کاهش تعداد اسپرم نقش مستقیمی در کاهش احتمال باروری مردان دارد. بنابراین مردان جوان باید در صورت نیاز، آزمایش های تشخیصی لازم را به منظور بررسی وضعیت تعداد اسپرم خود انجام دهند. تانما در این مطلب نکات مهمی را در خصوص علل و علائم کاهش اسپرم و روش های درمان آن بیان می کند؛

اسپرم چیست ؟

اسپرم (Sperm) سلول جنسی یا گامت دستگاه تولید مثل مردان است.

کاهش تعداد اسپرم چیست؟

کاهش تعداد اسپرم به این معنی است که تعداد اسپرم های موجود در مایعی که طی ارگاسم دفع می کنید (منی)، کمتر از حالت عادی باشد. به کاهش تعداد اسپرم، الیگواسپرمی (oligospermia) هم می گویند. به عدم وجود اسپرم در مایع انزالی نیز آزواسپرمی (azoospermia) گفته می شود. در صورتی که تعداد اسپرم های موجود در مایع انزالی شما کمتر از 15 میلیون در هر میلی لیتر باشد، شما دچار الیگواسپرمی هستید.

میزان اسپرم

میزان طبیعی اسپرم

متوسط تعداد اسپرم ها معمولا بین 40 تا 300 میلیون اسپرم در میلی لیتر است.

میزان اسپرم کم

طبق تحقیقات تعداد اسپرم کم در اصل کمتر از 10 میلیون اسپرم در هر میلی لیتر است.

میزان اسپرم زیاد

طبق پژوهش ها تعداد اسپرم های زیاد بیش از 300 میلیون اسپرم در میلی لیتر است.

علل کاهش اسپرم

میزان طبیعی اسپرم

علل کاهش اسپرم

الف) علل پزشکی

  • واریکوسل
  • عفونت
  • مشکلات انزالی
  • مصرف بعضی از داروها
  • آنتی بادی های ضداسپرم
  • تومورها
  • بیضه های نزول نکرده
  • عدم تعادل هورمونی
  • نقص لوله های حمل کننده ٔ اسپرم
  • وجود انسداد
  • نقص های کروموزومی
  • بیماری سلیاک
  • بعضی از روش های درمانی
  • جراحی های قبلی

علل محیطی

  • مواد شیمیایی صنعتی
  • قرارگیری در معرض فلزات سنگین
  • اشعه ٔ ایکس و سایر تشعشعات
  • قرارگیری بیضه ها در معرض دمای بالا

عوامل خطرزا

  • مصرف بعضی از موادمانند استروئیدهای آنابولیک که برای افزایش رشد و قدرت عضلات مصرف می شوند یا مصرف کوکائین و ماریجوانا
  • مصرف الکل و استعمال دخانیات
  • برخی مشاغل
  • فشار عاطفی
  • افسردگی
  • اضافه وزن و چاقی
  • مسائل مربوط به آزمایش اسپرم
  • نشستن های طولانی مدت
  • پوشیدن لباس های تنگ
  • کار با لپ تاپ برای بازه های زمانی طولانی
علائم کاهش اسپرم

علل کاهش اسپرم

نشانه های کاهش اسپرم

  • مشکلات مربوط به عملکرد جنسی؛ به عنوان مثال، کاهش توانایی جنسی و یا مشکل حفظ اختلال نغوظ

  • درد، ورم و یا وجود توده ای در ناحیه بیضه ها
  • کاهش موهای صورت یا بدن به طور غیر عادی

عوارض کاهش تعداد اسپرم

  • ناباروری
  • جراحی یا درمان های دیگر برای علت اصلی میزان کم اسپرم
  • پرهزینه بودن و مشارکت در تکنیک های تولید مثل لقاح مصنوعی
  • استرس مربوط به ناتوانی در داشتن فرزند

تشخیص کاهش تعداد اسپرم

معاینه ٔ فیزیکی کلی و شرح سابقه ٔ پزشکی

این مورد شامل معاینه ٔ دستگاه تناسلی و پرسیدن سؤالاتی راجع به اختلالات ژنتیکی، مشکلات مزمن، بیماری ها، آسیب ها و جراحی هایی می شود که می توانند باروری را تحت تأثیر قرار دهند. پزشکتان همچنین ممکن است که در مورد عادات و تکامل جنسی شما سؤالاتی بپرسد.

آنالیز منی

کاهش تعداد اسپرم در بخشی از فرآیند آنالیز اسپرم تشخیص داده می شود. به طور کلی، برای تعیین تعداد اسپرم، منی را در زیر میکروسکوپ بررسی می کنند تا ببینند در هر کدام از مربع های ساختار شطرنجی چند اسپرم وجود دارند.

