علل کاهش ذخایر تخمدان زنان | نشانه ها + روش های درمانی

کاهش ذخیره تخمدان می تواند قدرت باروری زنان را تحت تأثیر قرار دهد و زنان در صورت داشتن علائم کم شدن میزان ذخیره تخمدان هایشان، حتما باید تحت نظر پزشک از راه های بهبود کیفیت تخمک ها استفاده کنند. تانما در این مطلب ضمن بیان علل کم شدن ذخیره تخمدان، درمان افزایش ذخیره تخمدان در طب سنتی را برایتان مطرح می کند؛

تخمدان چیست؟

دو غده اصلی جنسی در زنان تخمدان نام دارد که هر کدام بوسیله یک لوله از سمت چپ و راست به بالای رحم متصل شده اند. ذر واقع تخمدان­ ها اعضای اولیه تولید مثل در خانم ها محسوب می­ شوند. این غدد مسئولیت انجام سه عملکرد مهم را بر عهده دارند: ترشح هورمون، حفاظت از تخمک­ های ذخیره شده درون خود و آزاد کردن تخمک برای باروری احتمالی.

ذخیره تخمدان چیست؟

ذخیره تخمدان در واقع به موجودی حساب فولیکول های تخمدان در خانم ها گفته میشود. در دوران جنینی تعداد بسیار زیادی فولیکول ( در حد چند میلیون ) در تخمدان بوجود می آید که به مرور زمان تعداد آنها کمتر می شود. با این وجود در هنگام بلوغ تعداد 400 هزار فولیکول در تخمدان وجود دارند که در صورت طبیعی و منظم بودن سیکل قاعدگی ، هر ماه در زمان تخمک گذاری ، یک تخمک آزاد میشود.

میزان طبیعی ذخیره تخمدان

با ذخیره پایین امکان باردار شدن هست، اما به مقدار ذخیره تخمدان بستگی دارد آزمایش ذخیره تخمک اگر زیر یک باشد کم است و معمولا اگر عدد آن بین 5 تا 6.5 شود بسیار برای باردار شدن خوب است. با ذخیره پایین تخمدان حتما باید از داروهای تحریک تخمدان استفاده شود مخصوصا اگر قاعدگی های نامرتبی دارید جهت استفاده از داروهای محرک تخمک گذاری به متخصص زنان مراجعه کنید. طبق کالج آمریکایی متخصص زنان و زایمان ، تعداد متوسط تخمک های نرمال در هر سن عبارتند از:

• 20هفته حاملگی ( یعنی زمانی که یک دختر در شکم مادرش است) :6 تا 7 میلیون تخمک
• پس از تولد: 1 تا 2 میلیون تخمک
• در سن بلوغ تا قبل از 37 سالگی: 300000 تا 500000 تخمک
• در حدود 37 سالگی: تقریباً 25000 تخمک
• در حدود سن 51 سالگی: (که میانگین سن یائسگی در کشور آمریکا و بسیاری از کشورهای دیگر می باشد) تقریباً 1000 تخمک

علل کاهش ذخیره تخمدان

افزایش سن یکی از مهمترین علل کاهش ذخیره تخمدان می باشد. استعمال دخانیات و درمان های تهاجمی از قبیل شیمی درمانی و رادیوتراپی از دیگر علل کاهش ذخیره تخمدان می باشند. همچنین بیماری های ژنتیکی از قبیل بیماری x شکننده، جراحی تخمدان، اندومتریوز، بیماری های اتوایمیون و اوریون، مثال های دیگری از علل کاهش ذخیره تخمدان می باشند.گاهی علت کاهش ذخیره تخمدان، ایدیوپاتیک (بدون دلیل) می باشد.

عوامل خطرزا

• سن بالای 35 سال
• ناباروری توجیه نشده
• سابقه خانوادگی یائسگی زودرس
• افرادی که پاسخ خوبی به داروهای تحریک تخمدان نمیدهند.

علائم کاهش ذخیره تخمدان

• مشکلات بارداری مانند تأخیر در بارداری
• دوره قاعدگی دیر یا پریود نشدن برای چند دوره بدون وجود علائم بارداری
• چرخه های قاعدگی کوتاه تر از میانگین (میانگین چرخه قاعدگی در اکثر نقاط جهان 28 روز می باشد.)
• پریود شدید و سنگین
• سقط جنین

روش های بررسی ذخیره تخمدان ها

آزمایش AMH

هورمون ای ام اچ در دوران جنینی در خانم ها وجود ندارد و پس از بلوغ، هورمون AMHاز فولیکول های در حال رشد اما متوقف در تخمدان ها ترشح می گردد. با افزایش سن میزان هورمون ای ام اچ کاهش یافته و در دوران یائسگی و پس از آن میزان هورمون AMH به صفر می رسد.

بنابراین یکی از آزمایشاتی که نشان دهنده ذخیره تخمدان پایین می باشد، انجام آزمایش AMH است. آزمایش AMH نیاز به ناشتا بودن ندارد. همچنین مقدار این هورمون در طول سیکل قاعدگی تقریبا یکسان است، بنابراین در هر روزی از سیکل قاعدگی می توان آزمایش AMH را انجام داد.

