مهمترین نشانه های کیست نخاعی چیست| علل + روش های درمانی

کیست نخاعی یا سیرنگومیلی به ایجاد یه توده خوش خیم در نخاع و ستون فقرات گفته می شود که اگر بزرگ شود می تواند علاوه بر درد، فعالیت های حرکتی افراد را نیز دچار محدودیت کند. تانما در این مطلب علاوه بر علل و عوارض کیست نخاعی، روش های کنترل و درمان آن را نیز بیان می کند؛

کیست نخاعی چیست ؟

کیست های نخاعی، که در اصطلاح به آن سیرنگومیلی یا نخاع گشادگی نیز گفته می شود، شکاف هایی هستند که در درون نخاع ایجاد می شوند. شکاف های ایجاد شده پر از مایع مغزی نخاعی هستند و در سراسر کانال نخاعی وجود دارند، اما اغلب در مهره های ناحیه گردنی یا سینه ای دیده می شوند.

کانال نخاعی از همان کودکی پر از مایع مغزی نخاعی است. هر چه کودک بزرگ تر می شود، کانال نخاعی از قسمت پایینی آن تنگ تر شده و در نهایت به طور کامل بسته می شود. کیست نخاعی زمانی اتفاق می افتد که بخش هایی از کانال زودتراز موعد مقرر تنگ یا بسته شود.

در این صورت مایع مغزی نخاعی در آن قسمت جمع شده و تشکیل شکاف می دهد. این شکاف ها در ابتدا کوچک هستند و هیچ علامت خاصی از خود بروز نمی دهند، اما به مرور زمان بزرگ تر شده و با فشار بر روی نخاع و اعصاب، مشکلات بسیاری را برای فرد ایجاد می کنند.

علل ایجاد کیست نخاعی

• بدشکلی کیاری: بافت مغز بیرون می زند و وارد کانال نخاعی می شود.
• مننژیت: التهاب غشاهای اطراف مغز و نخاع
• تومور نخاعی: این نخاع گردش معمول مایع مغزی ـ نخاعی را مختل می کند.
• عارضه های مادرزادی مانند طناب نخاعی گیر افتاده: این عارضه زمانی ایجاد می شود که بافت متصل شده به نخاع، حرکت آن را محدود کند.
• آسیب نخاعی: علائم گاهی ماه ها یا حتی سال ها بعد از آسیب اولیه بروز می یابد.

سیرنگومیلی ایدیوپاتیک

در موارد نادر هیچ علت مشخصی برای تشکیل کیست وجود ندارد، از این موارد با اصطلاح سیرنگومیلی ایدیوپاتیک یاد می شود. بااین حال پژوهش ها نشان داده است که حتی در بعضی موارد سیرنگومیلی ایدیوپاتیک نیز شلوغی و ناهنجاری در محل اتصال جمجمه به ستون فقرات وجود دارد، اگرچه این موارد بدشکلی کیاری به نظر نمی رسد. در این موارد عملی که برای درمان بدشکلی کیاری انجام می شود، می تواند سیرنگومیلی ایدیوپاتیک را نیز با موفقیت درمان کند.

نشانه های کیست نخاعی

علائم آسیب دیدن طناب نخاعی به محل تشکیل کیست، بزرگی و گستردگی آن بستگی دارد. علائم به مرور ایجاد می شود و یک یا هر دو طرف بدن را درگیر می کند. گاهی اوقات سرفه کردن و تقلا کردن باعث بروز علائم می شود. علائم سیرنگومیلی به شرح زیر است:

• درد
• ضعف پیشرونده در دستها و پاها
• خشکی و سفتی پشت و کمر، شانه، گردن، بازو یا پا
• سردرد
• از دست دادن حساسیت به درد یا سرما و گرما، به ویژه در دستها
• بی حسی یا گزگز
• عدم تعادل
• از دست دادن کنترل روده و مثانه
• مشکلات مربوط به عملکرد جنسی
• انحناء غیرعادی ستون فقرات (اسکولیوز) که ممکن است تنها علامت کودکان باشد.