نمونه ٔ اسپرم را می توان به چند روش مختلف به دست آورد؛ مثلاً می توان خودارضایی کرد یا در صورت داشتن باورهای مذهبی و فرهنگی ای که خودارضایی را مجاز نمی دانند، می توان به روش دیگری انزال را در محفظه ای مخصوص انجام داد.

اسپرم های جدید به طور دائم در بیضه ها تولید می شوند و بلوغ آن ها ۴۲ تا ۷۶ روز زمان نیاز دارد. بنابراین آنالیز اسپرم کنونی، شرایط محیطی شما را در طی ۳ ماه اخیر نشان می دهد. هر تغییر مثبتی هم که در شما رخ داده باشد، تا چند ماه خودش را نشان نمی دهد.

یکی از شایع ترین علل کاهش تعداد اسپرم، جمع آوری ناکامل یا نامناسب نمونه ٔ اسپرم است. همچنین تعداد اسپرم ها غالباً بالا و پایین می رود. به همین دلیل، بیشتر پزشکان دادن دو یا چند نمونه ٔ اسپرم را در طول زمان تجویز می کنند تا از سازگاری نتایج آن ها با یکدیگر مطمئن شوند. برای افزایش دقت نمونه گیری، پزشک نکات زیر را توصیه خواهد کرد:

  • مطمئن شوید که در هنگام انزال، تمام منی را در ظرف یا کاندوم مخصوص جمع آوری بریزید.
  • نمونه گیری را به فاصله ٔ ۲ تا ۱۱ روز از آخرین انزال خود انجام دهید.
  • نمونه گیری دوم را به فاصله ٔ حداقل ۲ هفته پس از نمونه گیری اول انجام دهید.
  • از لوبریکانت ها (روان کننده) استفاده نکنید چون این مواد می توانند تحرک اسپرم را تحت تأثیر قرار دهند.
پیشگیری از کاهش اسپرم

تشخیص کاهش اسپرم

سایر روش های تشخیصی

سونوگرافی کیسه ٔ بیضه

در این روش، به منظور مشاهده ٔ بیضه ها و ساختارهای مجاور از امواج صوتی با فرکانس بالا استفاده می شود.

اندازه گیری سطح هورمون ها

پزشکتان ممکن است برای اندازه گیری سطح هورمون های ترشح شده توسط غده ٔ هیپوفیز و بیضه ها (که نقشی کلیدی در تکامل جنسی و تولید اسپرم ایفا می کنند)، برایتان آزمایش خون تجویز کند.

آزمایش ادرار پس از انزال

وجود اسپرم در ادرار می تواند نشان دهنده ٔ آن باشد که اسپرم ها در طی انزال، به جای خروج از آلت تناسلی، به سمت مثانه برمی گردند (انزال رتروگراد).

تست های ژنتیکی

عوامل ژنتیکی می توانند باعث شوند که تعداد اسپرم ها خیلی کم باشد. با آزمایش خون می توان تغییرات جزئی کروموزم Y (نشانه ای از ناهنجاری ژنتیکی) را تشخیص داد. همچنین ممکن است برای تشخیص بیماری های مختلف مادرزادی یا وراثتی، تست های ژنتیکی تجویز شوند.

بیوپسی بیضه

در این روش توسط یک سوزن نمونه ای از سلول های بیضه را برمی دارند. نتایج بیوپسی بیضه می تواند نشان دهد که تولید اسپرم ها طبیعی است یا خیر. در صورت طبیعی بودن تولید اسپرم ها، مشکل شما احتمالاً در نتیجه ٔ انسداد یا سایر مشکلات مربوط به حمل اسپرم ها ایجاد شده است. التبه بیوپسی بیضه را تنها در شرایط خاص به کار می برند؛ استفاده از این روش برای تشخیص علت ناباروری رایج نیست.

تست های شناسایی آنتی بادی های ضداسپرم

این تست ها به منظور شناسایی دسته ای از سلول های ایمنی (آنتی بادی ها) که به اسپرم ها حمله می کنند و عملکرد آن ها را تحت تأثیر قرار می دهند، به کار می روند. انجام این تست ها رایج نیست.

تست های مخصوص عملکرد اسپرم

از این تست ها می توان برای بررسی مواردی از قبیل: تعداد اسپرم هایی که پس از انزال زنده می مانند، کیفیت ورود آن ها به داخل تخمک و مشکلات احتمالی در اتصال آن ها به تخمک، استفاده نمود. این تست ها به ندرت استفاده می شوند و اغلب تغییر قابل توجهی در روند درمان ایجاد نمی کنند.