آزمایش FSH

یکی از آزمایش های دیگری که برای بررسی ذخیره تخمدان به کار می رود، اندازه گیری هورمون FSH می باشد. هورمون FSH، وضعیت تخمدان ها و ذخیره تخمدانی را نشان می دهد. هورمون FSH از غده هیپوفیز ترشح شده و سبب رشد فولیکول های موجود در تخمدان می شود. میزان هورمون FSH در ابتدای سیکل قاعدگی در کمترین مقدار خود می باشد و به تدریج افزایش می یابد، بنابراین می تواند سبب رشد فولیکول ها گردد.

مناسب ترین زمان جهت انجام آزمایش FSH روز سوم تا پنجم از شروع سیکل قاعدگی می باشد. لازم به ذکر است احتمال باروری در خانم هایی که میزان هورمون FSH آنها بیشتر از مقدار طبیعی باشد، کاهش می یابد. بهتر است میزان این هورمون کمتر از 10 mlIUI/ml باشد. این هورمون پس از یایسگی به بیش از 40 mlIUI/ml می رسد.

آزمایش هورمون استرادیول

یکی دیگر از آزمایش های رایج در بررسی ذخیره تخمدان پایین، تعیین سطح هورمون استرادیول می باشد. هورمون استرادیول یکی از هورمون های زنانه است و افزایش مقدار این هورمون می تواند نشان دهنده کاهش ذخیره تخمدان ها باشد. آزمایش استرادیول در روز سوم تا پنجم از شروع سیکل قاعدگی انجام می گردد.

آزمایش چالش کلومیفن

در این آزمایش فرد از داروی کلومیفن که یکی از داروهای تحریک تخمدان است، استفاده می نماید و میزان هورمون استرادیول و FSH قبل از آزمایش و مقدار این هورمون ها پس از مصرف دارو اندازه گیری می گردد. چنانچه میزان هورمون ها قبل و بعد از انجام تست بالا باشد، نشان دهنده ذخیره تخمدان کم و ناباروری می باشد.

سونوگرافی واژینال

سونوگرافی واژینال در روزهای آغاز سیکل قاعدگی جهت شمارش فولیکول ها با ابعاد 2 تا 10 میلی متر انجام می گیرد. اگر تعداد فولیکول های موجود در تخمدان ها کمتر از 10عدد باشد، نشان دهنده کاهش ذخیره تخمدان ها می باشد.

پیشگیری از کاهش ذخیره تخمدان

• با ماساژدرمانی اصولی روند افزایش گردش خون در ناحیه شکم،رحم و تخمدان بیشتر می شودو به سلامت تخمک کمک می کند.
• زیر نظر متخصصین تعادل هورمون هایتان را حفظ کنید. این موضوع برای حفظ سلامت تخمک بسیار مهم است.
• رژیم غذایی مناسب و اصولی داشته باشید. از آنتی اکسیدانها، مولتی ویتامین ها و ال ارژنین ها استفاده کنید.
• آب فراوان بنوشید.
• استرس خود را کاهش دهید و برنامه های مدیریت استرس را بیاموزید.

روش های کنترل استرس

• برای قدم زدن به بیرون بروید.
• کتاب بخوانید.
• ماساژ بگیرید.
• از دمنوشهای آرامش بخش مانند بابونه ،به لیمو ،بهارنارنج… استفاده نمایید.
• مدیتیشن انجام دهید.
• به حمام بروید.
• ورزش کنید.

درمان کم بودن ذخیره تخمدان

الف) افزایش ذخیره تخمدان با تغذیه

آوکادو

این سوپر خوراکی مقدار چربی بالایی در میوه ها دارد که به سلامتی تخمک ها کمک می کند.آوکادو چربی زیادی دارد (چربی خوب مورد نیاز بدن است) که به حفظ سلامت باروری خوب کمک می کند. آن ها می توانند به صورت ساندویچ، سالاد و یا حتی به صورت دیپ مصرف شوند.

حبوبات و عدس

عدم وجود آهن در بدن شما می تواند منجر به عدم تخمک گذاری شود.لوبیا و عدس منبع غنی آهن و دیگر ویتامین ها و مواد معدنی هستند که برای باروری حیاتی می باشند.مهم است که هر روز یک وعده لوبیا و عدس را در رژیم غذایی خود بگنجانید.

آجیل و میوه های خشک

میوه های خشک و آجیل ها یک منبع بزرگ از پروتئین، ویتامین و مواد معدنی هستند.سلنیوم آنتی اکسیدانی است که جلو رادیکال های آزاد را می گیرد و تولید تخمک های بهتری را اداره می کند.

توت ها

این میوه ها حاوی آنتی اکسیدان های قوی هستند که از تخمک ها در مقابل رادیکال های آزاد محافظت می کنند. این سوپر خوراکی ها شما را در مقابل تعدادی از مشکلات محافظت می کنند. آن ها را می توانید خالی بخورید یا در سالاد میوه یا اسموتی ها مصرف کنید. به شما توصیه می شود هر هفته حداقل سه وعده از این توت ها را بخورید.

