بیماری فاسیولا چیست و چه علایم و نشانه هایی دارد ؟

بیماری فاسیولا یک بیماری عفونی است که در برخی ماه های سال و در برخی شهرهای کشور رواج بیشتری دارد. این بیماری همه ی افراد را می تواند درگیر کند و تنها راه پیشگیری آن رعایت بهداشت در شستشوی گیاهان و سبزی ها و نحوه ی مصرف آن هاست. تانما در این مطلب علائم بیماری فاسیولا در نوزادان و راه های پیشگیری و درمان آن را بیان می کند.

فاسیولا چیست؟

فاسیولیازیس یک بیماری عفونی ناشی از انگل فاسیولا است. این انگل جز کرم های پهن دسته بندی می شود. انگل های بالغ در مجاری صفراوی افرادِ آلوده و حیواناتی از قبیل گوسفند و گاو مشاهده می شوند. به طور کلی این بیماری در دام و سایر حیوانات شایع تر از انسان ها است. دو گونه از این انگل افراد را آلوده می کنند. گونهٔ اصلی آن Fasciola hepatica است که به عنوان انگل کبدیِ رایج یا انگل کبد گوسفند نیز شناخته می شود و گونه ای مرتبط با آن به نام Fasciola gigantica نیز افراد را آلوده می کند.

این بیماری انگلی و غیر واگیر است و برای پیشگیری از آن مردم حتی المقدور نباید از سبزی های خام مصرف کنند و در صورت استفاده باید سبزی های کاملاً پخته و یا در مقابل آفتاب کاملاً خشک شده، مصرف شوند. عموما بزرگسالان یعنی افراد ۲۰ تا ۵۰ سال بیشترین گروه سنی مبتلا به فاسیولا را تشکیل می دهند و انگل فاسیولا در کودکان معمولا از شیوع پایین تری برخوردار است و گزارش علمی و اطلاعاتی مبنی بر شیوع بیماری فاسیولا در بارداری نیز وجود ندارد.

منشاء بیماری فاسیولا

پزشکان این بیماری را به نام فاسیولازیس می شناسند و بیشتر در مکان هایی است که از دام ها نگهداری می شود. منشأ این بیماری از انگلی به نام فاسیولا است که دو نوع دارد. برخی از آن ها جزء کرم های پهن هستند و برخی نیز در گروه کرم های نازک تر جای می گیرند، اما نوع پهن آن می تواند عامل اصلی بیماری باشد. این انگل تا به حال در بیش از ٧٠ کشور جهان پیدا شده و بیشتر در کشور ها و مکان هایی حضور زیاد دارد که دام و گوسفند در آن نگهداری می شود.

این کرم از ٣٠ سال پیش وجود داشته است و در مناطقی که چرخه تغذیه اش تأمین شود، زندگی می کند و برای آنکه این چرخه کامل شود به رطوبت و آب نیاز دارد. در چنین شرایطی این کرم در بدن دام ها نفوذ پیدا کرده و از طریق مدفوع آن ها منتشر می شود. درواقع یکی از دلایل بروز این بیماری رعایت نکردن بهداشت در برخی از محیط های شهری و روستایی است.

علایم فاسیولا

علایم اولیه

علائم اولیه بیماری فاسیولا در کودکان و بزرگسالان (در مرحله حاد) تب متناوب، ایجاد خارش، درد شکم، بی اشتهایی، تهوع، استفراغ، اسهال، تغییر در عادت های روده و کاهش وزن و کم خونی است.

علایم ثانویه

علائم ثانویه بیماری (در مرحله مزمن) تخریب کبد است.

تشخیص بیماری فاسیولا

این عفونت با بررسی نمونه های مدفوع در زیر میکروسکوپ تشخیص داده می شود. در صورت مشاهدهٔ تخم های فاسیولا، این تشخیص تأیید خواهد شد. برای یافتن انگل ممکن است بیش از یک نمونه مورد بررسی قرار گیرد. انواع خاصی از آزمایش خون نیز ممکن است برای تشخیص عفونت فاسیولا مفید باشد.

پیشگیری از بیماری فاسیولا

• از مصرف سبزی خصوصا سبزی های محلی خودداری کنید.
• درصورت استفاده باید سبزی های کاملاً پخته و یا در مقابل آفتاب کاملاً خشک شود.
• از سبزی های کشت شده در حیات خانه های استفاده کنید.
• مطمئن باشید سبزی که مصرف می کنید با آب سالم غیر رودخانه ای تغذیه شده است.
• در صورتی که فرآورده های سبزی های محلی را از بیرون تهیه می کنید قبل از مصرف در فریزر با دمای ۲۰- درجه تا ۳ روز نگه داری و سپس مصرف شوند. زیرا فقط فاسیولا در این دما از بین می رود.

درمان بیماری فاسیولا

مصرف داروهایی كه تاكنون برای درمان فاسیولیازیس به كار رفته اند Praziquantel و Dehydroemetine, Bithionol ماننـد یا Mebendazole و Chloroquine با بروز عـوارض جـانبی مهمی همراه بوده و یا اینكه اصولاً تجـویز آنهـا مـؤثر نبـوده اسـت. Triclabendazole داروی دامـــی فاسیولیـــسید انتخـــابی در دامپزشكی محسوب می شود كه مصرف آن كاملاً ایمن( (safe است و در حال حاضر در تمام دنیا برای دام هـا درمـان انتخـابی محـسوب میشود.

اولین بار در سال 1989 در ایران و در اپیدمی شمال كشور در مجاورت دریای خزر بـرای مـصارف انـسانی به كـار بـرده شـد. در مطالعه های مختلف میزان بهبودی بین 79 تـا 100 %گـزارش شـده است (برحسب دوز واحد یا منقسم در مجمـوع بـه مقـدار 10 تـا 20 میلیگرم به ازای هر كیلوگرم از وزن بدن) گزارش های موجود دلالت بر غیر تراتوژن و غیر موتـاژن بـودن ایـن دارو دارد. تفاوت بین اثر دوز واحد و منقسم جزیی است ولی تحمل و تأثیر تجویز به شكل منقسم بهتر است.