سونوگرافی ترنس رکتال

در این فرآیند یک میله ٔ روغن کاری شده ٔ کوچک را وارد راست روده می کنند تا پروستات را بررسی کنند و ببینند آیا در مسیر لوله های حمل کننده ٔ اسپرم (مجاری انزالی و وزیکول سمینال) انسدادی وجود دارد یا خیر.

پیشگیری از کاهش تعداد اسپرم

  • پرهیز از استعمال دخانیات
  • محدود کردن یا قطع مصرف الکل
  • عدم مصرف مواد مخدر
  • عدم مصرف و شناخت داروهایی که می توانند تعداد اسپرم را تحت تأثیر قرار دهند
  • داشتن وزن سالم
  • قرار نگرفتن در معرض گرما
  • مدیریت استرس
  • قرار نگرفتن در معرض آفت کش ها، فلزات سنگین و سایر سموم
درمان کاهش تعداد اسپرم

پیشگیری از کاهش تعداد اسپرم

درمان کاهش تعداد اسپرم

الف) درمان خانگی کاهش تعداد اسپرم

  • مواد غذایی ارگانیک استفاده کنید.
  • از استفاده بیش از حد از محصولاتی مانند دئودورانت ها و لوازم آرایشی دیگر، برای جلوگیری از ورود مواد شیمیایی سمی به بدن اجتناب کنید.
  • از مصرف بطری های پلاستیکی، ظروف و موارد دیگر ساخته شده از پلاستیک اجتناب کنید.
  • شورت و لباس زیر تنگ نپوشید.
  • با آب داغ دوش نگیرید.
  • از سونا برای جلوگیری از گرم شدن بیضه ها که محل تولید طبیعی اسپرم هستند، استفاده نکنید.
  • استرس که می تواند در هورمون هایی که به تولید اسپرم می پردازند تداخل ایجاد کنند را کنترل کنید.
  • وزن تان را متعادل نگه دارید.
  • به اندازه کافی بخوابید.

ب) درمان کاهش تعداد اسپرم با تغذیه

غذاهای غنی از ویتامین C، روی، سلنیوم، اسید فولیک و اسیدهای چرب امگا ۳ مصرف کنید. مواد غذایی زیر غنی از ویتامین c، روی، سلنیوم، اسیدفولیک و اسیدهای چرب امگا ۳ هستند: دانه کدو تنبل، گردو ،آجیل برزیل، دانه کنجد، تخم کتان ، دانه چیا، اسفناج، تخم مرغ، عدس، لوبیا، کلم بروکلی، گوجه فرنگی، پرتقال.

ج) درمان کاهش تعداد اسپرم در طب سنتی

زنجبیل

زنجبیل یکی از مواد غذایی مفید در تقویت جنسی است به طوریکه در طب سنتی چینی زنجبیل را به عنوان یکی از نسخه های اصلی تقویت اسپرم و تخمک توصیه می کنند ، چینی ها زنجبیل را " یانگ" یعنی ماده ی غذایی که باعث گرمی می شود می نامند و از ان برای درمان ناباروری بسیار کمک می گیرند.

زنجبیل در صدر خوراکی های گیاهی تقویت اسپرم و تخمک قرار گرفته است چرا که میل و قوای جنسی را بالا برده و در شرایط مطلوب نگه می دارد و این جای تعجب ندارد.

روغن زیتون

این روغن سراسر فایده و خاصیت برای باروری خوبست چرا که روغن زیتون چربی اشباع شده در روغن زیتون التهاب بدن را کاهش میدهد پس توصیه می شود زنان تحت درمان ناباروری روغن زیتون را در رژیم غذایی خود جای دهند

شیرین بیان

شیرین بیان برای خانم هایی که میزان تستوسترون بالا و استروژن پایین دارند و در واقع دچار سندرم تخمدان پلی کیستیک هستند موثر است برای همین نام این گیاه پرخاصیت در لیست گیاهانی که برای تقویت تخمک مفید هستند ثبت شده است.

گیاه پنج انگشت

ویتاگنوس موجود در گیاه پنج انگشت باعث رفع نارسایی تخمدان ها می شود و به تخمک گذاری کمک می کند. البته باید بدانید که درمان با ویتاگنوس طولانی مدت بوده و نیاز به صبر و حوصله دارد.

هل

یکی دیگر از مواد غذایی موثر در تقویت جنسی هل است به این علت که همانند ادویه هایی مثل کاری، زیره، زردچوبه و گشنیز جریان خون را تحریک و بیشتر می کند و به همین دلیل انرژی جنسی شما را بالا می برد.