عوارض کیست نخاعی

• اسکولیوز: انحنای غیرعادی ستون فقرات که باعث خمیدگی مهره ها شده و آن را به شکل سی یا اس انگلیسی تغییر می دهد.
• درد شدید: آسیب نخاع باعث ایجاد دردی مزمن و شدید در ستون فقرات می شود.
• مشکلات حرکتی: گرفتگی، ضعف و خشکی، خصوصا در عضلات پا، که باعث تغییر در شیوه راه رفتن بیمار می شود.

تشخیص کیست نخاعی

بیمار پس از مشاهده علائم به پزشک مراجعه کرده و وضعیت سلامتی خود را شرح می دهد. پزشک با بررسی نشانه های ایجاد شده و پرونده پزشکی بیمار، معاینات فیزیکی را انجام داده و آزمایشاتی را تجویز می کند. در این موارد پزشک نتیجه ام ار آی و سی تی اسکن را از بیمار می خواهد تا از تشخیص خود اطمینان پیدا کرده و اندازه و موقعیت شکاف ها را نیز مورد بررسی قرار دهد.

ام ار آی (MRI)

یک روش عکس برداری است که از امواج رادیویی و میدان مغناطیسی قوی استفاده کرده و تصاویری دقیق از ستون فقرات را در اختیار پزشک قرار می دهد. ام ار آی مطمئن ترین روش برای تشخیص کیست نخاعی است.

سی تی اسکن (CT)

در صورتی که امکان ام ارآی برای بیمار وجود نداشته باشد، پزشک از سی تی اسکن برای تشخیص بیماری و بررسی اختلال ایجادشده استفاده می کند. در این جا مجموعه ای از پرتوهای اشعه ایکس بر روی ستون فقرات تابیده شده و تصاویری را تولید می کند.

در ضمن مطالب زیر را با پزشک معالج مطرح کنید:

• تمام علائمی را که تجربه کرده اید، حتی علائمی را که به نظرتان غیرمرتبط می آید، یادداشت کنید.
• اطلاعات شخصی مهم خود، مانند تغییرات جدید در سبک زندگی، استرس های اصلی، سابقه خانوادگی ابتلا به سیرنگومیلی و سابقه جراحی یا آسیب دیدگی ستون فقرات را یادداشت کنید.
• فهرستی از تمام داروها، ویتامین ها یا مکمل های مصرفی تهیه کنید.
• پرونده پزشکی خود را همراه داشته باشید. گزارش های پزشکی، سی اسکن یا ام آر آی های مرتبط با مشکل فعلی را همراه ببرید.
• در صورت امکان از یکی از دوستان یا اعضاء خانواده بخواهید که شما را همراهی کند. گاهی اوقات انتقال تمام اطلاعات در این زمان کم دشوار است و ممکن است حضور ذهن نداشته باشید. در این شرایط فرد همراهتان می تواند در به یاد آوردن مطالب به شما کمک کند.
• سوالاتی را که می خواهید از پزشک بپرسید، یادداشت کنید. به خاطر داشته باشید که وقت ویزیت محدود است، بنابراین سوالاتتان را آماده کنید تا بیشترین استفاده را از این وقت ببرید. سوالات را از بیشترین تا کمترین درجه اهمیت به ترتیب بنویسید، تا اگر وقتتان تمام شد، سوالات مهم را پرسیده باشید. پرسش های مهم مربوط به سیرنگومیلی عبارت است از:
• دلیل احتمالی بروز این عارضه یا علائم چیست؟

روش های درمان کیست نخاعی

خودداری از انجام فعالیت های تشدید کننده علائم

چنانچه مبتلا به سیرنگومیلی تشخیص داده شده اید، از انجام فعالیت هایی که شامل بلند کردن اجسام سنگین، زور زدن یا تحمیل نیروی شدید به ستون فقرات می شود، خودداری کنید.