سبزیجات پر برگ سبز

اسفناج، کلم پیچ، و دیگر سبزیجات پر شاخ و برگ غنی از اسید فولیک، آهن، منگنز، کلسیم و ویتامین A هستند. هر روز حداقل دو وعده سبزیجات سبز را در رژیم غذایی خود بگنجانید.

ریشه ماکا

ریشه گیاه ماکا شگفت انگیز است و شامل 31 مواد معدنی مختلف و 60 فیتونوترین است.اعتقاد بر این است که سلامت اسپرم و تخمک را افزایش می دهد. تعادل هورمونی را تثبیت می کند و میل جنسی را افزایش می دهد و این محصول را می توان پودری یا در یک کپسول خرید.پودر ریشه ماکا را می توان به اسموتی ها اضافه کرد و یا حتی برای ساختن شکلات مورد استفاده قرار می گیرد.

ب) افزایش ذخیره تخمدان با طب سنتی

زنجبیل

زنجبیل هم خواص ضد التهابی دارد که گردش خون را افزایش داده و هضم سالم را ترویج می دهد.این کار به کاهش هر گونه ناراحتی در سیستم تولید مثل چرخه های پریودی سالم و کاهش التهاب اعضای تناسلی کمک می کند.یکی از بهترین راه ها برای گنجاندن زنجبیل در رژیم غذایی، نوشیدن مقداری چای زنجبیل است.

دارچین

دارچین برای بهبود عملکرد تخمدان ها مشهور است و تولید تخمک مناسب را با تحریک مقاومت انسولین تسریع می کند.به زنانی که مبتلا به سندرم پلی کیستیک تخمدان هستند، توصیه می شود که دارچین را به رژیم غذایی خود اضافه کنند.یک چهارم قاشق چای دارچین را هر روز مصرف کنند.

کنجد

این دانه ها غنی از روی هستند و به تولید هورمون های مسئول سلامت تخمک ها کمک می کنند.دانه های کنجد غنی از چربی های اشباع شده می باشند. هوموس حاوی تاهینی است (خمیر دانه کنجد)، پی هوموس در رژیم غذایی شما راهی خوب برای افزایش سلامت تخمک هاست.همچنین اگر نمی خواهید به تنهایی آن را بخورید ، دانه های کنجد را می توانید به غلات و سالاد اضافه کنید.

گزنه

اگر به دنبال راهی مؤثر برای افزایش تخمک گذاری هستید پیشنهاد می کنم که از گزنه استفاده کنید. برای زنانی که توانایی کمی در بارداری دارند و از ناباروری می ترسند توصیه می شود که از دم کرده برگ گزنه برای تقویت بارداری استفاده شود.

گیاه پنج انگشت

برای افزایش هورمون های زنانه و همچنین افزایش میزان تخمک گذاری پیشنهاد می شود که از گیاه پنج انگشت استفاده کنید. شما می توانید با نظر پزشک متخصص طب سنتی از انواع این گیاه برای مصرف ( پودر، چای و عصاره گیاه ) استفاده کنید. تأثیرات این گیاه برای مواردی که گفته شد اصولاً بین 60 تا 90 روز است.

نخل اره ای

می توانید مشکلات ناشی از تخمدان پلی کیستیک (آکنه و افزایش وزن) را با کمک نخل اره ای و البته ترکیب آن با پنج انگشت حل کنید. می توانید مهم ترین اثر آن را در بهبود و افزایش تخمک گذاری مشاهده کنید.

ج) افزایش ذخیره تخمدان با هومیوپاتی

هومیوپاتی نگرشی کل نگر به ناباروری دارد. بدین ترتیب برای درمان لازم است کلیه مسائل و بیماریهای زوجین مورد بررسی قرار گیرند. بنابراین ابتدا شرح حال کاملی از زوجین گرفته می شود. سپس دارویی بر مبنای بیماری خاص او، تیپ شخصیتی و همچنین وضعیت مزاجی او تجویز می شود. این دارو کاملا برای زوجین نابارور منحصر به فرد می باشد.

داروهای هومیوپاتی کاملا گیاهی بوده و توسط کارخانجات اروپایی (آلمان، انگلستان و فرانسه) تولید می شوند و همگی مهر تایید سازمان غذا و داروی امریکا (FDA) را دارند و به همین دلیل عواض جانبی آنها بسیار ناچیز است. پس از تجویز دارو تخمدانهای غیر فعال بیمار فعال شده و تخمک گذاری با موفقیت انجام می شود.

در صورتی که آقا دچار مشکل باشد، تجویز داروی هومیوپاتی منجر به نرمال شدن تعداد و حرکت و شکل اسپرم ها می شود. طول درمان بستگی مستقیم به سطح سلامتی زوجین دارد و بین 3 تا 5 ماه می باشد. در این روش باروری به صورت کاملا طبیعی انجام شده و بیمار مجبور به مصرف داروهای پر هزینه و پر عارضه هورمونی نیست. در ضمن و بر خلاف IVF خطر چندقلوزایی وجود ندارد.