انسولین بسیار ضروری است.

به لحاظ نوع و میزان فعالیت بدنی، ترکیب ورزش های هوازی و مقاومتی در این افراد توصیه می شود. شکل مناسبی از ورزش که پزشکان تاکید زیادی بر آن دارند، به شکل پیاده روی تند است که ۵ روز در هفته و روزی نیم ساعت انجام شود.

بالا بردن سطح دمای بدن

از آن جایی که یکی از مهم ترین عوامل کیست تخمدان، سردی بدن است، استفاده از آب گرم می تواند برای درمان این بیماری مفید باشد. کیسه های آب گرم را می توان روی شکم قرار دارد تا سطح گرمای بدن بالاتر برود. گذاشتن آجر گرم روی شکم نیز می تواند در این زمینه مفید باشد. دقت کنید که حین استفاده از آجر به بدن خود آسیب نزنید. وزن آجر باید سبک باشد.

درمان کیست تخمدان در طب سنتی

رازیانه

رازیانه یکی گیاهان موجود در طبیعت است که در ایران به وفور یافت می شود. این گیاه هم به شکل دمنوش در بازار دیده می شود و هم به شکل گیاه خشک شده مورد استفاده قرار می گیرد. از رازیانه برای درمان کیست تخمدان با طب نیز می توان استفاده کرد. استفاده از رازیانه علاوه بر جلوگیری و بهبود کیست های تخمدان، برای سلامت سایر بافت های تناسلی بانوان نیز مفید است. بهتر است که این ماده را همراه با مقدار کمی عسل مصرف کنید.

استفاده از رازیانه به شکل دمنوش یکی از موثرترین راه ها برای درمان این عارضه است. البته نباید در مصرف این ماده زیاده روی کرد. رازیانه هورمون های زنان را به کار می اندازد. به همین دلیل مصرف فراوان باعث افزایش سطح چربی بدن و چاقی می شود.

اسطوخودوس

اسطوخودوس یکی از گیاهانی است که در درمان سنتی تخمدان مفید است. این گیاه بنفش دارای سرشاخه های گلدار است. از این سرشاخه ها در تولید عرق اسطوخودوس استفاده می شود. مصرف عرق اسطوخودوس به اندازه یک لیوان نیز می تواند یکی از روش های پیشگیری از درمان کیست تخمدان با طب سنتی باشد. همچین استفاده از دمنوش های گیاهی این ماده نیز بسیار مفید است.

بابونه

بابونه یکی دیگر از موادی است که در درمان کیست تخمدان با طب سنتی مورد استفاده قرار می گیرد. بهتر است که این گیاه را به شکل دمنوش مصرف کنید. استفاده از عسل به همراه بابونه نیز هم به خوش طعمی آن کمک می کند و هم اثر گذاری آن را بالاتر می برد.

شیرین بیان

تحقیقات در چین نشان داده است که شیرین بیان می تواند در سندروم تخمدان پلی کیستیک و بهبود نظم قاعدگی و باروری مؤثر باشد. این گیاه همچنین از کبد و بافتهای غشایی در معده و مسیرهای تنفسی حفاظت می کند. شیرین بیان داروی خوبی برای باز یافتن سلامتی و بهبود بعد از بیماری است. شیرین بیان می تواند در سندروم تخمدان پلی کیستیک و بهبود نظم قاعدگی و باروری مؤثر باشد.

سرکه سیب

دو قاشق چای خوری سرکه سیب را با یک لیوان آب مخلوط کنید.هر روز صبح و قبل از غذا آن را بخورید. به مدت چند هفته ادامه دهید و یا تا زمانی که شاهد بهبود باشید. شما می توانید به تدریج مقدار مصرف سرکه سیب را تا دو قاشق سوپ خوری در هر لیوان، دو یا سه بار در روز افزایش دهید. اگر طعم آن بیش از حد برای شما قوی است، سرکه سیب را با آب پرتقال و یا هر نوع آب میوه دیگری مخلوط کنید.

نعناع

یک قاشق چای خوری از برگ های خشک شده نعناع را به آب جوش اضافه کنید. بگذارید به مدت پنج تا 10 دقیقه بجوشد و این چای را دو بار در روز به مدت چند هفته بنوشید.

دارچین

محققان دریافته اند که مکمل دارچین می تواند به بهبود چرخه قاعدگی در زنان با PCOS کمک کند. علاوه بر این، یک مطالعه آزمایشی منتشر شده نشان می دهد که این گیاه می تواند به کاهش مقاومت انسولین در زنان با PCOS کمک کند. یک قاشق چای خوری از پودر دارچین را به یک لیوان آب داغ اضافه کنید. آن را به مدت چند ماه و یا تا زمانی که از نتایج راضی شدید، بنوشید.

سکنجبین

اگر دنبال درمان کیست تخمدان با داروهای گیاهی هستید، سکنجبین را در اولویت قرار دهید. آن را می توانید با سرکه و شکر یا سرکه و عسل بخورید.

درمان دارویی کیست تخمدان

اکثر کیست های تخمدان خوش خیم بوده و معمولا این نوع کیست ها نیازی به درمان خاصی نخواهند داشت و در عرض چند هفته برطرف می شوند. در حقیقت این نوع کیست های تخمدان نیاز به درمان دارویی نداشته و تنها لازم است که هر چند وقت یکبار مورد بررسی قرار گیرند. پزشک برای جلوگیری از پیشرفت بیماری، داروهای ضد بارداری هورمونی تجویز می کند که در درمان آن تاثیر بسزایی خواهد داشت.

کیست تخمدان و بارداری

وجود کیست تخمدان منجر به نازایی در زنان نمی گردد ولی میزان خطر کیست در بارداری بستگی به نوع، محل، اندازه و سن کیست و همچنین علائم و رفتار کیست دارد.کیست شکلاتی و سندرم تخمدان پلی کیستیک از نوع کیست خطرناک برای فرد باردار است.

همچنین این دو نوع کیست در بعضی از بیماران باردار منجر به ناباروری می شوند. اگر فرد باردار دچار سندروم تخمدان پلی کیستیک باشد، خطر ابتلا به دیابت ، فشار خون ، سقط یا زایمان زودرس در فرد افزایش می یابد.

اما سایر کیست ها درمان می شوند و در نهایت مادران بارداری موفق را پشت سر می گذارند.کیست های بی خطر مثل درموئید، کیست های عملکردی و کیست آدنوما، هیچ نقشی در بارداری ندارند. اما نیازمند درمان بوده و بهترین زمان درمان این کیست ها، قبل از بارداری است.

همچنین باید گفت که کیست های تخمدان در دوران حاملگی ممکن است اختلالی ایجاد کنند. این خلل سالم بودن جنین را تحت الشعاع قرار می دهد. به یاد داشته باشید که می توان با بهره گیری از روش های نوین درمانی، تبعات این عارضه را کاهش داد و سلامت جنین را کنترل نمود .

البته در بیشتر موارد، کیست تخمدان باعث ناباروری نمی شود. اما در بعضی شرایط خاص می تواند باعث به خطر افتادن بارداری شود. پس حتما تلاش کنید که قبل از بارداری با مراجعه به پزشک متخصص مجرب، این مشکل را حل نمایید.