جینسنگ آسیایی یا جینسنگ چینی

جینسنگ آسیایی یا جینسنگ چینی، که به نام جینسنگ کره ای نیز معروف است، به طور معمول در طب سنتی چینی برای کمک به بدن جهت انطباق با استرس استفاده می شود. این گیاه برای افزایش تعداد اسپرم و تستوسترون و تحرک آن ها به منظور افزایش باروری مردان مورد استفاده قرار می گیرد. جنسینگ آسیایی به بهبود عملکرد نعوظ نیز کمک کند. ۱ تا ۳ عدد کپسول ۵۰۰ میلی گرم جنسیگ آسیایی را روزانه استفاده کنید. این روش را حداقل ۳ ماه ادامه دهید. حتما قبل از استفاده از پزشک مشورت بگیرید.

درمان دارویی کاهش تعداد اسپرم

درمان کاهش تعداد اسپرم در طب سنتی

سیر

سیر به عنوان یک داروی طبیعی مقوی غرایز جنسی عمل می کند و تولید اسپرم را افزایش می دهد. این گیاه شامل ترکیبی به نام آلیسین است، که باعث افزایش استقامت اسپرم و همچنین بهبود گردش خون می شود. به علاوه، ماده معدنی سلنیوم در سیر کمک می کند تا تحرک اسپرم بهبود پیدا کند. از سیر به شیوه زیر استفاده کنید. صبح ها یک حبه سیر را با آب بخورید. یا روزانه ۱ تا ۲ حبه از آن را به غذاهای خود اضافه کنید.

چای سبز

تحقیقات نشان می دهد که آنتی اکسیدان ها در چای سبز خاصیت باروری داشته و پتانسیل از بین بردن رادیکال های آزاد که می توانند به سلول های اسپرم صدمه بزنند را دارند. کافی است روزانه ۱ یا ۲ فنجان چای سبز بنوشید.

د) درمان کاهش تعداد اسپرم با ورزش

مطالعات نشان داده اند که ورزش معتدل می تواند به افزایش تولید اسپرم های سالم کمک کند. در واقع، مطالعه ای که در سال ۲۰۱۳ در مجله آنلاین British Journal of Sports Medicine منتشر شده است نشان می دهد که افزایش کم تحرکی در میان مردان جوان به کاهش کیفیت کلی مایع منی منجر می شود.

این مطالعه نشان داد که مردان جوانی که فعالیت بدنی کمی دارند و در یک هفته بیش از ۲۰ ساعت تلویزیون تماشا می کنند، در مقایسه با کسانی که زیاد تلویزیون نگاه نمی کنند، ۵۰ درصد تعداد اسپرم هایشان کمتر است.

از سوی دیگر، کسانی که حداقل ۱۵ ساعت در هفته درگیر ورزش با شدت متوسط ​​هستند، کیفیت اسپرم هایشان بهتر بوده و تعداد آن ها نیز نسبت به کسانی که بی تحرک هستند، ۷۳ درصد بیشتر است. برای افزایش تعداد اسپرم انجام برخی از ورزش های جسمی به مدت حداقل ۱ ساعت در روز به صورت منظم ضروری است.

فعالیت در فضای باز (به جز دوچرخه سواری) نیز مفید است. توجه: از ورزش شدید و بیش از حد اجتناب کنید. این ورزش ها موجب کاهش تعداد اسپرم ها می شوند. ضمن این که دوچرخه سواری، بیش از حد هم توصیه نمی شود. زیرا می تواند با فشار وارد کردن بر کیسه بیضه و افزایش دمای آن، موجب کاهش تعداد اسپرم ها شود.

ه) درمان دارویی کاهش تعداد اسپرم

در مورد اختلال كمبود اسپرم ناشی از عفونت دستگاه ادراری، آنتی بیوتیک می تواند برای كمك به رفع عفونت تجویز گردد. گزینه های درمانی دارویی و جایگزینی هورمونی نیز می توانند در شرایطی كه كمبود اسپرم با عدم تعادل هورمونی در ارتباط است، مورد استفاده قرار گیرند.

داروهای گنادوتروپین

درصورتی که شما با سطوح بسیار پایین هورمون گنادوتروپین (که موجب تحریک تولید و افزایش اسپرم می شود) مواجه باشید، شما باید برای بهبود باروری تحت درمان با داروهای گنادوتروپین قرار گیرید. در هر حال، چنانچه هیچ علتی برای تعداد غیرطبیعی اسپرم یافت نشود، داروهای هورمونی برای شما تجویز نمی شود، زیرا این داروها در بهبود باروری مؤثر شناخته نشده اند.

آیا این مطلب مفید بود؟
لینک های مرجع
نظر خود را بنویسید! لطفا کلیک کنید