فیزیوتراپی

چنانچه سیرنگومیلی مشکلات عصبی مداومی را تولید کند که توانایی حرکتی و فعالیت بیمار را محدود کند و به مواردی همچون ضعف عضلانی، درد، خستگی مزمن یا خشکی و گرفتگی دامن بزند، متخصص طب فیزیکی یا فیزیوتراپ می تواند این علائم را با بهره گیری از ورزش درمانی کاهش دهد. از پزشک معالجتان بخواهید که متخصص طب فیزیکی مجربی را که در زمینه درمان عارضه های عصبی تخصص دارند، به شما معرفی کنند.

مدیریت درد مزمن

درد مزمن یکی از عوارض آزاردهنده سیرنگومیلی است. چنانچه از درد مزمن رنج می برید، از پزشک معالجتان بخواهید که روش های درمان مناسب را به شما معرفی کنند. متخصصین درد در بسیاری از مراکز درمانی فعالیت دارند. مناسب ترین رویکرد برای درمان درد مزمن ناشی از سیرنگومیلی غالباً بهره گیری از خدمات تیم پزشکی متشکل از جراح مغز و اعصاب، متخصص مغز و اعصاب، متخصص توانبخشی و متخصص درد است؛ این گروه از متخصصین طرح درمانی مناسب را با همکاری یکدیگر تهیه می کنند.

کنار آمدن با بیماری و دریافت حمایت

زندگی کردن با سیرنگومیلی و عوارض آن چالش دشواری است. شاید احساس کنید که سیرنگومیلی تمام جوانب زندگی تان را تحت الشعاع قرار داده و آرزو کنید که کاش می شد فقط یک روز به این بیماری فکر نکنید، اما متاسفانه یادآورهای مداومی مانند درد مزمن یا مشکلات عصبی این عارضه را هر لحظه زنده می کند. داشتن فردی که بتوانید با او درد و دل کنید و به او تکیه کنید، بسیار باارزش است. این فرد می تواند دوست مورد اعتماد یا مشاوری باشد که با گوش دادن به ناراحتی هایتان به شما دلگرمی می دهد. همچنین می توانید از پشتیبانی و اطلاع رسانی گروه های حمایتی سیرنگومیلی بهره بگیرید.

از پزشکتان بخواهید که گروه فعالی را در در نزدیکی محل سکونتتان به شما معرفی کنند یا گروه های اینترنتی سیرنگومیلی را پیدا کنید. در انجمن های گفتگوی این گروه ها می توانید تجربیات خود را با دیگران به اشتراک بگذارید و از اطلاعات و توصیه های افرادی استفاده کنید که مانند خودتان با این ضایعه دست و پنجه نرم می کنند.

درمان کیست نخاعی با جراحی

چنانچه سندروم سیرنگومیلی نشانه ها و علائمی را ایجاد کرده باشد که زندگی روزمره بیمار را مختل کرده باشد، یا اگر نشانه ها و علائم به سرعت تشدید شود، جراحی توصیه می شود. هدف از جراحی این است که فشار کیست از روی نخاع برداشته شود و جریان مایع مغزی ـ نخاعی به حالت عادی برگردانده شود تا علائم بیمار و عملکرد سیستم عصبی او بهبود یابد. نوع جراحی به علت اصلی ایجاد کیست سیرنگومیلی بستگی دارد. جراحی های مختلفی برای کاهش فشار روی مغز و نخاع انجام می شود که در این بخش آنها را توضیح می دهیم:

درمان بدشکلی کیاری

چنانچه بدشکلی کیاری علت سیرنگومیلی باشد، جراحی به منظور بزرگ کردن دهانه قاعده جمجمه (ساب اکسیپیتال کرانیوتومی) و گسترش پوشش مغز (سخت شامه) انجام می شود. این جراحی فشار روی مغز و نخاع را کاهش می دهد، جریان مایع مغزی ـ نخاعی را به حالت عادی برمی گرداند و علائم سیرنگومیلی را بهبود می دهد یا برطرف می کند.

تخلیه کیست

پزشک دستگاه تخلیه، به نام شانت را وارد کیست می کند. شانت از لوله منعطفی تشکیل می شود که جریان مایع داخل کیست را به سمت دلخواه هدایت می کند. یک سر این لوله در کیست قرار داده می شود و سر دیگر آن در بخشی از بدن، برای مثال شکم گذاشته می شود.

برداشتن مانع

چنانچه چیزی، مانند تومور یا زائده استخوانی داخل نخاع قرار داشته باشد که جریان مایع مغزی ـ نخاعی را مختل کرده باشد، این مانع برداشته می شود تا جریان به حالت عای برگردد و مایع داخل کیست تخلیه شود.

اصلاح ناهنجاری

چنانچه ناهنجاری ستون فقرات جریان عادی مایع مغزی ـ نخاعی را مختل کرده باشد، جراحی برای اصلاح ناهنجاری انجام می شود، برای مثال طناب نخاعی گیر کرده آزاد می شود تا جریان به حالت عادی برگردد و مایع از داخل کیست تخلیه شود. البته جراحی همواره روش موثری برای بازیابی جریان مایع مغزی ـ نخاعی نیست و ممکن است کیست همچنان، علی رغم تلاش برای تخلیه کردن مایع داخل آن، در نخاع باقی بماند.

مراقبت های بعد از جراحی کیست نخاعی

عمل جراحی تنها راه درمانی بیماری سیرنگومیلی است که با توجه به پیشرفت بیماری و دلیل ایجاد آن به بیمار پیشنهاد می شود و روش های مختلفی نیز دارد. نکته ای که در مورد درمان این بیماری وجود دارد این است که سیرنگومیلی ممکن است پس از عمل جراحی نیز دوباره عود کند یا بهبودی کامل بیمار سال ها به طول بینجامد.

در واقع بیمار باید به نوعی با این بیماری کنار بیاید و همیشه تحت نظر پزشک باشد تا در صورت رشد دوباره کیست، درمان های تکمیلی برای او انجام شود. اگر به این بیماری دچار هستید نکات زیر را مدنظر داشته باشید:

• دوران بهبود پس از جراحی سیرنگومیلی در تمامی بیماران یکسان نیست. برخی از کیست ها هرگز از بین نمی روند و برخی دیگر سال ها طول می کشد تا بهبود یابند.
• برخی از افراد در اثر این بیماری دچار آسیب های نخاعی شدیدی می شوند که به طور دائمی در آن ها وجود دارد و حتی پس از عمل نیز بهبود نمی یابد.
• در برخی از بیماران کیست به صورت موقتی بهبود می یابد، اما مدتی بعد دوباره ایجاد شده و رشد می کند. بنابراین، بیمار باید پس از عمل نیز تحت نظر پزشک باشد و با انجام آزمایشات و عکس برداری ها از رشد مجدد کیست آگاهی یابد.
• افرادی که دارای بیماری سیرنگومیلی هستند باید بر روی فعالیت های خود دقت بیشتری داشته باشند و از بلند کردن اجسام سنگین و ایجاد فشار بر روی ستون فقرات خودداری نمایند.
• در صورتی که بیماری سیرنگومیلی باعث ایجاد مشکلات عصبی مانند درد، ضعف عضلانی، گرفتگی، خشکی و خستگی شود، پزشک از بیمار می خواهد تا ورزش هایی را انجام دهد و از این طریق برخی از اختلالات ایجادشده را برطرف نماید. ممکن است پزشکتان برای انجام این کار یک متخصص طب فیزیکی را به شما معرفی نماید.